Geachte voorzitter, RIS Aan de voorzitter van de Commissie Ruimte. Gertjan Giele. Dienst Stedelijke Ontwikkeling.

Transcriptie

1 Typ teksttyp teksttyp tekst J. Wijsmuller Wethouder van Stadsontwikkeling, Wonen, Duurzaamheid en Cultuur 040 Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Aan de voorzitter van de Commissie Ruimte Datum 25 oktober 2016 rm- RIS Contactpersoon Gertjan Giele Dienst Dienst Stedelijke Ontwikkeling Afdeling Projectmanagement Den Haag Telefoonnummer adres Onderwerp Voortgangsbericht ontwikkelingen gebedsruimten die (mogelijk) onttrokken worden aan de eredienst Geachte voorzitter, Naar aanleiding van de bespreking over de Bethelkerk op 25 augustus 2016 heb ik u toegezegd een geactualiseerd overzicht te geven van gebedsruimten die (mogelijk) onttrokken worden aan de eredienst. In deze brief ga ik in op bij de gemeente bekende gebedsruimten en ontwikkelingen die daarbij mogelijk aan de orde zijn. Ik maak daarbij op voorhand graag de volgende kanttekening. De gemeente acteert in relatie tot het gebedsruimte vastgoed op gepaste afstand. De gemeente initieert geen ontwikkelingen en is ook niet altijd op voorhand betrokken bij op handen zijnde veranderingen en ontwikkelingen bij religieuze organisaties. Die zijn immers primair een aangelegenheid van de religieuze organisaties. De gemeente faciliteert, daar waar de transitie binnen de religieuze gebruiksgroepen leidt tot leegstand en waar als gevolg daarvan gezocht wordt naar nieuwe mogelijkheden voor gebruik en/of mogelijkheden voor herontwikkeling. De gemeente handelt daarbij in beginsel volgens het eerder aan u voorgelegde stappenplan. Dat betekent dat het gemeentelijk standpunt in eerste instantie wordt bepaald door de vigerende publiekrechtelijke regelingen. Daarbij is een mogelijk (her)gebruik op basis van het vigerende bestemmingsplan leidend. Indien dit niet tot een gewenst en haalbaar perspectief leidt, kan ook een ontwikkeling in afwijking van de vigerende bestemming aan de orde komen. In dat geval is de eventuele bestemmingswijziging voorbehouden aan de gemeenteraad. Bisdom, PGG en overige organisaties De gemeente heeft met zowel Bisdom als PGG overlegd op basis van een groter pakket met gebedsruimten dat aan de eredienst wordt onttrokken. U bent hierover geïnformeerd in de brief van 7 juli 2015 (RIS283891). Naast het Bisdom en PGG zijn er ook andere religieuze organisaties met vastgoed. Met deze organisaties is, indien partijen daartoe ontwikkelingen en/of initiatieven aan de gemeente kenbaar hebben gemaakt, overleg gevoerd. In sommige gevallen zijn eigenaren in overleg over vervreemding van hun vastgoed zonder daar de gemeente over te informeren. De gemeente heeft in die gevallen geen zicht op (voorgenomen) transacties. Gemeente Den Haag Postbus T Spui DJ Den Haag Den Haag

2 Bisdom In onderstaand overzicht ga ik in op de verschillende kerken van het Bisdom waar als gevolg van de heroriëntatie op het vastgoed ontwikkelingen aan de orde zijn. Martelaren Van Gorcum, Stadhoudersplantsoen Het gebouw heeft geen beschermende monumentenstatus. De gemeente heeft met behulp van een voorkeursrecht (WVG) de kerk strategisch verworven en in beheer genomen. Het strategische doel betrof de mogelijke huisvesting van een internationale organisatie dan wel, indien deze zich niet aandient, herontwikkeling met woningbouw. Met het verkregen eigendom is de weg vrij naar integrale herontwikkeling van dit gebied. De kerk wordt tot het moment van herontwikkeling tijdelijk door de gemeente verhuurd. Gelet op het feit dat de locatie pas per 31 mei 2019 vrij komt, is er nog tijd om de herontwikkeling van de locatie voor te bereiden. In dit kader is de relatie met de naastgelegen Annie M.G. Schmidtschool van belang. De Stichting De Haagse Scholen (DHS) heeft het initiatief genomen om de school te vernieuwen. Daarbij is de optie van een (gedeelde) grondruil met de Martelaren van Gorcum locatie meegenomen. Dit zou voor zowel de school als de Martelaren van Gorcum locatie een beter te verkavelen perceel opleveren. Momenteel wordt de besluitvorming van DHS omtrent de vernieuwing van de school afgewacht, zodat duidelijk is of sprake kan zijn van een grondruil. Op basis van de uitkomst van de besluitvorming DHS wordt voor de Martelaren van Gorcum locatie een Nota van Uitgangspunten in combinatie met stedenbouwkundige kader en financiële haalbaarheidsstudie opgesteld. In dat kader zal ook de afweging gemaakt worden of de locatie geschikt en noodzakelijk is voor vestiging van een internationale instelling dan wel woningbouw. Gelet op de huidige marktomstandigheden is het uitgangspunt de locatie vervolgens in een tender aan de markt aan te bieden. 2/10

3 Kloosterlocatie, kerk O.L.V. Allerheiligst Sacrament, Ekensteinstraat De kerk bevindt zich centraal gelegen in het nieuwbouwproject Kloosterbuuren. Het project Kloosterbuuren is bijna opgeleverd. In het gebied bevinden zich nog drie gebouwen met een katholieke signatuur. De gebouwen hebben geen monumentale status. De drie gebouwen zijn in bezit van HaagWonen. Echter als gevolg van de nieuwe regelgeving voor de corporaties wenst HaagWonen de gebouwen te verkopen. Daarbij liggen de volgende ontwikkelingen in het verschiet. Het voormalige klooster wordt door HaagWonen verkocht en zal door de nieuwe eigenaar worden verbouwd en doorgeëxploiteerd op basis van het huidige gebruik ten behoeve van PerspeKtief. De kerk wordt door HaagWonen verkocht en zal binnen het bestaande casco worden omgebouwd tot goedkope huurwoningen. Ook deze woningen komen beschikbaar voor PerspeKtief. Het voormalige fraterhuis De Gentiaan is aangemerkt voor de huisvesting van statushouders. Sacramentskerk, Sportlaan De Sacramentskerk is in augustus 2008 aan de eredienst onttrokken. Het gebouw heeft geen status als monument. Op 25 mei 2010 heeft het college besloten om de huidige bestemming Bijzondere Doeleinden Eredienst te verruimen met de bestemming Wonen (RIS172911). Tevens heeft het college ingestemd met het voorstel om een eventuele bouwaanvraag te faciliteren met de noodzakelijke gemeentelijke besluiten en planologische procedures. Voor de locatie van de Sacramentskerk werkt een initiatiefnemer al enige jaren aan een woningbouwplan. Een eerste studie met appartementen kon niet op draagvlak bij omwonenden rekenen. Daarop is een nieuw voorstel gemaakt. Het huidige planvoorstel betreft 12 grondgebonden woningen. Deze woningen komen grotendeels op de kerklocatie en voor een deel op het openbare parkeerterrein aan de zijde van de Sportlaan. De projectontwikkelaar heeft het voornemen in november 2016 de omwonenden te informeren over het huidige planvoorstel. Voor dit plan wordt een projectdocument opgesteld waarvan de besluitvorming is voorzien in januari /10

4 Pauluskerk, Nolenslaan De Pauluskerk aan de Nolenslaan is in 2009 aan de eredienst onttrokken. De diensten zijn verplaatst naar de O.L.V. Hemelvaartkerk in Loosduinen (gemeentelijk monument). Het gebouw heeft geen status als monument. In de afgelopen periode heeft zich geen kerkgenootschap aangediend die het gebouw heeft kunnen overnemen. De kerk aan de Nolenslaan is daarmee beschikbaar voor hergebruik of herontwikkeling. Daarbij is er ingezet op hergebruik van het bestaande gebouw. De grond met opstallen is recent door het Bisdom verkocht aan een ontwikkelaar. De gemeente is met de ontwikkelaar in overleg over herontwikkeling van de locatie met woningbouw. Het planvoorstel gaat er van uit dat een deel van de woningen gerealiseerd gaat worden in het bestaande kerkgebouw. Ter plaatse van de voormalige pastorie zal een appartementencomplex op een gebouwde parkeervoorziening gerealiseerd kunnen worden. Theresiakerk, Apeldoornselaan De gebedsruimte is in 2007 aan de eredienst onttrokken. Het gebouw heeft geen status als monument. Het Bisdom heeft gedurende vier jaar geprobeerd de kerk te verkopen aan een ander kerkgenootschap of eventueel een samenwerking van meerdere genootschappen (kerkverzamelgebouw). Door het ontbreken van een sterke partij die daarin het initiatief kan nemen alsmede door de hoge investeringen (aankoop gebouw, investeringen in onderhoud en compartimentering van het gebouw) heeft de inspanning van het Bisdom geen resultaat opgeleverd. Het Bisdom heeft vervolgens ook geprobeerd het gebouw te verkopen voor hergebruik. Daar is het Bisdom niet in geslaagd. Het Bisdom wil, nu er geen investeerder is voor het bestaande kerkgebouw, de weg bewandelen om het gebouw te laten slopen en de locatie te herontwikkelen. Het gebouw heeft geen status als monument. 4/10

5 Voor de kerk heeft zich een initiatiefnemer aangediend die de locatie wil herontwikkelen met woningen, parkeren en een commerciële plint. De initiatiefnemer heeft op 17 augustus 2016 de omgevingsvergunning aangevraagd. Het bouwplan voorziet in 16 appartementen in de sociale koopsector, een plint voor een supermarkt van circa m2 bvo, circa 400 m2 bvo voor detailhandel of lichte horeca en een parkeerdek met circa 75 plaatsen. De parkeerplaatsen zijn voor de appartementen en voor de klanten van de supermarkt. De initiatiefnemer heeft in samenwerking met gemeente haar plannen op 5 oktober tijdens een inloopavond met informatiemarkt aan de buurt gepresenteerd. Met een opkomst van circa 100 omwonenden is de avond goed bezocht. De algemene indruk van de avond is overwegend positief te noemen. Er is ook weerstand tegen het plan, zowel op de wijze waarop het proces is gelopen als de stedenbouwkundige inpassing van de nieuwbouw. De reacties van omwonenden zijn verzameld en zullen door de gemeente tezamen met de initiatiefnemer worden beantwoord. Voor omwonenden is de in- en uitrit van het parkeerdek, de toename van autoverkeer (van en naar de supermarkt), een punt van aandacht. PGG In onderstaand overzicht ga ik in op de verschillende kerken van het de Protestante Gemeente s Gravenhage waar als gevolg van de heroriëntatie op het vastgoed ontwikkelingen aan de orde zijn. Bethelkerk, Händellaan De Bethelkerk is in 2013 onttrokken aan de eredienst. Het gebouw heeft geen beschermende monumentenstatus. De PGG heeft in eerste instantie geprobeerd een nieuw geloofsgenootschap te vinden voor het gebouw. Toen dat niet lukte is de PGG een koopovereenkomst aangegaan met een projectontwikkelaar. Deze verkoop vond plaats mede op basis van een door het college ingenomen standpunt dat herontwikkeling van de locatie tot woningen goed voorstelbaar is. De projectontwikkelaar heeft in 2015 een ontwerp gepresenteerd voor de bouw van 39 woningen op de plek van de Bethelkerk. De Stichting Bethel Blijft heeft als reactie hierop een plan opgesteld voor het behoud van de Bethelkerk. In brief RIS d.d. 7 juni 2016 heb ik u geïnformeerd over de voortgang van het planinitiatief van de Stichting Bethel Blijft. In de commissie Ruimte is naar aanleiding hiervan gesproken. Daarbij is aangegeven dat de noodzakelijke bestemmingswijziging voor herontwikkeling met woningbouw zal worden aangehouden in afwachting van de besluitvorming rond het bewonersinitiatief. Tijdens de commissiebespreking op 25 augustus jl. is afgesproken dat u over de Bethelkerk medio januari 2017 geïnformeerd wordt en dat de raad niet vóór juli 2017 zal beslissen over het herbestemmen van de Bethellocatie. Ook heb ik u toegezegd dat een quick scan zal worden gedaan naar een mogelijke verplaatsing van de bibliotheek Nieuw Waldeck naar de locatie van de Bethelkerk. 5/10

6 Dit onderzoek is inmiddels in gang gezet. De ontwikkeling van het woningbouwplan is daarmee voorlopig gestopt. Ontmoetingskerk, Aaltje Noordewierstraat De Ontmoetingskerk aan de Aaltje Noordewierstraat in Loosduinen is een beeldbepalend gebouw dat in 2013 aan de eredienst is onttrokken. Het gebouw heeft geen beschermingstitel op basis van de monumenten wetgeving. Het gebouw is wel een belangrijk modernistisch werk uit de jaren 60 (architect Drexhage). Het gebouw wordt daarom wel geduid als potentieel gemeentelijk monument. In overleg met de PGG is afgesproken nog een periode van twee jaar te gebruiken voor onderzoek naar hergebruik als kerk en/of hergebruik dan wel herontwikkeling met een andere functie. Recent heeft zich een initiatiefnemer gemeld bij de PGG en de gemeente. De initiatiefnemer wil het bestaande gebedsgebouw in stand houden en herontwikkelen met woningbouw. Daarnaast wordt onderzocht of het mogelijk is op het grondgebied dat behoort bij het gebouw aanvullend een nieuwbouwontwikkeling mogelijk te maken. De woningen zouden kunnen worden ontwikkeld in het middeldure huursegment. Thomaskerk, Harmelenstraat De Thomaskerk aan de Harmelenstraat is in 2013 aan de eredienst onttrokken. Het gebouw heeft geen beschermende monumentenstatus. Het gebouw wordt, gelet op haar situering in de wijken Leyenburg en Morgenstond alsmede de relatieve compactheid, beoordeeld als een courant gebouw waar mogelijk belangstelling van een andere religieuze organisatie voor zal bestaan. Teneinde een voortgezet gebruik als ruimte voor gebed mogelijk te maken, zal de vigerende bestemming aangehouden worden. 6/10

7 De PGG heeft de kerk verkocht. De nieuwe eigenaar is geen religieuze organisatie. De gemeente verwijst met enige regelmaat kerkgenootschappen die ruimte zoeken door naar de nieuwe eigenaar. Valkenboskerk, Loosduinsekade/Zuiderparklaan Het gebouw is medio 2013 onttrokken aan de eredienst. Het gebouw heeft geen beschermende monumentenstatus. Het betreft een groot en daarmee relatief lastig te exploiteren gebouw. Tot op heden hebben zich nog geen serieuze gegadigden bij de PGG gemeld die belangstelling hebben voor het gebouw en een gebruik op basis van de vigerende bestemming. Mede op basis van een door het college ingenomen standpunt dat herontwikkeling van de locatie van de Valkenboskerk tot woningen goed voorstelbaar is, is de locatie verkocht. Voor de Valkenboskerk heeft PGG een overeenkomst afgesloten met de projectontwikkelaar. In het Haags Initiatieven Team is geconstateerd dat de woonfunctie in principe mogelijk is. De gekozen hoofdopzet van het woningbouwplan is akkoord, waarbij aandacht is gevraagd voor de buurtconsultatie. Voor dit particuliere plan wordt een Planuitwerkingskader opgesteld, waarvan de besluitvorming is voorzien in januari De projectontwikkelaar is gestart met het communicatietraject met de buurt en de betrokken partijen. Op 4 oktober jl. heeft de initiatiefnemer in samenwerking met de architect, gemeente en BORO een eerste informatiebijeenkomst gehouden voor de omwonenden. Het gepresenteerde planvoorstel betreft een woningbouwplan met 53 woningen met 53 parkeerplaatsen op eigen terrein. Op de avond waren circa 60 buurtbewoners aanwezig. De ontwikkelaar wil samen met een klankbordgroep van betrokken omwonenden het ontwerp verder uitwerken en in januari een tweede informatiebijeenkomst houden. Vredeskapel, Malakkastraat De Vredeskapel, een Rijksmonument, is door de PGG verkocht. Op dit moment ligt een aanvraag omgevingsvergunning voor het pand te verbouwen tot vier woningen. 7/10

8 Individuele ontwikkelingen Thaborkerk, Prins Mauritslaan De gemeente en het kerkgenootschap hebben in de afgelopen jaren enkele gesprekken gevoerd over de toekomst van deze locatie indien het gebouw door het kerkgenootschap verlaten mocht worden. Daarbij is de gemeente terughoudend geweest over de herbestemmingsmogelijkheden van de locatie. Het gebouw heeft geen beschermende monumentenstatus, doch ligt wel in beschermd stadsgezicht. De grond en opstallen behorend bij de Thaborkerk aan de Prins Mauritslaan 15 zijn desondanks, in 2015 door het kerkgenootschap verkocht aan een ontwikkelaar. De ontwikkelaar heeft de wens om hier woningbouw te realiseren. Voor dit gebied is in het voorjaar van 2016 een bestemmingsplan in de raad vastgesteld. De toekomst van de locatie Thaborkerk is bij de besluitvorming over het bestemmingsplan uitvoerig aan de orde geweest. Het bestemmingsplan Statenkwartier is voor de locatie Thaborkerk conserverend van aard en voorziet enkel in een maatschappelijke bestemming. De naastgelegen Duitse School heeft uitbreidingsplannen en in dat kader aangegeven haar activiteiten uit te willen breiden naar de locatie van de Thaborkerk. Dit past binnen de maatschappelijke bestemming. De gemeente faciliteert op dit moment de gesprekken met het kerkgenootschap, de ontwikkelaar en de Duitse School om te kijken welke mogelijkheden er zijn voor herontwikkeling van de locatie. Christelijk Gereformeerde Kerk De Christelijk Gereformeerde Kerk bezit een drietal gebedsgebouwen: twee in Den Haag en één in Rijswijk. In Den Haag betreft het de kerk aan het Pomonaplein en de NEBO-kerk aan de Rhijnvis Feitlaan. De organisatie oriënteert zich op een herschikking van het vastgoed waarbij men streeft naar één gebouw. Naar het zich laat aanzien zal de concentratie plaatsvinden in het gebouw aan de Rhijnvis Feithlaan. De kerk aan het Pomonaplein zal in dat geval mogelijk worden afgestoten. Het gebouw staat inmiddels te koop. 8/10

9 Pomonaplein Het gebouw is geen gemeentelijk- of rijksmonument. Gelet op de bijzondere ensemblewaarde zal behoud van het gebouw in de toekomst centraal staan. Daarbij zal de gemeente het proces faciliteren opdat een duurzaam hergebruik verzekerd is. Pniëlkerk, Tesselsestraat De (voormalige) Pniëlkerk aan de Tesselsestraat is enkele jaren geleden door het kerkbestuur verkocht en, voor zover bekend, geen eigendom van een religieuze organisatie. De kerk was tot enkele maanden geleden tijdelijk in gebruik bij het Gandhi Centre. Het betrof een culturele activiteit met een gevarieerd aanbod van voorstellingen tot yogalessen. Het gebouw is een beeldbepalend gebouw maar heeft geen beschermingstitel. Op 21 juli 2016 is er een sloopmelding bij de gemeente binnengekomen. Aangezien niet alle voorgeschreven gegevens en bescheiden zijn aangeleverd, kan de sloopmelding niet worden aangemerkt als een sloopmelding als bedoeld in Bouwbesluit Gereformeerde gemeente Den Haag De Gereformeerde Gemeente Den Haag heeft de gemeente benaderd inzake twee kerken in Den Haag, t.w. de Eben-Haëzerkerk aan de Nieuwe Laantjes 120 (Scheveningen, gemeentelijk monument) en de Bethaniënkerk aan de Oude Boomgaardstraat 43 (Kortenbos). 9/10

10 Eben Haëzerkerk Bethaniënkerk De Gereformeerde Gemeente wil beide gemeenschappen samenbrengen in een nieuw onderkomen. Daartoe heeft de Gereformeerde Gemeente een zoekopdracht uitgezet. De gemeente Den Haag is in overleg met de Gereformeerde Gemeente Den Haag over herhuisvestingsmogelijkheden binnen de bestaande bestemmingsruimte. Met vriendelijke groet, Joris Wijsmuller 10/10