Analyse Zwanenmeer. Tchaikovsky - The Kirov Ballet. Communica)e Mul)media Design. Narra)viteit Pauline Fuhri Snethlage. Klas B

Transcriptie

1 Analyse Zwanenmeer Tchaikovsky - The Kirov Ballet Communica)e Mul)media Design Narra)viteit Pauline Fuhri Snethlage Klas B Rosa Wolbert & Jurrian van Bart &

2 Inleiding Voor u ligt een analyse van Het Zwanenmeer, uitgevoerd door het Russische Kirov ballet. In deze analyse zijn alle theorieën die in de les besproken zijn, toegepast. Argumenta3e voor case Het Zwanenmeer is interessant om te analyseren omdat er een dieper verhaal inzit. Het hele verhaal wordt geuit in dans. Dit maakt het analyseren een stuk moeilijker, maar je leert wel goed te kijken naar de dans, de mimiek en alle andere ayributen die het verhaal vormen. Dit leek ons een mooie uitdaging. In eerste instan)e viel de keus op opera. Dit bleek schrikbarend duur te zijn. In de keuzelijst voor de opdracht stond geen dans, Na overleg met de docent besloten wij een ballet te analyseren. Duiding verhaal Verhaaltypes Volgens Denis Johnston: Het zwanenmeer is een typisch Romeo en Julia verhaaltype (vandeweijer, p200, 2009). Op een dag ontmoet prins Siegfried de liefde van zijn leven, OdeYe bij het Zwanenmeer. Door een betovering kunnen zij niet samen zijn omdat zij alleen s nachts de gedaante van een mens aanneemt en overdag een zwaan is. Daarnaast wordt Prins Siegfried ook bedrogen door Von Rothbart die zich voordoet als zijn mentor. Prins Siegfried wordt namelijk verliefd op Von Rothbarts dochter, die vermomd is als OdeYe. Het lijkt erop dat prins Siegfried verliefd wordt op de valse OdeYe. De echte OdeYe ziet dit en voelt zich bedrogen. Ze vlucht. Prins Siegfried komt erachter en gaat achter zijn echte OdeYe aan. Hij legt het haar uit en ze komen weer samen. Hoe is dit terug te zien in de dans? Dat het om een liefdesverhaal gaat wordt al snel duidelijk. Er zijn drie overduidelijke hoofdrolspelers en twee daarvan vormen samen vaak een duet (Siegfried en OdeYe). Het is een in)eme vorm van dans. Er is vrij weinig sprake van mimiek in het gezicht, maar veel mimiek uit zich in de dans. Bijvoorbeeld wanneer OdeYe zich bedrogen voelt door de prins. Zij vlucht dan naar het zwanenmeer waar al haar zwanen ineengedoken in een cirkel zwemmen en met haar rouwen. 2

3 Analyse 1.0 Opbouw 1.1 Volgens Aristoteles Begin en Einde Het Zwanenmeer van het Kirov Ballet hee` een tradibonele triadische structuur, dat bestaat uit een duidelijk begin, midden en einde. Het verhaal wordt vanaf het ei verteld (ab ovo). 7 Fasen opbouw Aristoteles 1 De exposibe: Het zwanenmeer wordt verteld in vorm van dans: klassiek ballet. Het ballet bestaat uit vier bedrijven. De hoofdpersonen in het verhaal zijn prins Siegfried, OdeYe en de slechte tovenaar Von Rothbart. Door middel van wiye en zwarte kostuums wordt goed en slecht onderscheiden. Ook dansen de hoofdpersonen complexere dansen en staan zij vaak centraal in de dans. Het verhaal speelt zich af op drie loca)es: in de tuinen van het paleis. Dit is te zien door de achtergrond van het decor waarop het paleis op afstand geschilderd is, omgeven door bomen, lucht en planten. Verder is het zwanenmeer en de balzaal van het paleis te zien. Het zwanenmeer wordt weergegeven door aceeldingen van zwanen op de achtergrond van het decor. Het blauwe licht doet de rest lijken op water. De balzaal van het paleis is te herkennen aan een soort van grote lampen in het decor. In het midden staat een grote troon. Het thema van het verhaal is de zoektocht naar echte liefde. Het genre is drama/romanbsch: dit is te zien door de theatrale manier van dans en mimiek. 2 Het motorisch moment: Het verhaal begint bij het koninklijk paleis. Er wordt een snelle introduc)e geschetst: Prins Siegfried wordt voorgesteld, gevolgd door de koningin (de moeder van Siegfried) en de slechterik Von Rothbart. Het verhaal begint echt pas wanneer Siegfried als cadeau een kruisboog ontvangt. Prins Siegfried trekt eropuit om te gaan jagen en komt aan bij het zwanenmeer waar hij OdeYe ontmoet. Dit is het motorisch moment. 3 De conflictontwikkeling Alle conflicten in dit stuk zijn relaboneel: Het eerste conflict: Het zwanenmeer bevat een relaboneel conflict: het eerste rela)onele conflict vindt plaats tussen Prins Siegfried en de koningin (Prins Siegfrieds moeder). De koningin confronteert Siegfried met zijn lee`ijd en dat het )jd wordt dat hij het huwelijksbootje instapt. Op het bal dat gegeven wordt moet hij van zijn moeder kiezen uit zes meisjes. Dit is te zien op het moment dat er een bal gehouden wordt. Er dansen zes meisjes in hetzelfde kostuum en de koningin presenteert ze aan Siegfried. Siegfried doet een dans met de zes meisjes en is gedwongen te kiezen. Het tweede conflict: Von Rothbart betovert zijn dochter Odile zodat zij lijkt op OdeYe. De prins trapt erin en komt er later achter dat Odile niet de echte OdeYe is. Er ontstaat een gevecht tussen Siegfried en Von Rothbart. Tijdens het ballet verschijnt, samen met Von Rothbart, een in het zwartgeklede Odile die zich voordoet als OdeYe. Odile en OdeYe worden gedanst door eenzelfde persoon maar in twee verschillende kostuums. Goed en kwaad zijn in dit stuk tradi)oneel afgebeeld door kleuronderscheidingen in kostuums: zwart en wit. Doordat (de valse) OdeYe verschijnt in het zwart, is op te merken dat zij niet de echte OdeYe is. Het derde conflict: tussen OdeYe en Siegfried. OdeYe denkt namelijk dat Siegfried haar hee` verlaten voor de vermomde Odile. Dit ziet zij terwijl ze vanuit een venster meekijkt op het bal. OdeYe verschijnt op een groot doek, in het wit, op het bal. Doordat zij in het wit gekleed is, kan eruit opgemaakt worden dat zij de echte OdeYe is. 3

4 4 Keerpunt tot de crisis Keerpunt 1: Prins Siegfried komt aan bij het zwanenmeer en ontdekt OdeYe. Zij is betoverd en ze kunnen eigenlijk niet samenzijn daardoor. Toch is hij meteen smoorverliefd. De ontmoe)ng tussen deze twee is het begin van veel drama. De liefde tussen de twee is duidelijk te zien, want zij dansen een pas de deux. In balleyermen staat dit voor een liefdesdans, al)jd uitgevoerd tussen twee. Keerpunt 2: Prins Siegfried komt erachter dat Von Rothbart hem bedrogen hee`, omdat hij een zwarte en een wiye OdeYe tegelijker)jd ziet op het bal. In dit deel van het verhaal vindt de ommekeer plaats. Hij ontdekt het bedrog en gaat zo snel mogelijk op zoek naar zijn echte OdeYe. Daar aangekomen is Von Rothbart ook aanwezig en het gevecht begint: ze dansen en draaien tegenover elkaar en om elkaar heen. Er wordt met rood licht gewerkt en er verschijnen lichglitsen. Siegfried breekt de vleugel van Von Rothbart waarop Von Rothbart neervalt, begint te schokken en de dood volgt. 5 De climax: De climax is het gevecht tussen Von Rothbart en Prins Siegfried. Siegfried vermoordt Von Rothbart. 6 De ommekeer: Prins Siegfried is weer met zijn geliefde OdeYe te zien doordat zij in het wit gekleed is. Dit is het einde van het stuk. Er volgt wederom een korte pas de deux. Deze eindigt in een innige posi)e van de twee. 7 De Afwikkeling: Het stuk hee` een typisch sprookjeseinde. De prins hee` zijn liefde voor zich gewonnen. (vandeweijer, p189, 2009) 1.2 Opbouw volgens Propp De morfemen die van toepassing zijn op het Zwanenmeer: De held trapt in de val van de schurk: Von Rothbart betovert zijn dochter Odile. Ze lijkt sprekend op OdeYe, Siegfried trapt erin en danst met haar een pas de deux. De held en de schurk gaan een direct gevecht aan: Siegfried komt erachter dat hij bedrogen is door van Rothbart en begint een gevecht. De schurk wordt verslagen In dit gevecht ontdoet Siegfried, Rothbart van zijn vleugel. Rothbart gaat dood. De held vindt wat hij zoekt Siegfried hee` de schurk verslagen en komt terug bij OdeYe in het zwanenmeer. (vandeweijer, p92, 2009) 2.0 Tijd en ruimte 2.1 Tijd De vertel)jd bedraagt 1 uur en 55 minuten. De vertelde )jd wordt niet specifiek getoond. In het stuk is het twee keer dag en twee keer nacht. Dit is te zien aan hoe er gewerkt wordt met licht en de nachtschildering op het decor. 4

5 Hoe wordt het verloop van Bjd weergegeven? Het verloop van )jd wordt weergegeven doordat de nacht afgewisseld wordt met de dag. 2.2 Ruimte Welke ruimtes worden gerepresenteerd? De ruimtes die gepresenteerd worden zijn het paleis, de balzaal, de paleistuin en het zwanenmeer. Zie 1.1 Hoe worden deze ruimte gerepresenteerd? Door decor en lichtwerking. Zie 1.1 Hoe weet de luisteraar waar hij/zij is, waar het verhaal zich op elk moment afspeelt? Hoe wordt de overgang naar andere ruimtes gerepresenteerd? (PTT Verhaalopbouw, Les 2, 2016) 3.0 Karakters 3.1 Aristoteles klassieke rolverdeling Prins Siegfried is de protagonist in dit verhaal. Het verhaal draait om hem en zijn gevecht om OdeYe voor zich te winnen. De antagonist in dit verhaal is Von Rothbart. Hij bedriegt de prins en gaat daarna het gevecht aan met hem. De tritagonist is OdeYe. Zij is de grote liefde die Siegfried voor zich wil winnen. Tot slot zijn er een aantal neutrale getuigen (tetragonisten): de zwanen in het zwanenmeer, de koningin (moeder van Siegfried) en een vriend van Siegfried. (PTT Karakters en perspec)even, Les 3, 2016) 3.2 Propp s Drama3s Personae 1. De held: prins Siegfried. Het verhaal draait om hem en hij vermoordt uiteindelijk de schurk Von Rothbart. 2. De zender: de koningin. Zij wil dat Siegfried trouwt. 3. De valse held: Odile is in dit verhaal de valse held. Zij doet zich, door toedoen van haar vader Rothbart, voor als OdeYe. 4. De gezochte: de gezochte in dit verhaal is OdeYe. Nadat Siegfried erachter komt dat hij een valse OdeYe voor zich hee`, gaat hij gelijk opzoek naar de echte OdeYe. 5. De schurk: Von Rothbart in zijn eigen tovernaarsgedaante. 6. De helper: OdeYe is de helper. Zij vertelt Siegfried dat zij betoverd is en hoe hij dat kan oplossen door haar zijn eerlijke en oprechte liefde te tonen. 7. De schenker: op een nega)eve manier vervult Von Rothbart de func)e van schenker omdat hij Siegfried wil overhalen te trouwen met zijn dochter Odile. (vandeweijer, p91, 2009) 4.0 Perspec3ef 4.1 Restricted Narra3on 1 e en 3 e persoon Er is geen sprake van een vaste verteller. De interpreta)e van de kijker is een belangrijk onderdeel bij het vormen van het verhaal en perspec)ef. De vertellers in het Zwanenmeer zijn de dansers en danseressen. Zij brengen het verhaal in balletvorm. Daarnaast speelt ook het decor een grote rol bij de interpreta)e: emo)es worden bijvoorbeeld versterkt met licht. Een rood licht in een gevecht, een donker licht bij verdriet in het zwanenmeer. Aceeldingen in het decor duiden )jd en ruimte aan. 5

6 5.0 Retorische S3jlmiddelen 5.1 Drie opvallende retorische s3jlmiddelen Schema s: regelmabgheden RepeBBo: er is veel sprake van repe))o in de kostuums van de dansers. Deze herhaling is nodig, zodat de kijker weet wie welke rol vervult. Contrast: om het contrast duidelijk te maken wordt gebruik gemaakt van de kleuren zwart/rood en wit. Von Rothbart is in het zwart gekleed. Ook de vermomde Odile draagt zwart. De goede mensen dragen wit. Het contrast tussen dag en nacht is groot en wordt bewerkstelligd met licht. Tropen: onregelmabgheden Metafoor: alle slechteriken in het stuk zijn gekleed in het zwart. Zwart is een metafoor voor slechtheid. Een ander voorbeeld: bij het Zwanenmeer zijn de danseressen in het wit gekleed. Zij gebruiken hun armen en lichaam om zoveel mogelijk op een zwaan te lijken. Dit komt in de dans naar voren. PersonificaBe: personen worden als dieren voorgesteld. De danseressen in het Zwanenmeer spelen zwanen. (Van den Broek, J., & De Jong, J., 2015) Mediumspecifieke kenmerken Het Zwanenmeer onderscheidt zich van andere mediums door gebruik te maken van dans/toneel in combina)e met decor en klassieke muziek. Je bevindt je leyerlijk in het verhaal omdat ze je meenemen in hun wereld. Bijvoorbeeld doordat je als kijker in de zaal zit en het echt beleefd. Mede door de muziek, het licht en het decor, neemt het Kirov Ballet samen met Tsjaikovski je mee in het verhaal van het Zwanenmeer. Om de betovering van Odile naar OdeYe weer te geven schoot het medium tekort. Dit hebben ze opgelost door een ander medium te gebruiken: film. Odile en OdeYe worden gespeeld door één persoon. In het stuk komt er een moment waarop zij allebei in beeld moeten zijn. Dit is onmogelijk en daarom is er gekozen om gebruik te maken van een doek, waarop OdeYe vervolgens in het wit wordt geprojecteerd. De valse OdeYe verschijnt tegelijker)jd op het toneel in het zwart. Een ander voorbeeld is dat het vrij onduidelijk blij` dat de mentor die in het begin verschijnt, een vermomming is van Von Rothbart. Dit blij` onduidelijk tenzij je als kijker het verhaal goed kent. Discussie Het onderdeel mediumspecifiteit vormde een discussiepunt: Jurrian vond dat je niet iets kon omschrijven als je er niet fysiek bij bent geweest. Bijvoorbeeld: waarom zou je de beleving van fysiek aanwezig zijn bij het stuk omschrijven, als je er niet daadwerkelijk bij bent geweest? Rosa vond dat je je daar wel degelijk een voorstelling van kon maken en dat het er niet toedeed of je er was of niet. Een ander discussiepunt ging over Retorische S)jlmiddelen. Jurrian was van mening dat je het wel kon toepassen, waar Rosa dacht dat dat eigenlijk niet kon omdat er in het stuk niet gesproken wordt. Na discussie en verdieping is het toch gelukt. 6

7 Bronvermelding Boeken: Vandeweijer, I. (2009) Storytelling. Biblion Uitgeverij. ISBN: Van den Broek, J., & De Jong, J. (2015). Beeldtaal. Den Haag, Nederland: Boom Lemma Uitgevers. Video: Classics TV, W. (z.j.). Tchaikovsky: Swan Lake - The Kirov Ballet [Video]. Geraadpleegd van /react- text hyps:// Internetbron: Green, A. (z.j.). A Synopsis of Swan Lake. Geraadpleegd van /react- text hyp://classicalmusic.about.com/od/balletsynopses/a/swanlakestory.htm PTT: Fuhri Snethlage, P. PTT 2. Verhaalopbouw, (2016) Fuhri Snethlage, P. PTT 3. Karakters en perspec)even, (2016) 7