Voorstel van het college inzake Toekomstig aandeelhouderschap Eneco, principebesluit gemeente Den Haag

Transcriptie

1 Datum 7 juli 2017 Registratienummer BSD/ RIS Voorstel van het college inzake Toekomstig aandeelhouderschap Eneco, principebesluit gemeente Den Haag Overwegende dat: - de splitsing van Eneco in een netwerkbedrijf en een energiebedrijf per 31 januari 2017 is afgerond; - er tijdens de splitsing is toegezegd na de splitsing in te gaan op de mogelijke invulling van het toekomstig aandeelhouderschap in het commerciële energiebedrijf Eneco; - alle 53 gemeentelijke aandeelhouders gevraagd wordt om voor 31 oktober 2017 een principebesluit te nemen aangaande de invulling van het toekomstig aandeelhouderschap van het energiebedrijf Eneco; - het gevraagde principebesluit een eerste (mogelijke )stap is in het initiëren van een verkoopproces; - de gemeente Den Haag, als houder van 16,55 % van de aandelen, geacht wordt een standpunt in te nemen ten aanzien van het principebesluit tot het houden of afbouwen van het aandeelhouderschap Eneco. Gezien het vorenstaande stelt het college de raad voor het volgende besluit te nemen: De raad van de gemeente Den Haag, Gezien het voorstel van het college van 27 juni 2017 Besluit: in te stemmen met het principebesluit tot het afbouwen van het aandeelhouderschap Eneco. Aldus besloten in de openbare raadsvergadering van De griffier, De voorzitter, Gemeente Den Haag Postbus Telefoonnummer Spui DJ Den Haag Den Haag

2 Toelichting Sinds afronding van de splitsing van Eneco per 31 januari 2017 is de afweging over het aandeelhouderschap in Eneco een belangrijk thema binnen het collectief van 53 gemeentelijke aandeelhouders. Er is tijdens de splitsing toegezegd na de splitsing in te gaan op de mogelijke invulling van het toekomstig aandeelhouderschap in het commerciële energiebedrijf Eneco. Eneco is als commercieel productie- en leveringsbedrijf door de afsplitsing van het gereguleerde netwerkbedrijf een ander soort bedrijf geworden. Dit is aanleiding voor de gemeentelijke aandeelhouders om de voor- en nadelen van het aandeelhouderschap Eneco opnieuw te bezien. Eén onderdeel van die afweging is die van de wenselijkheid van aandeelhouderschap op grond van het publieke belang: kunnen de doelen die het productie- en leveringsbedrijf nastreeft alleen maar via publieke aandeelhouders worden gerealiseerd en dienen deze de lokale Haagse publieke belangen? Consultatiedocument AHC De afgelopen maanden heeft de aandeelhouderscommissie van Eneco (AHC) gewerkt aan het bijgevoegde consultatiedocument. De gemeente Den Haag is als lid van de AHC nauw betrokken geweest bij het opstellen van het consultatiedocument. Dit document is afkomstig van de AHC. Bij de totstandkoming heeft de AHC Eneco en haar financieel en juridisch adviseurs uitvoerig geraadpleegd over de inhoud ervan. Het doel van de consultatie is om te inventariseren welke aandeelhouders van Eneco Groep N.V. hun aandelenbelang wensen te houden en welke aandeelhouders het wensen af te bouwen en te komen tot een principebesluit. Iedere aandeelhouder wordt om die reden gevraagd vóór 31 oktober 2017 een principebesluit ten aanzien van het aandeelhouderschap Eneco houden of afbouwen te nemen. In het Consultatiedocument staat het principebesluit centraal, waarbij iedere aandeelhouder kenbaar maakt of hij zijn aandelenbelang in Eneco wenst te houden of af te bouwen. Het Consultatiedocument belicht de volgende thema s: - de te maken afweging ( houden of afbouwen ) in relatie tot de publieke en financiële belangen; - de mate van zeggenschap van de aandeelhouders bij het behouden of afbouwen van het aandelenbelang; - de te maken afspraken tussen de aandeelhouders onderling bij een eventueel transactieproces (de aandeelhoudersovereenkomst); - de te maken afspraken tussen de aandeelhouders en de onderneming bij een eventueel transactieproces (transactieprotocol); en - het toetsingskader en de beoordelingscriteria aan de hand waarvan bij een eventueel transactieproces een koper of groep van kopers kan worden geselecteerd. Tot slot biedt het Consultatiedocument inzage in het vervolgproces en mogelijke scenario s in het geval dat de consultatie uitwijst dat een meerderheid van de aandeelhouders (>50%) hun aandelenbelang in Eneco wensen af te bouwen. Wanneer meer dan 50 % van de aandelen voor een principebesluit tot afbouw kiest wordt een aandeelhoudersovereenkomst aangegaan door de gemeenten die het principebesluit tot afbouwen hebben genomen. 2/7

3 De AHC en de gemeente Den Haag hechten aan een zorgvuldig proces. Het is in dit proces van belang dat alle 53 gemeentelijke aandeelhouders over gelijke informatie beschikken en in staat worden gesteld een zorgvuldige afweging te maken. Van juli tot en met september zijn er sessies per regio georganiseerd voor bestuurders en raadsleden. Afweging gemeente Den Haag Begin april heeft het college een eerste afweging gemaakt en aan de commissie Bestuur toegezonden(ris296930). De onderdelen die in deze commissiebrief worden geïdentificeerd als relevant voor de afweging over het aandeelhouderschap worden in deze brief nader belicht. Het college heeft ten aanzien van deze eerste afweging geconcludeerd dat: Het lokaal publiek belang van het aandeelhouderschap Eneco voor de gemeente Den Haag op het gebied van betrouwbaarheid, veiligheid, leveringszekerheid en betaalbaarheid van elektriciteit en gas is door centrale wetgeving grotendeels geborgd. Op het gebied van warmte is er wel een lokaal publiek belang, echter de invloed vanuit het aandeelhouderschap is beperkt. Zo kan een open warmtenet en de noodzakelijke investeringen in het warmtenet niet middels het huidige aandeelhouderschap worden afgedwongen. Wel kan langs de informele weg van het aandeelhouderschap de samenwerking worden bevorderd. Ook een publiek belang zijn de inwoners van Den Haag die zijn aangesloten op het warmtenet. Zij krijgen de warmte geleverd door Eneco als monopolist. Wanneer de aandelen zouden worden vervreemd zullen ook de mogelijke effecten voor deze groep bij de weging moeten worden betrokken. Op het gebied van de energietransitie is het nog niet duidelijk of aandeelhouderschap de meest effectieve manier is om de energietransitie te verwezenlijken. Het Haagse publieke belang ten aanzien van de energietransitie is van doorslaggevend belang in de uiteindelijke beslissing over het toekomstig aandeelhouderschap van Den Haag in Eneco. Om het publiek belang van het aandeelhouderschap te kunnen vaststellen zullen ook de alternatieven moeten worden onderzocht. Het financieel belang dient daarbij wel als kader meegegeven te worden. Een financiële afweging zou kunnen zijn dat een eventuele verkoop budgetneutraal zou moeten zijn en dat het principe van vermogen voor vermogen wordt gevolgd. Om ook de alternatieven te kunnen onderzoeken en beoordelen is het vanzelfsprekend van belang te weten wat een eventuele verkoop van Eneco zou opleveren. Voorgesteld wordt daarom om parallel aan deze nadere analyse te onderzoeken of, hoe en welk gedeelte van de aandelen kan worden vervreemd en wat de financiële consequenties hiervan zijn. Onderstaand wordt, aan de hand van het bijgevoegde consultatiedocument, uitgewerkt wat de Haagse afweging is ten aanzien van het publiek belang op het gebied van warmte, het financiële belang en de zeggenschap van de gemeente Den Haag in relatie tot de positie mede overheidsaandeelhouders. Publiek Belang - Warmte Om op een zorgvuldige wijze te kunnen beoordelen of het aandeelhouderschap Eneco het juiste instrument is om te komen tot een duurzame warmtevoorziening is door de betrokken gemeenten een warmtewerkgroep ingericht. Het warmtebedrijf van Eneco is bij de splitsing als geïntegreerd bedrijf ondergebracht in het PLB. Niet alle aandeelhouders hebben warmte in hun grondgebied. De gemeenten met warmte van Eneco in hun grondgebied, waaronder Den Haag en Rotterdam, bezitten een meerderheid van de aandelen. Met deze gemeenten is overleg gevoerd over de criteria die deze gemeenten zouden willen afspreken in geval van een eventuele overdracht van hun aandelen. 3/7

4 Bij het afwegen van de verschillende opties met betrekking tot het borgen van de warmtebelangen, is ook rekening gehouden met de belangen van de gemeenten die geen warmte van Eneco op hun grondgebied hebben. Hiermee wordt bedoeld dat de positie van deze gemeenten niet onevenredig nadelig mag worden beïnvloed door het stellen van voorwaarden en criteria ten aanzien van het warmtebedrijf. De conclusie van de warmtewerkgroep is dat de inrichting en uitoefening van het huidige aandeelhouderschap in Eneco geen aanknopingspunten biedt om warmtebelangen van de gemeente direct te behartigen. Aandeelhouders kunnen geen besluiten nemen die direct de investeringen, levering en/of tarifering van warmte beïnvloed en hebben daarmee geen bevoegdheden op dat terrein. Dergelijke besluiten of bevoegdheden zijn er in het verleden ook niet geweest. Kijkend naar de Haagse belangen ten aanzien van warmte is recent het raadsvoorstel ontwikkeling naar een duurzame warmtevoorziening in 2040 (RIS /DSB/ ) opgesteld. Dit raadsvoorstel is opgesteld om onder andere te komen tot een duurzame warmtevoorziening. Om te komen tot de gestelde doelen wordt het aandeelhouderschap Eneco niet gezien als noodzakelijk voor de gemeente Den Haag. Wel is regionale samenwerking in Zuid-Holland van belang. In het initiatief van de warmterotonde (nu ondergebracht bij een consortium Warmtealliantie Zuid- Holland waarin de Provincie Zuid-Holland, Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie, Eneco en Warmtebedrijf Rotterdam samenwerken) wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een regionaal netwerk van warmteleidingen dat industrie, kassen en huishoudens in Zuid-Holland met elkaar verbindt. Door dit netwerk gaat restwarmte niet verloren, maar wordt restwarmte nuttig gebruikt. Op termijn zullen andere hernieuwbare bronnen zoals geothermie op dit regionale net aangesloten moeten worden. Dan kan ook lokale warmte aan het regionale net geleverd worden en kan het een belangrijke rol spelen bij de tijdelijke opslag van duurzame warmte. Met betrekking tot warmte zijn drie, specifiek op warmte van toepassing zijnde, beoordelingscriteria ten behoeve van een mogelijk verkooptraject opgenomen in het consultatiedocument: 1. De mate waarin een koper bereid is te accepteren om voor minimaal 5 jaar de warmteactiviteiten niet door te verkopen aan een derde. Indien daar toch aanleiding toe bestaat dient de koper zich gedurende die periode tot de belanghebbende gemeente te richten voor het verlenen van toestemming middels een besluit van het college van B&W. Een periode van vijf jaar wordt redelijk geacht om de periode tot voldoende (aanpassing van) rijksregelgeving rond beheer/exploitatie van warmtenetten te overbruggen. 2. De mate waarin een koper vooruitlopend op de wetgeving hierover bereid is zich te committeren aan de investeringsstrategie van Eneco op het gebied van Warmte en Koude, te weten het bestaande net verder te verdichten en optimaliseren. 3. De mate waarin een koper bereid is zich te committeren aan de intentieovereenkomst ter vorming van de Warmtealliantie Zuid Holland en de Samenwerkingsovereenkomst Metropoolregio Amsterdam. Naar aanleiding van de doelstellingen uit het Raadsvoorstel duurzame warmtevoorziening in 2040 (DSB/ /RIS) zijn met het toevoegen van deze bovenstaande criteria aan de beoordelingscriteria van een eventuele kopende partij de publieke belangen op het gebied van warmte voldoende geborgd. Het publieke belang van warmtelevering in Den Haag is geen reden om aandeelhouderschap van Eneco te continueren. 4/7

5 Het college heeft na een analyse van de borging van de warmte belangen geconcludeerd dat er geen lokaal publiek belang meer is te borgen via het aandeelhouderschap Eneco. Financieel Belang De marktwaarde van Eneco, en daarmee de potentiële verkoopopbrengst, is op dit moment lastig te geven. Eneco is geen beursgenoteerde onderneming. Een waardering op dit moment kent een hoge mate van onzekerheid. Prijsbepalende factoren zijn nu nog niet of onvoldoende bekend en zijn pas beschikbaar aan het einde van een eventueel verkoopproces. Daarnaast is het niet in het belang van Eneco of de aandeelhouders als potentiële kopers via het openbare domein kennis krijgen van prijsverwachtingen. In paragraaf van het consultatiedocument wordt een grove inschatting gemaakt van de marktwaarde van Eneco, enkel op basis van publiek beschikbare informatie. In hoofdstuk 6 van het consultatiedocument wordt ook nader ingegaan op het risicoprofiel van Eneco. De financiële belangenafweging moet op een evenwichtige wijze gebeuren. Het behouden van het aandeelhouderschap in Eneco kent een bepaald risico en een rendement (dividend). Hierbij heeft het risico betrekking op vermindering van de aandeelhouderswaarde en/of een lager dividend zoals geraamd in de gemeentelijke begroting. Naast dit risico bestaat ook de mogelijkheid dat Eneco een hoger rendement (dividend) realiseert dan oorspronkelijk geraamd door gemeenten. Eneco geeft in haar eigen informatiepakket aan er naar te streven verdere groei van het dividend te realiseren. Het college van de gemeente Den Haag sluit zich aan bij het beleid van de Rijksoverheid. De staat en ook de gemeente is geen belegger en investeert dus niet risicovol als daar geen publiek belang mee is gediend (paragraaf van het consultatiedocument). De uiteindelijke financiële weging kan pas worden gemaakt als het definitieve besluit tot verkoop voor ligt. Het college is van mening dat de gemeente Den Haag bij verkoop van de aandelen Eneco opbrengstmaximalisatie zou moeten nastreven, met in achtneming van de beoordelingscriteria zoals genoemd in het consultatiedocument in hoofdstuk 12. Daarnaast blijven budgetneutraliteit en vermogen voor vermogen het uitgangspunt. Zeggenschap Naast de afweging over het publieke en financiële belang van het aandeelhouderschap Eneco geeft het consultatiedocument ook inzicht in de verschillen tussen de gewenste zeggenschap bij het borgen van publieke en financiële belangen en de huidige zeggenschap. In paragraaf wordt de gebruikelijke zeggenschap omschreven bij overheidsdeelnemingen. Deze zeggenschap hebben de gemeentelijke aandeelhouders van Eneco niet. In paragraaf is de huidige mate van zeggenschap uitgewerkt, zoals nu opgenomen in de statuten en het convenant. De zeggenschap van de aandeelhouders is beperkt, ook in vergelijking tot de gebruikelijke zeggenschap bij overheidsdeelnemingen. Gedurende het splitsingstraject heeft de AHC met Eneco intensief overleg gevoerd over de uitdrukkelijke wensen van de AHC om de zeggenschap voor aandeelhouders uit te breiden. Met daadwerkelijke zeggenschap over grote investeringen en goedkeuring van de strategie heeft Eneco niet ingestemd. Wel is in het convenant vastgelegd dat de aandeelhouders informatie krijgen over majeure investeringsbeslissingen en een toelichting op de strategie ontvangen. 5/7

6 Op dit moment hebben alle aandeelhouders dezelfde rechten. Er zijn zowel in de statuten als in het convenant geen bijzondere rechten opgenomen voor bepaalde aandeelhouders. De grootte van het aandelenbelang bepaalt wel de zwaarte van de stem van een aandeelhouder in de algemene vergadering van aandeelhouders. Individuele aandeelhouders hebben geen directe zeggenschap over investeringen of over de strategie van Eneco. Dit geldt voor zowel de kleinste aandeelhouder als de grootste aandeelhouder in Eneco. Het is aannemelijk dat een gedeelte van de aandeelhouders besluit tot afbouw van het aandeelhouderschap Eneco. Dit heeft gevolgen voor onder andere de zeggenschapspositie voor de gemeenten die eventueel niet wensen te verkopen. Wanneer een meerderheid van de aandeelhouders besluit het aandelenbelang af te bouwen en een private grootaandeelhouder toetreedt zal de invloed van de achter blijvende publieke aandeelhouders verder worden beperkt. De borging van eventuele publieke of financiële belangen via het aandeelhouderschap zal dan lastig zijn. De meerderheid van de algemene vergadering bestaat dan immers uit één of meer private aandeelhouders die overwegende zeggenschap hebben. Derhalve hebben de huidige gemeentelijke aandeelhouders na de mogelijke verkoop van een meerderheidsbelang geen mogelijkheid het publieke belang te borgen via het aandeelhouderschap. Conclusie - Geen van de onderscheiden inhoudelijke publieke belangen zijn afzonderlijk of gezamenlijk doorslaggevend om de aandelen te willen houden. - Met de opname van de, onder de paragraaf warmte genoemde, criteria bij de beoordelingscriteria van een eventuele kopende partij zijn wat het college betreft de publieke belangen op het gebied van warmte voldoende geborgd. Daarmee is ook het publieke belang van warmte geen reden om aandeelhouderschap van Eneco te continueren. - Wanneer er een transactieproces wordt gestart, wordt aan het eind daarvan de dan voorbereide verkoop opnieuw aan de gemeenten voorgelegd. Alsdan kan de gemeente de opbrengst van de aandelen wegen tegen het verwachte verlies aan dividend. - Het financiële belang kan op dit moment nog onvoldoende worden gewogen. De uiteindelijke financiële weging kan pas worden gemaakt als het definitieve besluit tot verkoop voor ligt. - Aangezien de start van een transactieproces randvoorwaardelijk is aan het mogelijk maken van de financiële afweging, stelt het college de raad voor om te besluiten tot afbouwen van het aandeelhouderschap Eneco zoals gevraagd in het consultatiedocument. Informatiepakket Eneco, bericht aan de aandeelhouders Naast het consultatiedocument van de AHC heeft Eneco eind juni ook haar Informatiepakket / bericht aan de aandeelhouders toegezonden. Met dit bericht verschaft Eneco vanuit het perspectief van de onderneming haar aandeelhouders aanvullende informatie om het nu voorliggende proces van consultatie over het toekomstig aandeelhouderschap te faciliteren. Het college is van mening dat het informatiepakket van Eneco niet tot een andere conclusie leidt dan bovenstaand beschreven. Geen van de onderscheiden inhoudelijke publieke belangen zijn afzonderlijk of gezamenlijk doorslaggevend om de aandelen te willen houden. Naast het consultatiedocument van de AHC en het informatiepakket van Eneco zijn ook de inhoudelijke reactie van Eneco op het consultatiedocument en de inhoudelijke reactie van de AHC op het informatiepakket van Eneco toegevoegd. 6/7

7 Vervolg proces Gegeven de zwaarwichtigheid van het besluit en in het licht van de Haagse publieke en financiële belangen is de insteek van het college om het voorliggende principebesluit tot houden of afbouwen middels een raadsbesluit te nemen voor 31 oktober Het college zal de nadere uitwerking van dit raadsbesluit op zich nemen. Ter voorbereiding op het principebesluit is op 30 augustus 2017 vanaf te Delft een besloten informatiebijeenkomst voor raadsleden met de adviseurs. Tijdens deze besloten bijeenkomst is er de gelegenheid om technische vragen te stellen. Deze bijeenkomst is ook bedoeld voor Haagse raadsleden. Het principebesluit dat door de gemeenten wordt genomen is nog geen definitief besluit. Indien er voldoende gemeenten zijn die op 31 oktober aangeven hun aandelenbelang te willen verkopen zal een verkoopproces worden ingericht. Het definitieve besluit zal pas na de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar voorgelegd worden. 7/7