Raadsvoorstel. Agendanummer: Datum raadsvergadering: 12 oktober Onderwerp: Toekomstig. aandeelhouderschap Eneco. Gevraagde Beslissing:

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Agendanummer: Datum raadsvergadering: 12 oktober 2017 Onderwerp: Toekomstig aandeelhouderschap Eneco Gevraagde Beslissing: Te besluiten om: 1. in te stemmen met het principebesluit tot het afbouwen van het aandeelhouderschap Eneco Aan de gemeenteraad van Krimpen aan den IJssel Krimpen aan den IJssel, 29 augustus 2017 Inleiding Met dit raadsvoorstel verzoek het college u in te stemmen met het principebesluit tot het afbouwen van het aandeelhouderschap Eneco. De afweging om te komen tot dit principebesluit is voornamelijk gebaseerd op de informatie uit het Consultatiedocument ten aanzien van het aandeelhouderschap in de Eneco Groep N.V. Dit document is opgesteld door de aandeelhouderscommissie Eneco en heeft u reeds eerder via de Raadsinformatiebrief van 27 juni jl. ontvangen. Het document is tevens als bijlage bij dit voorstel opgenomen. Zoals in de RIB aangegeven bevat het Consultatiedocument in principe alle informatie die u in de motie van 6 april jl. hebt gevraagd. Het consultatiedocument is met hulp van de externe adviseurs van de aandeelhouderscommissie (Aperghis & Co., De Brauw Blackstone Westbroek, Duff & Phelps) en in dialoog met het bestuur van Eneco, opgesteld ten behoeve van de afweging die elke aandeelhoudende gemeente zal moeten maken ten aanzien van het wel of niet behouden van de aandelen in Eneco. Aanleiding afweging aandeelhouderschap De aanleiding voor de afweging het aandeelhouderschap Eneco te houden of af te bouwen is de per 31 januari 2017 doorgevoerde splitsing van Eneco, waarbij het geïntegreerde energiebedrijf werd gesplitst in een productie- en leveringsbedrijf (Eneco) en in een netwerkbedrijf (Stedin). De aandelen in het ongesplitste bedrijf mochten op grond van het wettelijke privatiseringsverbod van de elektriciteits- en gasnetten alleen verhandeld worden binnen de kring van overheden. Voor het afgesplitste productie- en leveringsbedrijf Eneco, dat nu

2 volledig in een vrije markt met concurrentie opereert, geldt deze beperking niet. Voor het netwerkbedrijf Stedin blijft de beperking wel gelden. Eneco is door de afsplitsing een ander soort bedrijf geworden, met een beperktere statutaire doelstelling, grotere commerciële risico s en een meer internationale oriëntatie. Dit gegeven is aanleiding zijn voor alle gemeentelijke aandeelhouders om de voor- en nadelen van het aandeelhouderschap Eneco opnieuw te bezien. Het is zeer belangrijk dat een dergelijke afweging wordt gemaakt in het kader van een gezamenlijk georganiseerd proces voor alle aandeelhouders. Zowel voor de prijsvorming bij afbouwen als voor de mate van zeggenschap bij houden, is gezamenlijk optreden cruciaal. Om deze reden heeft de aandeelhoudersvergadering van Eneco van 30 januari jl. aan de aandeelhouderscommissie gevraagd hierin het voortouw te nemen. Tegelijkertijd is het voor het bedrijf Eneco zelf van groot belang dat er na de splitsing geen lange periode van onduidelijkheid ontstaat over de aandeelhoudersbasis waarmee de duurzame strategie van het bedrijf zal worden voortgezet. Zowel een besluit van een meerderheid van de publieke aandeelhouders om hun aandelen (voorlopig) nog een tijd te houden, als een besluit om naar mogelijkheden te kijken om dit bezit af te bouwen, geven het bedrijf houvast voor de toekomst. Opbouw Consultatiedocument en raadsvoorstel Het doel van het Consultatiedocument is college en raad een handvat te bieden voor uw eigen belangenafweging. Ten eerste is de principiële vraag aan de orde of u al dan niet een publiek belang aanwezig acht in het aandeelhouderschap. Als u dat belang niet aanwezig acht, moet er vervolgens gekeken worden welk andere belangen een rol spelen bij de vraag houden of afbouwen van het aandeelhouderschap. In het Consultatiedocument (hoofdstukken 5 t/m 8) komt de volgende belangen aan de orde: (bestaande) financiële belangen, zeggenschap en de positie van de overige aandeelhouders. Zodra voor onze gemeente de afwegingen zijn gemaakt van deze belangen, blijft de vraag over wat de consequenties kunnen zijn van de een keuze voor houden of afbouwen. Wat betekent het om samen met andere aandeelhouders een verkoopproces in te gaan? Welke invloed heeft onze gemeente dan nog op het verdere proces en op de uiteindelijke uitkomsten? Deze consequenties van de afweging komen aan de orde in de hoofdstukken 9 t/m 12 van het Consultatiedocument. De afweging van ons college Lokaal publiek belang Er bestaat geen wettelijke definitie voor publiek belang. Het afwegingskader zoals beschreven in hoofdstuk 5 van het Consultatiedocument hanteert de algemeen geaccepteerd definitie van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid: :"Een maatschappelijk belang waarvan de overheid zich de behartiging aantrekt op grond van de overtuiging dat dit belang anders niet goed tot zijn recht komt." Het college acht het publiek belang voor onze gemeente op het gebied van betrouwbaarheid, veiligheid, leveringszekerheid en betaalbaarheid van elektriciteit en 2

3 gas door centrale wetgeving en het aandeelhouderschap Stedin voldoende geborgd. Een publiek belang achten wij derhalve niet aanwezig. Het Consultatiedocument geeft als aanvullende overweging dat de afnemende regionale oriëntatie en de toenemende internationale oriëntatie van Eneco zorgt voor een verdere afname van het lokale publieke belang. Financieel Belang De marktwaarde van Eneco, en daarmee de potentiële verkoopopbrengst, is op dit moment lastig te geven. Eneco is geen beursgenoteerde onderneming. Een waardering op dit moment kent een hoge mate van onzekerheid. Prijsbepalende factoren zijn nu nog niet of onvoldoende bekend en zijn pas beschikbaar aan het einde van een eventueel verkoopproces. Daarnaast is het niet in het belang van Eneco of de aandeelhouders als potentiële kopers via het openbare domein kennis krijgen van prijsverwachtingen. In paragraaf van het consultatiedocument wordt een grove inschatting gemaakt van de marktwaarde van Eneco, enkel op basis van publiek beschikbare informatie. Krimpen aan den IJssel bezit 0,678% van de aandelen Eneco In hoofdstuk 6 van het consultatiedocument wordt ook nader ingegaan op het risicoprofiel van Eneco. De financiële belangenafweging moet op een evenwichtige wijze gebeuren. Het behouden van het aandeelhouderschap in Eneco kent een bepaald risico en een rendement (dividend). Hierbij heeft het risico betrekking op vermindering van de aandeelhouderswaarde en/of een lager dividend zoals geraamd in de gemeentelijke begroting. Naast dit risico bestaat ook de mogelijkheid dat Eneco een hoger rendement (dividend) realiseert dan oorspronkelijk geraamd door gemeenten. De AHC sluit zich aan bij het uitgangspunt van de de Rijksoverheid: de staat en ook de gemeente is geen belegger en investeert dus niet risicovol als daar geen publiek belang mee is gediend (paragraaf van het consultatiedocument). De AHC verbindt daar de consequentie aan dat de risico s zwaarder gewogen moeten worden dan de mogelijkheid op hogere opbrengsten. Het college sluit zich hier bij aan. Eneco geeft in haar eigen informatiepakket juist informatie die deze afweging nuanceert en geeft aan te streven naar verdere groei van het dividend te realiseren. Zowel het informatiepakket als de reactie van de AHC hierop zijn als bijlage toegevoegd. De uiteindelijke financiële weging kan echter pas gemaakt worden als het definitieve besluit tot verkoop voor ligt. De opbrengst is dan bekend alsmede het effect op de begroting. Op dit moment heeft de gemeente ca euro dividend opgenomen in de begroting. Het college stelt voor budgetneutraliteit en vermogen voor vermogen als uitgangspunten voor de verwerking in de begroting te hanteren. Onder budgetneutraliteit wordt verstaan dat het verlies aan dividend moet worden goedgemaakt door (maatschappelijk) rendement op de verkoopopbrengst. Met vermogen voor vermogen wordt bedoeld dat de opbrengst zodanig geïnvesteerd wordt dat het vermogen na verkoop van de aandelen op peil blijft. Het college is van mening dat onze gemeente bij verkoop van de aandelen Eneco opbrengstmaximalisatie zou moeten nastreven, met in achtneming van de beoordelingscriteria zoals genoemd in het consultatiedocument in hoofdstuk 12. 3

4 De verkoopopbrengst is lastig te voorspellen en daarmee is het eigenlijk niet mogelijk nu een definitieve financiële afweging te maken. Aangezien de start van een transactieproces randvoorwaardelijk is aan het mogelijk maken van de definitieve financiële afweging, stelt het college de raad voor om in principe te besluiten tot afbouwen van het aandeelhouderschap Eneco zoals gevraagd in het consultatiedocument. Zeggenschap en positie overige aandeelhouders Om mogelijke publieke en financiële belangen te borgen, dient een aandeelhouder naast aandelen ook over voldoende zeggenschap te beschikken. Het consultatiedocument geeft inzicht in de verschillen tussen de gewenste zeggenschap bij het borgen van en de huidige zeggenschap. In paragraaf wordt de gebruikelijke zeggenschap omschreven bij overheidsdeelnemingen. In paragraaf is de huidige mate van zeggenschap uitgewerkt, zoals nu opgenomen in de statuten en het convenant. De zeggenschap van de aandeelhouders is beperkt, ook in vergelijking tot de gebruikelijke zeggenschap bij overheidsdeelnemingen. Gedurende het splitsingstraject heeft de AHC met Eneco intensief overleg gevoerd over de uitdrukkelijke wensen van de AHC om de zeggenschap voor aandeelhouders uit te breiden. Met daadwerkelijke zeggenschap over grote investeringen en goedkeuring van de strategie heeft Eneco niet ingestemd. Wel is in het convenant vastgelegd dat de aandeelhouders informatie krijgen over majeure investeringsbeslissingen en een toelichting op de strategie ontvangen. Het is aannemelijk dat een gedeelte van de aandeelhouders besluit tot afbouw van het aandeelhouderschap Eneco. Dit heeft gevolgen voor onder andere de zeggenschapspositie voor de gemeenten die eventueel niet wensen te verkopen. Wanneer een meerderheid van de aandeelhouders besluit het aandelenbelang af te bouwen en een private grootaandeelhouder toetreedt zal de invloed van de achter blijvende publieke aandeelhouders verder worden beperkt. De borging van eventuele publieke of financiële belangen via het aandeelhouderschap zal dan lastig zijn. De meerderheid van de algemene vergadering bestaat dan immers uit één of meer private aandeelhouders die overwegende zeggenschap hebben. De colleges van Rotterdam en Den haag hebben reeds hun intentie voor afbouwen uitgesproken. Deze gemeenten bezitten op dit moment samen ruim 48% van de aandelen. De huidige gemeentelijke aandeelhouders hebben op dit moment en zeker na de mogelijke verkoop van een meerderheidsbelang geen of nauwelijks mogelijkheden het publieke belang te borgen via het aandeelhouderschap. Aard van het gevraagde besluit. Op grond van de omvangrijke consequenties van een besluit tot houden of afbouwen, niet alleen voor onze eigen gemeente maar ook voor de andere aandeelhouders en alle partijen die op welke wijze dan ook een belang hebben in het wel en wee van het bedrijf Eneco (de 4

5 stakeholders ), heeft ons college besloten om het nu voorliggende principebesluit tot houden of afbouwen niet aan uw raad voor te leggen in de vorm van een wensen en bedenkingen procedure, maar een volwaardig besluit van u te vragen. Dit besluit betreft in de kern een afweging van het wel of niet aanwezig zijn van een publiek belang bij voortzetting van het aandeelhouderschap. Een aanvullende reden hiervoor is dat, gelet op alle noodzakelijke stappen die in een verkoopproces moeten worden gezet en die niet of nauwelijks kunnen worden bekort, het uiteindelijke beslissingsmoment voor de verkoop vrijwel zeker na de raadsverkiezingen van maart 2018 zal vallen. Dit maakt het wenselijk dat er een weloverwogen standpunt wordt ingenomen dat niet vrijblijvend is en op voldoende draagvlak kan rekenen, en dat ook zal standhouden na een gebruikelijk te voorziene wijziging van politieke verhoudingen na de volgende raadsverkiezingen. Conclusie en voorstel college Op basis van de afweging van de diverse belangen stelt het college vast dat: Een publiek belang van het aanhouden van het aandeelhouderschap niet aanwezig is; Een definitieve weging van het financiële belang nog niet mogelijk is maar dat het overheidsbeleid en de toegenomen risico s na de splitsing, tenderen naar het afbouwen van het aandeelhouderschap; De zeggenschap van de publieke aandeelhouders beperkt is en bij het toetreden van private aandeelhouders waarschijnlijk nog verder afneemt. Een definitieve beoordeling van het financieel belang pas mogelijk is nadat de verkoopprijs bekend is. Een principebesluit tot afbouw een noodzakelijke eerste maar geen definitieve stap is naar afbouwen waarbij bij een eventuele verkoop van de aandelen: o Een zorgvuldig gezamenlijk proces moet worden gevolgd met ondermeer vooraf vastgestelde criteria waaraan een koper moet voldoen o Het effect op de begroting structureel neutraal dient te zijn. Het college stelt daarom voor het principebesluit te nemen tot het afbouwen van het aandeelhouderschap Eneco. De inrichting van het vervolgproces Zodra uit de genoemde afwegingen zijn gemaakt, blijft de vraag over wat de consequenties kunnen zijn van de gemaakte bovenstaande keuzes. Wat betekent het om samen met andere aandeelhouders een verkoopproces in te gaan? Welke invloed heeft onze gemeente, en met name uw raad, dan nog op het verdere proces en op de uiteindelijke uitkomsten? Deze consequenties van de afweging komen aan de orde in de hoofdstukken 9 t/m 12 van het Consultatiedocument. Ze zullen de aard van onze keuze niet kunnen bepalen, maar dienen er wel toe om een zorgvuldig en afgewogen proces te waarborgen waarover in het publieke domein verantwoording kan worden afgelegd. Belangrijk is dat binnen deze nauw omschreven kaders aan de aandeelhouderscommissie een mandaat wordt gegeven om in het vervolgproces te kunnen handelen namens alle gemeenten die hebben gekozen voor 5

6 een afbouw van hun belang. Het college zal daartoe een aandeelhoudersovereenkomst met de andere aandeelhouders en met de aandeelhouderscommissie sluiten De randvoorwaarden waarbinnen de aandeelhouderscommissie zal opereren hebben met name betrekking op: 1) Een expliciet antwoord op de vraag of dit het goede moment en de juiste omstandigheden zijn om een verkoopproces te beginnen; 2) De inrichting van een transparant en marktconform proces dat voldoet aan de normen en regels waaraan publieke aandeelhouders gebonden zijn en dat in afdoende mate rekening houdt met de wensen en bedenkingen die onder andere door uw raad naar voren zouden kunnen worden gebracht. Om vooraf reeds tegemoet te komen aan alle legitieme belangen die voorzienbaar naar voren kunnen worden gebracht door zowel aandeelhouders als het bedrijf Eneco, en door haar andere stakeholders, zijn in hoofdstuk 12 de criteria geformuleerd voor de meest gunstige bieding. Dit zijn de voorwaarden waaraan een koper zou moeten voldoen en waarop de biedingen van de gegadigden zullen worden beoordeeld. Een belangrijk sluitstuk van dit proces is dat ons college, en daarmee ook uw raad, in staat worden gesteld om de definitieve bieding te beoordelen op de bovenstaande criteria, en daarmee ook in laatste instantie nog zelfstandig kunnen besluiten om onze aandelen wel of niet te verkopen. De uiteindelijke keuze voor houden of afbouwen van onze gemeente zal worden gemaakt op basis van een concrete bieding. Ook aandeelhouders die in eerste instantie besloten om de principiële keuze tot behoud van hun aandelen te maken, kunnen op grond van de concrete bieding alsnog besluiten om hierop in te gaan. In deze mogelijkheid is door de aandeelhouderscommissie voorzien, omdat niemand gedwongen zou moeten zijn om zich aan zijn principebesluit te houden als hem dit een onredelijk nadeel zou brengen. Om dezelfde reden beveelt de aandeelhouderscommissie aan om in geval van twijfel toch in te stemmen met een proces tot verkoop. Een aandeelhouder die zich alleen om redenen van opportuniteit afzijdig houdt, schaadt naar de mening van de aandeelhouderscommissie de belangen van zijn medeaandeelhouders (omdat er daardoor mogelijk geen proces tot stand komt), zonder dat dit hemzelf enig voordeel brengt Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Krimpen aan den IJssel, Mr. A. Boele Secretaris M.W. Vroom Burgemeester 6

7 Ontwerp-besluit De raad van de gemeente Krimpen aan den IJssel, Overwegende dat: - de splitsing van Eneco in een netwerkbedrijf en een energiebedrijf per 31 januari 2017 is afgerond; - er tijdens de splitsing is toegezegd na de splitsing in te gaan op de mogelijke invulling van het toekomstig aandeelhouderschap in het commerciële energiebedrijf Eneco; - alle 53 gemeentelijke aandeelhouders gevraagd wordt om voor 31 oktober 2017 een principebesluit te nemen aangaande de invulling van het toekomstig aandeelhouderschap van het energiebedrijf Eneco; - het gevraagde principebesluit een eerste (mogelijke) stap is in het initiëren van een verkoopproces; - de gemeente Krimpen aan den IJssel, als houder van 0,678 % van de aandelen, geacht wordt een standpunt in te nemen ten aanzien van het principebesluit tot het houden of afbouwen van het aandeelhouderschap Eneco. Gezien het voorstel van het college van 29 augustus 2017 Besluit: in te stemmen met het principebesluit tot het afbouwen van het aandeelhouderschap Eneco. Aldus besloten door de raad van de gemeente Krimpen aan den IJssel in zijn openbare vergadering van De griffier, De voorzitter, 7