Kwaliteit is een werkwoord

Transcriptie

1 Kwaliteit is een werkwoord Prof. dr. Job Kievit, chirurg, hoogleraar kwaliteit van zorg LUMC-KvZ-Instituut (eerder) o.a. lid Gezondheidsraad, RGO, AdviesCommissie Pakket-ZINL, NFU-Kwaliteitsconsortium DEVENTER, 15/9/2016 SYMPOSIUM BETER WORDEN WERKT

2 Zorg en kwaliteit

3 Kwaliteit, definitie Institute of Medicine (IOM) 1990: the degree to which health services for individuals and populations increase the likelihood of desired health outcomes and are consistent with current professional knowledge Agency for Health Care Research and Quality (AHRQ) 2003: doing the right thing at the right time in the right way for the right person and having the best results possible 3 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

4 Kwaliteit - dimensies 1. Veiligheid Overkomt de patiënt geen gezondheidsnadeel als gevolg van de zorg? 2. Effectiviteit Wordt de door de zorgverlening beoogde gezondheidswinst gehaald? 3. Kosteneffectiviteit Gebeurt dat tegen acceptabele kosten? 4 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

5 Kwaliteit - dimensies 4. Cliëntgerichtheid, conform normen, waarden en preferenties van de patiënt? 5. Tijdigheid met aanloop- en doorlooptijden conform effectiviteit en cliëntvriendelijkheid? 6. Toegankelijkheid / Rechtvaardigheid ( Equity ) zonder belemmering van toegang door persoonskenmerken zoals geslacht of etniciteit? met optimaal gebruik van schaarse middelen? 5 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

6 Zorg: veiligheid

7 Veiligheid: Incident en Complicatie Definitie Complicatie : Onbedoelde en ongewenste gebeurtenis of toestand die voor de gezondheid van de patiënt zodanig nadelig is dat aanpassing van het medisch (be-)handelen noodzakelijk is, dan wel dat er sprake is van onherstelbare schade Definitie Incident : ongewenste en onvoorziene gebeurtenis in de patiëntenzorg waarbij of waardoor een patiënt schade lijdt dan wel had kunnen lijden dus: complicatie = zorguitkomst - item incident = zorgproces - item 7 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

8 Incident en Complicatie vermijdbare complicatie ( adverse event ) incidenten (incorrecte processen) complicaties (ongewenste uitkomsten) alle medische interventies near miss inherent medisch risico ( calculated risk ) 8 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

9 Calamiteit IGZ-definitie: Een calamiteit, is een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van of een ernstig schadelijk gevolg voor een cliënt heeft geleid Voorbeelden: een dodelijke nabloeding na chirurgie? een 92 jarige met kanker, die s ochtends dood in bed wordt gevonden? terminaal? na een operatie? aan het infuus, en bekend met diabetes? een gemiste afwijking bij diagnostiek, die leidt tot delay? wetende dat de sensitiviteit van die test beperkt is?? 9 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

10 Calamiteit De definitie van calamiteit is conceptueel redelijk helder, maar biedt in de praktijk onvoldoende houvast. Operationele onduidelijkheid leidt voor zowel zorgverleners als patienten tot verwarring, en soms tot onterechte twijfel over goede intenties, en wantrouwen. Correctie van die onduidelijkheid vereist (lokale) operationele aanscherping van de definitie van calamiteit, misschien zelfs herziening van de definitie 10 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

11 Zorg: waarde

12 Zorg: meer dan veiligheid alleen Primair doel/bestaansrecht van zorg is níet het vermijden van ongewenste uitkomsten maar het behalen van gezondheid- en welzijnswinst o op individueel niveau: voor de patient o op populatieniveau: voor de bevolking tegen acceptabele kosten 12 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

13 IHI s Triple Aim A single aim, three dimensions: improving the experience *) of care, improving the health of populations, and reducing per capita costs of health care *) experience encompassing al 6 IOM s quality dimensions 13 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

14 IHI s Triple Aim Pursuit of the Triple Aim is an exercise in balance and will be subject to specified policy constraints, such as decisions about how much to spend on health care or what coverage to provide and to whom. The most important of all such constraints, we believe, should be the promise of equity; the gain in health in one subpopulation ought not to be achieved at the expense of another subpopulation 14 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

15 Kosten-effectiviteit meer-kosten? minder gezondheid hogere kosten gezondheidsverlies - + gezondheidswinst meer gezondheid lagere kosten? besparing 15 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

16 Kosten vs. gezondheid Introductie van kostbare innovaties met beperkte gezondheidswwinst zijn een zegen voor patienten en behandelaars, maar verminderen, door verdringing, gezondheid en welzijn op populatieniveau improving the health of populations improving the experience of care Triple Aim reducing per capita costs of health care De maatschappelijke verantwoordelijkheid van de arts betekent dat schaarse menskracht en middelen optimaal dienen te worden benut, voor deze èn andere patienten 16 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

17 Kosteneffectiviteit Voor de UK is de kosteneffectiviteitsdrempel, waarboven een kostbare en beperkt effectieve interventie de gezondheid op populatieniveau vermindert, berekend. Die drempel is 12,936 per QALY 17 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

18 Maar er zullen deze week in de buurt van de Commissie van Zorgverzekeraars toch wel mensen zijn geweest die deze horken recht in hun bek hebben gezegd wat een stelletje onbeholpen stumpers het zijn? Dat je van God en alles los bent als je je überhaupt durft af te vragen of je de medicatie van kansloze patiënten met de Ziekte van Pompe moet stopzetten omdat ze te duur worden! Lafbekken! Incompetente harken zijn het. Schaamteloze aso s! Bestuurshooligans. Over sommige zaken moet je, zeker als gezond mens, je bek houden. 18 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

19 Porter s Value Based Healthcare

20 Gepaste Zorg 2014 in opdracht van ZorgInstituut Nederland (ZINL), en van ZONMW, Federatie, NFU kerngroep Job Kievit, Anemone Bögels, Johan Polder, Cordula Wagner o review o 2 invitational conferences o analyse, rapportage ondersteuning Pallas Health Research and Consultancy 20 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

21 Gepaste Zorg - definitie is zorg die... vanzelfsprekend zowel als aantoonbaar - wordt verleend in overeenstemming met medischethische en maatschappelijke normen aangaande respect, rechtvaardigheid en doelmatigheid, en die daarenboven 1. zijn aanleiding vindt in een gezondheidsprobleem, dat door aard en ernst leidt tot een reële zorgbehoefte 2. voortvloeit uit een (waarschijnlijkheids-)diagnose of medische verklaring en de daaruit daarbij behorende keuze-opties, onderbouwd door richtlijnen, c.q. door wetenschappelijke en/of op de praktijk gebaseerde kennis over veiligheid en doeltreffendheid 3. kritisch en patiënt-specifiek is gewogen ten aanzien van tenminste: ziektelast doel(en) en verwachtingen qua gezondheidswinst, en nadelen en risico s en die voor en door de individuele patiënt dan redelijkerwijs is aangewezen 4. is gekozen op een wijze die rechtdoet aan probleem en context, en aan voorkeuren, aarzelingen en angsten van de patiënt 5. wordt uitgevoerd conform landelijke kwaliteitsstandaarden 21 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

22 Gepast Zorgproces probleem uitvoering medisch-ethische en maatschappelijke normen m.b.t. respect, rechtvaardigheid en doelmatigheid duiding en opties afweging en keuze individualisering 22 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

23 Essentiële afweging 23 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

24 tegen houdbare kosten 24 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

25 Goede zorg en bekwaamheid

26 1993 Bekwaam - Wet BIG Bekwaam als voorwaarde voor uitvoering van voorbehouden handelingen: bekwaam wordt als zodanig niet nader gedefinieerd wel wordt aangegeven dat de indicatie dient te zijn gesteld, c.q. de opdracht dient te zijn gegeven, door een persoon die zijn bevoegdheid ontleent aan het bepaalde bij of krachtens de artikelen 36 tot en met Symposium Beter worden werkt! - Deventer

27 2005 MC Kievit & Legemaate chirurg is bevoegd en bekwaam indien hij (/zij): over de vereiste opleiding en/of nascholing beschikt, en handelt volgens de geldende professionele standaard, een voldoende aantal van deze of vergelijkbare operaties in de laatste vijf tot tien jaar heeft uitgevoerd, bekend is met de uitkomsten van zijn zorg en weet: bij welke operaties complicaties zijn opgetreden (veiligheid), bij welke operaties het beoogde resultaat is gehaald (effectiviteit), dat die percentages, gecontroleerd voor relevante determinanten, niet ten nadele verschillen van de acceptabele range, bereid is mee te werken aan adequate transparantie aangaande de bovenstaande kwaliteitseisen 27 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

28 2005 MC Kievit & Legemaate bekwaamheid = opleiding + kennis + ervaring 28 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

29 2013 IGZ Staat van de Gezondheidszorg: De meeste beroepsorganisaties hebben de voor hen benodigde competenties beschreven op basis van de CanMEDS, die beschrijven op welke zeven competentiegebieden een beroepsbeoefenaar bekwaam moet zijn. Naast 1) zorginhoudelijk handelen gaat het om 2) communicatie, 3) samenwerking, 4) kennis en wetenschap, 5) maatschappelijk handelen, 6) organisatie en 7) professionaliteit 29 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

30 2014 BIG-register Bekwaam betekent het beschikken over kennis en vaardigheid: - kennis over de handeling, de technieken, het doel, de anatomie, de risico s (contra-indicaties), voor- en nazorg en eventuele complicaties - vaardigheid met het uitvoeren van de handeling en de bijkomende activiteiten (beslissen, interpreteren, communiceren etc. Volgens de wet BIG moet de zorgverlener ervoor zorgen dat hij bekwaam is en blijft. Alleen dan mag hij de opdracht aangaan. Want onbekwaam maakt onbevoegd Uit: Factsheet voorbehouden handelingen 30 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

31 Kwaliteitswet Zorginstellingen (geldend tot 1/1/2016): De zorgaanbieder biedt verantwoorde zorg aan. Onder verantwoorde zorg wordt verstaan zorg van goed niveau, die in ieder geval doeltreffend, doelmatig en patiëntgericht wordt verleend en die afgestemd is op de reële behoefte van de patiënt De zorgaanbieder organiseert de zorgverlening op zodanige wijze, voorziet de instelling zowel kwalitatief als kwantitatief zodanig van personeel en materieel, en draagt zorg voor een zodanige verantwoordelijkheidstoedeling, dat een en ander leidt of redelijkerwijs moet leiden tot een verantwoorde zorg 31 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

32 WKKGZ Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (geldend vanaf 1/1/2016) Artikel 2: De zorgaanbieder biedt goede zorg aan. Onder goede zorg wordt verstaan zorg van goede kwaliteit en van goed niveau 32 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

33 WKKGZ - goede zorg a. die in ieder geval veilig, doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht is, tijdig wordt verleend, en is afgestemd op de reële behoefte van de cliënt, b. waarbij zorgverleners handelen in overeenstemming met de op hen rustende verantwoordelijkheid en c. waarbij de rechten van de cliënt zorgvuldig in acht worden genomen en de cliënt ook overigens met respect wordt behandeld 33 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

34 WKKGZ Artikel 4: Indien de zorgaanbieder een instelling is: a. vergewist hij zich ervan dat de wijze waarop zorgverleners die zorg verlenen aan zijn cliënten, in het verleden hebben gefunctioneerd, niet in de weg staat b. doet hij slechts zorg verlenen door zorgverleners of opdrachtnemers met wie hij waarborgt dat zij zich bij hun werkzaamheden laten leiden door de op de zorgaanbieder rustende wettelijke verplichtingen en de regels die de zorgaanbieder heeft vastgesteld 34 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

35 2016 Rijksoverheid Wie voorbehouden handelingen uitvoert moet dat deskundig en zorgvuldig doen. Ook moet hij door kennis en vaardigheid bekwaam zijn 35 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

36 Ned. Ver. voor Heelkunde Opleidingsplan SCHERP (Structuur Curriculum Heelkunde voor Reflectieve Professionals) Er is gekozen om niet te spreken van bekwaamheidsniveau s, maar een onderscheid te maken tussen de omgang met kennis en vaardigheid Vaardigheden: A. Assisteert adequaat B. Handelt adequaat onder strenge supervisie C. Handelt adequaat onder beperkte supervisie D. Handelt adequaat zonder supervisie E. Superviseert en onderwijst adequaat 36 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

37 M.a.w. het oordeel over vaardigheid/bekwaamheid wordt (mede) toevertrouwd aan de supervisor, meer in het algemeen aan de professionele context, aan hen die meewerken aan / getuige zijn van het handelen van de betreffende professional, ( naast aan de professional zelf ) 37 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

38 Professionele context, de praktijk Maatschap / Afdeling o directe (/ korte loop) feedback o jaargesprekken o 360 beoordeling o Instelling o aanspreek-cultuur o faciliteiten voor kennis en vaardigheden Skills lab Serious Gaming, simulatie- en toetsings-software CRM-training 38 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

39 De praktijk Instelling o o o o bekwaamheidsverklaringen, bekwaamheidsregister Interne en externe (NIAZ / JCI / ) auditing uitvoering Convenant Medische Technologie IGZ toezicht op naleving van o o o jaargesprekken Convenant Medische Technologie 39 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

40 Dysfunctionerende professional ontbreekt het niet zelden aan zelfreflectie / ziekte-inzicht psychologisch fenomenen als attributie / self-serving bias : attributing dispositional and internal factors for success and external, uncontrollable factors for failure zonder externe hulp / bijsturing weinig verbetering 40 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

41 OVV-rapport bariatrie Conclusie 2 De verantwoordelijkheid voor de bariatrische chirurgie kwam in de praktijk bijna geheel bij één persoon te liggen, zonder dat anderen hun eigen verantwoordelijkheid daarvoor waarmaakten 41 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

42 OVV-rapport Bariatrie collega-chirurgen vulden hun verantwoordelijkheid onvoldoende in door een houding van ' ieder voor zich' (of 'non interference') paramedici hebben te weinig gewezen op knelpunten (management en) RvB heeft professional(s) te weinig aangesproken over kwaliteit, heeft niet gezorgd voor registratiesystemen ter ondersteuning van kwaliteit RvT vulde het toezicht niet actief in heeft te weinig kritisch bevraagd 42 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

43 En dus De professional zelf heeft een intrinsieke motivatie en enthousiame - maar ook verantwoordelijkheid - om goede zorg te leveren, en om voortdurend te werken aan verbetering. De professionele uienschillen om die professional heen, hebben een randvoorwaardelijke en collectieve verantwoordelijkheid, die zij met verstand en rechtvaardigheid - in een just culture maar ook met maatschappelijk besef en moed - dienen in te vullen 43 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

44 Zorg: conclusies

45 Conclusies De gezondheidszorg is gebaat bij enthousiaste, goed functionerende, redelijk gelukkige zorgprofessionals, is er echter niet primair vóór die professionals, maar is er om goede zorg te leveren op patient- en populatie-niveau, toekomstbestendig, dus tegen houdbare kosten 45 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

46 Conclusies Goede zorg betekent zowel de juiste keuze, veelal samen met de patient, met weging van zowel evidence, richtlijnen en professionele standaarden, als van het belang van gezondheid en welzijn van het individu in context, als de best mogelijke uitvoering, door bevoegde en bekwame professionals, die daarin worden ondersteund, maar ook rechtvaardig getoetst, door hun professionele omgeving 46 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

47 Conclusies Dat professionals bekwaam zijn, en continu blijven werken aan verbetering is zowel hun eigen verantwoordelijkheid als die van hun professionele omgeving, die hen daarbij helpt (en waar nodig corrigeert): o o o qua kennis, training, vaardigheden en overige competenties (inclusief zelfreflectie), in de monitoring daarvan, in de samenwerking die zo kenmerkend is voor de steeds complexer wordende zorg 47 Symposium Beter worden werkt! - Deventer

48 Dank u