Voorwaarden voor scholing van docenten mbo, volgens docenten en hun leidinggevenden
|
|
- Annelies van Dongen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 SCO-KOHNSTAMM INSTITUUT Voorwaarden voor scholing van docenten mbo, volgens docenten en hun leidinggevenden Verkennende casestudies
2
3 Voorwaarden voor scholing van docenten mbo, volgens docenten en hun leidinggevenden Verkennende casestudies SCO-Kohnstamm Instituut van de Universiteit van Amsterdam Juli 2008 Dr. Marjan Glaudé Drs. Edith van Eck Drs. Wil Oud Drs. Fred Verbeek
4 1 Nieuwe rollen bij professionalisering in MBO inleiding procesmanagement mbo 2010 De ontwikkeling van competentiegericht onderwijs vraagt om andere competenties van docenten en om andere manieren om die competenties te ontwikkelen. Dit blijkt uit onderzoek dat op verzoek van het procesmanagement MBO 2010 door het SCO- Kohnstamm Instituut is uitgevoerd. Docenten en hun leidinggevenden signaleren een verschuiving in focus van individueel leren naar collectief leren en van het formele naar het informele leren. Zij zien informeel collectief leren, waarbij met name wordt geleerd door te doen en daar gezamenlijk op te reflecteren, als een belangrijk middel bij de ontwikkeling van competentiegericht onderwijs. Nieuwe vormen van professionalisering vragen om een nieuwe verdeling van rollen en verantwoordelijkheden tussen docenten, leidinggevenden, medewerkers van de afdeling HRM/HRD en het management van de instellingen. De docenten nemen verantwoordelijkheid voor hun eigen ontwikkeling, en gaan op zoek naar leermogelijkheden die het werk, de werkplek en collega s bieden. Daarnaast stellen ze zich beschikbaar als intervisiepartner voor collega s en dragen ze bij aan het creëren van een veilige werkomgeving, waar fouten gemaakt mogen worden.
5 Leidinggevenden zoeken manieren om informeel leren bewust een plaats te geven naast externe, formele opleidingen. Zij creëren de voorwaarden voor het leren van docenten. Daarnaast zijn zij ook zelf eigenaar van hun eigen leren en fungeren ze zo als rolmodel voor hun team. Personeelsadviseurs gaan na hoe zij het collectieve informele leren een structurele plek kunnen geven, hoe zij het kunnen begeleiden en hoe deze vorm van leren verantwoord kan worden. Bestuurders zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een helder centraal strategisch HRM- en HRD-beleid, inclusief een visie op de ontwikkeling van personeel. Zij dragen zorg voor een duidelijke afbakening van taken en verantwoordelijkheden voor scholing, die is afgestemd op de verdere ontwikkeling van mensen en teams binnen de instellingen. Bestuurders en directeuren gaan de mogelijkheid bieden (en zelf gebruiken) om kennis aantrekkelijk te maken voor anderen, op een manier dat de ander zegt: daar wil ik wel van leren. Interne en externe kennisuitwisseling blijkt een passende optie om de proceskant van kennisverwerving te delen (en niet zozeer om producten uit te wisselen). Kortom, voor de invoering van competentiegericht onderwijs blijkt het van groot belang om naast het aanbieden van formele (individuele) scholing, vooral ook aandacht te besteden aan het organiseren van collectieve (in)formele leerprocessen. Hoe doen we dat optimaal? En wat betekent dat dan precies?
6 Dit levert de volgende vraagstukken op: hoe kunnen we dit informele leren zo goed mogelijk faciliteren en inrichten? hoe kunnen we de effectiviteit van het collectieve leren bepalen? is het mogelijk om het informele leren te borgen en te formaliseren? Beantwoording van deze vragen lijkt mij de uitdaging voor de komende jaren. Ik verheug mij op het gezamenlijke gesprek hierover. Het procesmanagement MBO 2010 zal zich door middel van ROC-academies.nl en het organiseren van bijeenkomsten inspannen om dit collectieve leerproces te ondersteunen. Sarien Shkolnik Procesmanager Professionalisering MBO 2010
7 2 Scholing van docenten in het middelbaar beroepsonderwijs Deskundigheidsbevordering van docenten in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) is een belangrijk thema. Maar willen docenten eigenlijk wel trainingen en cursussen volgen, mogen ze dat? En als dat mag, zijn er dan voorwaarden aan verbonden? Het SCO-Kohnstamm Instituut van de Universiteit van Amsterdam heeft daar op verzoek van het procesmanagement MBO 2010 met subsidie van het ministerie van OCW onderzoek naar gedaan 1. We zijn het onderzoek begonnen met de volgende stelling die we aan docenten en hun leidinggevenden van zes ROC s hebben voorgelegd: 44% van het personeel werkzaam in het mbo zegt dat ze niet de cursus of de opleiding mogen volgen die ze graag zou willen 2. En wat blijkt? We vinden voor deze stelling geen bevestiging. Docenten die in het mbo werken, mogen en willen zich wel degelijk scholen. Wel is de voorwaarde daarbij dat scholing min of meer is gerelateerd aan de functie of de taak van docenten of dat scholing is ingekaderd in wat een team wil, waar men als team sterk in wil of moet zijn. De ontwikkeling van docenten wordt op allerlei manieren gestimuleerd en gefaciliteerd, maar wel zien we een verschil in de mate waarin gebruik wordt of kan worden gemaakt van met name formele scholing. Formele scholing betreft extern georganiseerde trainingen en cursussen met een duidelijk doel. 1 Glaudé, M., Van Eck, E., Oud, W., & Verbeek, F. (2008). Voorwaarden voor scholing van docenten BVE, volgens docenten en hun leidinggevenden; verkennende casestudies. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut van de Universiteit van Amsterdam. 2 Sikkes, R., (2008). Vier op de tien docenten mogen niet op cursus. Het Onderwijsblad, 26 januari 2008;
8 3 Functie van scholing Wat doet men dan zoal aan scholing en wat is de functie daarvan? Docenten nemen vooral deel aan scholing om het werk dat zij op dat moment uitvoeren beter te kunnen doen (functiegerichte scholing). In mindere mate volgen ze scholing die hen voorbereidt op het uitoefenen van een functie in de toekomst (loopbaangerichte scholing). Als er al sprake is van loopbaangerichte scholing dan nemen docenten daar zelf vaak het initiatief toe. Zij dienen dan een verzoek in bij het management. Relatief vaak wordt dat initiatief gehonoreerd, maar, zegt men, er mogen geen rechten aan worden ontleend, dat wil zeggen: een garantie op volgende loopbaanstappen is er niet. Docenten kunnen in principe ook deelnemen aan zogenoemde substantiële scholing en ze doen dat ook. Substantiële scholing omvat relatief langdurige, intensieve en vaak kostbare opleidingen. Een Hbo-opleiding Engels of een masteropleiding Leren & Innoveren voor docenten zijn daar voorbeelden van. Naast functie- en loopbaangerichte scholing kan scholing ook gericht zijn op verbetering of vernieuwing van de instelling of de werkeenheid. In voorliggend onderzoek hebben we gefocust op de invoering van competentiegericht onderwijs (cgo) als voorbeeld van zo n vernieuwing. Bij zogenoemde organisatiegerichte scholing verwerven in dit geval docenten die kennis en kunde die
9 nodig is om competentiegericht onderwijs te geven. We zien dat instellingen druk doende zijn met de invoering ervan, dat men nadenkt over de consequenties voor de kwalificering en motivering van personeel en dat er een opleidingsnoodzaak ontstaat. Inmiddels wordt er gewerkt aan scholingsvraagstukken; wel is het zo dat teams aanzienlijk verschillen in de mate waarin concreet wordt gewerkt aan organisatiegerichte deskundigheidsbevordering. Sommige zijn net begonnen, andere zijn vergevorderd.
10 4 Varianten van scholing Deskundigheidsbevordering van personeel kan op verschillende manieren plaatsvinden. Er kan individueel en in een groep, collectief, worden geleerd en er kan in formele en informele situaties worden geleerd. In onderstaande tabel is dit verder uitgewerkt 3. Formele leersituaties individueel 1 Leren op basis van (wetenschappelijke) informatie, inzichten en ervaringen. Door: - cursussen, training, workshop - leren op de werkplek - lezen, bestuderen - oefenen - leren met hulp van coach/mentor - leren aan de hand van speciale opdrachten collectief 2 Leren in interactie met elkaar en in groepsverband. Door: - leren in projecten - leren in officiële netwerken - teamgerichte scholing - action learning - gaming/ spelsimulaties Informele leersituaties 3 Leren op basis van eigen ervaringen en kritische reflectie op (eigen) inzichten en handelen. Door: - leren in persoonlijke netwerken 4 Leren op basis van sociale interactie in bijvoorbeeld dialoog, discussies of samenwerkingsrelaties. Door: - leren bij cultuurverandering of organisatievernieuwing 3 Uit: Bergenhenegouwen, G., m.m.v. Glaudé, M. (2008). Situationeel opleiden en leren. Het potentieel van individuele competenties voor organisaties. Alphen aan de Rijn: Kluwer.
11 We zien dat in de meeste van de onderzochte instellingen alle vier de varianten van leren voorkomen. Men vindt het verstandig om steeds per individu, per situatie, per scholingsbehoefte of -noodzaak en afhankelijk van de context te bekijken aan welke variant behoefte is. Dit alleen al om te voorkomen dat verzadiging optreedt. Weliswaar komen alle varianten binnen een instelling voor, toch lijkt een verschuiving in focus gaande van het individuele leren naar het collectieve leren en van het formele naar het informele leren. Zowel leidinggevenden als docenten zeggen vaak dat zij een voorkeur hebben voor het informele en het collectieve leren, waarbij met name wordt geleerd door te doen en daar gezamenlijk op te reflecteren. We zien dat bij invoering van een onderwijsvernieuwing als het competentiegericht onderwijs vooral het collectieve en informele leren dominant is of in de ogen van de geïnterviewden de voorkeur verdient. Bij zo n variant zijn de leerprocessen nauw verweven met het vormgeven van deze vernieuwing; vooralsnog is niet precies duidelijk hoe de vernieuwing in de praktijk vorm zal krijgen en in het verlengde daarvan welke competenties de docenten moeten ontwikkelen. Deze ontwikkelen zich doordat nieuwe werkwijzen worden uitgeprobeerd, er gezamenlijk op wordt gereflecteerd, en er zo nodig verbetering plaatsvindt. Al werkend ontwikkelen de betrokkenen dus enerzijds een beeld van de competenties die nodig zijn, en anderzijds die competenties zelf. In het mbo is er duidelijk ook aandacht voor leren buiten het kader van de formele opleidingen. Zowel formele als informele leersituaties kennen specifieke knelpunten.
12 5 Formele scholing 5.1 Knelpunten bij formele leersituaties Tijd Hoewel de beschikbaarheid van scholingstijd formeel is vastgelegd in de CAO zeggen docenten geen tijd te hebben voor scholing. Het begrip tijd wordt overigens verschillend opgevat, namelijk als: scholing past niet in mijn lessenrooster; ik ben er (nu nog) niet aan toe; ik kan het geleerde niet toepassen in mijn werk; ik heb het gevoel niet aan scholing toe te komen. Daarnaast zien we dat docenten door de elkaar snel opvolgende, extern opgelegde vernieuwingen hun handen vol hebben aan onderwijsontwikkeling en -voorbereiding; dit gaat ten koste van tijd voor scholing. Ook bestaat het gevaar dat men door tijdgebrek terugvalt in wat men gewend is. Teams Problematisch bij met name substantiële scholing als een masteropleiding Leren & Innoveren is dat de taken waartoe de opleiding opleidt, vaak binnen een team zijn verdeeld als gevolg van een veranderende organisatiestructuur en teamvorming binnen ROC s. De master kan dus eigenlijk niet aan één persoon gekoppeld worden. Met andere woorden: wie moet die opleiding volgen? Daarnaast zijn het vaak goede docenten die bijvoorbeeld 10
13 een masteropleiding willen volgen en dit zijn nu net de mensen die een team liever niet uitgeroosterd ziet. De vraag is dan of en hoe vervanging binnen de formatie, binnen een team is te realiseren. Organisatorische context Het is voor docenten en hun leidinggevenden niet altijd duidelijk op welk niveau centraal en/of decentraal de taken en verantwoordelijkheden met betrekking tot scholingsvraagstukken liggen of zouden moeten liggen. Soms ontbreekt een helder HRM-beleid en daarmee een visie op het opleiden en leren van personeel. Ook is centraal ontwikkeld beleid niet altijd goed afgestemd op de behoeften van de werkvloer. Het gevaar bestaat dat verantwoordelijken voor scholingsvraagstukken te snel kiezen voor een traditionele manier van opleiden, namelijk voor externe scholing. Transferproblemen en motivatieproblemen kunnen het gevolg zijn. Huidige ontwikkelingen en inzichten vragen om andere vormen van opleiden en leren. Maar ook met het bevorderen van deelname aan vormen van substantiële formele scholing is nog winst te boeken. Knelpunten samengevat: er is geen tijd voor scholing; formele scholingstijd gaat op aan onderwijsvoorbereiding en -ontwikkeling taakverdeling binnen teams maakt de vraag wie formele, met name substantiële scholing zou moeten of kunnen volgen moeilijk te beantwoorden vervanging van een goede docent uit het team tijdens diens scholingsverlof kan lastig te realiseren zijn onduidelijke verdeling van taken en verantwoordelijkheden 11
14 met betrekking tot scholing tussen centraal en decentraal niveau ontbrekend HRM-beleid en/of een ontbrekende visie op opleiden en leren van personeel kan leiden tot het vasthouden aan traditionele manieren van opleiden met de nodige transferen motivatieproblemen tot gevolg 5.2 Voorwaarden voor formele scholing beschikbaarheid van tijd en middelen voor scholing het team mag er niet onder lijden dat een van de teamleden scholing volgt interne opvang of georganiseerde vervanging: het inhuren van extra personeel met vergelijkbare kwaliteiten; gelijkwaardige kwaliteit kan er alleen komen als financiële middelen beschikbaar zijn expliciteren van scholingstaken en verantwoordelijkheden voor centrale en decentrale niveau met betrekking tot de deskundigheidsbevordering ontwikkeling van visie op ontwikkeling van personeel 12
15 6 Informele scholing 6.1 Knelpunten bij informele leersituaties Het informele, collectieve leren is volgens de geraadpleegde docenten en leidinggevenden als vorm van leren bij onderwijsvernieuwing dominant of verdient de voorkeur. Leren geschiedt door met de vernieuwing aan de slag te gaan en er ervaring mee op te doen. Door kritische reflectie op acties ontstaan leer- en verbeterprocessen. Bij deze zogenoemde ontwikkelgerichte benadering van organisatieontwikkeling ontwikkelen docenten hun kennis onder eigen regie in samenspraak met leidinggevenden. Deze benadering staat in duidelijk contrast met de ontwerpgerichte benadering waarbij leidinggevenden bepalen wat, wanneer en hoe geleerd wordt. 4 We zien dat invoering van competentiegericht onderwijs grotendeels volgens de ontwikkelgerichte benadering gebeurt. Welke knelpunten komen nu naar voren bij dat informele collectieve leren bij onderwijsvernieuwing in het algemeen en bij invoering van competentiegericht onderwijs in het bijzonder? Beleid Docenten zijn de elkaar snel opvolgende, extern en intern opgelegde vernieuwingen moe. Het snel wisselende beleid heeft enerzijds tot gevolg dat docenten overbelast worden omdat zij 4 Boonstra, J.J. (2000) Lopen over Water. Over dynamiek van organiseren, veranderen en leren. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt als hoogleraar Management van veranderingen in organisaties aan de Universiteit van Amsterdam op 10 februari Amsterdam: Vossiuspers. 13
16 steeds nieuwe werkwijzen moeten ontwikkelen, anderzijds is de opbrengst van scholing gekoppeld aan die vernieuwing soms niet van toepassing op een volgende vernieuwing. Dat heeft een negatief effect op de scholingsbereidheid. Leren van fouten die docenten maken, kan niet omdat het elke keer weer anders moet (andere kwalificatiedossiers, examinering, roosters e.d.). Visie Men is het er over eens dat de visie op competentiegericht onderwijs in samenspraak tussen de betrokkenen ontwikkeld, uitgebouwd en gedeeld moet worden. Elk besluit, elke discussie en elke keuze wordt idealiter gerelateerd aan de visie; dat geldt ook voor scholingsvraagstukken. Maar het blijkt dat (nog) lang niet alle docenten eigenaar zijn van de visie die aan competentiegericht onderwijs ten grondslag ligt. Er is niet altijd voldoende kennis over competentiegericht onderwijs aanwezig: wat is het, hoe kan het vorm krijgen en welke competenties worden gevraagd? Daarnaast staan docenten voor misschien wel de grootste uitdaging: hoe moet het kwalificatiedossier vertaald worden naar onderwijs en hoe moeten docenten hun keuzen verantwoorden naar inspectie en studenten toe? Een blauwdruk voor scholing om dit te leren is er niet. Knelpunten samengevat: opbrengst van scholing gekoppeld aan vernieuwing kan niet op de volgende vernieuwing worden toegepast door snel wisselend beleid onvoldoende uitgewerkte, uitgebouwde en gedeelde visie op competentiegericht onderwijs betekent dat een richtsnoer voor scholing ontbreekt 14
17 blauwdruk voor vertaling van kwalificatiedossiers naar onderwijs ontbreekt; dit betekent dat vooralsnog ook nog niet duidelijk is welke competenties daarvoor nodig zijn en dat er nog geen pasklaar scholingsaanbod is 6.2 Voorwaarden voor informele scholing veilige sfeer creëren, waarin docenten in de praktijk aan de slag durven met de vernieuwing al dan niet gekoppeld aan scholing of begeleiding op de werkplek (bereidheid tot leren en tot veranderen, elkaar aanspreken, fouten maken mag en kritisch reflectie daarop) open communicatie: open staan voor elkaar; (willen) luisteren naar elkaar; consensus verwerven over de visie op competentiegericht onderwijs; gezamenlijke visieontwikkeling ten aanzien van uitgangspunten én uitwerking onderdeel maken van scholing realiseren van een continu proces van visie delen en uitbouwen weerstand verminderen door goed inzicht verwerven in wat competentiegericht onderwijs behelst alleen aan deskundigheidsbevordering werken als de tijd rijp is en er tijd en ruimte voor is gelegenheid creëren om als docentengroep elkaar te ontmoeten, met name als docenten op verschillende locaties werken 15
18 7 Aanbevelingen Voor het team en voor de individuele docenten bewust worden en benutten van leermogelijkheden die het werk, de werkplek en collega s bieden beschikbaar zijn als interactiepartner voor collega s; ondersteuning bieden en vragen; contact zoeken veiligheid en een open communicatie bevorderen: open staan voor elkaar, (willen) luisteren naar elkaar, kritisch naar eigen werkgedrag kijken, kwetsbaar durven zijn docent koppelt gevolgde scholing in het team; daardoor wordt het ontstaan van een lerende cultuur bevorderd en wordt deelname aan scholing minder vrijblijvend voor de betrokkenen Voor de leidinggevenden 16 Algemeen verkrijgen van inzicht in competenties of competentieontwikkeling van docenten docenten verantwoordelijk stellen voor bepaalde taken waarin zij zich bovendien ook kunnen ontwikkelen nagaan wat de consequenties zijn van het werken in teams (decentralisatie) voor het scholingsvraagstuk: waar liggen scholingsverantwoordelijkheden, wie neemt initiatief, wie verplicht tot wat? soms docenten verplichten tot deelname aan scholing
19 een bewuste afweging maken van de scholingswensen van docenten en de scholingsnoodzaak vanuit de organisatie scholing roostertechnisch goed en op tijd plannen; voor teamscholing gebruik maken van dagen waarop veel leerlingen niet aanwezig zijn 5 Met betrekking tot informeel collectief leren informeel leren en leren op de werkplek bewust een plaats geven naast externe, formele opleidingen de werkplek ontwikkelen tot een krachtige leeromgeving die triggert tot de ontwikkeling van docenten (kwalificerende werksituaties waarin ruimte en gelegenheid wordt geboden aan docenten tijdens hun werk te leren, bekwaamheden te verwerven en zichzelf te ontwikkelen) nagaan of het informele leren meer weloverwogen dan wel geformaliseerd moet worden; bijvoorbeeld door explicieter aandacht voor tijd die men eraan besteedt en de opbrengsten ervan, of door het in te bedden in cycli van kwaliteitszorg kennis delen, bijvoorbeeld door een kwaliteitenbank te ontwikkelen met inventarisatie van competenties van medewerkers en deze actief te benutten; zo kan iemands kennis en ervaring worden benut binnen eigen en andere teams en ook voor leerlingen docenten stimuleren tot collegiale consultatie en ook tot het aangaan en versterken van externe contacten, ook met medewerkers uit het bedrijfsleven open communicatie en een veilige sfeer creëren, door ook informeel in gesprek te gaan met docenten en zicht te krijgen op wat er speelt; juist ook aandacht voor zaken die niet goed gaan zodat duidelijk wordt waar professionalisering op inge- 5 Genoemd worden bijvoorbeeld de maandag na Carnaval en de periode rond Kerst wanneer veel leerlingen in bedrijven nodig zijn. 17
20 zet moet worden. Dit maakt betrokkenheid van de leidinggevende bij de werkvloer zichtbaar en verlaagt de drempel voor docenten om scholingsverzoeken in te dienen begeleiding van docenten bij leren op de werkplek realiseren zorgen dat afspraken als intervisiebijeenkomsten worden nageleefd beleid ontwikkelen om pragmatisch met factor tijd om te gaan door werken, opleiden en leren te combineren; bijvoorbeeld: tijdens een stagebezoek in een bedrijf wordt de leerling bezocht, maar dit bezoek kan ook worden benut voor deskundigheidbevordering van de docent; of bijvoorbeeld door een ervaren docent aan een startende docent te koppelen wordt samenwerking gerealiseerd en kunnen wederzijdse leerprocessen op gang worden gebracht Voor de afdeling HRM/ Personeelszaken vertalen van strategisch HRM- en HRD-beleid naar beleid voor units, met heldere omschrijving van taken en verantwoordelijkheden met betrekking tot scholing; aangeven wat de mogelijkheden voor docenten zijn ontwikkeling loopbaanbeleid en meer aandacht vanuit de instelling voor loopbaangerichte scholing vaststellen wat tot informeel leren gerekend moet worden, wat de status is, en of en hoe de aan informeel leren bestede tijd verantwoord moet worden bewaken van de tijd voor scholing van personeel goed geïnformeerd zijn over recente scholingsmogelijkheden 18
21 Voor de instelling (ROC) ontwikkeling van een helder centraal strategisch HRM-beleid en strategisch beleid voor Human Resources Development (HRD); inclusief visie op ontwikkeling van personeel; daarbij zorg dragen voor een duidelijke afbakening van taken en verantwoordelijkheden voor scholing die is afgestemd op de verdere verzelfstandiging van teams binnen de instellingen instelling moet willen dat docenten substantiële scholing volgen en dat uitdragen Voor de overheid (landelijk niveau) Overheid creëert rust en handhaaft beleid voor langere termijn Overheid geeft ROC s de komende vijf jaar de tijd om competentiegericht onderwijs uit te ontwikkelen, te implementeren en te institutionaliseren. Pas als helder is wat de koers voor de komende jaren is, kan zinvolle organisatiegerichte scholing van docenten plaatsvinden; scholing is dan nuttig en past bij wat de komende jaren van docenten wordt verwacht. Ook ROC s kunnen zich daarop dan instellen. Overheid gaat na of condities voor scholing zoals vermeld in de CAO nog passen bij de ontwikkeling richting het informele collectieve leren als volwaardige scholingsvorm De overheid gaat na hoe met name de formele scholingstijd zoals vermeld in de CAO zich verhoudt tot de tijd die wordt besteed aan informele collectieve leerprocessen, aan werkplekopleiden, aan het leren door doen en aan intervisie? De vraag daarbij is hoe de tijd die wordt besteed aan het informeel collectief leren, verantwoord moet worden. Ook is het wenselijk na te gaan hoe die tijd gefaciliteerd moet worden. 19
22 20 Voor onderzoekers In verlengde van verkennende casestudies: grootschalig onderzoek naar stand van zaken rondom scholing ten behoeve van cgo Onderzoek naar de volgende vragen: - welke variant(en) van leren zijn in welke situaties het meest effectief en efficiënt? - welke (combinatie van) varianten van leren zijn het meest effectief en efficiënt om cgo in te voeren? - wat zijn eventuele specifieke voorwaarden daarbij? - hoe kunnen ROC s concreet het leerpotentieel van het werk verhogen, als trigger voor (informele en collectieve) leerprocessen? - wat zijn de voor- en nadelen van informeel leren?
23 Colofon SCO-Kohnstamm Instituut van de Universiteit van Amsterdam Juli 2008 Dr. Marjan Glaudé Drs. Edith van Eck Drs. Wil Oud Drs. Fred Verbeek Met medewerking van ROC Flevoland, ID College, ROC A 12, Graafschap College, ROC ASA Deze publicatie werd mede mogelijk gemaakt door het procesmanagement MBO 2010.
24 SCO-KOHNSTAMM INSTITUUT
Trainingen en workshops voor praktijkopleiders en leidinggevenden. Jouw talent, onze ambitie!
Trainingen en workshops voor praktijkopleiders en leidinggevenden Jouw talent, onze ambitie! Je vindt het belangrijk om te blijven investeren in je eigen ontwikkeling. Zeker als je nieuwe vaardigheden
Nadere informatieSAMEN OPLEIDEN: impact van leren in beeld. Meerjarenplan Opleiden in de School
SAMEN OPLEIDEN: impact van leren in beeld Meerjarenplan Opleiden in de School 2015-2018 Opleidingsteam, 2015 Samen opleiden: impact van leren in beeld Meerjarenplan 2015-2018 Inleiding Goed onderwijs staat
Nadere informatieStrategisch Opleidingsbeleid
Strategisch Opleidingsbeleid Achtergrondinformatie en tips om zelf aan de slag te gaan In deze handreiking vindt u de volgende onderwerpen: Wat is strategisch opleidingsbeleid? Hoe komt u tot strategisch
Nadere informatieDeze geaccrediteerde master ontwikkelt en ondersteunt de professionalisering van onderwijskundige leiders in het vo en mbo. In samenwerking met:
Executive MBA Service management Onderwijs Deze geaccrediteerde master ontwikkelt en ondersteunt de professionalisering van onderwijskundige leiders in het vo en mbo. In samenwerking met: De wereld waarin
Nadere informatieCompetentiemeter docent beroepsonderwijs
Competentiemeter docent beroepsonderwijs De beschrijving van de competenties in deze competentiemeter is gebaseerd op: - de bekwaamheidseisen uit de Algemene Maatregel van Bestuur als uitwerking van de
Nadere informatieBijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012)
Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) en netwerk-leren (De Laat, 2012) verhogen de kans op succesvol leren in het kader van een
Nadere informatieWendbaar en waarde(n)vol onderwijs!
Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! In ons onderwijs staat de mens centraal, of het nu gaat om studenten of medewerkers, om ouders of werknemers uit het bedrijfsleven, jongeren of volwassenen. Wij zijn
Nadere informatieVastgesteld november 2013. Visie op Leren
Vastgesteld november 2013. Visie op Leren Inhoudsopgave SAMENVATTING... 3 1. INLEIDING... 4 1.1 Aanleiding... 4 1.2 Doel... 4 2. VISIE OP LEREN EN ONTWIKKELEN... 6 2.1 De relatie tussen leeractiviteiten
Nadere informatieCompetentieprofiel voor coaches
Competentieprofiel voor coaches I. Visie op coaching Kwaliteit in coaching wordt in hoge mate bepaald door de bijdrage die de coach biedt aan: 1. Het leerproces van de klant in relatie tot diens werkcontext.
Nadere informatieMANIFEST BEROEPSONDERWIJS: ONDERWIJS VOOR HET LEVEN!
MANIFEST BEROEPSONDERWIJS: ONDERWIJS VOOR HET LEVEN! > WAAROM? > WIE WE ZIJN INHOUD > WAAR WE IN GELOVEN > WAT WE BEOGEN 6 THEMA S 1. DE BEDOELING VOOROP > 2. LEER-WERK-LEEF > 3. LIEFDE VOOR LEREN > 4.
Nadere informatieHoe kunt u passende sturing en ruimte geven aan uw team?
Hoe kunt u passende sturing en ruimte geven aan uw team? Leidinggevenden in het mbo hebben tijdens de werkplaats van SOM op 20 september gespard en ervaringen uitgewisseld over dagelijkse dilemma s rondom
Nadere informatieTraining & Ontwikkeling
Inleiding FOCUS Leren & Ontwikkelen uit Wormerveer is een sterk groeiende Human Resources Development dienstverlener met een duidelijke focus op resultaatgerichtheid en professionalisering. Wij onderscheiden
Nadere informatieStrategisch HRM in het voortgezet onderwijs. Peter Leisink
Strategisch HRM in het voortgezet onderwijs Peter Leisink Opzet van deze leergang Introductie Strategisch HRM in het voortgezet onderwijs: inhoudelijke verkenning Programma en docenten leergang strategisch
Nadere informatieSTICHTING KINDANTE. Visie Personeel
STICHTING KINDANTE Visie Personeel Visie Personeel 1 Inleiding De onderwijskundige visie van stichting Kindante vormt de basis voor de wijze waarop de Kindantescholen hun onderwijs vormgeven. Dit vraagt
Nadere informatieDe ontwikkeling van de Mondriaan methode VISIE OP PROFESSIONALISEREN
M.11i.0419 De ontwikkeling van de Mondriaan methode VISIE OP PROFESSIONALISEREN versie 02 M.11i.0419 Naam notitie/procedure/afspraak Visie op professionaliseren Eigenaar/portefeuillehouder Theo Bekker
Nadere informatieNieuw curriculumontwerp De nieuwe rol van de docent. Willy Reijrink Innovatiedocent Innoverend onderzoeken/ onderzoekend innoveren
Nieuw curriculumontwerp De nieuwe rol van de docent Willy Reijrink Innovatiedocent Innoverend onderzoeken/ onderzoekend innoveren Opleiding Mbo-Verpleegkundige Graafschap College Doetinchem w.reijrink@graafschapcollege.nl
Nadere informatieDocentstages in het mbo. Professionele verbinding tussen onderwijs en werkveld MARIANNE BOOGAARD MARIEKE BUISMAN MARJAN GLAUDÉ
Docentstages in het mbo Professionele verbinding tussen onderwijs en werkveld MARIANNE BOOGAARD MARIEKE BUISMAN MARJAN GLAUDÉ - - - - Soort mbo-instelling (%) Grootte van de mbo-instelling
Nadere informatieDe curriculum van de masteropleiding PM MBO kan op verschillende niveau s bekeken worden:
Marco Snoek over de masteropleiding en de rollen van de LD Docenten De curriculum van de masteropleiding PM MBO kan op verschillende niveau s bekeken worden: Het intended curriculum : welke doelen worden
Nadere informatieMedezeggenschap verzilveren
Steven van Slageren Medezeggenschap verzilveren 2 maart 2010 OR-ervaring niet meenemen in je loopbaan is een vorm van kapitaalsvernietiging Medezeggenschap verzilveren Stappenplan/spoorboekje/handleiding:
Nadere informatieLeraarschap en leiderschap. Marco Snoek Hogeschool van Amsterdam Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding
Leraarschap en leiderschap Marco Snoek Hogeschool van Amsterdam Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding Inhoud De opkomst van de leraar Beelden over leiderschap Shit & assholes Leiderschapskwaliteiten Structuur
Nadere informatieZo doen wij dat: professionaliseren. Josée Bours Marlies de Groot
Zo doen wij dat: professionaliseren Josée Bours Marlies de Groot Waarom professionaliseren? Missie Het succes van de leerling is de reden van ons bestaan Collegebeleid Professioneel statuut Wet BIO IJkpunten:
Nadere informatieVerantwoordingsdocument September 2014 PERSONEELSPLAN
Verantwoordingsdocument September 2014 PERSONEELSPLAN Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Organisatiestructuur... 4 2.1 Rollen binnen de Netwerkschool (zie bijlage)... 4 2.2 Het kernteam... 5 2.3 De Interne flexibele
Nadere informatieDe begeleidings- en beoordelingstrajecten zijn schriftelijk vastgelegd en te raadplegen door anderen. ILS en Radboud Docenten Academie.
Rapportageformat Instrument Keurmerk HAN ILS en samenwerkingsscholen Versie VO, oktober 2014 Standaard 1. De samenwerkingsschool in relatie tot de kwaliteit van de leerwerkomgeving van de lerende Deze
Nadere informatieOp weg naar een integraal kindcentrum. Janny Reitsma
Op weg naar een integraal kindcentrum Janny Reitsma Programma: Verkenning van het integraal kindcentrum Leiderschap: mensen in beweging zetten Leiderschap: planmatig organiseren Leren als strategie voor
Nadere informatieTeamkompas voor Zelfsturing
Teamkompas voor Zelfsturing Wat is het teamkompas: Met dit instrument kun je inzicht krijgen in de ontwikkeling van je team als het gaat om effectief samenwerken: Waar staan wij als team? Hoe werken wij
Nadere informatieBeleid. Beschrijving trekkersrollen LC en LD. Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Coevorden, Hardenberg e.o. / De Nieuwe Veste
1. Inleiding De koers voor de komende jaren, zoals beschreven in het strategisch beleidsplan 2011-2014 heeft consequenties voor gewenste managementstijl van de school. In de managementvisie 2011-2014 heeft
Nadere informatieprojectplan professionaliseringstraject Technisch College Velsen Samenwerkingsverband VO Zuid-Kennemerland 2014-2016
projectplan professionaliseringstraject Technisch College Velsen Samenwerkingsverband VO Zuid-Kennemerland 2014-2016 Doelstellingen professionaliseringstraject Het SWV heeft als doelstellingen voor het
Nadere informatieCompetenties directeur Nije Gaast
Competenties directeur Nije Gaast De s voor directeuren van Nije Gaast zijn vertaald in vijf basiss. De beschrijving is gebaseerd op de schoolleiderscompententies die landelijk zijn vastgesteld en zijn
Nadere informatiespoorzoeken en wegwijzen
spoorzoeken en wegwijzen OVERZICHT OPLEIDINGEN OPBRENGSTGERICHT LEIDERSCHAP Opbrengstgericht leiderschap Opbrengstgericht werken en opbrengstgericht leiderschap zijn termen die de afgelopen jaren veelvuldig
Nadere informatieOnderzoeken Werkplekleren
Onderzoeken Werkplekleren Leeromgeving Sapfabriek Competenties en professionaliseringsbehoeften Opzet presentatie Verbinding tussen de onderzoeken Aanleiding voor de onderzoeken Onderzoek Sapfabriek Respondenten
Nadere informatieGespreksleidraad CAO-regelingen 2015
Gespreksleidraad CAO-regelingen 2015 Doel van het document dat voor u ligt is om handvatten te bieden voor het voeren van de gesprekken binnen de schoolorganisatie naar aanleiding van de veranderingen
Nadere informatieOntwikkeling. 1 Sari van Poelje, Esther de Kleer, Peter van de Berg, Leren voor Leiderschap, een nieuwe kijk op Management
White Paper - Ervaringsgericht leren de praktijk als leermeester Leren is belangrijk. Voor individuen én voor organisaties en het één is voorwaarde voor het ander. Geen wonder dus dat leren en de effectiviteit
Nadere informatieOnderwijsontwikkeling met ict in de bve
Onderwijsontwikkeling met ict in de bve VOR themaconferentie 25-11-04 Marijke Kral, HAN Dana Uerz, ITS Nico van Kessel, ITS Forum: Ammir Farokhi, Friesland College Peter Hettema, ROC Landstede Jan-Pieter
Nadere informatieDe rol van HR diensten in de beweging naar meer eigenaarschap van onderwijsteam over onderwijskwaliteit
De rol van HR diensten in de beweging naar meer eigenaarschap van onderwijsteam over onderwijskwaliteit Reader ten behoeve van bestuurstafels Kwaliteitsnetwerk mbo op 15 en 16 maart 2017 Uitnodigingstekst
Nadere informatieAnders kijken, anders leren, anders doen
Anders kijken, anders leren, anders doen Grensoverstijgend leren en opleiden in zorg en welzijn in het digitale tijdperk HOOFDLIJN 5 Hoofdlijn 5. Consistente en op elkaar aansluitende leertrajecten in
Nadere informatieKadernotitie professionalisering
Kadernotitie professionalisering 2015-2020 Colofon Uitgave : ZAAM interconfessioneel voortgezet onderwijs Voorgenomen besluit College van Bestuur : 31 maart 2015 Instemming GMR : 24 april 2015 Vastgesteld
Nadere informatieSamenvatting effecten en resultaten Masterplan CGO Zuid-Holland
BIJLAGE: Samenvatting effecten en resultaten Masterplan CGO Zuid-Holland Pagina 1: Effecten bij leerlingen Effecten bedrijven - onderwijs Toelichting: De percentages onder het kopje Nul zijn de uitersten
Nadere informatieHulp bij ADHD. Scholingsaanbod
Hulp bij ADHD Dit heeft mijn beeld van ADHD enorm verrijkt. Ik zie nu veel mogelijkheden om kinderen met ADHD goede begeleiding te bieden deelnemer workshop bij Fontys Hogescholen Copyright 2010 Hulp bij
Nadere informatieHoe kan u strategie implementeren en tot leven brengen in uw organisatie?
Hoe kan u strategie implementeren en tot leven brengen in uw organisatie? De externe omgeving wordt voor meer en meer organisaties een onzekere factor. Het is een complexe oefening voor directieteams om
Nadere informatieWendbaar vakmanschap in lerende organisaties
Wendbaar vakmanschap in lerende organisaties Ontwikkeling van mensen is de sleutel tot succes Presentatie 15 maart 2018 Wendbaar vakmanschap in lerende organisaties Vakman nieuwe stijl Zelfsturingscompetenties:
Nadere informatieBijlage I. Ervaren regeldruk rond kwaliteitszorg in het hoger onderwijs
Bijlage I Ervaren regeldruk rond kwaliteitszorg in het hoger onderwijs Uit het onderzoek naar de ervaren regeldruk rondom kwaliteitszorg komt naar voren dat regeldruk niet zozeer in specifieke regels zit,
Nadere informatieDocententeam ontwikkelt zich als leergemeenschap
Docententeam ontwikkelt zich als leergemeenschap Actie onderzoek naar invloedrijke factoren en interventies Voorstellen Voorzitter: Prof. dr. Elly de Bruijn Lector Beroepsonderwijs Faculteit Educatie Hogeschool
Nadere informatieBIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG
BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in
Nadere informatieWerkplekopleidingsschool
Werkplekopleidingsschool Bijna alle scholen van stichting Proo bieden plaats aan studenten van verschillende Pabo s of ROC s. Onze school heeft o.a. studenten van de KPZ te Zwolle. We zijn een werkplekopleidingsschool
Nadere informatieBijlage 2: De indicatoren van beleidsvoerend vermogen
Bijlage 2: De indicatoren van beleidsvoerend vermogen 1 2 3 4 1. Wat is beleidsvoerend vermogen? De scholen die een succesvol beleid voeren, gebruiken hun beleidsruimte maximaal zodat de onderwijskwaliteit
Nadere informatie1 Leren op de werkplek
1 Leren op de werkplek Wat is leren op de werkplek? Om dit te verduidelijken onderscheiden we in dit hoofdstuk twee vormen van leren: formeel en informeel leren. Ook laten we zien welke vormen van leren
Nadere informatieOrganisatie van CGO. Follow up MT Groen Proeven. Ede Cees de Jong
Organisatie van CGO Follow up MT Groen Proeven Cees de Jong Ede 03-02-2011 voorstellen Cees de Jong adviesgroep Groen CPS betrokken bij o.a.: Invoeren CGO VMBO, MBO en HBO Groen Secretaris Vereniging Buitengewoon
Nadere informatieScan Professionele leercultuur in teams Kohnstamm Instituut
Scan Professionele leercultuur in teams Kohnstamm Instituut De scan Professionele leercultuur in teams is een instrument voor scholen voor voortgezet onderwijs waarmee in kaart wordt gebracht hoe ver het
Nadere informatieIntegreren van leren in school en praktijk. Een studie naar werkzame bestanddelen
Integreren van leren in school en praktijk. Een studie naar werkzame bestanddelen Frans Meijers (De Haagse Hogeschool) Marinka Kuijpers (Open Universiteit, De Haagse Hogeschool) Een omgeving waarin jongeren
Nadere informatiePiter Jelles Strategisch Perspectief
Piter Jelles Strategisch Perspectief Strategisch Perspectief Inhoudsopgave Vooraf 05 Piter Jelles Onze missie 07 Onze ambities 07 Kernthema s Verbinden 09 Verbeteren 15 Vernieuwen 19 Ten slotte 23 02 03
Nadere informatieHerinnert u zich dit plaatje nog?
Herinnert u zich dit plaatje nog? Bruggen bouwen Dichten van de kloof tussen onderwijs en ict door inzet i-coaches tussenstand bij het onderzoek naar succesvolle I-coachingstrajecten Janny Kappert,
Nadere informatieLeraar basisonderwijs LB
Leraar basisonderwijs LB Functiewaardering: 43343 43333 43 33 Salarisschaal: LB Werkterrein: Onderwijsproces -> Leraren Activiteiten: Beleids- en bedrijfsvoeringsondersteunende werkzaamheden, overdragen
Nadere informatieLogboek persoonlijk ontwikkelingsplan persoonlijk actieplan. Naam student: Maes Pieter
BACHELOR NA BACHELOR ADVANCED BUSINESS MANAGEMENT Logboek persoonlijk ontwikkelingsplan persoonlijk actieplan Naam student: Maes Pieter 2011-2012 POP EERSTE GEKOZEN ALGEMENE COMPETENTIE: OPBOUWEN VAN EEN
Nadere informatieHET CREËREN VAN DRAAGVLAK
Draagvlak INLEIDING Kun je wel Cultuurprofielschool zijn als er binnen de school geen draagvlak voor is? Wat is draagvlak? Waarom is draagvlak belangrijk? Hoe creëer je draagvlak? Er is sprake van draagvlak
Nadere informatieEmployabilityDriver. Waarom een strategische discussie over employability beleid?
EmployabilityDriver Waarom een strategische discussie over employability beleid? We weten al een tijd dat door vergrijzing en ontgroening de druk op de arbeidsmarkt toeneemt. Het wordt steeds belangrijker
Nadere informatieLeiderschapsontwikkeling: inspiratie en resultaat
OPEN YOUR EYES Leiderschapsontwikkeling: inspiratie en resultaat Leiderschap ontwikkeling vanuit de kern Leiderschap is van grote invloed op de resultaten van de organisatie. Hoe kunnen we onze ambities
Nadere informatieLeergang Opleidingsmanagement
Leergang Opleidingsmanagement Voor Trainingscoördinatoren Opleidingsmanagers Leidinggevenden met opleidingstaken Hoe kan ik gezond verstand plannen onderbouwen met bewezen modellen en inzichten? Hoe overtuig
Nadere informatieWijzer in de professionele ruimte
Wijzer in de professionele ruimte Strategieën om de professionele ruimte van docenten(-teams) te optimaliseren Rob Vink Wat is professionele ruimte? Als docent geef je vorm aan het onderwijs en daar voel
Nadere informatieZELFSTURENDE TEAMS ENKELE THEORIEËN TER OVERDENKING EEUWKE BREMMER, MARK NIJSSEN & ERNST JAN REITSMA 6 NOVEMBER 2014
ZELFSTURENDE TEAMS ENKELE THEORIEËN TER OVERDENKING EEUWKE BREMMER, MARK NIJSSEN & ERNST JAN REITSMA 6 NOVEMBER 2014 Basis elementen team 1. Een collectief doel; 2. Onderlinge afhankelijkheid door verschillende
Nadere informatiestimuleringsregeling leiderschapsontwikkeling arbeidsmarkt- en opleidingsfonds hbo
stimuleringsregeling leiderschapsontwikkeling arbeidsmarkt- en opleidingsfonds hbo Zestor is opgericht door sociale partners in het hbo: initiatief van sociale partners De sociale partners in het hbo hebben
Nadere informatie36. Masterstudenten als bruggenbouwers tussen onderwijs en schoolpraktijk
36. Masterstudenten als bruggenbouwers tussen onderwijs en schoolpraktijk DE MASTERLERAAR ALS BRUGGENBOUWER Marco Snoek en Gonny Farley-Reijnen DE LERAAR ALS SLEUTEL Lerarenbeurs, Masterambitie OCW, Initiatieven
Nadere informatieOm te beginnen. Waarom dit boek?
Om te beginnen Waarom dit boek? Leraren in alle onderwijssectoren zijn continu bezig om hun werk onderwijs verzorgen op de best mogelijke manier te doen. Ze hebben hart voor hun leerlingen, hun vak, hun
Nadere informatieVan peer tot peer: Collegiaal leren en auditen. 1 oktober 2015
Van peer tot peer: Collegiaal leren en auditen 1 oktober 2015 Welkom Voorstellen. Karin van Wijnen, Kwaliteitsnetwerk mbo Carlijn van Diepen, ROC A12 en BVMBO Marloes van Bussel, NCP EQAVET Doelen 1. Deelnemers
Nadere informatieInspiratiespel LOB in de krachtige leeromgeving
Inspiratiespel LOB in de krachtige leeromgeving Doel van het spel is het gezamenlijk bespreekbaar maken wat een leeromgeving krachtig maakt. De antwoorden kun je meenemen in het ontwikkelformat Krachtige
Nadere informatieOR op cursus. Wim Dolmans, Kenniscentrum SBI training & advies. Mogelijke thema's voor een nieuwe OR
OR op cursus Wim Dolmans, Kenniscentrum SBI training & advies 1. Inleiding Uit diverse trendanalyses blijkt dat een meerderheid van zowel OR en als bestuurders vindt dat de OR veel invloed heeft op de
Nadere informatieWorkshop: ROC als bedrijfsopleider Wel.. Of niet?
Workshop: ROC als bedrijfsopleider Wel.. Of niet? Margriet Snellen Beleidsadviseur Opleidingen ActiZ 6 november 2014 Welkom Wie ben ik? Wie bent u? De workshop? Wanneer ben je een bedrijfsopleider? Doelgroep:
Nadere informatieLeren hoe je leren kunt
Leren hoe je leren kunt Als manager stimuleer je de ontwikkeling van medewerkers en draag je zorg voor een goede onderlinge communicatie. Managers en medewerkers wisselen ervaringen uit en leren van elkaar.
Nadere informatieLeiding geven aan een duurzaam netwerklerende organisatie. Dr. Femke Nijland
Leiding geven aan een duurzaam netwerklerende organisatie Dr. Femke Nijland 1. Wat is netwerkleren? Dit is netwerkleren 2. Het nut van netwerkleren Directe waarde (immediate value) Nuttige bronnen (potential
Nadere informatieVan aanname tot bewijs!
Van aanname tot bewijs! Zo doen wij dat: professionaliseren Josée Bours, Koning Willem I College Maurice de Volder, Open Universiteit Antonette Sanders, KPC groep Verminderen vrijblijvendheid professionaliseren
Nadere informatieLeidinggeven aan kwaliteitszorg
Leidinggeven aan kwaliteitszorg Van kwaliteitsbewustwording naar continue kwaliteitsverbetering Drs Jan Polderman Utrecht, 24 januari 2007 1 2 Kwaliteitszorg; een instrument kiezen? Aanbevelingen schoolleiders
Nadere informatieLeergang mbo Programma
Leergang mbo 2017 Programma Dinsdag 28 maart 2017, 10.00-19.30 uur Beroepsonderwijs en educatie: bestel en beleid anno 2017 10.00 10.15 uur Ontvangst en koffie/thee 10.15 11.45 uur Opening, kennismaking
Nadere informatie19. Reflectie op de zeven leerfuncties
19. Reflectie op de zeven leerfuncties Wat is het? Wil een organisatie kennisproductief zijn, dan heeft zij een leerplan nodig: een corporate curriculum dat de organisatie helpt kennis te genereren, te
Nadere informatieMedewerker 21 e eeuw. Permanente kennisontwikkeling. Innovatief en ondernemend gedrag. Kunnen netwerken (formeel en informeel)
Medewerker 21 e eeuw Permanente kennisontwikkeling Innovatief en ondernemend gedrag Kunnen netwerken (formeel en informeel) Werken aan persoonlijke ontwikkeling en 'eigen' vakmanschap Regie over eigen
Nadere informatie6 Samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven
6 Samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven 6.1 Adviesaanvraag Voor de samenwerking tussen onderwijs en bedrijven wordt de SER advies gevraagd over de volgende passage uit de adviesaanvraag: Het instrumentarium
Nadere informatieLeergang mbo Programma
Leergang mbo 2016 Programma Dinsdag 22 maart 2016, 10.00-19.30 uur Beroepsonderwijs en educatie: bestel en beleid anno 2016 10.00 10.15 uur Ontvangst en koffie/thee 10.15 11.45 uur Opening, kennismaking
Nadere informatieDe motor van de lerende organisatie
De motor van de lerende organisatie Focus op de arbeidsmarkt Naast het erkennen van leerbedrijven is Calibris verantwoordelijk voor ontwikkeling en onderhoud van kwalificaties in de sectoren zorg, welzijn
Nadere informatieCOLLEGIALE BESTUURLIJKE VISITATIE
COLLEGIALE BESTUURLIJKE VISITATIE Je moet het maar durven collegiale bestuurlijke visitatie Eigenlijk is er maar een ding nodig voor een Collegiale Bestuurlijke Visitatie (CBV). En dat is de durf om het
Nadere informatieHet Nieuwe Werken en Werken Anno Nu
Het Nieuwe Werken en Werken Anno Nu Ardis Organisatie Ontwikkeling Het Nieuwe Werken en Werken Anno Nu Ardis Organisatie Ontwikkeling Na een afspraak niet terug naar kantoor, maar door naar huis waar je
Nadere informatieBegeleiding Startende Leraren
Begeleiding Startende Leraren Afgestudeerd en minder dan twee jaar bevoegd (2015 2017) Melanchthon christelijke scholengemeenschap voor voortgezet onderwijs Rotterdam en Lansingerland Postbus 28211 3003
Nadere informatieBachelor Built Environment
Bachelor Built Environment Soll en Ist Soll: Commissie van Pernis (2011)!! Herijken beroepsprofiel!! Verandering als constante!! Integrale benadering, andere competenties Ist: Instituut Gebouwde omgeving
Nadere informatieLeervoorkeuren. Hoe werkt leren voor jou/jullie? Ria Slingerland-Blom De Reehorst, Ede
Leervoorkeuren Hoe werkt leren voor jou/jullie? Ria Slingerland-Blom De Reehorst, Ede 31-01-2103 Programma Introductie Twynstra Gudde Ria Slingerland-Blom Language of Learning Invullen scan Leervoorkeuren
Nadere informatieAls docent werk je vanuit een positie van autoriteit, als trainer vanuit een positie van gelijkwaardigheid
JOUW ROL ALS TRAINER Het klinkt misschien overbodig om het te hebben over de rol die je hebt bij het beïnvloeden van het denken en doen van anderen in groepssituaties. Iedereen weet toch wel wat die rol
Nadere informatieEffectieve samenwerking: werken in driehoeken
Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere
Nadere informatieTeamontwikkeling. Modulair programma voor de ontwikkeling van zelfstandige en effectieve teams. zorgadviseurs
Teamontwikkeling Modulair programma voor de ontwikkeling van zelfstandige en effectieve teams zorgadviseurs Visie op teamontwikkeling Een$effectief$team$maakt$de$client$$ tevredener,$de$zorg$beter$en$het$werk$leuker
Nadere informatieSchoolleiderschap en kwaliteitszorg. Geert Devos Schoolleiderschap en Onderwijsbeleid Vakgroep Onderwijskunde Universiteit Gent
Schoolleiderschap en kwaliteitszorg Geert Devos Schoolleiderschap en Onderwijsbeleid Vakgroep Onderwijskunde Universiteit Gent Inhoud I. De begrippen II. III. IV. Het kader De onderdelen De integratie
Nadere informatieSCHOOLONTWIKKELPLAN SAMEN UNIEK
SCHOOLONTWIKKELPLAN 2017-2021 SAMEN UNIEK Instemming van de medezeggenschapsraad: 23 januari 2017 1 Inhoud 1. Voorwoord... 3 2. Missie... 4 3. Visie... 4 4. Zes pijlers... 5 5. Kernwaarden en ambities...
Nadere informatieEen loopbaanperspectief op leven lang ontwikkelen
Een loopbaanperspectief op leven lang ontwikkelen Essay door Marinka Kuijpers & Judith Semeijn & Beatrice van der Heijden 14 mei 2019 Een leven lang ontwikkelen staat momenteel sterk in de belangstelling.
Nadere informatieBoost uw carrière. Zo kiest u de MBAopleiding die bij u past. Deze whitepaper is mede mogelijk gemaakt door
Boost uw carrière Zo kiest u de MBAopleiding die bij u past Deze whitepaper is mede mogelijk gemaakt door Introductie Update uw kennis De wereld om ons heen verandert in een steeds hoger tempo. Hoe goed
Nadere informatieAnders kijken, anders leren
Anders kijken, anders leren Inleiding De transformatie van het sociaal domein stelt andere eisen aan de competenties van de professionals. Multidisciplinair, met oog voor participatie en eigen regie van
Nadere informatieLeergang mbo 2016. Programma
Leergang mbo 2016 Programma Dinsdag 22 maart 2016, 10.00-19.30 uur Beroepsonderwijs en educatie: bestel en beleid anno 2016 10.00 10.15 uur Ontvangst en koffie/thee 10.15 11.45 uur Opening, kennismaking
Nadere informatieJa, ik wil graag leren hoe ik ondernemend onderwijs binnen mijn school kan vormgeven! ATOR Opleidingen
Ja, ik wil graag leren hoe ik ondernemend onderwijs binnen mijn school kan vormgeven! Grijp de Buitenkans: een zwarte zwaan www.grijpdebuitenkans.nl Ondernemend onderwijs? Ondernemend onderwijs is NIET
Nadere informatieFUNCTIEFAMILIE 5.2 Operationeel leidinggeven
Doel van de functiefamilie Aansturen van medewerkers en organiseren en superviseren van hun dagelijkse werkzaamheden teneinde een efficiënte en continue werking van het eigen team te garanderen en zodoende
Nadere informatiegemeente Eindhoven Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college
gemeente Eindhoven Raadsnummer Inboeknummer 13R5271 13bst00404 Beslisdatum B&W 12 maart 2013 Dossiernummer 13.11.551 RaadsvoorstelVerbindende kracht - Samen voor elkaar: de ontwikkeling van samenkracht
Nadere informatieInleiding. Begrippenkader
Beleidsplan opbrengstgericht personeelsmanagement bij De Veenplas Beleid en doelen voor het thema Personeel voor de jaren 2013 2016 Vastgesteld juli 2013 Inleiding Wij beschouwen onze leerkrachten als
Nadere informatieNaar (h)erkende kwaliteit in het mbo. Zelfdiagnose, kwaliteitszorg, analyse en implementatie
Naar (h)erkende kwaliteit in het mbo Zelfdiagnose, kwaliteitszorg, analyse en implementatie 2 Naar (h)erkende kwaliteit in het mbo Over de kwaliteit van het onderwijs bestaan maar weinig misverstanden.
Nadere informatiearbeidsmarkt- en opleidingsfonds hbo professionaliseren doe je samen Stimuleringsregeling Teamontwikkeling
arbeidsmarkt- en opleidingsfonds hbo professionaliseren doe je samen Stimuleringsregeling Teamontwikkeling Zestor is opgericht door sociale partners in het hbo: inleiding In de cao-hbo 2014-2016 hebben
Nadere informatieSociale wijkteams de sleutel in de participatiesamenleving?
Leer- en ontwikkeltraject Sociale wijkteams de sleutel in de participatiesamenleving? Centrum voor Samenlevingsvraagstukken Marja Jager-Vreugdenhil & Eelke Pruim @SamenViaa Deze workshop: - Over Wmo-werkplaats
Nadere informatieLoopbanen in het onderwijs? Analyse van de loopbaanontwikkeling van onderwijspersoneel
Loopbanen in het onderwijs? Analyse van de loopbaanontwikkeling van onderwijs 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Resultaten Karin Jettinghoff en Jo Scheeren, SBO Januari 2010 2 1. Inleiding Tot voor kort
Nadere informatie