De uitdagingen i op de arbeidsmarkt voor de voedingsindustrie. Luc Sels Decaan Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen

Transcriptie

1 De uitdagingen i op de arbeidsmarkt voor de voedingsindustrie Luc Sels Decaan Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen

2 Overzicht 1. Voedingsindustrie in evolutie 2. Vergrijzing van de bevolking op arbeidsleeftijd 3. Vervangingsvraag en aanzuiveringsbehoefte 4. Demografie, motor van de knelpunteconomie? 5. Uitdagingen en aanbevelingen

3 Voedingsindustrie in evolutie

4 Evolutie van het aantal loontrekkenden Vlaams Gewest, 1997-II 2011-II 130,0 Bron: RSZ gecentraliseerd (Bewerking Steunpunt WSE) 120,0 118,2 110,0 100,0 98,0 90,0 80,0 78,4 70, II 1998 II 1999 II 2000 II 2001 II 2002 II 2003 II 2004 II 2005 II 2006 II 2007 II 2008 II 2009 II 2010 II 2011 II Voeding Industrie Totaal (VL)

5 Aandeel in industriële werkgelegenheid Voedingsindustrie, EU Bron: Eurostat LFS (Bewerking Steunpunt WSE) 26,3 22,1 16,2 17,1 18,0 18,8 19,1 9,1 9,1 9,9 11,5 11,8 13,2 13,4

6 Vergrijzing g en zijn gevolgen

7 Weinig groeiperspectief in werkzaamheid 76,0% Target ,3% 71,8% ,2% Target ,3% 65,3% 67,3% ,3% 58,2% ,2% 2011

8 Vergrijzing bevolking op arbeidsleeftijd Aantal jarigen per jarigen 133,4 129,9 129,5 Bron: Planbureau FOD Economie ADSEI (Bewerking Steunpunt WSE) 126,7 126,7 123,1 119,6 115,4 112,5 109,6 103,7 101,1 99,0 94,1 95,4 93,0 1op1 1 89,9 87,3 85,3 77,9 Brussel Vlaanderen Wallonië BELGIË

9 Werkzaamheid 55+, too little, too late? 50,0% Target 50,0% Target ,7% 49,5% 45,0% ,9% 47,2% 38,9% ,9% ,7% 2011

10 Oplopende economische afhankelijkheid Vlaams 22 Gewest 137,9 +0,3 42-0,8 2 +0,2 13-1, ,0 Waals Gewest 165, ,2 +0,5-0,2-2,4 +2,2 Brussels Gewest +1,1 +1,0-0,1-1,4-0,6 169, werkend werkloos inactief 65+

11 Vervanging en aanzuivering

12 Evolutie tewerkstelling per leeftijdsklasse Voedingsindustrie, Vlaams Gewest, Bron: RSZ (Bewerking Steunpunt WSE) projectie 2015 projectie 2020

13 Evolutie tewerkstelling per leeftijdsklasse Chemie, kunststoffen, life sciences, Vlaams Gewest, Bron: RSZ (Bewerking Steunpunt WSE)

14 Gemiddelde uittredeleeftijd Een vergelijking tussen sectoren, Vlaams Gewest Zakelijke dienstverlening 60,97 Recreatie, cultuur en sport 60,63 Overige dienstverlening 60,50 Onderwijs 60,34 Diensten aan personen 60,03 Horeca en toerisme 60,00 Groot en kleinhandel 59,96 Informatica, media en telecom 59,95 Transport, logistiek en post 59,81 Maatschappelijke dienstverlening 59,78 Gezondheidszorg 59,5252 Financiële diensten 59,50 Openbare besturen 59,29 Energie, water en afvalverwerking 59,27 Overige industrie 59,25 Verv. dranken, voeding en tabak tbk 59,05 Houtindustrie en verv. van meubels 59,02 Bouw 58,95 Chemie, rubber en kunststoffen 58,85 Grafische nijverheid 58,73 Uitzendbureaus en 58,67 Verv. van bouwmaterialen 58,44 Textiel en kleding 58,08 Metaal 58,01 Verv. van machinesen en toestellen 57,91 Verv. van transportmiddelen 57,21

15 Jaarlijkse gemiddelde uitstroom uit de voeding Vlaams Gewest, en project '05 '10 Uitstroom 55+ Uitstroom 55 projectie '10 '15 Bron: RSZ gedecentraliseerd (Bewerking Steunpunt WSE)

16 Jaarlijkse gemiddelde uitbreidings- en vervangingsvraag, Projectie Vlaams Gewest 3000 Projectie '10 '15 volgens vier groeiscenario's Vervangingsvraag Uitbreidingsvraag Bron: RSZ gedecentraliseerd (Bewerking Steunpunt WSE)

17 Jaarlijkse gemiddelde totale vraag in industriële sectoren, Vlaams Gewest, en projectie Bron: RSZ Gedecentraliseerd (Bewerking Steunpunt WSE) projectie '10 '

18 4 Demografie, motor van de knelpunteconomie

19 Dalende efficiëntie in matching UV-curve, Vlaams Gewest; 2000-r2012 2,4 2,3 2,2 2,1 2,0 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 11 1,1 1,0 Vacaturegraad % (VDAB) Bron: FOD Economie Alg Dire Statistiek EAK, VDAB, RSZ (Bewerking Steunpunt WSE / Departement WSE) 2011 r ,5 4 4,5 5 5,5 6 Werkloosheidsgraad % (ILO)

20 De evolutie naar een knelpunteconomie Evolutie knelpuntvacatures , 2011 Vlaams Gewest Bron: VDAB Cohorte-bestanden t (Bewerking Steunpunt t WSE) 22,4 22,9 19,3 18,8 17,8 17,77 17,77 19,4 18,9 14,7 9 12,6 12,4 7,1 7,1 9,1 9,3 8,5 9,1 8,7 11,2 10,8 5,1 5,3 2,4 2 1,6 1,4 1,9 1,1 1,5 2 2,1 2 1,5 1, Knelpuntvacatures Kritieke knelpuntvacatures Geannuleerde vacatures

21 Aandeel (kritieke) knelpuntvacatures Vlaams Gewest, 2008-I 2011-IV 30,0 (%) Vlaams Gewest 30,0 Voeding 25,0 25,0 27,0 20,0 22,9 20,0 15,0 15,0 10,0 10,0 12,2 10,8 5,0 5,0 0,0 0,0 Knelpuntvacatures Knelpuntvacatures (%) Kritieke knelpuntvacatures Kritieke knelpuntvacatures (%) Bron: VDAB Cohortebestanden (Bewerking Steunpunt WSE)

22 Knelpuntvacatures t.o.v. totaal aantal vacatures in de voeding, Vlaams Gewest 2011 Bron: VDAB (Bewerking Steunpunt WSE) 58,5 54,9 45,7 39,3 23,1 15,8

23 Grootste interprovinciale en internationale pendelstromen in de voeding, België 2010 Bron: Vlaamse Arbeidsrekening (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE)

24 Instroom van werknemers volgens statuut van oorsprong, Vlaams Gewest Bron:Datawarehouse AM & SB (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) 39,1 32,8 26,5 23,2 18,7 18,0 10,1 9,7 7,2 7,0 4,5 3,2 Ander PC Uitzendarbeid (PC 322) Andere Rechtgevend Kind Voor Kinderbijslag Vergoede Werkloosheid Zelfstandig Voeding (%) Industrie (%)

25 Gemiddelde pendelafstand tussen woon- en werkgemeente, in km per werkprovincie (2010) Bron: Vlaamse Arbeidsrekening (Bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE) Voeding (km) Totaal (km)

26 Startlonen arbeiders en bedienden % startloon boven/onder algemeen gemiddelde, België 2012 (Petro)chemie, pharmacie & wetenschap 15,84% Overige industriële sectoren 6,66% Energie & Milieu 5,83% Logistiek, Transport & Distributie 4,93% Electronica & Electrotechniek 3,61% Voedings & Agro industrie 2,87% Studiebureau/Engineering 2,83% Overheid 2,64% Vorming, Opleiding, Onderwijs & Wetenschappelijk onderzoek 1,79% Gezondheidszorg & maatschappelijke dienstverlening 1,67% Bank, Financiën & Verzekeringen 1,20% Bouw 0,32% Landbouw, Bosbouw & Visserij 0,29% Fast Moving Consumer Goods 0,26% 0 Notariaat & Advocatuur 1,50% Telecom, ICT & Internet 1,89% Human Resources 4,38%, Socio culturele sector 4,82% Overige diensten aan ondernemingen en particulieren 5,39% Media, Entertainment, Communicatie & Marketing 6,84% Toerisme, horeca en vrije tijd 8,71% 8 Klein & Groothandel 9,41% Significant hoger dan algemeen gemiddelde Niet significant afwijkend van algemeen gemiddelde Significant lager dan algemeen gemiddelde

27 5 Voorkomen van talent mismatch Aanzuiveren én behouden

28 Te onthouden De voedingsindustrie speelt in de spits van de Vlaamse industrie De werkgelegenheid is er, vergeleken met de overige industrie, crisisresistent en blijft stabiel Het aandeel knelpuntvacatures stijgt snel, overschrijdt ook het Vlaamse gemiddelde De interne vergrijzing zet de matching onder druk, de uitstroom leidt tot stijgende vervangingsvraag Bij geringe groei (+2%) verdrievoudigt de totale vraag naar arbeid in de periode Omwille van het groeipotentieel verdient de matching tussen vraag en aanbod bijzondere aandacht

29 Hoe het verder moet? 1. Employer & industry branding zijn actueler dan ooit en zullen de kwaliteit van de matching mee beïnvloeden! 2. Nood aan correcte en realistische informatie over werken in de voeding, en aangeboden arbeidsvoorwaarden 3. Gebruik van drie strategieën: binding, concurrentie en doelgroepvergroting 4. Gecoördineerde actie in talentontwikkeling en toeleiding, onder een sterke regie 5. Uitstel van uittrede drukt (tijdelijk) de toenemende behoefte aan aanzuivering 6. Vergrijzende werknemerspopulatie vergt een focus op blijvende inzet en inzetbaarheid

30 7. Aandacht voor veroudering van competenties, tegengaan van skill obsolescense Degree to which professionals Skill obsolescence (%) lack the up-to-date knowledge Bron: Cedefop Pilot Skill Obsolescence Survey) or skills necessary to maintain effective performance in their current or future work roles Finland 16 Types o o o o Physical skill obsolescence Nederland d 25 Economic skill obsolescence Organisational forgetting Hongarije 27 Perspectivistic obsolescence Duitsland 30

31 Hoe het verder moet? 8. Werk aan de foute beeldvorming i.v.m. leeftijd en productiviteit; focus niet op specifiek beleid voor 50+ of 55+, want het versterkt de stereotypering 9. Sensibiliseer lijnmanagement op alle niveaus omtrent de grote impact die ze hebben op de betrokkenheid, inzet en engagement van hun medewerkers (jong én ouder) 10.Werk aan een inclusief ontwikkelingsbeleid dat uitgaat van gelijke kansen tussen mensen in soortgelijke posities, ongeacht hun loopbaanfase of leeftijd 11.Spaar 50-plussers niet - ontzie -beleid is goedbedoeld, maar versterkt de idee dat 50+-ers niet meer meekunnen

32 Hoe het verder moet? 12.Start het debat over anciënniteit als grondslag van werknemersrechten, want ze beperkt bedrijven in hun vermogen zich aan te passen aan de vergrijzing 13.Employability werk aan duurzame inzetbaarheid doorheen de hele loopbaan, om vormen van economische en relatieve veroudering tegen te gaan 14.+ Workability werk aan vitaliteit en werkvermogen, met aandacht voor gezond leven en gezond werken, en dus ook gezonde levens- en gezonde werkomstandigheden