RESOC LIMBURG Streek Midden-Limburg DOSSIER TER ONDERSTEUNING VAN HET ADVIES VOOR HET JAARLIJKS ONDERNEMINGSPLAN 2012.

Transcriptie

1 RESOC LIMBURG Streek Midden- DOSSIER TER ONDERSTEUNING VAN HET ADVIES VOOR HET JAARLIJKS ONDERNEMINGSPLAN VDAB Studiedienst 2011

2 1. DEMOGRAFIE In 2007 bedroeg de totale bevolking in personen. Midden- is in de streek met het grootste bevolkingsaantal: er wonen bijna personen in de regio rond de bipool Hasselt-Genk. Totale bevolking per Streektafel Provincie Zuid % Maasland % West % Noord % Midden % Het Federaal Planbureau 1 verwacht dat dit aantal in de komende jaren iets sterker gaat toenemen dan het Vlaamse gemiddelde. De grotere groei manifesteert zich echter uitsluitend bij de oudere bevolking; de leeftijdsgroepen onder de 50 jaar zullen zelfs dalen in aantal. Dit heeft uiteraard nefaste gevolgen voor het demografisch profiel. Totale bevolking Bron: Federaal Planbureau : vaststellingen, vanaf 2008: prognose Bron Streektafel (ST): Studiedienst van de Vlaamse Regering (eigen bewerking) Aantallen (duizenden) De doorstromingscoëfficiënt (DC) van de se bevolking is de voorbije jaren in snel tempo gedaald tot onder de 100, zodat de vervanging van de potentiële beroepsbevolking niet langer gegarandeerd is. Bovendien verwacht het Planbureau dat het dalingsritme in aanzienlijk sterker zal blijven dan het Vlaamse gemiddelde. In de toekomst zal de vervanging van de arbeidskrachten in dus problematischer verlopen dan gemiddeld. In Midden- is de DC het minst ongunstig, ondanks de sterke daling van de voorbije jaren ligt hij nog net boven de 100 in De afhankelijkheidsratio ligt voorlopig wel nog gunstiger, dus onder het Vlaamse gemiddelde. De druk van de inactieve bevolking op de werkenden zal het komende decennium verder toenemen, maar onder het Vlaamse gemiddelde blijven. 1 Het Federaal Planbureau voorziet helaas geen indeling op of afleidbaar tot Streek-niveau. 2

3 Doorstromingscoëfficiënt jaar/50-64 jaar Afhankelijkheidsratio jaar en 60+ t.o.v jaar ST Maasland ST Midden- ST Noord- ST West- ST Zuid ARBEIDSMARKT Bevolking op beroepsactieve leeftijd (15-64 jaar) Bron: Vlaamse Arbeidsrekening Werkenden NWWZ Niet-beroepsactieven Totaal werkzaamheids werkloos- aantal aantal heids aantal activiteits aantal M ,3% ,1% % V ,9% ,7% % T ,7% ,9% % M ,9% ,0% % V ,2% ,0% % T ,2% ,3% % % 13% 14% 15% 14% Streektafel Midden- M ,6% ,1% % V ,7% ,0% % T ,2% ,4% % % 27% 32% 28% 28% 3

4 In 2008 had Streek Midden- een totale bevolking op beroepsactieve leeftijd van personen. De werkzaamheidsgraad bedraagt 63,2%. Dat is 1,0 procentpunt meer dan in 2007, maar 3,5 procentpunten onder het Vlaamse gemiddelde. De werkloosheidsgraad ligt ruim boven het Vlaamse en se gemiddelde, vooral bij de vrouwen. Het aandeel van de Midden-ers in de werkenden van provincie is kleiner dan hun aandeel in de werkzoekendenpopulatie. Dat komt door de aanwezigheid van de bipool Hasselt-Genk, dat een socio-economisch knooppunt is voor de hele provincie. Er wordt niet alleen veel werkgelegenheid gegenereerd, maar het heeft ook een uitgebreid sociaal netwerk, waardoor het veel sociaal behoevenden aantrekt. Werkenden per Streektafel Provincie Werkzoekenden per Streektafel Provincie Zuid % Maasland % Zuid % Maasland % West % Noord % Midden % West % Noord % Midden % In tegenstelling de doorstromingscoëfficiënt van de totale bevolking, ligt die van de werkende beroepsbevolking in in 2007 wel nog ruim hoger dan het Vlaamse gemiddelde. In Midden- ligt deze nog zo n 5 procentpunten hoger. Het dalingsritme zal de komende jaren weliswaar iets sterker zijn, maar toch kan verwacht worden dat het ruim boven het niveau van zal blijven. Doorstromingscoëfficiënt werkende beroepsbevolking jaar/50-64 jaar 150% 140% 130% Vlaams Gewest Provincie Streek Maasland Streek Midden- Streek Noord- Streek West- Streek Zuid- 120% 110% 100% 90% 80%

5 Doorstromingscoëfficiënt 3. STRUCTUUR VAN DE ECONOMIE Hoe leest u onderstaande figuur? Deze figuur integreert 3 soorten gegevens (bron: Vlaamse Arbeidsrekening, eigen bewerking): 1) het aandeel van de sectoren in het totaal aantal werkenden in 2008 grootte van de cirkel en gegeven percentage 2) de gemiddelde jaarlijkse procentuele groei tussen 2006 en 2008 van het aantal werkenden binnen een sector positie op de horizontale as 3) de doorstromingscoëfficiënt (verhouding 15 tot 29-jarigen t.o.v. 50 tot 64-jarigen) per sector positie op de verticale as Zowel de gegevens van het Vlaams Gewest (transparante cirkels), als die van de Resoc (volle cirkels) zijn opgenomen. Zo is het mogelijk om het sectoraal gewicht op de tewerkstelling in te schatten, alsook de evolutie van de sector en de huidige mate van vergrijzing, en dit in vergelijking met. De assen staan op het Vlaamse gemiddelde wat betreft groei en vergrijzing van het totaal aantal werkenden. Structuur werkenden 175% 150% 3 tertiair 43% 125% 2 secundair 25% 100% 22% 45% 75% 50% 1 primair 0,8% 1,8% 31% 4 quartair 32% 25% -16% -14% -12% -10% -8% -6% -4% -2% 0% 2% 4% 6% Gem. groei werkenden Er is enig verschil tussen het economisch weefsel in Midden- en het Vlaamse gemiddelde. In Midden- werken nog minder mensen dan gemiddeld in de primaire sector, en de tewerkstelling gaat er boven dien sterker achteruit. De grond (arme zandgrond, zure veengrond) is weinig geschikt voor intensieve landbouw. De secundaire sector is iets sterker aanwezig in de Midden-se tewerkstelling met een aandeel van 25% (22% in ). Vooral de productie van transportmiddelen en de metaalsector staan relatief sterk in Midden- de chemiesector is er relatief kleiner dan gemiddeld. Bovendien was er in 2008 nog een groei in de sector, al blijft het afwachten hoe de situatie zal zijn nadat de impact van de huidige crisis verwerkt is. Het relatief groot aandeel van de uitzendsector een tertiaire sector wijst ook op het belang van de (conjunctuurgevoelige) industrie in Midden-. 5

6 De tertiaire sector heeft een iets kleiner aandeel in de tewerkstelling dan gemiddeld in, maar zorgt ook in Midden- met voorsprong voor de meeste tewerkstelling. Bovendien was de groei de voorbije jaren sterker in Midden-. De quartaire sector is iets groter dan gemiddeld. In de regio is een socio-economisch en administratief knooppunt voor de hele provincie. Zowel de Gezondheidszorg als het Onderwijs zijn relatief groot. De tewerkstelling in deze sectoren is bovendien groeiend en stabiel in crisistijden, en de vergrijzing is groot in deze sector. Aandeel sectoren (top-15) in de werkende bevolking: RESOC versus -60% -40% -20% 0% +20% +40% +60% +80% +100% +120% +140% +160% 9 Vervaardiging van transportmiddelen 7 Metaal 20 Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling 24 Onderw ijs 25 Gezondheidszorg 16 Horeca en toerisme 13 Bouw 26 Maatschappelijke dienstverlening 23 Openbare besturen 19 Zakelijke dienstverlening 14 Groot- en kleinhandel 15 Transport, logistiek en post 17 Informatica, media en telecom 2 Dranken, voeding en tabak 18 Financiële diensten De top-15 is nagenoeg dezelfde als voor, al komen andere secundaire sectoren naar voren dan in en is hun aandeel groter dan gemiddeld. Werkende bevolking (2008) 0, Bron: Vlaamse Arbeidsrekening - Eigen bewerking Streek Midden- - Top 15 en hoofdsectoren Sector Sectoromschrijving aantal werkenden aandeel tov doorstroming* 1 T 14 Groot- en kleinhandel ,5% -7,0% 123% 2 Q 24 Onderwijs ,9% +8,6% 62% 3 Q 26 Maatschappelijke dienstverlening ,6% +1,5% 90% 4 Q 23 Openbare besturen ,5% -2,2% 47% 5 T 19 Zakelijke dienstverlening ,5% -4,6% 107% 6 S 13 Bouw ,5% +1,5% 109% 7 Q 25 Gezondheidszorg ,9% +7,0% 75% 8 T 15 Transport, logistiek en post ,2% -10,8% 81% 9 T 20 Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling ,0% +26,2% 540% 10 T 16 Horeca en toerisme ,2% +2,1% 137% 11 S 7 Metaal ,9% +68,3% 129% 12 S 9 Vervaardiging van transportmiddelen ,9% +145,0% 180% 13 T 18 Financiële diensten ,2% -32,1% 76% 14 T 17 Informatica, media en telecom ,1% -16,7% 185% 15 S 2 Dranken, voeding en tabak ,9% -24,7% 105% Totaal % Primaire sector 795 0,8% -55,7% 43% Secundaire sector ,6% +10,3% 117% Tertiaire sector ,5% -5,2% 137% Quartaire sector ,9% +3,4% 66% * doorstromingscoëfficiënt jaar/50-64 jaar 6

7 De doorstromingscoëfficiënt ligt in alle hoofdsectoren boven het Vlaamse gemiddelde, behalve de quartaire. De jobratio geeft aan dat er per 100 inwoners 16 jobs meer zijn in Midden- dan gemiddeld in, en zelfs 23 meer dan het s gemiddelde. Met 83,1 jobs per 100 inwoners heeft Midden- de 2 de hoogste ratio van alle Vlaamse regio s, en het is de enige streek in met een jobratio boven de 60. Jobratio - aantal jobs per 100 inwoners op arbeidsleeftijd (15-64 jaar) Bron: Vlaamse Arbeidsrekening ,1 60,2 60,4 65,4 66,3 67, Streek Maasland 44,4 45,4 46,5 Streek Midden- 80,2 81,5 83,1 Streek Noord- Streek West- Streek Zuid- 55,4 56,6 57,1 53,1 54,0 55,1 50,2 51,2 48,1 Dit illustreert duidelijk het socio-economisch belang van Midden- voor de hele provincie. Het is daarom allerminst verwonderlijk dat de inkomende pendel de uitgaande pendel ruim overtreft: 38% van de Midden-ers werkt buiten zijn regio, terwijl 51% van de werkenden van een andere regio komt. Zo ontstaat er een positief pendelsaldo van bijna werkenden. Regionale in- en uitgaande pendel Streek Midden- Uitgaande pendel Bron: Vlaamse Arbeidsrekening Totaal Secundair Tertiair Quartair aantal werkenden % aantal % aantal % aantal % wonend in Streek Midden & werkend buiten Streek Midden % % % % Top-5 pendelregio's Streek West % % % % Streek Zuid % % % % Brussels H. Gewest % 271 4% % % Streek Maasland % % % % Streek Noord % % 799 6% 888 9% Inkomende pendel aantal werkenden % aantal % aantal % aantal % werkend in Streek Midden & wonend buiten Streek Midden % % % % Top-5 pendelregio's Streek Zuid % % % % Streek West % % % % Streek Maasland % % % % Streek Noord % % % % Resoc Leuven % 692 9% % % Pendelsaldo Er wordt vooral naar en vanuit de andere se streken gependeld, al is er ook relatief veel uitgaande pendel naar Brussel. Midden- is de top-pendelregio (uitgaand) voor alle andere se streken. Het pendeloverschot is verspreid over alle hoofdsectoren. 7

8 Deze pendel zorgt ervoor dat het regionale beeld van de economie nog sterker tot uiting komt in de werkgelegenheid dan in de werkende bevolking: de secundaire en quartaire sectoren zijn relatief gezien nog iets sterker aanwezig, de primaire en tertiaire werkgelegenheid zijn nog iets minder sterk. 15% Aandeel hoofdsectoren - relatief tov Vlaams Gewest werkende bevolking versus werkgelegenheid (2008) 10% 5% 0% -5% -10% -15% Secundair Tertiair Quartair Werkgelegenheid Werkende bevolking Werkgelegenheid (2008) Bron: Vlaamse Arbeidsrekening - Eigen bewerking Streek Midden- Sector Sectoromschrijving (VDAB-28) aantal jobs aandeel tov Vlaams Gewest 1 T 14 Groot-en kleinhandel ,9% -17,8% 2 Q 24 Onderwijs ,7% +8,8% 3 Q 26 Maatschappelijke dienstverlening ,5% +11,7% 4 Q 23 Openbare besturen ,2% +23,6% 5 T 19 Zakelijke dienstverlening ,8% -15,1% 6 Q 25 Gezondheidszorg ,1% +13,2% 7 S 09 Vervaardiging van transportmiddelen ,0% +259,9% 8 S 13 Bouw ,9% -13,7% 9 T 20 Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling ,5% +34,7% 10 T 15 Transport, logistiek en post ,5% -9,5% 11 S 07 Metaal ,4% +74,3% 12 T 16 Horeca en toerisme ,7% -16,1% 13 T 17 Informatica, media en telecom ,9% -3,8% 14 S 12 Energie, water en afvalverwerking ,7% +74,6% 15 T 18 Financiele diensten ,7% -22,2% 16 S 02 Dranken, voeding en tabak ,6% -42,8% 17 T 21 Diensten aan personen ,5% -15,1% 18 S 05 Chemie, rubber en kunststof ,4% -46,5% 19 S 10 Hout- en meubelindustrie ,2% +49,6% 20 S 06 Vervaardiging van bouwmaterialen ,2% +60,5% 21 Q 27 Overige dienstverlening ,1% +73,3% 22 S 08 Vervaardiging van machines en toestellen ,1% -43,5% 23 Q 22 Ontspanning, cultuur en sport ,1% -16,1% 24 S 04 Grafische nijverheid, papier en karton 946 0,8% -16,4% 25 P 01 Primaire sector 747 0,6% -72,8% 26 S 03 Textiel, kleding en schoeisel 632 0,5% -60,0% 27 S 11 Overige industrie 215 0,2% -36,0% 28 O 28 Onbepaald 137 0,1% -32,8% Totaal Primaire sector 747 0,6% -72,8% Secundaire sector ,0% +11,2% Tertiaire sector ,5% -10,8% Quartaire sector ,8% +13,7% 8

9 4. ARBEIDSMARKT: DE VACATURES Vacatures Streek Midden- Bron: Studiedienst VDAB Vacatures per sector Top-20 - alle circuits (NEC en tewerkstellingsmaatregelen) Sector Sectoromschrijving Ontvangen Aandeel tov Openstaand (*) 1 T 20. Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling ,2% +13,4% T 19. Zakelijke dienstverlening ,1% +24,7% T 14. Groot- en kleinhandel ,2% -32,9% T 21. Diensten aan personen 809 2,9% +40,4% 81 5 Q 24. Onderwijs 805 2,9% -15,1% 76 6 Q 26. Maatschappelijke dienstverlening 794 2,8% -39,1% S 13. Bouw 679 2,4% -9,4% 93 8 T 16. Horeca en toerisme 352 1,3% -38,4% 52 9 T 17. Informatica, media en telecom 331 1,2% -15,3% Q 25. Gezondheidszorg 321 1,1% -34,3% T 15. Transport, logistiek en post 232 0,8% -35,1% Q 23. Openbare besturen 224 0,8% -60,6% S 07. Metaal 211 0,8% +50,9% Q 27. Overige dienstverlening 113 0,4% -17,1% S 02. Dranken, voeding en tabak 87 0,3% -53,9% S 10. Hout- en meubelindustrie 83 0,3% +58,7% S 05. Chemie, rubber en kunststof 75 0,3% -23,0% Q 22. Ontspanning, cultuur en sport 74 0,3% -47,1% 9 19 S 11. Overige industrie 51 0,2% -6,1% 8 20 S 06. Vervaardiging van bouwmaterialen 39 0,1% +26,8% 5 Totaal ,4% (tov ) Totaal zonder Uitzend ,8% (tov Totaal regio) Primaire sector 23 0,3% -81,9% 7 Secundaire sector ,6% -2,2% 190 Tertiaire zonder uitzend ,1% +15,0% 751 Quartaire sector ,0% -17,8% 324 (*) Gemiddelde van het openstaand saldo op het einde van alle maanden in 2010 (=totaal/12) Het regionale belang van de secundaire sector komt niet tot uiting in de vacatures die VDAB in 2010 ontving. Het aandeel van de secundaire sector is iets kleiner dan gemiddeld, al wijst het groter dan gemiddeld aandeel uitzendvacatures wel deels in de richting van een industriële tewerkstelling. Vooral de tertiaire sector genereerde in 2010 veel vacatures, ook zonder de uitzendsector. Aandeel hoofdsectoren in vacatures NEC Zonder uitzendvacatures % 1% 16% 16% Primair 80% 70% 60% Aandeel uitzendvacatures in NEC 57% 53% Secundair 50% 40% Tertiair zonder Uitzend 30% 20% 27% 33% Quartair 10% 0% Streek Midden- Streek Midden- De secundaire en uitzendvacatures hebben het sterkst geleden onder de crisis, en zitten nog steeds ruim onder het niveau van voor de crisis. Ook de tertiaire sector kende vorig jaar een 9

10 forse dip, maar heeft zich al helemaal hersteld. Het aantal quartaire vacatures is ook tijdens de laagconjunctuur gestaag verder blijven groeien. Evolutie ontvangen vacatures NEC (2006=100) Totaal Secundair Tertiair zonder Uitzend Quartair Uitzendvacatures Midden- is de enige se streek waar de spanningsgraad het Vlaamse gemiddelde benadert: in 2010 waren er gemiddeld 4,5 werkzoekenden beschikbaar per vacature. Dat is 0,7 meer dan in vooral tijdens de crisismaanden liep het verschil wat hoger op en was er minder spanning in Midden- dan gemiddeld. Spanningsgraad - aantal werkzoekenden per vacature Bron: Studiedienst VDAB jan/09 apr/09 jul/09 okt/09 jan/10 apr/10 jul/10 okt/10 Maasland Midden- Noord- West- Zuid- 10

11 5. ARBEIDSMARKT: DE WERKZOEKENDEN Aantal NWWZ (jaargemiddelde) - Streek Midden- Streek Midden Aantal Aandeel Aantal Aandeel Aantal Aandeel % groei 2010 Totaal % % % -1,1% A. Categorie NWWZ WZUA ,1% ,7% ,4% -3,2% Schoolverlater ,6% 755 7,7% 769 7,8% -1,8% Vrij Ingeschreven ,7% 704 7,2% 619 6,3% +13,7% Andere ,6% 624 6,4% 551 5,6% +13,4% B. Socio-demografische variabelen Geslacht Mannen ,9% ,0% ,7% -2,6% Vrouwen ,1% ,0% ,3% +0,4% Leeftijd <25 jaar ,8% ,6% ,5% -4,8% jaar ,0% ,7% ,5% -2,6% 50 jaar en ,2% ,8% ,0% +7,0% Studieniveau Laaggeschoold ,5% ,2% ,6% -3,7% Middengeschoold ,5% ,4% ,9% +0,4% Hooggeschoold ,0% ,4% ,5% +5,9% Origine Autochtonen ,2% ,6% ,4% -0,8% Allochtonen ,8% ,4% ,6% -2,0% C. Werkloosheidsduur <1 jaar werkloos ,9% ,5% ,0% -11,4% waarvan < 3 maanden ,9% ,5% ,4% -11,9% 1 tot 2 jaar werkloos ,5% ,6% ,4% +33,9% > 2 jaar werkloos ,6% ,0% ,8% +8,5% waarvan > 5 jaar ,8% ,3% 976 9,8% +13,1% D. Kansengroepen & diversiteit Kortgeschoolden ,5% ,2% ,6% -3,7% Arbeidsgehandicapten ,3% ,6% ,1% -4,2% Allochtonen ,8% ,4% ,6% -2,0% Ouderen ,2% ,8% ,0% +7,0% Allochtoon én kortgeschoold ,4% ,7% ,3% -4,9% <25 jaar én kortgeschoold ,3% ,1% ,7% -5,4% De arbeidsmarkt in Midden- is conjunctuurgevoeliger dan gemiddeld: een sterkere stijging in tijden van crisis, een sterkere daling in tijden van hoogconjunctuur. De daling in 2010 lijkt er op te wijzen dat het dieptepunt van de crisis achter de rug is in de streek. Evolutie aantal NWWZ - Totaal Tot Tot Midden

12 De structuur van de werkzoekendenpopulatie in Midden- wijkt op enkele punten af van : - Relatief meer allochtonen: het aandeel van de allochtonen ligt 6 procentpunten hoger dan het Vlaams gemiddelde. De conjunctuurgevoeligheid van de Midden-se allochtonen lijkt nog iets meer uitgesproken. - De evolutiegrafiek illustreert duidelijk de hogere conjunctuurgevoeligheid van de mannen, die daardoor voor het eerst in de meerderheid zijn, net als in. - Relatief meer jongeren en minder ouderen. - Relatief meer personen met een arbeidshandicap. Aandeel kansengroepen in NWWZ - Origine Evolutie aantal NWWZ - Origine 30% 25% Allochtoon Allochtoon Midden Autochtonen Autochtonen Midden- Allochtonen Allochtonen Midden- 20% % % 5% 100 0% Aandeel kansengroepen in NWWZ - Geslacht Mannen 70% Mannen Midden- Vrouw en 65% Vrouw en Midden- 60% 55% 50% Evolutie aantal NWWZ - Geslacht Mannen Mannen Midden- Vrouw en Vrouw en Midden- 45% 40% 35% %

13 Gemiddelde maandelijkse instroom vanuit werk en uitstroom naar werk van werkzoekenden (nwwz) Bron: Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Instroom Uitstroom Saldo Instroom Uitstroom Saldo De dynamiek van de werkloosheid is de voorbije kwartalen zeer gelijkaardig verlopen in en. Tijdens het laatste kwartaal van 2008 en 1 ste kwartaal van 2009 stromen in de regio meer mensen vanuit werk naar werkloosheid dan omgekeerd, en stoot de vraagkant dus meer af dan het kan opnemen. Dat was in ook zo. Ook nadien volgt de regio de Vlaamse evolutie. Werkloosheid: in- en uitstroom Resoc Instroom Prov. Uitstroom Prov Saldo (linkeras) Saldo Prov. (rechteras) Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q

14 6. BIJKOMENDE GEGEVENS OVER DE ARBEIDSMARKT De collectieve ontslagen De bedrijven hebben de verplichtingen om in geval van een collectief ontslag (door herstructurering, herlocatie, ) dit aan VDAB te melden (sociale interventieadviseurs en tewerkstellingscel) In was het jobverlies door collectieve ontslagen nog nooit zo groot als in 2009, maar ook in 2010 vielen er nog meer dan jobs te betreuren (-27% op jaarbasis). Vooral in de secundaire sector was het jobverlies groot, zodat mee deelde in de klappen, maar in mindere mate dan in Er vielen in 2010 nog 536 ontslagen als gevolg van een collectief ontslag, 1/3 de van het aantal in jobs gingen verloren in Midden-, allemaal in Hasselt. Collectieve ontslagen in 2010 Resoc Naam bedrijf Gemeente Aantal bedreigde werknemers Sector 1. BOREALIS POLYMERS Paal Chemie, rubber en kunststof 2. LAG TRAILERS Bree Vervaardiging van transportmiddelen 3. PRESS & PLAT Tongeren Metaal 4. PLASTIFLEX BELGIUM Paal Chemie, rubber en kunststof 5. MANN + HUMMEL HYDROMATION Tongeren Vervaardiging van machines en toestellen 6. ALKEN-MAES Alken Dranken, voeding en tabak 7. LOOZA Borgloon Dranken, voeding en tabak 8. CONCENTRA GRAFIC Hasselt Grafische nijverheid, papier, karton 9. EURO TWICE Hasselt Hout- en meubelindustrie 10. LUC DECKX Ham Groot- en kleinhandel 11. ABVV LIMBURG Hasselt Overige dienstverlening Totaal 536 Collectieve ontslagen Aantal betrokken werknemers Collectieve ontslagen Aandeel per sector 07 Metaal 13% 08 Verv. machines 10% 04 Graf. nijverheid 4% 10 Hout 3% 14 Groot- en kleinhandel 3% Dranken, voeding en tabak 15% 09 Verv. transport middelen 19% 05 Chemie, rubber en kunststof 32% 27 Overige dienst 2% (linkeras) (rechteras) 12

15 Demografie van ondernemingen Wat zegt deze indicator? De oprichtings- en uittredingsratio s beschrijven het proces van oprichten en verdwijnen van bedrijven. De oprichtingsratio is de verhouding van het aantal oprichtingen ten opzichte van het aantal actieve ondernemingen (BTW-plichtigen). De uittredingsratio is de verhouding van het aantal stopzettingen en faillissementen ten opzichte van het aantal actieve ondernemingen. Het verschil van beide indicatoren is de nettogroeiratio. De turbulentieratio is de som van de oprichtings- en uittredingsratio s. De turbulentieratio geeft aan in welke mate het economisch weefsel zich vernieuwt. Maar een te hoge ratio op zich is ook niet goed. Er moet een gezond evenwicht zijn tussen intrede en uittrede van bedrijven. Een te hoge uittrede gaat gepaard met het verlies van investeringen, banen enz. Dit brengt eveneens onzekerheid voor nieuwe bedrijven. Oprichtingen, stopzettingen en faillissementen maken deel uit van het proces van economische ontwikkeling en geven een beeld van de dynamiek van een regio. In een dynamische economie krijgen bedrijven de kans om te starten en zich te ontplooien. Ze zorgen daarbij voor vernieuwing in het aanbod van diensten en producten. Ook mislukkingen horen bij dit proces van economische ontwikkeling. Mislukkingen hoeven niet noodzakelijk als negatief beschouwd te worden als uit die falingen nieuwe activiteiten groeien, mogelijks in meer vraaggeoriënteerde sectoren. Demografie van ondernemingen Bron: FOD Economie Aantal actieve ondernemingen Aantal oprichtingen Aantal stopzettingen Oprichtingsratio 8,9 8,3 8,9 Uittredingsratio 6,6 7,0 6,7 Netto groeiratio 2,3 1,3 2,1 Turbulentieratio 15,5 15,2 15,6 Prov. Aantal actieve ondernemingen Aantal oprichtingen Aantal stopzettingen Oprichtingsratio 9,8 8,9 9,4 Uittredingsratio 6,9 7,1 6,7 Netto groeiratio 2,9 1,8 2,8 Turbulentieratio 16,7 16,0 16,1 Stedelijke centra noteren meestal meer oprichtingen en ook stopzettingen. Dit is eigen aan de mogelijkheden die dergelijke centra bieden. Landelijke gebieden worden doorgaans meer gekenmerkt door een groter aandeel bedrijven die verankerd zijn in de regio waardoor het vernieuwingsproces er zwakker is. heeft een relatief grote dynamiek, met een iets grotere netto groei dan gemiddeld. Na het moeilijke jaar 2009, herneemt in 2010 weer de normale dynamiek: het aantal oprichtingen is terug toegenomen en het aantal stopzettingen terug gedaald. De oprichtingsratio ligt hoger dan het Vlaams gemiddelde, de uittredingsratio op hetzelfde niveau. heeft momenteel dus een iets gunstiger ondernemingsprofiel. 13

16 Economische werkloosheid Tijdelijke werkloosheid omwille van economische redenen is een uiterst geschikt instrument voor ondernemingen om een tijdelijke vermindering van het werkvolume op te vangen zonder werknemers te moeten ontslaan. Daarom geeft het tevens een goede indicatie van het economische klimaat. Bovendien werd in het kader van de crisismaatregelen besloten om tijdelijke werkloosheid ook voor bedienden toe te laten, van 25 juni 2009 tot (voorlopig) 31 maart Economische werkloosheid - aantal personen Bron: Vlaamse Arbeidsrekening - Crisisbarometer Q1/08 Q2/08 Q3/08 Q4/08 Q1/09 Q2/09 Q3/09 Q4/09 Q1/10 Q2/ Streek Maasland Streek Midden Streek Noord Streek West Streek Zuid Tijdens de crisismaanden nam de economische werkloosheid in Midden- nog meer uitgesproken toe dan in of dan in de rest van de provincie. Dit heeft voor een stuk te maken met de conjunctuurgevoelige economische structuur van de regio: Midden- heeft een sterke aanwezigheid van de secundaire sector. Het hoogtepunt is ondertussen voorbij, maar de economische werkloosheid stond in het 2 de kwartaal van 2010 nog steeds op een hoger peil dan voor de crisis. Economische werkloosheid - aantal personen (Q1/07 = 100) 400 Streek Maasland 350 Streek Midden- Streek Noord- Streek West- 300 Streek Zuid- Economische werkloosheid - aantal personen Gemiddelde laatste 4 kwartalen Streek Maasland Streek Midden- Streek Noord- Streek West- Streek Zuid I II III I I II III I I II III I I II 0 IV I II III IV I II III IV I II

17 7. DE DIENSTVERLENING VAN VDAB VDAB gebruikt het cumulatief aantal werkzoekenden 2 vaak als referentiepopulatie. Het aandeel van bepaalde groepen in deze populatie kan worden vergeleken met hun aandeel in de dienstverlening. Niet-werkende werkzoekenden (gecumuleerd aantal januari-december) Bron: Studiedienst VDAB Totaal Kortgeschoold ,6% ,3% ,4% ,2% ,9% PmAH ,8% ,0% ,6% ,8% ,3% Allochtoon ,6% ,5% ,3% ,6% ,2% Oudere ,0% ,2% ,0% ,7% ,1% Totaal Kortgeschoold ,7% ,1% ,5% ,3% ,6% PmAH ,9% ,2% ,8% ,5% ,2% Allochtoon ,8% ,4% ,8% ,4% ,7% Oudere ,5% ,3% ,9% ,6% ,1% Het totaal aantal NWWZ nam na enkele jaren van daling weer toe in 2009 en In waren er personen minstens één dag ingeschreven als werkzoekende in de loop van Ook het aantal werkzoekenden uit de vier prioritaire doelgroepen steeg op jaarbasis. Bij de ouderen en de allochtonen is dit het meest uitgesproken. Het aandeel van de kortgeschoolden en de PmAH nam zelfs licht af, en hun aantal steeg dus minder sterk dan het totaal. Aandeel kansengroepen in cum. aantal NWWZ (2010) % 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Kortgeschoold PmAH Allochtoon Oudere De uitstroom na traject ligt in voor de totale groep ruim boven het Vlaams gemiddelde. Ook alle kansengroepen vinden in beter de weg uit de werkloosheid dan gemiddeld in. 2 Dit is het aantal personen dat tijdens het voorbije jaar minstens één dag ingeschreven is als niet-werkende werkzoekende. 15

18 Uitstroom uit de werkloosheid na traject (2010) 70% 65,9% 67,1% 65% 60% 62,0% 62,9% 59,3% 61,8% 62,4% 61,5% 55% 50% 51,2% 53,4% 45% 40% Alle NWWZ Kortgeschoolden PmAH Allochtonen Ouderen Resoc De samenstelling van de werkzoekendenpopulatie weerspiegelt zich in de vertegenwoordiging van de kansengroepen in de opleidingen, maar enkel de allochtonen zijn duidelijk sterker vertegenwoordigd in de opleidingen dan in de populatie. Cursisten in de competentiecentra - Streek Midden- Bron: Studiedienst VDAB Gestarte opleidingen - kenmerken cursisten volgens woonplaats Streek Midden- Totaal Kortgeschoold ,0% ,7% PmAH ,3% 490 9,6% Allochtoon ,8% ,4% Oudere ,6% 388 7,6% Gestarte opleidingen - volgens sector (top-15) Streek Midden- aantal % aantal % TERTIAIRE SECTOR % % ANDERE SECTOREN % % ALGEMENE VORMING % % SOCIAL PROFIT % % SOLLICITATIE TRAINING % 311 6% TRAJECTWERKING % 279 5% BOUW % 250 5% METAAL % 248 5% MIGRANTEN % 163 3% VERVOER % 117 2% LOGISTIEK % 112 2% INDUSTRIELE AUTOMATISERING % 107 2% VERKOOP % 84 2% SCHOONMAAK % 81 2% HORECA % 77 2% Rest % 222 4% Totaal

19 CONCLUSIES De socio-economische gegevens brengen enige kansen en bedreigingen aan het licht. De vergrijzing van de bevolking baart ook in Midden- zorgen, vooral door de sterkere groeiverwachting van de ouderen. De doorstromingscoëfficiënt ligt momenteel al onder het evenwichtspunt en zal nog sterker dalen dan gemiddeld. Al is het is iets beter gesteld met de doorstroming van de werkende beroepsbevolking. Midden- is op socio-economisch vlak het kloppend hart van de provincie. Er is veel werkgelegenheid in de drie grote hoofdsectoren, met een zeer hoge jobratio als gevolg. Uit alle se streken wordt dan ook intensief naar Midden- gependeld. De secundaire sector is relatief sterk aanwezig, vooral de productie van voertuigen en de metaalsector. Deze industrie is echter erg conjunctuurgevoelig en onderhevig aan een zware internationale concurrentie. Toch slaagde de sector er de voorbije jaren in wel in om de tewerkstelling op peil te houden, o.a. dankzij instrumenten als de economische werkloosheid. Het aantal vacatures uit de secundaire sector is terug aan het toenemen, al zit het nog niet terug op het niveau van voor de crisis. Het aantal werknemers betrokken in een collectief ontslag is ondertussen ook terug gedaald in deze sector. De tertiaire sector is in Midden- iets kleiner dan gemiddeld, maar kent sterkere groeicijfers als. Het werknemersbestand van de tertiaire sector is relatief jong, en deze sector genereert veel jobs, ondanks de crisis. De quartaire sector is sterk aanwezig in Midden-. De vergrijzing van de werkenden is er aanzienlijk, vooral in het onderwijs en de openbare besturen. De behoefte aan vervanging zal de komende jaren dus groeien. 17