RESOC LIMBURG Streek Noord-Limburg DOSSIER TER ONDERSTEUNING VAN HET ADVIES VOOR HET JAARLIJKS ONDERNEMINGSPLAN 2012.

Transcriptie

1 RESOC LIMBURG Streek Noord- DOSSIER TER ONDERSTEUNING VAN HET ADVIES VOOR HET JAARLIJKS ONDERNEMINGSPLAN VDAB Studiedienst 2011

2 1. DEMOGRAFIE In 2007 bedroeg de totale bevolking in personen. 17% daarvan woont in Streek Noord-. Totale bevolking per Streektafel Provincie Zuid % Maasland % West % Noord % Midden % Het Federaal Planbureau 1 verwacht dat dit aantal in de komende jaren iets sterker gaat toenemen dan het Vlaamse gemiddelde. De grotere groei manifesteert zich echter uitsluitend bij de oudere bevolking; de leeftijdsgroepen onder de 50 jaar zullen zelfs dalen in aantal. Dit heeft uiteraard nefaste gevolgen voor het demografisch profiel. Totale bevolking Bron: Federaal Planbureau : vaststellingen, vanaf 2008: prognose Bron Streektafel (ST): Studiedienst van de Vlaamse Regering (eigen bewerking) Aantallen (duizenden) De doorstromingscoëfficiënt (DC) van de se bevolking is de voorbije jaren in snel tempo gedaald tot onder de 100, zodat de vervanging van de potentiële beroepsbevolking niet langer gegarandeerd is. Bovendien verwacht het Planbureau dat het dalingsritme in aanzienlijk sterker zal blijven dan het Vlaamse gemiddelde. In de toekomst zal de vervanging van de arbeidskrachten in dus problematischer verlopen dan gemiddeld. De daling van de Noord-se DC lijkt de laatste jaren iets te vertragen. De afhankelijkheidsratio ligt voorlopig wel nog gunstiger, dus onder het Vlaamse gemiddelde. De druk van de inactieve bevolking op de werkenden zal het komende decennium verder toenemen, maar onder het Vlaamse gemiddelde blijven. 1 Het Federaal Planbureau voorziet helaas geen indeling op of afleidbaar tot Streek-niveau. 2

3 Doorstromingscoëfficiënt jaar/50-64 jaar Afhankelijkheidsratio jaar en 60+ t.o.v jaar ST Maasland ST Midden- ST Noord- ST West- ST Zuid ARBEIDSMARKT Bevolking op beroepsactieve leeftijd (15-64 jaar) Bron: Vlaamse Arbeidsrekening Werkenden NWWZ Niet-beroepsactieven Totaal werkzaamheids werkloos- aantal aantal heids aantal activiteits aantal M ,3% ,1% % V ,9% ,7% % T ,7% ,9% % M ,9% ,0% % V ,2% ,0% % T ,2% ,3% % % 13% 14% 15% 14% Streektafel Noord- M ,4% ,6% % V ,7% ,1% % T ,2% ,1% % % 18% 14% 17% 17% 3

4 In 2008 had Streek Noord- een totale bevolking op beroepsactieve leeftijd van personen. De werkzaamheidsgraad bedraagt 65,2%. Dat is 1,4 procentpunten meer dan in 2007, maar 1,5 procentpunten onder het Vlaamse gemiddelde. De werkloosheidsgraad ligt onder het Vlaamse gemiddelde, dankzij de erg lage mannelijke werkloosheid. Die van de vrouwen was in 2008 hoger. De lage werkloosheidsgraad drukt het aandeel van de Noord-ers in de se werkzoekendenpopulatie, zodat het Noord-s aandeel in de werkenden veel groter is.. Werkenden per Streektafel Provincie Werkzoekenden per Streektafel Provincie Zuid % Maasland % Zuid % Maasland % West % Noord % Midden % West % Noord % Midden % In tegenstelling de doorstromingscoëfficiënt van de totale bevolking, ligt die van de werkende beroepsbevolking in in 2007 wel nog ruim hoger dan het Vlaamse gemiddelde. In Noord- ligt deze op het niveau van, ondanks een relatief sterke daling in 2007 en Het dalingsritme zal de komende jaren wellicht iets sterker zijn, maar toch kan verwacht worden dat dit boven het niveau van zal blijven. Doorstromingscoëfficiënt werkende beroepsbevolking jaar/50-64 jaar 150% 140% 130% Vlaams Gewest Provincie Streek Maasland Streek Midden- Streek Noord- Streek West- Streek Zuid- 120% 110% 100% 90% 80%

5 Doorstromingscoëfficiënt 3. STRUCTUUR VAN DE ECONOMIE Hoe leest u onderstaande figuur? Deze figuur integreert 3 soorten gegevens (bron: Vlaamse Arbeidsrekening, eigen bewerking): 1) het aandeel van de sectoren in het totaal aantal werkenden in 2008 grootte van de cirkel en gegeven percentage 2) de gemiddelde jaarlijkse procentuele groei tussen 2006 en 2008 van het aantal werkenden binnen een sector positie op de horizontale as 3) de doorstromingscoëfficiënt (verhouding 15 tot 29-jarigen t.o.v. 50 tot 64-jarigen) per sector positie op de verticale as Zowel de gegevens van het Vlaams Gewest (transparante cirkels), als die van de Resoc (volle cirkels) zijn opgenomen. Zo is het mogelijk om het sectoraal gewicht op de tewerkstelling in te schatten, alsook de evolutie van de sector en de huidige mate van vergrijzing, en dit in vergelijking met. De assen staan op het Vlaamse gemiddelde wat betreft groei en vergrijzing van het totaal aantal werkenden. Structuur werkenden 150% 125% 3 tertiair 37% 2 secundair 30% 45% 100% 22% 75% 4 quartair 31% 50% 1,8% 1 primair 2,1% 31% 25% -10% -8% -6% -4% -2% 0% 2% 4% 6% Gem. groei werkenden Er is een vrij groot verschil tussen het economisch weefsel in Noord- en het Vlaamse gemiddelde. De primaire sector zorgt in Noord- weliswaar voor iets meer tewerksstelling dan gemiddeld in, maar deze gaat er ook sterk achteruit en uiteindelijk verdient slechts 2,1% van de werkenden zijn boterham in de landbouw. De secundaire sector speelt een veel prominentere rol in de Noord-se tewerkstelling met een aandeel van 30% (22% in ). Vooral de metaalsector is sterk aanwezig. Bovendien was er in 2008 nog een groei in de sector, al blijft het afwachten hoe de situatie zal zijn nadat de impact van de huidige crisis verwerkt is. Het relatief groot aandeel van de uitzendsector een tertiaire sector wijst ook op het belang van de (conjunctuurgevoelige) industrie in Noord-. De vergrijzing van het secundair werkvolk was in 2008 nog beperkt met een DC van

6 De tertiaire sector heeft een kleiner aandeel in de tewerkstelling dan gemiddeld in, en bovendien was de groei was de voorbije jaren minder sterk in Noord-. Het personeel is relatief jong, enkel in de transport-logistiek-post-sector is de vergrijzing ernstig. De quartaire sector is even groot dan gemiddeld. De tewerkstelling in deze sectoren is bovendien groeiend en stabiel in crisistijden, en de sterke vergrijzing in de sector zal de vraag om arbeidskrachten enkel doen toenemen. Enkel de Gezondheidszorg heeft een DC boven de 100. Aandeel sectoren (top-15) in de werkende bevolking: RESOC versus -50% 0% +50% +100% +150% +200% +250% 7 Metaal 9 Vervaardiging van transportmiddelen 26 Maatschappelijke dienstverlening 13 Bouw 16 Horeca en toerisme 20 Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling 24 Onderw ijs 8 Vervaardiging van machines en toestellen 2 Dranken, voeding en tabak 5 Chemie, rubber en kunststof 25 Gezondheidszorg 14 Groot- en kleinhandel 23 Openbare besturen 15 Transport, logistiek en post 19 Zakelijke dienstverlening De top-15 kleurt veel industriëler dan in : er verdwijnen enkele tertiaire sectoren ten voordele van secundaire. Werkende bevolking (2008) 0, Bron: Vlaamse Arbeidsrekening - Eigen bewerking Streek Noord- - Top 15 en hoofdsectoren Sector Sectoromschrijving aantal werkenden aandeel tov doorstroming* 1 T 14 Groot- en kleinhandel ,8% -17,8% 119% 2 Q 26 Maatschappelijke dienstverlening ,3% +24,3% 92% 3 Q 24 Onderwijs ,7% +5,3% 74% 4 S 13 Bouw ,9% +23,8% 103% 5 S 7 Metaal ,2% +205,4% 124% 6 Q 23 Openbare besturen ,3% -18,3% 55% 7 T 19 Zakelijke dienstverlening ,5% -29,9% 108% 8 T 16 Horeca en toerisme ,9% +17,2% 98% 9 Q 25 Gezondheidszorg ,7% -14,4% 106% 10 T 15 Transport, logistiek en post ,7% -20,3% 52% 11 T 20 Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling ,3% +8,4% 456% 12 S 2 Dranken, voeding en tabak ,5% -0,1% 80% 13 S 5 Chemie, rubber en kunststof ,4% -6,5% 99% 14 S 9 Vervaardiging van transportmiddelen ,3% +45,8% 84% 15 S 8 Vervaardiging van machines en toestellen ,2% +2,2% 236% Totaal % Primaire sector ,1% +14,3% 43% Secundaire sector ,3% +36,0% 117% Tertiaire sector ,7% -18,1% 137% Quartaire sector ,6% -0,8% 66% * doorstromingscoëfficiënt jaar/50-64 jaar 6

7 De jobratio van 57,1 geeft aan dat er per 100 inwoners 10 jobs minder zijn in Noord- dan gemiddeld in. Dat is weliswaar het 2 de hoogste van, maar daarmee komt de regio pas op de 14 de plaats van 19 regio s in. In zitten de jobs geconcentreerd in het centrum van de provincie. Jobratio - aantal jobs per 100 inwoners op arbeidsleeftijd (15-64 jaar) Bron: Vlaamse Arbeidsrekening Streek Maasland Streek Midden- Streek Noord- Streek West- Streek Zuid ,4 45,4 46,5 55,4 48,1 50,2 51,2 56,6 53,1 54,0 55,1 59,1 60,2 57,1 60,4 65,4 66,3 67,2 80,2 81, ,1 Een vrij hoge werkzaamheidsgraad (veel mensen aan het werk) in combinatie met een lage jobratio (weinig werk in eigen streek) kan uiteraard enkel indien er gewerkt wordt in andere regio s. De uitgaande pendel overtreft dan ook ruimschoots de inkomende pendel: er is een negatief pendelsaldo van Regionale in- en uitgaande pendel Streek Noord-limburg Uitgaande pendel Bron: Vlaamse Arbeidsrekening Totaal Secundair Tertiair Quartair aantal werkenden % aantal % aantal % aantal % wonend in Streek Noord-limburg & werkend buiten Streek Noord-limburg % % % % Top-5 pendelregio's Nederland % 0% 0% 0% Streek Midden % % % % Resoc Kempen % % % % Streek West % % 545 8% % Streek Maasland % % 376 5% % Inkomende pendel aantal werkenden % aantal % aantal % aantal % werkend in Streek Noord-limburg & wonend buiten Streek Noord-limburg % % % % Top-5 pendelregio's Streek Midden % % % % Streek Maasland % % % 569 9% Streek West % % % % Resoc Kempen % % 606 9% 477 7% Streek Zuid % 169 4% 168 2% 219 3% Pendelsaldo Pendelende Noord-ers werken voornamelijk in Nederland en Midden-. Ook de andere drie aangrenzende regio s staan in de top-5. Noord- is een van de weinige regio s waar Brussel niet in deze top staat. Er wordt vooral naar en vanuit de andere se streken gependeld. De grensarbeid met Nederland is duidelijk eenrichtingsverkeer vanuit België. Het pendelsaldo van de sterke secundaire sector is nagenoeg in evenwicht. 7

8 Deze pendel zorgt ervoor dat het regionale beeld van de economie nog iets sterker tot uiting komt in de werkgelegenheid dan in de werkende bevolking: de primaire en secundaire sector zijn relatief gezien nog iets sterker aanwezig, de quartaire en tertiaire werkgelegenheid zijn nog iets minder sterk. 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% Aandeel hoofdsectoren - relatief tov Vlaams Gewest werkende bevolking versus werkgelegenheid (2008) -30% Secundair Tertiair Quartair Werkgelegenheid Werkende bevolking Werkgelegenheid (2008) Bron: Vlaamse Arbeidsrekening - Eigen bewerking Streek Noord- Sector Sectoromschrijving (VDAB-28) aantal jobs aandeel tov Vlaams Gewest 1 T 14 Groot-en kleinhandel ,2% -21,9% 2 Q 26 Maatschappelijke dienstverlening ,0% +18,4% 3 S 13 Bouw ,4% +23,0% 4 Q 24 Onderwijs ,8% -2,7% 5 S 07 Metaal ,5% +199,8% 6 T 16 Horeca en toerisme ,0% +37,0% 7 Q 23 Openbare besturen ,5% -5,6% 8 T 19 Zakelijke dienstverlening ,8% -39,8% 9 T 15 Transport, logistiek en post ,5% -25,7% 10 T 20 Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling ,2% +2,6% 11 Q 25 Gezondheidszorg ,8% -28,4% 12 P 01 Primaire sector ,0% +35,9% 13 S 02 Dranken, voeding en tabak ,0% +9,5% 14 S 09 Vervaardiging van transportmiddelen ,8% +67,7% 15 S 08 Vervaardiging van machines en toestellen ,7% +35,0% Totaal Primaire sector ,0% +35,9% Secundaire sector ,4% +38,6% Tertiaire sector ,6% -19,5% Quartaire sector ,7% -3,7% 8

9 4. ARBEIDSMARKT: DE VACATURES Vacatures Streek Noord- Bron: Studiedienst VDAB Vacatures per sector Top-20 - alle circuits (NEC en tewerkstellingsmaatregelen) Sector Sectoromschrijving Ontvangen Aandeel tov Openstaand (*) 1 T 20. Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling ,0% -1,6% T 14. Groot- en kleinhandel ,7% +84,7% 93 3 S 13. Bouw 345 4,0% +48,8% 47 4 Q 24. Onderwijs 339 3,9% +15,5% 44 5 T 16. Horeca en toerisme 271 3,1% +53,3% 48 6 Q 26. Maatschappelijke dienstverlening 219 2,5% -45,7% 38 7 T 19. Zakelijke dienstverlening 208 2,4% -57,9% 42 8 S 07. Metaal 167 1,9% +286,1% 22 9 S 05. Chemie, rubber en kunststof 158 1,8% +424,3% 7 10 Q 25. Gezondheidszorg 142 1,6% -6,1% T 15. Transport, logistiek en post 98 1,1% -11,3% S 02. Dranken, voeding en tabak 87 1,0% +49,1% Q 23. Openbare besturen 76 0,9% -56,8% P 01. Primaire sector 55 0,6% +11,0% 8 15 T 17. Informatica, media en telecom 55 0,6% -54,5% 3 16 T 21. Diensten aan personen 45 0,5% -74,8% S 10. Hout- en meubelindustrie 35 0,4% +116,3% 1 18 T 18. Financiële diensten 27 0,3% -38,3% 6 19 S 06. Vervaardiging van bouwmaterialen 22 0,3% +131,2% 4 20 S 12. Energie, water en afvalverwerking 17 0,2% -35,9% 1 Totaal ,7% (tov ) Totaal zonder Uitzend ,0% (tov Totaal regio) 456 Primaire sector 55 1,6% +8,3% 8 Secundaire sector ,6% +60,9% 111 Tertiaire zonder uitzend ,7% +0,1% 217 Quartaire sector ,1% -29,8% 120 (*) Gemiddelde van het openstaand saldo op het einde van alle maanden in 2010 (=totaal/12) Het regionale belang van de secundaire sector zien we terug in de vacatures die VDAB in 2010 ontving. Het aandeel van de secundaire sector is 61% groter dan gemiddeld, vooral de Bouw, Metaal en Chemie genereren veel vacatures. Nochtans was er een sterke daling door de crisis, die nog niet helemaal verteerd is. Aandeel hoofdsectoren in vacatures NEC Zonder uitzendvacatures % 1% Aandeel uitzendvacatures in NEC 26% 16% Primair 70% 60% 50% 53% Secundair 50% 40% Tertiair zonder Uitzend 30% 20% 23% 33% Quartair 10% Streek Noord- 0% Streek Noord- 9

10 Toch komt het merendeel van de vacatures uit de tertiaire sector ook zonder de uitzendvacatures. Er is meer dan een verdubbeling van het aantal vacatures t.o.v. 2009, zodat het niveau van voor de crisis ruim overtroffen wordt. Vooral van de Groot- en kleinhandel kwamen het voorbije jaar bijzonder veel vacatures. Het aantal quartaire vacatures groeit bestendig, ook tijdens de crisis, maar het zijn er nog steeds relatief weinig. Evolutie ontvangen vacatures NEC (2006=100) Totaal Secundair Tertiair zonder Uitzend Quartair Uitzendvacatures In 2009 en 2010 was er gemiddeld minder spanning op de Noord-se arbeidsmarkt dan gemiddeld in : er waren gemiddeld 2,5 werkzoekenden meer beschikbaar per vacature (6,3 versus 3,8). Maar de laatste maanden heeft VDAB in Noord- relatief veel vacatures ontvangen, met een sterke daling van de spanningsgraad als gevolg. Het verschil met is helemaal verdwenen. Spanningsgraad - aantal werkzoekenden per vacature Bron: Studiedienst VDAB jan/09 apr/09 jul/09 okt/09 jan/10 apr/10 jul/10 okt/10 Maasland Midden- Noord- West- Zuid- 10

11 5. ARBEIDSMARKT: DE WERKZOEKENDEN Aantal NWWZ (jaargemiddelde) - Streek Noord- Streek Noord Aantal Aandeel Aantal Aandeel Aantal Aandeel % groei 2010 Totaal % % % +3,3% A. Categorie NWWZ WZUA ,1% ,7% ,3% +2,4% Schoolverlater ,6% 383 8,8% 376 8,9% +1,9% Vrij Ingeschreven ,7% 295 6,8% 255 6,0% +15,9% Andere ,6% 291 6,7% 282 6,7% +3,3% B. Socio-demografische variabelen Geslacht Mannen ,9% ,8% ,0% +5,2% Vrouwen ,1% ,2% ,0% +1,7% Leeftijd <25 jaar ,8% ,7% ,4% +0,6% jaar ,0% ,4% ,6% +2,8% 50 jaar en ,2% ,9% ,1% +6,5% Studieniveau Laaggeschoold ,5% ,0% ,3% +0,4% Middengeschoold ,5% ,4% ,0% +4,3% Hooggeschoold ,0% ,6% ,7% +9,5% Origine Autochtonen ,2% ,6% ,8% +1,9% Allochtonen ,8% 410 9,4% 345 8,2% +18,8% C. Werkloosheidsduur <1 jaar werkloos ,9% ,1% ,4% -5,2% waarvan < 3 maanden ,9% ,3% ,4% -7,7% 1 tot 2 jaar werkloos ,5% ,5% ,6% +55,7% > 2 jaar werkloos ,6% ,4% ,1% +4,4% waarvan > 5 jaar ,8% ,7% ,2% +18,8% D. Kansengroepen & diversiteit Kortgeschoolden ,5% ,0% ,3% +0,4% Arbeidsgehandicapten ,3% ,4% ,6% -7,8% Allochtonen ,8% 410 9,4% 345 8,2% +18,8% Ouderen ,2% ,9% ,1% +6,5% Allochtoon én kortgeschoold ,4% 185 4,3% 163 3,9% +13,7% <25 jaar én kortgeschoold ,3% 421 9,7% ,4% -3,4% Het afgelopen decennium reageerde de Noord-se arbeidsmarkt heviger op conjunctuurschommelingen dan gemiddeld in. Tijdens de recentste crisis volgde het de Vlaamse evolutie. Evolutie aantal NWWZ - Totaal Tot Tot Noord

12 De structuur van de werkzoekendenpopulatie in Noord- wijkt op enkele punten af van : - Relatief veel minder allochtonen: 8% van de Noord-se NWWZ is allochtoon, tegenover 22% van de Vlaamse. - Relatief minder mannen. Dat is al jaren zo. Toch is hier ook een duidelijk groeiende tendens van het aandeel mannen, met een sterke versnelling het voorbije jaar (mannen werken meer in conjunctuurgevoelige sectoren). - Relatief meer jongeren en meer ouderen. - Relatief meer personen met een arbeidshandicap. Aandeel kansengroepen in NWWZ - Origine 25% Allochtoon Allochtoon Noord- 20% Aandeel kansengroepen in NWWZ - Geslacht Mannen 70% Mannen Noord- Vrouw en 65% Vrouw en Noord- 60% 15% 55% 50% 10% 45% 5% 40% 35% 0% % % Aandeel kansengroepen in NWWZ - Jongeren & Ouderen Aandeel kansengroepen in NWWZ - PmAH 30% PmAH 30% 25% PmAH Noord- 25% 20% 20% 15% 15% 10% 10% 5% 0% <25 jaar <25 jaar Noord Noord % 0%

13 Gemiddelde maandelijkse instroom vanuit werk en uitstroom naar werk van werkzoekenden (nwwz) Bron: Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Instroom Uitstroom Saldo Instroom Uitstroom Saldo De dynamiek van de werkloosheid is de voorbije kwartalen zeer gelijkaardig verlopen in en. Tijdens het laatste kwartaal van 2008 en 1 ste kwartaal van 2009 stromen in de regio meer mensen vanuit werk naar werkloosheid dan omgekeerd, en stoot de vraagkant dus meer af dan het kan opnemen. Dat was in ook zo. Ook nadien volgt de regio de Vlaamse evolutie. Werkloosheid: in- en uitstroom Resoc Instroom Prov. Uitstroom Prov Saldo (linkeras) Saldo Prov. (rechteras) Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q

14 6. BIJKOMENDE GEGEVENS OVER DE ARBEIDSMARKT De collectieve ontslagen De bedrijven hebben de verplichtingen om in geval van een collectief ontslag (door herstructurering, herlocatie, ) dit aan VDAB te melden (sociale interventieadviseurs en tewerkstellingscel) In was het jobverlies door collectieve ontslagen nog nooit zo groot als in 2009, maar ook in 2010 vielen er nog meer dan jobs te betreuren (-27% op jaarbasis). Vooral in de secundaire sector was het jobverlies groot, zodat mee deelde in de klappen, maar in mindere mate dan in Er vielen in 2010 nog 536 ontslagen als gevolg van een collectief ontslag, 1/3 de van het aantal in Noord- bleef niet buiten schot: er sneuvelden 100 jobs na een collectief ontslag, iets minder dan in 2009 (119). Collectieve ontslagen in 2010 Resoc Naam bedrijf Gemeente Aantal bedreigde werknemers Sector 1. BOREALIS POLYMERS Paal Chemie, rubber en kunststof 2. LAG TRAILERS Bree Vervaardiging van transportmiddelen 3. PRESS & PLAT Tongeren Metaal 4. PLASTIFLEX BELGIUM Paal Chemie, rubber en kunststof 5. MANN + HUMMEL HYDROMATION Tongeren Vervaardiging van machines en toestellen 6. ALKEN-MAES Alken Dranken, voeding en tabak 7. LOOZA Borgloon Dranken, voeding en tabak 8. CONCENTRA GRAFIC Hasselt Grafische nijverheid, papier, karton 9. EURO TWICE Hasselt Hout- en meubelindustrie 10. LUC DECKX Ham Groot- en kleinhandel 11. ABVV LIMBURG Hasselt Overige dienstverlening Totaal 536 Collectieve ontslagen Aantal betrokken werknemers Collectieve ontslagen Aandeel per sector 07 Metaal 13% 08 Verv. machines 10% 04 Graf. nijverheid 4% 10 Hout 3% 14 Groot- en kleinhandel 3% Dranken, voeding en tabak 15% 09 Verv. transport middelen 19% 05 Chemie, rubber en kunststof 32% 27 Overige dienst 2% (linkeras) (rechteras) 12

15 Demografie van ondernemingen Wat zegt deze indicator? De oprichtings- en uittredingsratio s beschrijven het proces van oprichten en verdwijnen van bedrijven. De oprichtingsratio is de verhouding van het aantal oprichtingen ten opzichte van het aantal actieve ondernemingen (BTW-plichtigen). De uittredingsratio is de verhouding van het aantal stopzettingen en faillissementen ten opzichte van het aantal actieve ondernemingen. Het verschil van beide indicatoren is de nettogroeiratio. De turbulentieratio is de som van de oprichtings- en uittredingsratio s. De turbulentieratio geeft aan in welke mate het economisch weefsel zich vernieuwt. Maar een te hoge ratio op zich is ook niet goed. Er moet een gezond evenwicht zijn tussen intrede en uittrede van bedrijven. Een te hoge uittrede gaat gepaard met het verlies van investeringen, banen enz. Dit brengt eveneens onzekerheid voor nieuwe bedrijven. Oprichtingen, stopzettingen en faillissementen maken deel uit van het proces van economische ontwikkeling en geven een beeld van de dynamiek van een regio. In een dynamische economie krijgen bedrijven de kans om te starten en zich te ontplooien. Ze zorgen daarbij voor vernieuwing in het aanbod van diensten en producten. Ook mislukkingen horen bij dit proces van economische ontwikkeling. Mislukkingen hoeven niet noodzakelijk als negatief beschouwd te worden als uit die falingen nieuwe activiteiten groeien, mogelijks in meer vraaggeoriënteerde sectoren. Demografie van ondernemingen Bron: FOD Economie Aantal actieve ondernemingen Aantal oprichtingen Aantal stopzettingen Oprichtingsratio 8,9 8,3 8,9 Uittredingsratio 6,6 7,0 6,7 Netto groeiratio 2,3 1,3 2,1 Turbulentieratio 15,5 15,2 15,6 Prov. Aantal actieve ondernemingen Aantal oprichtingen Aantal stopzettingen Oprichtingsratio 9,8 8,9 9,4 Uittredingsratio 6,9 7,1 6,7 Netto groeiratio 2,9 1,8 2,8 Turbulentieratio 16,7 16,0 16,1 Stedelijke centra noteren meestal meer oprichtingen en ook stopzettingen. Dit is eigen aan de mogelijkheden die dergelijke centra bieden. Landelijke gebieden worden doorgaans meer gekenmerkt door een groter aandeel bedrijven die verankerd zijn in de regio waardoor het vernieuwingsproces er zwakker is. heeft een relatief grote dynamiek, met een iets grotere netto groei dan gemiddeld. Na het moeilijke jaar 2009, herneemt in 2010 weer de normale dynamiek: het aantal oprichtingen is terug toegenomen en het aantal stopzettingen terug gedaald. De oprichtingsratio ligt hoger dan het Vlaams gemiddelde, de uittredingsratio op hetzelfde niveau. heeft momenteel dus een iets gunstiger ondernemingsprofiel. 13

16 Economische werkloosheid Tijdelijke werkloosheid omwille van economische redenen is een uiterst geschikt instrument voor ondernemingen om een tijdelijke vermindering van het werkvolume op te vangen zonder werknemers te moeten ontslaan. Daarom geeft het tevens een goede indicatie van het economische klimaat. Bovendien werd in het kader van de crisismaatregelen besloten om tijdelijke werkloosheid ook voor bedienden toe te laten, van 25 juni 2009 tot (voorlopig) 31 maart Economische werkloosheid - aantal personen Bron: Vlaamse Arbeidsrekening - Crisisbarometer Q1/08 Q2/08 Q3/08 Q4/08 Q1/09 Q2/09 Q3/09 Q4/09 Q1/10 Q2/ Streek Maasland Streek Midden Streek Noord Streek West Streek Zuid Tijdens de crisismaanden nam de economische werkloosheid in Noord- nog meer uitgesproken toe dan in. Dit heeft voor een stuk te maken met de conjunctuurgevoelige economische structuur van de regio: Noord-ers werken relatief veel in de secundaire sector. Desondanks heeft de streek in absolute cijfers de laagste economische werkloosheid van de provincie. Het hoogtepunt is ondertussen voorbij, maar de economische werkloosheid stond in het 2 de kwartaal van 2010 nog steeds op een hoger peil dan voor de crisis. Economische werkloosheid - aantal personen (Q1/07 = 100) 400 Streek Maasland 350 Streek Midden- Streek West- Streek Zuid- Streek Noord- 300 Economische werkloosheid - aantal personen Gemiddelde laatste 4 kwartalen Streek Maasland Streek Midden- Streek Noord- Streek West- Streek Zuid I II III I I II III I I II III I I II 0 IV I II III IV I II III IV I II

17 7. DE DIENSTVERLENING VAN VDAB VDAB gebruikt het cumulatief aantal werkzoekenden 2 vaak als referentiepopulatie. Het aandeel van bepaalde groepen in deze populatie kan worden vergeleken met hun aandeel in de dienstverlening. Niet-werkende werkzoekenden (gecumuleerd aantal januari-december) Bron: Studiedienst VDAB Totaal Kortgeschoold ,6% ,3% ,4% ,2% ,9% PmAH ,8% ,0% ,6% ,8% ,3% Allochtoon ,6% ,5% ,3% ,6% ,2% Oudere ,0% ,2% ,0% ,7% ,1% Totaal Kortgeschoold ,7% ,1% ,5% ,3% ,6% PmAH ,9% ,2% ,8% ,5% ,2% Allochtoon ,8% ,4% ,8% ,4% ,7% Oudere ,5% ,3% ,9% ,6% ,1% Het totaal aantal NWWZ nam na enkele jaren van daling weer toe in 2009 en In waren er personen minstens één dag ingeschreven als werkzoekende in de loop van Ook het aantal werkzoekenden uit de vier prioritaire doelgroepen steeg op jaarbasis. Bij de ouderen en de allochtonen is dit het meest uitgesproken. Het aandeel van de kortgeschoolden en de PmAH nam zelfs licht af, en hun aantal steeg dus minder sterk dan het totaal. Aandeel kansengroepen in cum. aantal NWWZ (2010) % 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Kortgeschoold PmAH Allochtoon Oudere De uitstroom na traject ligt in voor de totale groep ruim boven het Vlaams gemiddelde. Ook alle kansengroepen vinden in beter de weg uit de werkloosheid dan gemiddeld in. 2 Dit is het aantal personen dat tijdens het voorbije jaar minstens één dag ingeschreven is als niet-werkende werkzoekende. 15

18 Uitstroom uit de werkloosheid na traject (2010) 70% 65,9% 67,1% 65% 60% 62,0% 62,9% 59,3% 61,8% 62,4% 61,5% 55% 50% 51,2% 53,4% 45% 40% Alle NWWZ Kortgeschoolden PmAH Allochtonen Ouderen Resoc De samenstelling van de werkzoekendenpopulatie weerspiegelt zich in de vertegenwoordiging van de kansengroepen in de opleidingen. De sterke aanwezigheid van de ouderen en beperkte aanwezigheid van allochtonen in Noord- is opvallend. Cursisten in de competentiecentra - Streek Noord- Bron: Studiedienst VDAB Gestarte opleidingen - kenmerken cursisten volgens woonplaats Streek Noord- Totaal Kortgeschoold ,0% ,7% PmAH ,3% ,5% Allochtoon ,8% 243 9,9% Oudere ,6% ,3% Gestarte opleidingen - volgens sector (top-15) Streek Noord- aantal % aantal % TERTIAIRE SECTOR % % ANDERE SECTOREN % % SOCIAL PROFIT % % SOLLICITATIE TRAINING % 221 9% ALGEMENE VORMING % 154 6% TRAJECTWERKING % 130 5% METAAL % 102 4% BOUW % 78 3% VERVOER % 68 3% SCHOONMAAK % 64 3% MIGRANTEN % 55 2% LOGISTIEK % 42 2% VERKOOP % 42 2% INDUSTRIELE AUTOMATISERING % 41 2% CONFECTIE - VORMGEVING 858 1% 25 1% Rest % 75 3% Totaal

19 8. CONCLUSIES De socio-economische gegevens brengen enige kansen en bedreigingen aan het licht. De vergrijzing van de bevolking baart ook in Noord- zorgen, vooral door de sterkere groeiverwachting van de ouderen. De doorstromingscoëfficiënt ligt momenteel al onder het evenwichtspunt en zal nog sterker dalen dan gemiddeld. Al is het is iets beter gesteld met de doorstroming van de werkende beroepsbevolking. Relatief veel Noord-ers werken in de secundaire sector. De industrie is echter erg conjunctuurgevoelig en onderhevig aan een zware internationale concurrentie. De sector slaagde er de voorbije jaren in om de tewerkstelling op peil te houden, mede dankzij instrumenten als de economische werkloosheid. Het aantal vacatures uit de secundaire sector daalde drastisch tijdens de crisis (slechts een kwart van het aantal van 2008), en momenteel zijn er nog steeds minder vacatures dan voor de crisis. De bouwsector floreert echter in Noord- en zorgt nog steeds voor veel vacatures. De tertiaire sector is in Noord- bijna 20% kleiner dan gemiddeld, al blijft de sector het grootst qua tewerkstelling. Het werknemersbestand van de tertiaire sector is relatief jong, en deze sector genereert veel jobs, ondanks de crisis. De quartaire sector is gemiddeld aanwezig in de Noord-se tewerkstelling. De vergrijzing van de werkenden is er aanzienlijk, vooral in het onderwijs en de openbare besturen. De behoefte aan vervanging zal de komende jaren dus groeien. De doorstromingscoëfficiënt van de gezondheidszorg ligt hoger, maar deze sector is de laatste jaren sterk gegroeid. Net zoals de andere streken in, is er veel uitgaande pendel naar Midden-, met zijn sterke concentratie van werk. 17