RESOC LIMBURG Streek West-Limburg

Transcriptie

1 RESOC LIMBURG Streek West- DOSSIER TER ONDERSTEUNING VAN HET ADVIES VOOR HET JAARLIJKS ONDERNEMINGSPLAN VDAB Studiedienst

2 1. DEMOGRAFIE In 2007 bedroeg de totale bevolking in personen. 18% daarvan woont in Streek West-. Totale bevolking per Streektafel Provincie Zuid % Maasland % West % Noord % Midden % Het Federaal Planbureau verwacht dat dit aantal de komende jaren iets sterker gaat toenemen dan het Vlaamse gemiddelde. De grotere groei manifesteert zich echter uitsluitend bij de oudere bevolking; de leeftijdsgroepen onder de 50 jaar zullen zelfs dalen in aantal. Dit heeft uiteraard nefaste gevolgen voor het demografisch profiel. Totale bevolking Bron: Federaal Planbureau : vaststellingen, vanaf 2008: prognose Bron Streektafel (ST): Studiedienst van de Vlaamse Regering (eigen bewerking) Aantallen (duizenden) De doorstromingscoëfficiënt (DC) van de se bevolking is de voorbije jaren in snel tempo gedaald tot onder de 100, zodat de vervanging van de potentiële beroepsbevolking niet langer gegarandeerd is. Bovendien verwacht het Planbureau dat het dalingsritme in aanzienlijk sterker zal blijven dan het Vlaamse gemiddelde. In de toekomst zal de vervanging van de arbeidskrachten in dus problematischer verlopen dan gemiddeld. De West-se DC is nog relatief hoog, maar de laatste jaren is er een scherpe daling. De afhankelijkheidsratio ligt voorlopig wel nog gunstiger, dus onder het Vlaamse gemiddelde. Maar de druk van de inactieve bevolking op de werkenden lijkt in West- opnieuw erg sterk te toe te nemen. 1 Het Federaal Planbureau voorziet helaas geen indeling op Streekplatform-niveau. 11

3 Doorstromingscoëfficiënt jaar/50-64 jaar Afhankelijkheidsratio jaar en 60+ t.o.v jaar ST Maasland ST Midden- ST Noord- ST West- ST Zuid ARBEIDSMARKT Bevolking op beroepsactieve leeftijd (15-64 jaar) Bron: Vlaamse Arbeidsrekening Werkenden NWWZ Niet-beroepsactieven Totaal werkzaamheids werkloos- aantal aantal heids aantal activiteits aantal M ,3% ,1% % V ,9% ,7% % T ,7% ,9% % M ,9% ,0% % V ,2% ,0% % T ,2% ,3% % % 13% 14% 15% 14% Streektafel West- M ,4% ,5% % V ,4% ,2% % T ,0% ,1% % % 18% 17% 18% 18% In 2008 had Streek West- een totale bevolking op beroepsactieve leeftijd van personen. De werkzaamheidsgraad bedraagt 64,0%. Dat is 1,3 procenpunten meer 12

4 dan in 2007, maar 2,7 procentpunten onder het Vlaamse gemiddelde, en net onder het se. De werkloosheidsgraad ligt boven het Vlaamse gemiddelde, maar onder het se. West- heeft een erg lage mannelijke werkloosheid, en een hoge vrouwelijke (ondanks de lage vrouwelijke activiteitsgraad). Het aandeel van de West-ers in de werkenden van provincie is een fractie kleiner dan hun aandeel in de werkzoekendenpopulatie. Werkenden per Streektafel Provincie Werkzoekenden per Streektafel Provincie Zuid % Maasland % Zuid % Maasland % West % Noord % Midden % West % Noord % Midden % In tegenstelling de doorstromingscoëfficiënt van de totale bevolking, ligt die van de werkende beroepsbevolking in in 2007 wel nog ruim hoger dan het Vlaamse gemiddelde. In West- ligt deze nog zo n 10 punten hoger. Al is er een duidelijk dalende trend in de doorstromingscoëfficiënt, voorlopig is er een relatief gunstige verhouding tussen jong en oud bij de werkenden. Doorstromingscoëfficiënt werkende beroepsbevolking jaar/50-64 jaar 150% 140% 130% Vlaams Gewest Provincie Streek Maasland Streek Midden- Streek Noord- Streek West- Streek Zuid- 120% 110% 100% 90% 80%

5 Doorstromingscoëfficiënt 3. STRUCTUUR VAN DE ECONOMIE Hoe leest u onderstaande figuur? Deze figuur integreert 3 soorten gegevens (bron: Vlaamse Arbeidsrekening, eigen bewerking): 1) het aandeel van de sectoren in het totaal aantal werkenden in 2008 grootte van de cirkel en gegeven percentage 2) de gemiddelde jaarlijkse procentuele groei tussen 2006 en 2008 van het aantal werkenden binnen een sector positie op de horizontale as 3) de doorstromingscoëfficiënt (verhouding 15 tot 29-jarigen t.o.v. 50 tot 64-jarigen) per sector positie op de verticale as Zowel de gegevens van het Vlaams Gewest (transparante cirkels), als die van de Resoc (volle cirkels) zijn opgenomen. Zo is het mogelijk om het sectoraal gewicht op de tewerkstelling in te schatten, alsook de evolutie van de sector en de huidige mate van vergrijzing, en dit in vergelijking met. De assen staan op het Vlaamse gemiddelde wat betreft groei en vergrijzing van het totaal aantal werkenden. Structuur werkenden 175% 150% 125% 2 secundair 28% 3 tertiair 41% 100% 22% 45% 75% 4 quartair 30% 50% 31% 25% -1% 0% 1% 2% 3% 4% 5% Gem. groei werkenden Er is een enig verschil tussen het economisch weefsel in West- en het Vlaamse gemiddelde. De primaire sector (weggelaten in de figuur hierboven) is in West- nog kleiner dan het Vlaams gemiddelde, en de tewerkstelling daalt er sterker. De doorgaans zanderige bodem is weinig geschikt voor intensieve landbouw. De secundaire sector speelt een veel prominentere rol in de West-se tewerkstelling met een aandeel van 28% (22% in ), met de productie van transportmiddelen en de chemiesector als uitschieters. Maar ook in de metaal- en bouwsector wordt significant meer dan gemiddeld gewerkt. De secundaire sector kende de voorbije jaren bovendien een sterkere groei in de regio, al blijft het afwachten wat de gevolgen van de recente crisis zijn op de conjunctuurgevoelige secundaire tewerkstelling. De tertiaire sector heeft in West- een kleiner aandeel in de tewerkstelling dan gemiddeld in, maar de groei was de voorbije jaren sterker. 14

6 De quartaire sector is iets kleiner dan gemiddeld, maar ook hier is de regionale groei sterker dan het Vlaams gemiddelde. Zowel de gezondheidszorg als het onderwijs zijn relatief groot. De tewerkstelling in deze sectoren is bovendien groeiend en stabiel in crisistijden. De doorstromingscoëfficiënt ligt in alle grote hoofdsectoren boven het Vlaamse gemiddelde. De chemiesector, al lange tijd aanwezig in de regio, begint ondertussen wel een vergrijsde personeelsstructuur te krijgen (DC=71), en ook enkele quartaire sectoren kampen met dit probleem, o.a. Onderwijs en Openbare besturen. Aandeel sectoren (top-15) in de werkende bevolking: RESOC versus -40% -20% 0% +20% +40% +60% +80% +100% +120% 9 Vervaardiging van transportmiddelen 5 Chemie, rubber en kunststof 13 Bouw 20 Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling 7 Metaal 8 Vervaardiging van machines en toestellen 2 Dranken, voeding en tabak 26 Maatschappelijke dienstverlening 24 Onderw ijs 23 Openbare besturen 19 Zakelijke dienstverlening 15 Transport, logistiek en post 14 Groot- en kleinhandel 16 Horeca en toerisme 25 Gezondheidszorg De top-15 kleurt veel industriëler dan in : er verdwijnen enkele tertiaire sectoren ten voordele van secundaire. Werkende bevolking (2008) 0, Bron: Vlaamse Arbeidsrekening - Eigen bewerking Streek West- - Top 15 en hoofdsectoren Sector Sectoromschrijving aantal werkenden aandeel tov doorstroming* 1 T 14 Groot- en kleinhandel ,3% -8,3% 120% 2 Q 24 Onderwijs ,1% -1,2% 75% 3 S 13 Bouw ,1% +26,6% 108% 4 Q 26 Maatschappelijke dienstverlening ,8% +4,3% 100% 5 Q 23 Openbare besturen ,5% -1,8% 67% 6 T 19 Zakelijke dienstverlening ,3% -7,4% 120% 7 T 15 Transport, logistiek en post ,4% -7,8% 92% 8 T 20 Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling ,8% +21,7% 607% 9 S 5 Chemie, rubber en kunststof ,3% +70,9% 71% 10 Q 25 Gezondheidszorg ,3% -22,3% 96% 11 T 16 Horeca en toerisme ,4% -17,5% 108% 12 S 9 Vervaardiging van transportmiddelen ,1% +97,7% 273% 13 S 7 Metaal ,8% +19,7% 150% 14 S 2 Dranken, voeding en tabak ,6% +4,6% 133% 15 S 8 Vervaardiging van machines en toestellen ,3% +6,6% 138% Totaal % Primaire sector 796 1,2% -33,0% 37% Secundaire sector ,9% +25,3% 116% Tertiaire sector ,2% -8,1% 139% Quartaire sector ,5% -4,4% 82% * doorstromingscoëfficiënt jaar/50-64 jaar 15

7 De jobratio geeft aan dat er per 100 inwoners 12 jobs minder zijn in West- dan gemiddeld in. Daarmee is staat de streek op de 16 de plaats op 19 regio s in. Jobratio - aantal jobs per 100 inwoners op arbeidsleeftijd (15-64 jaar) Bron: Vlaamse Arbeidsrekening Streek Maasland Streek Midden- Streek Noord- Streek West- Streek Zuid ,4 45,4 46,5 55,4 48,1 50,2 51,2 56,6 53,1 54,0 55,1 59,1 60,2 57,1 60,4 65,4 66,3 67,2 80,2 81, ,1 Een vrij hoge werkzaamheidsgraad (veel mensen aan het werk) in combinatie met een vrij lage jobratio (weinig werk in eigen streek) kan uiteraard enkel indien er gewerkt wordt in andere regio s. De uitgaande pendel overtreft dan ook ruimschoots de inkomende pendel: er is een negatief pendelsaldo van Regionale in- en uitgaande pendel Streek West- Uitgaande pendel Bron: Vlaamse Arbeidsrekening Totaal Secundair Tertiair Quartair aantal werkenden % aantal % aantal % aantal % wonend in Streek West & werkend buiten Streek West % % % % Top-5 pendelregio's Streek Midden % % % % Resoc Kempen % % % % Resoc Leuven % % % % Streek Noord % % 741 5% 830 8% Brussels H. Gewest % 167 2% % 906 9% Inkomende pendel aantal werkenden % aantal % aantal % aantal % werkend in Streek West & wonend buiten Streek West % % % % Top-5 pendelregio's Streek Midden % % % % Resoc Leuven % % % 742 8% Resoc Kempen % % 936 7% 665 7% Streek Noord % 467 5% 547 4% % Streek Zuid % 675 7% 677 5% 564 6% Pendelsaldo Pendelende West-ers werken voornamelijk in de aangrenzende regio s Midden-, Leuven en de Kempen. De inkomende pendel komt voornamelijk van dezelfde regio s. Vooral de tertiaire sector zorgt voor veel uitgaand werkverkeer. Deze pendel zorgt ervoor dat het regionale beeld van de economie nog iets sterker tot uiting komt in de werkgelegenheid dan in de werkende bevolking: de secundaire en quartaire sector zijn relatief gezien sterker aanwezig, de regionale tertiaire werkgelegenheid is kleiner dan de tewerkstelling. 16

8 Aandeel hoofdsectoren - relatief tov Vlaams Gewest werkende bevolking versus werkgelegenheid (2008) 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% Secundair Tertiair Quartair Werkgelegenheid Werkende bevolking Werkgelegenheid (2008) Bron: Vlaamse Arbeidsrekening - Eigen bewerking Streek West- Sector Sectoromschrijving (VDAB-28) aantal jobs aandeel tov Vlaams Gewest 1 T 14 Groot-en kleinhandel ,1% -10,6% 2 S 13 Bouw ,1% +48,9% 3 Q 23 Openbare besturen ,0% +53,3% 4 T 19 Zakelijke dienstverlening ,9% +11,2% 5 Q 24 Onderwijs ,8% -2,7% 6 Q 26 Maatschappelijke dienstverlening ,6% -0,3% 7 S 05 Chemie, rubber en kunststof ,5% +149,7% 8 T 15 Transport, logistiek en post ,3% -28,9% 9 T 16 Horeca en toerisme ,6% -18,8% 10 T 20 Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling ,1% -25,0% 11 Q 25 Gezondheidszorg ,9% -45,1% 12 T 21 Diensten aan personen ,4% +35,4% 13 S 02 Dranken, voeding en tabak ,4% -12,4% 14 S 08 Vervaardiging van machines en toestellen ,3% +17,2% 15 S 07 Metaal ,3% -7,6% Totaal Primaire sector 775 1,5% -33,5% Secundaire sector ,7% +27,1% Tertiaire sector ,8% -12,5% Quartaire sector ,9% +0,3% 17

9 4. ARBEIDSMARKT: DE VACATURES Vacatures Streek West- Bron: Studiedienst VDAB Vacatures per sector Top-20 - alle circuits (NEC en tewerkstellingsmaatregelen) Sector Sectoromschrijving Ontvangen Aandeel tov Openstaand (*) 1 T 20. Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling ,6% -23,6% T 14. Groot- en kleinhandel ,3% +63,0% Q 26. Maatschappelijke dienstverlening 608 9,1% +95,8% 93 4 S 13. Bouw 543 8,2% +204,1% 83 5 T 19. Zakelijke dienstverlening 513 7,7% +34,7% Q 24. Onderwijs 208 3,1% -8,0% 14 7 Q 23. Openbare besturen 134 2,0% -1,1% 13 8 S 08. Vervaardiging van machines en toestellen 123 1,8% +232,3% 21 9 T 16. Horeca en toerisme 101 1,5% -25,8% Q 25. Gezondheidszorg 90 1,4% -22,7% T 21. Diensten aan personen 69 1,0% -49,8% T 15. Transport, logistiek en post 64 1,0% -24,8% T 17. Informatica, media en telecom 56 0,8% -39,9% 9 14 S 07. Metaal 54 0,8% +62,1% 9 15 Q 22. Ontspanning, cultuur en sport 54 0,8% +61,9% 8 16 P 01. Primaire sector 44 0,7% +15,2% 6 17 S 06. Vervaardiging van bouwmaterialen 41 0,6% +459,4% 2 18 S 02. Dranken, voeding en tabak 37 0,6% -17,7% 5 19 T 18. Financiële diensten 32 0,5% -5,1% 4 20 S 10. Hout- en meubelindustrie 31 0,5% +148,7% 2 Totaal ,3% (tov ) 966 Totaal zonder Uitzend ,4% (tov Totaal regio) 543 Primaire sector 44 1,2% -15,9% 6 Secundaire sector ,0% +57,3% 131 Tertiaire zonder uitzend ,8% -13,7% 261 Quartaire sector ,8% -6,4% 144 (*) Gemiddelde van het openstaand saldo op het einde van alle maanden in 2010 (=totaal/12) Het regionale belang van de secundaire sector zien we terug in de vacatures die VDAB in 2010 ontving. Het aandeel van de secundaire sector is 57% groter dan gemiddeld, vooral de Bouw, Vervaardiging van machines en Bouwmaterialen genereren relatief veel vacatures. Nochtans was er een sterke daling door de crisis, die in 2010 nog niet helemaal verteerd is. Vooral het aandeel van de tertiaire vacatures is kleiner dan gemiddeld. Aandeel hoofdsectoren in vacatures NEC Zonder uitzendvacatures % 1% Primair 70% Aandeel uitzendvacatures in NEC 25% 16% 60% Secundair 50% 43% 53% 40% Tertiair zonder Uitzend 30% 20% 31% 33% Quartair 10% 0% Streek West- Streek West- 18

10 De crisis zorgde voor een sterke daling van de secundaire en tertiaire vacatures, maar de crisisbestendigheid van de quartaire sector zorgt ervoor dat deze momenteel de sterkste groei kent tijdens de laatste 5 jaren. Evolutie ontvangen vacatures NEC (2006=100) 200 Totaal Secundair Tertiair zonder Uitzend Quartair Uitzendvacatures In 2009 en 2010 was er gemiddeld minder spanning op de West-se arbeidsmarkt dan in : er waren gemiddeld 2,6 werkzoekenden meer beschikbaar per vacature (6,4 versus 3,8). Spanningsgraad - aantal werkzoekenden per vacature Bron: Studiedienst VDAB jan/09 apr/09 jul/09 okt/09 jan/10 apr/10 jul/10 okt/10 Maasland Midden- Noord- West- Zuid- 19

11 5. ARBEIDSMARKT: DE WERKZOEKENDEN Aantal NWWZ (jaargemiddelde) - Streek West- Streek West Aantal Aandeel Aantal Aandeel Aantal Aandeel % groei 2010 Totaal % % % +2,4% A. Categorie NWWZ WZUA ,1% ,0% ,0% -0,1% Schoolverlater ,6% 450 8,6% 437 8,6% +3,1% Vrij Ingeschreven ,7% 366 7,0% 307 6,0% +19,3% Andere ,6% 280 5,4% 224 4,4% +24,9% B. Socio-demografische variabelen Geslacht Mannen ,9% ,4% ,6% +2,1% Vrouwen ,1% ,6% ,4% +2,8% Leeftijd <25 jaar ,8% ,0% ,6% +0,1% jaar ,0% ,0% ,7% +1,2% 50 jaar en ,2% ,0% ,7% +8,6% Studieniveau Laaggeschoold ,5% ,1% ,3% +2,1% Middengeschoold ,5% ,9% ,5% +1,0% Hooggeschoold ,0% ,0% ,2% +8,7% Origine Autochtonen ,2% ,2% ,6% +1,8% Allochtonen ,8% ,8% ,4% +4,0% C. Werkloosheidsduur <1 jaar werkloos ,9% ,0% ,2% -5,8% waarvan < 3 maanden ,9% ,7% ,9% -8,8% 1 tot 2 jaar werkloos ,5% ,8% ,7% +40,4% > 2 jaar werkloos ,6% ,3% ,9% +9,6% waarvan > 5 jaar ,8% 507 9,7% 438 8,6% +15,6% D. Kansengroepen & diversiteit Kortgeschoolden ,5% ,1% ,3% +2,1% Arbeidsgehandicapten ,3% ,6% ,3% -1,2% Allochtonen ,8% ,8% ,4% +4,0% Ouderen ,2% ,0% ,7% +8,6% Allochtoon én kortgeschoold ,4% ,8% ,5% +4,4% <25 jaar én kortgeschoold ,3% ,4% ,7% +0,1% Voor 2005 reageerde de West-se werkloosheid iets gevoeliger op conjunctuurschommelingen, maar vanaf 2005 is er t.o.v. een gunstige evolutie: de werkloosheid is duidelijk sterker gedaald tot 2008 en is tijdens de recentste crisis niet sterker toegenomen. Evolutie aantal NWWZ - Totaal Tot Tot West

12 De structuur van de werkzoekendenpopulatie in West- wijkt op enkele punten af van : - Meer allochtonen: door het mijnverleden van de regio ligt het aandeel van de allochtonen nog steeds 6 procentpunten hoger dan het Vlaams gemiddelde. De laatste jaren slinkt het verschil met, maar dit heeft ook met een gewijzigde meetmethodiek te maken (zie blz 17 blauw kader) - Minder mannen en meer vrouwen. De man-vrouw-verhouding is momenteel ongeveer omgekeerd t.o.v.. Maar de evolutiegrafiek illustreert duidelijk de hogere conjunctuurgevoeligheid van de mannen, met een sterke stijging van hun aandeel in 2009 en 2010 als gevolg. - Meer jongeren en minder ouderen. In West- zijn de min25-jarigen in de meerderheid, in tegenstelling tot. - Meer middengeschoolden, en minder laag- en hooggeschoolden - Meer personen met een arbeidshandicap. Evolutie aantal NWWZ - Origine Aandeel kansengroepen in NWWZ - Origine 220 Allochtonen Allochtonen West- 35% 30% Allochtoon Allochtoon West % % 15% % 100 5% % Aandeel kansengroepen in NWWZ - Geslacht Mannen 70% Mannen West- Vrouw en 65% Vrouw en West- 60% 55% 50% 40% 35% 30% 25% 20% Aandeel kansengroepen in NWWZ - Jongeren & Ouderen 45% 15% 40% 35% 30% % 5% 0% <25 jaar <25 jaar West West

13 Gemiddelde maandelijkse instroom vanuit werk en uitstroom naar werk van werkzoekenden (nwwz) Bron: Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Instroom Uitstroom Saldo Instroom Uitstroom Saldo De dynamiek van de werkloosheid is de voorbije kwartalen zeer gelijkaardig verlopen in en. Tijdens het laatste kwartaal van 2008 en 1 ste kwartaal van 2009 stromen in de regio meer mensen vanuit werk naar werkloosheid dan omgekeerd, en stoot de vraagkant dus meer af dan het kan opnemen. Dat was in ook zo. Ook nadien volgt de regio de Vlaamse evolutie. Werkloosheid: in- en uitstroom Resoc Instroom Prov. Uitstroom Prov Saldo (linkeras) Saldo Prov. (rechteras) Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q

14 6. BIJKOMENDE GEGEVENS OVER DE ARBEIDSMARKT De collectieve ontslagen De bedrijven hebben de verplichtingen om in geval van een collectief ontslag (door herstructurering, herlocatie, ) dit aan VDAB te melden (sociale interventieadviseurs en tewerkstellingscel) In was het jobverlies door collectieve ontslagen nog nooit zo groot als in 2009, maar ook in 2010 vielen er nog meer dan jobs te betreuren (-27% op jaarbasis). Vooral in de secundaire sector was het jobverlies groot, zodat mee deelde in de klappen, maar in mindere mate dan in Er vielen in 2010 nog 536 ontslagen als gevolg van een collectief ontslag, 1/3 de van het aantal in Een aanzienlijk aantal daarvan vielen echter in West-: er sneuvelden 188 jobs na een collectief ontslag, het merendeel in de chemiesector. Dat zijn er 3 keer zoveel als in 2009 (59). Collectieve ontslagen in 2010 Resoc Naam bedrijf Gemeente Aantal bedreigde werknemers Sector 1. BOREALIS POLYMERS Paal Chemie, rubber en kunststof 2. LAG TRAILERS Bree Vervaardiging van transportmiddelen 3. PRESS & PLAT Tongeren Metaal 4. PLASTIFLEX BELGIUM Paal Chemie, rubber en kunststof 5. MANN + HUMMEL HYDROMATION Tongeren Vervaardiging van machines en toestellen 6. ALKEN-MAES Alken Dranken, voeding en tabak 7. LOOZA Borgloon Dranken, voeding en tabak 8. CONCENTRA GRAFIC Hasselt Grafische nijverheid, papier, karton 9. EURO TWICE Hasselt Hout- en meubelindustrie 10. LUC DECKX Ham Groot- en kleinhandel 11. ABVV LIMBURG Hasselt Overige dienstverlening Totaal 536 Totaal in West- 188 Collectieve ontslagen Aantal betrokken werknemers Collectieve ontslagen Aandeel per sector 07 Metaal 13% 08 Verv. machines 10% 04 Graf. nijverheid 4% 10 Hout 3% 14 Groot- en kleinhandel 3% Dranken, voeding en tabak 15% 09 Verv. transport middelen 19% 05 Chemie, rubber en kunststof 32% 27 Overige dienst 2% (linkeras) (rechteras) 12

15 Demografie van ondernemingen Wat zegt deze indicator? De oprichtings- en uittredingsratio s beschrijven het proces van oprichten en verdwijnen van bedrijven. De oprichtingsratio is de verhouding van het aantal oprichtingen ten opzichte van het aantal actieve ondernemingen (BTW-plichtigen). De uittredingsratio is de verhouding van het aantal stopzettingen en faillissementen ten opzichte van het aantal actieve ondernemingen. Het verschil van beide indicatoren is de nettogroeiratio. De turbulentieratio is de som van de oprichtings- en uittredingsratio s. De turbulentieratio geeft aan in welke mate het economisch weefsel zich vernieuwt. Maar een te hoge ratio op zich is ook niet goed. Er moet een gezond evenwicht zijn tussen intrede en uittrede van bedrijven. Een te hoge uittrede gaat gepaard met het verlies van investeringen, banen enz. Dit brengt eveneens onzekerheid voor nieuwe bedrijven. Oprichtingen, stopzettingen en faillissementen maken deel uit van het proces van economische ontwikkeling en geven een beeld van de dynamiek van een regio. In een dynamische economie krijgen bedrijven de kans om te starten en zich te ontplooien. Ze zorgen daarbij voor vernieuwing in het aanbod van diensten en producten. Ook mislukkingen horen bij dit proces van economische ontwikkeling. Mislukkingen hoeven niet noodzakelijk als negatief beschouwd te worden als uit die falingen nieuwe activiteiten groeien, mogelijks in meer vraaggeoriënteerde sectoren. Demografie van ondernemingen Bron: FOD Economie Aantal actieve ondernemingen Aantal oprichtingen Aantal stopzettingen Oprichtingsratio 8,9 8,3 8,9 Uittredingsratio 6,6 7,0 6,7 Netto groeiratio 2,3 1,3 2,1 Turbulentieratio 15,5 15,2 15,6 Prov. Aantal actieve ondernemingen Aantal oprichtingen Aantal stopzettingen Oprichtingsratio 9,8 8,9 9,4 Uittredingsratio 6,9 7,1 6,7 Netto groeiratio 2,9 1,8 2,8 Turbulentieratio 16,7 16,0 16,1 Stedelijke centra noteren meestal meer oprichtingen en ook stopzettingen. Dit is eigen aan de mogelijkheden die dergelijke centra bieden. Landelijke gebieden worden doorgaans meer gekenmerkt door een groter aandeel bedrijven die verankerd zijn in de regio waardoor het vernieuwingsproces er zwakker is. heeft een relatief grote dynamiek, met een iets grotere netto groei dan gemiddeld. Na het moeilijke jaar 2009, herneemt in 2010 weer de normale dynamiek: het aantal oprichtingen is terug toegenomen en het aantal stopzettingen terug gedaald. De oprichtingsratio ligt hoger dan het Vlaams gemiddelde, de uittredingsratio op hetzelfde niveau. heeft momenteel dus een iets gunstiger ondernemingsprofiel. 13

16 Economische werkloosheid Tijdelijke werkloosheid o.w.v. economische redenen is een uiterst geschikt instrument voor ondernemingen om een tijdelijke vermindering van het werkvolume op te vangen zonder werknemers te moeten ontslaan. Daarom geeft het tevens een goede indicatie van het economisch klimaat. Bovendien werd in het kader van de crisismaatregelen besloten om tijdelijke werkloosheid ook voor bedienden toe te laten, van 25 juni 2009 tot (voorlopig) 31 maart Economische werkloosheid - aantal personen Bron: Vlaamse Arbeidsrekening - Crisisbarometer Q1/08 Q2/08 Q3/08 Q4/08 Q1/09 Q2/09 Q3/09 Q4/09 Q1/10 Q2/ Streek Maasland Streek Midden Streek Noord Streek West Streek Zuid De recente explosieve toename van de economische werkloosheid is in West- iets minder uitgesproken dan in de rest van de provincie en volgt de tendens van. Ondanks de vrij sterke aanwezigheid van secundaire sector, die het zwaarst getroffen wordt door de crisis, wordt het instrument in West- niet meer gebruikt dan gemiddeld. Economische werkloosheid - aantal personen (Q1/07 = 100) Streek Maasland Streek Midden- Streek Noord- Streek West- Streek Zuid- Economische werkloosheid - aantal personen Gemiddelde laatste 4 kwartalen Streek Maasland Streek Midden- Streek Noord- Streek West- Streek Zuid I II III I I II III I I II III I I II 0 IV I II III IV I II III IV I II

17 7. DE DIENSTVERLENING VAN VDAB VDAB gebruikt het cumulatief aantal werkzoekenden 2 vaak als referentiepopulatie. Het aandeel van bepaalde groepen in deze populatie kan worden vergeleken met hun aandeel in de dienstverlening. Niet-werkende werkzoekenden (gecumuleerd aantal januari-december) Bron: Studiedienst VDAB Totaal Kortgeschoold ,6% ,3% ,4% ,2% ,9% PmAH ,8% ,0% ,6% ,8% ,3% Allochtoon ,6% ,5% ,3% ,6% ,2% Oudere ,0% ,2% ,0% ,7% ,1% Totaal Kortgeschoold ,7% ,1% ,5% ,3% ,6% PmAH ,9% ,2% ,8% ,5% ,2% Allochtoon ,8% ,4% ,8% ,4% ,7% Oudere ,5% ,3% ,9% ,6% ,1% Het totaal aantal NWWZ nam na enkele jaren van daling weer toe in 2009 en In waren er personen minstens één dag ingeschreven als werkzoekende in de loop van Ook het aantal werkzoekenden uit de vier prioritaire doelgroepen steeg op jaarbasis. Bij de ouderen en de allochtonen is dit het meest uitgesproken. Het aandeel van de kortgeschoolden en de PmAH nam zelfs licht af, en hun aantal steeg dus minder sterk dan het totaal. Aandeel kansengroepen in cum. aantal NWWZ (2010) % 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Kortgeschoold PmAH Allochtoon Oudere De uitstroom na traject ligt in voor de totale groep ruim boven het Vlaams gemiddelde. Ook alle kansengroepen vinden in beter de weg uit de werkloosheid dan gemiddeld in. 2 Dit is het aantal personen dat tijdens het voorbije jaar minstens één dag ingeschreven is als niet-werkende werkzoekende. 15

18 Uitstroom uit de werkloosheid na traject (2010) 70% 65,9% 67,1% 65% 60% 62,0% 62,9% 59,3% 61,8% 62,4% 61,5% 55% 50% 51,2% 53,4% 45% 40% Alle NWWZ Kortgeschoolden PmAH Allochtonen Ouderen Resoc De samenstelling van de werkzoekendenpopulatie weerspiegelt zich in de vertegenwoordiging van de kansengroepen in de opleidingen, al is dat in West- in iets mindere mate dan gemiddeld in. Cursisten in de competentiecentra - Streek West- Bron: Studiedienst VDAB Gestarte opleidingen - kenmerken cursisten volgens woonplaats Streek West- Totaal Kortgeschoold ,0% ,2% PmAH ,3% 241 9,5% Allochtoon ,8% ,6% Oudere ,6% 161 6,4% Gestarte opleidingen - volgens sector (top-15) Streek West- aantal % aantal % TERTIAIRE SECTOR % % ANDERE SECTOREN % % SOCIAL PROFIT % % SOLLICITATIE TRAINING % 219 9% ALGEMENE VORMING % 180 7% METAAL % 176 7% TRAJECTWERKING % 116 5% BOUW % 114 5% MIGRANTEN % 78 3% LOGISTIEK % 62 2% INDUSTRIELE AUTOMATISERING % 60 2% VERKOOP % 60 2% VERVOER % 60 2% GRAFISCHE TECHNIEKEN % 48 2% SCHOONMAAK % 33 1% Rest % 75 3% Totaal

19 8. CONCLUSIES De socio-economische gegevens brengen enige kansen en bedreigingen aan het licht. De vergrijzing van de bevolking baart ook in West- zorgen, maar de situatie is relatief gunstig in deze regio: de doorstromingscoëfficiënt van de werkenden ligt nog ruim boven het evenwichtspunt. Toch is er duidelijk een vergrijzende tendens. Relatief veel West-ers werken in de secundaire sector. De industrie is echter erg conjunctuurgevoelig en onderhevig aan een zware internationale concurrentie. In de periode nam de werkgelegenheid toe in de sector, al blijft het afwachten wat de gevolgen van de recente crisis zijn. Ondanks het grote aandeel van de chemiesector in de werkgelegenheid, zorgt deze voor relatief weinig vacatures. Het aantal vacatures uit de secundaire sector nam in 2010 wel terug toe op jaarbasis, na de sterke daling in Vooral de bouwsector floreert en zorgt voor veel vacatures. De tertiaire sector is in West- kleiner dan gemiddeld, maar de regio kent sterkere groeicijfers als. Het werknemersbestand van de tertiaire sector is relatief jong, en deze sector genereert veel jobs, ondanks de crisis. Vooral de Groot-en kleinhandel kende in 2010 een sterke groei in West-, de uitzendvacatures zijn nog niet helemaal hersteld van de zware terugval in 2009, maar er is terug een toename. Ook de quartaire sector is heeft in West- een kleiner dan gemiddeld aandeel in de werkgelegenheid. De vergrijzing van de werkenden is er aanzienlijk, vooral in het onderwijs en de openbare besturen, maar is minder ongunstig dan het Vlaamse gemiddelde. De gewijzigde meetmethodiek van de origine van de NWWZ Sinds 2007 beschikt de VDAB over historiekgegevens van de nationaliteiten en kunnen álle allochtonen worden gedetecteerd (op basis van hun huidige of vorige nationaliteit), terwijl voordien bij de allochtonen met Belgische nationaliteit enkel de Maghrebijnen en Turken (op basis van naamherkenning) eruit konden worden gehaald. In een regio als West- komen voornamelijk allochtonen uit de Maghreb-landen en Turkije voor, en daarom leidde de verbeterde methodiek en veel sterkere detectie van allochtonen uit andere landen (Congo, Rusland ) tot weinig extra allochtonen. 17