INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Transcriptie

1 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS Informatie Werkwijze Voorbeelden conceptversie Informatie Werkwijze Voorbeelden 1

2 Colofon Uitgave van Instituut Asbestslachtoffers IAS publicatie 2007/2 herdruk 2012/3 Tekst/ Redactie Anne-Margot van Eijck Derk Morreau Simone Aarendonk Vormgeving/fotografie Puur Ontwerp, IAS, Derk Morreau December

3 INHOUD Wat is het Instituut Asbestslachtoffers? 4 En voor wie? 4 Waarom het Instituut Asbestslachtoffers? 5 Asbest: van wondermiddel tot verboden gif 6 Asbestziekten 8 De specialistenpanels 9 Zo werkt het Instituut Asbestslachtoffers 10 Dossier 1: Het verhaal van de marineman 12 Dossier 2: Het verhaal van de tapijtlegger 14 Dossier 3: Het verhaal van mevrouw Kranenburg 16 Meer informatie 18 Disclaimer 3

4 WAT IS HET INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS? Het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) werd in 1999 als zelfstandige stichting opgericht door het Comité Asbestslachtoffers, werknemersorganisaties (FNV, CNV, MHP), werkgeversorganisaties (VNO-NCW, MKB, LTO, VSO), het Verbond van Verzekeraars en de overheid. De stichting wordt geleid door een onafhankelijk bestuur en een directeur. Grondslag is het Convenant Instituut Asbestslachtoffers. Daarin onderschrijven de samenwerkende organisaties de noodzaak van een snelle, zorgvuldige en laagdrempelige afhandeling van schadeclaims van asbestslachtoffers. Dit om patiënten een juridische lijdensweg te besparen in de korte tijd die hen nog gegeven is. Het IAS: adviseert de Sociale Verzekeringsbank (SVB) over het recht op een tegemoetkoming van (2013) voor asbestslachtoffers met de ziekte mesothelioom, bemiddelt tussen (ex-)werknemers met mesothelioom (en hun huis genoten) en (ex-)werkgevers of hun verzekeraars over het betalen van een schadevergoeding. De standaard schadevergoeding bedraagt (2013), geeft voorlichting op gebied van asbestschade aan slachtoffers, werkgevers, verzekeraars en intermediaire organisaties, doet onderzoek op medisch en juridisch gebied. EN VOOR WIE? 4 Alle mensen die door contact met asbest in Nederland de ziekte mesothelioom hebben gekregen kunnen in aanmerking komen voor een tegemoetkoming van de overheid. Soms betaalt de (ex-)werkgever een schadevergoeding. In beide gevallen kunt u terecht bij het IAS. Nabestaanden kunnen uitsluitend voor materiële schade in aanmerking komen, dus niet voor smartengeld noch voor een tegemoetkoming van de overheid. De dienstverlening van het IAS is voor asbestslachtoffers en hun nabestaanden kosteloos als aan de volledige procedure wordt meegewerkt. Werkgevers of hun verzekeraars kunnen dankzij het IAS rekenen op een snelle en zorgvuldige afhandeling van schadeclaims van asbestslachtoffers. Dankzij de gestandaardiseerde werkwijze van het IAS en genormeerde bedragen worden onnodig tijdrovende en kostbare juridische procedures voorkomen.

5 WAAROM HET INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS? Ton Heerts Voorzitter FNV Ziek worden door je werk is een drama. Daarna ook nog zelf bij de aansprakelijke partij achter vergoeding van de financiële gevolgen aan moeten gaan, is onmenselijk. Als vakorganisatie moet je soms flink met je vuist op tafel slaan. Voor de erkenning van mesothelioom als beroepsziekte hoeft dat niet langer. De oprichting van het IAS heeft eens te meer bewezen dat polderen soms tot mooie dingen kan leiden. Want dat asbestslachtoffers een juridische lijdensweg bespaard moet blijven. Daarover zijn alle partijen het gelukkig eens. Bernard Wientjes Voorzitter VNO-NCW Dankzij de bemiddeling door het IAS hebben we nu een volwaardig alternatief voor tijdrovende en kostbare juridische touwtrekkerij. Het IAS werkt binnen de bestaande wetgeving en jurisprudentie met gestandaardiseerde beoordelingsmethoden en met genormeerde bedragen. Daardoor hebben bedrijven sneller duidelijkheid over de rechtmatigheid en de omvang van de claim. Richard Weurding Algemeen directeur Verbond van Verzekeraars Sinds veel schadeclaims van asbestslachtoffers via het IAS lopen, is er sprake van een zorgvuldig en gestandaardiseerd traject. Zodat alle partijen weten waar ze aan toe zijn. Want nóch mesothelioompatiënten, nóch de aansprakelijk gestelde bedrijven zitten te wachten op langdurige juridische procedures. Jos Werner Voorzitter Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties In ons land is veel te lang om asbestgerelateerde gezondheidspro blemen heen gedraaid. Een fatsoenlijke schaderegeling voor slachtoffers bleef uit. Maar sinds de oprichting van het IAS is er veel goeds verricht voor mesothelioompatiënten: er is nu sprake van materiële genoegdoening en van maatschappelijke erkenning. De ervaring heeft mij geleerd dat vooral het laatste voor slachtoffers van enorme betekenis is. 5

6 ASBEST VAN WONDERMIDDEL TOT VERBODEN GIF Geschiedenis 1870 Industriële revolutie: het brandwerend materiaal asbest wordt populair Het gebruik van asbestcement eternit neemt toe. Het is bij de Arbeidsinspectie bekend dat asbest schadelijk kan zijn, maar de omvang van het probleem wordt sterk onderschat. Jaren 50 Bekend wordt dat asbestblootstelling kan leiden tot longkanker. Jaren 60 Bekend wordt dat asbestblootstelling kan leiden tot mesothelioom. Vooral blauwe asbest wordt als boosdoener aangewezen, witte asbest wordt minder risicovol geacht Blauwe asbest wordt verboden in Nederland Alle soorten asbest worden verboden in Nederland Start Instituut Asbestslachtoffers Verbruik, gebruik en handel in alle asbestsoorten worden verboden in de hele Europese Unie. Heden Sloop van asbest is nog steeds een risicovolle onderneming. 19% 15% 23% 1% 3% 7% 13% 19% jonger dan jaar en ouder Figuur: leeftijdsverdeling asbestslachtoffers met mesothelioom met uitkering via Regeling TAS of TNS periode Bron: (SVB). 6

7 5 sterfte per inwoners 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1, ,5 vóór Overleden mannen Overleden vrouwen Overleden totaal Asbestgebruik Figuur: invoer van asbestvezels in Nederland tussen 1915 en 1985 vergeleken met de ontwikkeling in het aantal sterfgevallen aan maligne mesothelioom tussen 1960 en Bron: Harmsma, S. (2006). Asbest in kaart. Historisch onderzoek asbestgebruik. Methode Asbestkansenkaart. Register Historisch Onderzoeksbureau; Nederlandse Kankerregistratie, december 2012: Mesothelioom in Nederland In Nederland zijn naar schatting mensen op het werk met asbest in aanraking gekomen. Het overgrote deel van hen heeft gewerkt in de bouw, scheepvaart en industrie. Naar schatting 4 procent van hen zal overlijden aan mesothelioom. Het duurt gemiddeld 40 jaar voordat de ziekte zich openbaart. Een groot deel van de slachtoffers overlijdt binnen een jaar na diagnose. Verwacht wordt dat in 2025 in Nederland meer dan mensen aan mesothelioom zijn overleden. De groep bestaat merendeels uit mannen. Bijna driekwart is boven de 65 jaar. 7

8 ASBESTZIEKTEN Maligne mesothelioom Maligne mesothelioom is de meest voorkomende - en dodelijke - asbestziekte. Het wordt ook wel asbestkanker genoemd. Patiënten zijn veelal intensief met asbest in aanraking geweest, al kan ook incidenteel asbest contact tot de ziekte leiden. Via inademing komen asbestvezels in het longweefsel en borstvlies. In het longvlies - een enkele keer in het buikvlies of het hartzakje - ontstaat een kwaadaardig gezwel. De tumor groeit daarna vaak door naar omringende weefsels, zoals de borstkas, longen, middenrif of organen in de buik. Voorkomende klachten zijn kortademigheid, hoesten en slikproblemen, pijn op de borstkas, vermagering, lusteloosheid en vermoeidheid. De ziekte openbaart zich pas laat, veelal tientallen jaren na de asbestblootstelling. Is de diagnose eenmaal gesteld, dan overlijdt de patiënt vaak binnen één of twee jaar. Genezen is vooralsnog niet mogelijk; behandeling is gericht op levensverlenging en verbetering van de kwaliteit van leven. De standaardbehandeling bestaat uit chemotherapie, soms aangevuld met bestraling. Andere experimentele behandelingen zijn o.a. het chirurgisch verwijderen van aangetast weefsel, gentherapie en immuuntherapie. Andere asbestziekten Asbestose: een stoflongziekte waarbij bindweefselvorming in de longen optreedt. Gevolg is een afnemende opnamecapaciteit van zuurstof. Longkanker: wordt meestal veroorzaakt door blootstelling aan tabaksrook, maar ook andere stoffen, waaronder asbest kunnen aan deze ziekte ten grondslag liggen. Pleuraverdikking: verbreding van het longvlies. Op termijn kunnen verdikkingen verkalken tot zogeheten pleuraplaques. In een enkel geval leidt dit tot stoornissen in de longfunctie. Reikwijdte Instituut Asbestslachtoffers Alle mensen met de ziekte maligne mesothelioom kunnen terecht bij het IAS. Een regeling voor mensen met asbestose is in voorbereiding. Mensen met andere asbestziekten zullen zo goed mogelijk worden verwezen. 8

9 DE SPECIALISTENPANELS Marc van de Vijver Hoogleraar pathologie en coördinator van het Nederlands Mesotheliomen Panel (NMP) Het vaststellen van mesothelioom was voor longartsen en pathologen altijd lastig. Het is een aandoening die je in je praktijk niet zo vaak tegenkomt en het onderscheid met bepaalde andere tumoren of afwijkingen van het borstvlies is soms moeilijk te maken. Sinds de oprichting van het NMP (een panel van pathologen) in de jaren zeventig is daar gelukkig verandering in gekomen. In het panel zijn specialisten verenigd met een grote expertise op het gebied van mesothelioom. Wil een asbestslachtoffer via het IAS in aanmerking kunnen komen voor tegemoetkoming of schadevergoeding, dan moet eerst bewezen zijn dat er sprake is van mesothelioom. Het NMP onderzoekt namens het IAS of dit het geval is. Een groot deel van de verzoeken van het IAS gaat over patiënten van wie we het dossier al kennen. Meestal kunnen we binnen een paar dagen al advies geven - in andere gevallen duurt het wat langer. Omdat het altijd goed is om je werkwijze onder de loep te blijven nemen, slaat het NMP alle onderzoeksbevindingen op in een databank. Met die waardevolle informatie kunnen we de diagnostiek blijven verbeteren. Sjaak Burgers Longarts en voorzitter expertgroep mesotheliomen van de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT) Jarenlang was de houding van patiënten, familieleden, artsen en andere betrokkenen ten opzichte van mesothelioom gelaten. Zodra er het vermoeden bestond dat iemand aan mesothelioom zou lijden, dan werd er al een terughoudende houding aangenomen: Doe maar geen extra onderzoek, er is toch niets aan te doen. Het maakt geen verschil of je zeker weet dat je deze nare ziekte hebt of niet, een behandeling is er toch niet. Gelukkig is in deze houding verandering gekomen. Na vele jaren zoeken en proberen is er in 2003 vastgesteld dat met chemotherapie met het middel pemetrexed een, weliswaar bescheiden, winst behaald kan worden. Om hiermee behandeld te kunnen worden moet de diagnose wel zeker zijn. Gelukkig kunnen patiënten bij wie de diagnose niet bevestigd kan worden door de pathologen van het NMP wel voor een bijdrage via het IAS in aanmerking komen. In deze gevallen is het van belang dat de NVALT wordt ingeschakeld om aan te geven of mesothelioom de meest waarschijnlijke diagnose is. Zo zijn we in staat winst te boeken. Zowel in de zin van levensverlenging, als verbetering van de kwaliteit van leven. Dat is veel waard. 9

10 ZO WERKT HET INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS U HEBT DE ZIEKTE MALIGNE MESOTHELIOOM U kunt in aanmerking komen voor een tegemoetkoming van de overheid als u de ziekte mesothelioom hebt gekregen door contact met asbest in Nederland. Soms betaalt de (ex)werkgever een schadevergoeding. Hieronder een beschrijving van de werkwijze. Aanvraag U meldt zich aan bij het IAS: telefonisch ( ), met de antwoordkaart uit de brochure of via de website De medewerker van het IAS vult telefonisch samen met u de aanvraagformulieren in. In een tweede gesprek gaat het IAS met u na hoe het contact met asbest heeft plaatsgevonden. Dat kan telefonisch of bij u thuis. Het IAS stuurt u direct daarna de ingevulde formulieren toe. U controleert de formulieren en stuurt ze ondertekend terug. Ook machtigt u het IAS om medische informatie op te vragen en de Sociale Verzekeringsbank (SVB) om eventuele schade via de rechter te verhalen. Tegemoetkoming Het IAS vraagt het Nederlands Mesotheliomen Panel (NMP) om bevestiging van de bij u gestelde diagnose maligne mesothelioom. In geval van twijfel wordt een herbeoordeling gevraagd aan de mesotheliomenwerkgroep van de longartsenvereniging NVALT. Daarna adviseert het IAS de SVB om u wel of niet de tegemoetkoming toe te kennen en te betalen. Beslist de SVB positief, dan ontvangt u ,- (peiljaar 2013). Het IAS en de SVB streven ernaar deze procedure binnen twee maanden af te ronden. Schadevergoeding Als u bij een werkgever aan asbest bent blootgesteld, stelt u deze per aangetekende brief aansprakelijk. Hiervoor kunt u de voorbeeldbrief gebruiken die het IAS u toestuurt. Het IAS onderzoekt daarna of de (ex-)werkgever aansprakelijk is te houden voor uw gezondheidsschade en bemiddelt vervolgens tussen u en de (ex-) werkgever of zijn verzekeraar. Als de werkgever of verzekeraar aansprakelijkheid aanvaardt, ontvangt u een schadevergoeding van ,- (peiljaar 2013). Het IAS streeft ernaar dit traject binnen zes maanden af te ronden. 10

11 U bent werkgever of verzekeraar Het IAS bemiddelt tussen u en (ex-)werknemers met mesothelioom (en hun huisgenoten) over het betalen van een schadevergoeding. Hieronder een beschrijving van de werkwijze. Bemiddeling De (voormalige) werknemer stelt u als (voormalige) werkgever aansprakelijk voor de schade die hij lijdt als gevolg van de ziekte maligne mesothelioom. Het IAS verzoekt u schriftelijk, op basis van met de werkgevers en verzekeraars gemaakte afspraken, mee te werken aan de bemiddeling. De bemiddelingskosten bedragen 3.968,- excl. BTW (2013). Binnen drie weken stuurt u het IAS de informatie die u over het dienstverband van de werknemer hebt kunnen achterhalen. Denkt u hierbij onder andere aan beschrijvingen van de functie en werkprocessen, aan veiligheidsmaatregelen die u als werkgever hebt getroffen en aan namen en adressen van oud-collega s die met de betreffende werknemer hebben samengewerkt. Daarnaast onderzoekt u of er sprake is of was van dekking door een aansprakelijkheidsverzekering. Met het formulier Reactie op aansprakelijkstelling bericht u het IAS of u de aansprakelijkheid wel of niet aanvaardt. Bent u van mening dat u onterecht aansprakelijk bent gesteld, dan onderbouwt u deze afwijzing met zoveel mogelijk argumenten. Bij de bemiddeling geldt de zogeheten stelplicht voor de (ex)werknemer, dat wil zeggen: het is aan de werknemer om voldoende aannemelijk te maken dat hij bij u als werkgever aan asbest is blootgesteld en als gevolg daarvan schade heeft geleden. Kan de werknemer dit onderbouwen, dan bent u in beginsel aansprakelijk, ténzij u op uw beurt kunt aantonen dat ofwel de werknemer bij u niet aan asbest is blootgesteld, ofwel dat u voldoende maatregelen hebt getroffen om de werknemer te beschermen tegen de destijds bekende gevaren van asbest. Zonodig verricht het IAS hiernaar opnieuw onderzoek. Aanvaardt u aansprakelijkheid, of wordt deze na uw verweer toch vastgesteld, dan wordt van u verwacht dat u de schadebedragen betaalt. Het normbedrag is voor 2013 vastgesteld op

12 12 DOSSIER 1 Het verhaal van de marineman

13 De werknemer Jean Schrader (1946) Als jongetje knutselde ik al aan radio s. Het is dan ook prachtig dat ik van mijn hobby een beroep heb kunnen maken. Van 1964 tot 1996 was ik radio/ radar monteur bij de Marine Luchtvaartdienst (MLD). Bij mijn normale werkzaamheden heb ik nooit met asbest te maken gehad, maar toch bleek begin dit jaar dat ik mesothelioom had. Hoe dat kon werd snel duidelijk. Ik heb destijds ook wachtdiensten gelopen op de Karel Doorman, toen het schip voor onderhoud op de werf lag. Ik herinner mij nog dat er overal asbeststof lag. Niemand vertelde hoe gevaarlijk voor de gezondheid dat was, terwijl je toch mag aannemen dat veel verantwoordelijken het toen al wisten. Daar kun je boos over zijn, maar wat koop je ervoor? Defensie heeft aansprakelijkheid erkend en het IAS heeft mij verder goed geholpen. Het voorschot en de schadevergoeding waren snel geregeld. Na een zware operatie en vier chemokuren ben ik er nog steeds. Ik ben een vechter en hoop het nog een tijdje vol te houden. De werkgever Mr. A.W Van der Stoel, behandelaar letselschadeclaims Ministerie van Defensie Het is vanwege het tijdsverloop niet altijd gemakkelijk om te achterhalen of iemand in zijn defensietijd aan asbest is blootgesteld. Maar in het geval van de heer Schrader was er -na enig onderzoek- eigenlijk geen twijfel mogelijk. Hij was werkzaam op het vliegdekschip Hr. Ms. Karel Doorman, toen daar in 1967 en 1968 groot onderhoud werd verricht en waar veel met asbest is gewerkt. Als oud-medewerkers van Defensie mesothelioom blijken te hebben, dan lopen schadeclaims vrijwel altijd via het IAS. Begrijpelijk, want daar zijn veel voordelen aan verbonden. Door het model van bemiddeling, het werken met genormeerde schadebedragen en de gestroomlijnde procedures, is het instituut voor ons de aangewezen partij om mee samen te werken. 13

14 14 Dossier 2 Het verhaal van de tapijtlegger

15 De werknemer Zoon Jacco over zijn vader Henk Robbe (1942) Van 1958 tot 1976 was mijn vader woning- en projectstoffeerder. Bij het leggen van de destijds populaire vinyl-vloerbedekkingen heeft hij toen regelmatig aan asbest bloot gestaan. Vooral bij het schuren van ondervloeren kwam er vaak asbeststof vrij. Dat heeft hij ongewild ingeademd, persoonlijke beschermingsmiddelen werden door zijn werkgever niet verstrekt. Mijn vader had daarna altijd een zekere angst voor de mogelijke gevolgen hiervan en uiteindelijk bleek dat ook de pijnlijke waarheid. Want na maanden van onderzoeken, onzekerheid en een zware operatie, werd in mei 2012 de diagnose mesothelioom gesteld. Mijn vader hangt aan het leven en kan zijn ziekte eigenlijk niet accepteren. Hij is een enorme knokker en zet alles op alles om zo lang mogelijk bij ons te blijven. Daarbij krijgt hij veel steun en medeleven van familie, vrienden, en oud-collega s. Ondanks alle ellende zijn er daardoor waardevolle en ontroerende momenten. Mooi ook dat hij - na bemiddeling van het IAS - schadevergoeding heeft gekregen. Het is voor hem erg belangrijk dat mijn moeder op deze manier straks geen geldzorgen heeft. De verzekeraar Nel van der Heide, specialist claims-afhandeling bij Amlin Corporate Insurance Als verzekeraar zijn we aangesloten bij het convenant asbestslachtoffers, waar de bemiddelingsprocedure over schadevergoeding is geregeld. Zoals altijd in dit soort zaken, deed het IAS ook bij de heer Robbe uitgebreid onderzoek naar zijn arbeidsverleden. Al snel werd duidelijk dat de bij ons verzekerde werkgever aansprakelijk was voor de schade. Het bleek de enige werkgever waar de heer Robbe in het verleden met asbest had gewerkt en oud-collega s konden verklaren dat hij op de werkvloer veel met asbest in aanraking was geweest. Zonder het IAS zou het toch een stuk moeilijker en tijdrovender zijn om dit soort informatie boven water te krijgen. Nu kunnen we claims sneller afhandelen. 15

16 16 DOSSIER 3 Het verhaal van mevrouw Kranenburg

17 Mevrouw H. Kranenburg-de Ruiter (1939) Toen ik last kreeg van steken in mijn zij en kortademigheid, dacht de huisarts aan nierstenen. Mijn benauwdheid weet hij aan een slechte conditie. Maar dat laatste kon ik me eigenlijk helemaal niet voorstellen, want ik tenniste drie keer in de week en zat veel op de fiets. Helaas heb ik gelijk gekregen, want in april 2012 stelde men in het ziekenhuis mesothelioom vast. In de zomer heb ik vier chemokuren gehad. Die leken aan te slaan, maar er waren er daarna toch weer twee extra kuren nodig. Daar ben ik nu mee bezig. Het zal wel nooit duidelijk worden hoe ik aan deze ziekte ben gekomen. Ik heb in ieder geval nooit met asbest gewerkt en mijn man ook niet. Een mogelijke verklaring is dat er bij de sloop van onze oude boerderij -in de jaren 80 van de vorige eeuw- asbest is vrijgekomen. We hebben daar toen in een stacaravan tijdelijk naast gewoond. Meer is er eigenlijk niet over te zeggen, je kunt overal asbestvezels hebben ingeademd. Het spul zat immers ook op allerlei plekken in het milieu. Ik heb daarom al snel een tegemoetkoming gekregen van het IAS op grond van de regeling Tegemoetkoming niet-loondienstgerelateerde slachtoffers van mesothelioom (TNS). TNS Het gebruik van asbest is sinds 1993 verboden, maar het inademen van asbestvezels in het verleden maakt mensen nu nog ziek. Ze kunnen op allerlei manieren met de asbest in aanraking zijn geweest. Via het werk, als huisgenoot van iemand die met asbest heeft gewerkt, of door producten waar asbest in zat. Ook is er asbestafval in het milieu terechtgekomen. De TNS is bedoeld voor mensen met mesothelioom die niet als werknemer met asbest in aanraking zijn geweest. Inmiddels gaat dit om ca. 20% van de aanvragen bij het IAS. Geregeld gaat dit om vrouwen, die geen typisch asbestrisicoberoep hebben gehad, zoals mevrouw Kranenburg. 17

18 MEER INFORMATIE Op de website van het IAS, of vindt u onder Nieuws informatie over allerlei onderwerpen op medisch, juridisch, arbeidshygiënisch, veiligheidskundig en politiek gebied in relatie tot asbest en gezondheid. U kunt zich daar aanmelden voor de nieuwsbrief die vier maal per jaar verschijnt. Hieronder vindt u een overzicht van organisaties en websites die op een of andere manier betrokken zijn bij het onderwerp asbest en gezondheid. Organisaties die het Instituut Asbestslachtoffers hebben opgericht Naam Instelling Webadres Bijzonderheden FNV Werknemersorganisatie CNV Werknemersorganisatie Mhp Voor middengroepen en hoger personeel Comité Asbestslachtoffers Juridische bijstand VNO-NCW Werkgeversorganisatie LTO Nederland Land en tuinbouw MKB-Nederland Midden- en kleinbedrijf Verbond van Verzekeraars Koepel Asbestslachtofferverenigingen Asbestslachtoffers Vereniging Nederland Nederlands lotgenotencontact IBAS Internationale Vereniging voor asbestslachtoffers Websites met informatie SZW Arboportaal Informatie over arbeidsomstandigheden Kluwer Arboplatform Informatie over arbeidsomstandigheden Inspectie SZW Controle op arbeidsomstandigheden Asbest en bouw Nieuws over asbest in de gebouwde omgeving Kenniscentrum Infomil Informatiecentrum voor bedrijfsgebonden milieubeleid Integrale Kankercentra Informatie voor kankerpatiënten en onderzoekers KWF Kankerbestrijding Informatie voor kankerpatiënten en onderzoekers Longkankerinformatiecentrum Informatie en forum voor mesothelioom en longkanker Milieu Centraal Praktische milieu-informatie voor consumenten Ministerie van Infrastructuur en Milieu Uitgebreid dossier over asbest NFK Koepel van kankerpatiëntenorganisaties NVVK Veiligheidskundigen RIVM website gezondheid en milieu Over invloed van asbest op gezondheid Stichting Diagnose Kanker Informatie en forum voor mesothelioompatiënten Veilig en gezond werken Kennisbank over o.a. asbest in de bouw 18

19 Disclaimer Er is grote zorgvuldigheid betracht bij de samenstelling van deze brochure. Desondanks kan het voorkomen dat informatie verouderd, onvolledig of incorrect is. Het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) kan geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid dragen voor (de juistheid van) de vermelde informatie. Het IAS kent een klachtenregeling. Meer informatie vindt u op de website 19

20 Instituut Asbestslachtoffers (IAS) Het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) adviseert de Sociale Verzekeringsbank (SVB) over het recht op een tegemoetkoming voor asbestslachtoffers met de ziekte mesothelioom. Daarnaast bemiddelt het IAS tussen (ex-)werkgevers en (ex-)werknemers over het betalen van een schadevergoeding. Het IAS is daarvoor in 1999 opgericht door organisaties van werkgevers en werknemers, het Comité Asbestslachtoffers, het Verbond van Verzekeraars en de overheid. Meer informatie vindt u op de website van het IAS: Directie en bureau: Bezuidenhoutseweg 60 Postbus LK Den Haag Telefoon: secrias@ias.nl Aanvragen: Bredewater 6 Postbus AR Zoetermeer Telefoon: Fax: info@asbestslachtoffers.nl 20