Psychische beleving van thuisloosheid
|
|
- Esmée Segers
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Thuisloosheid Praktijkboek herankering Psychische beleving van thuisloosheid Thuisloosheid: heterogeniteit in meervoudige kwetsbaarheid Dit hoofdstuk handelt over de belevingsaspecten van thuislozen en hoe daar vanuit de hulpverlening gepast mee om te gaan. De term thuisloosheid verwijst naar de complexe samenhang van: een gebrek aan middelen tot levensonderhoud en tot bemachtigen of behouden van een woonst (dakloos); het ontbreken van een betekenisvol sociaal netwerk waarop men terug kan vallen; de vervreemding en onmacht die daarmee gepaard gaat. In Nederland was in de jaren 80 volgende definitie gangbaar: Thuisloosheid is een ernstige toestand van maatschappelijke, persoonlijke en relationele kwetsbaarheid, waardoor functionele en medemenselijke relaties in de gangbare samenlevingsvormen niet of nauwelijks meer mogelijk zijn. De mens die tijdelijk of blijvend in deze toestand verkeert, noemen we thuisloos. Het erkennen van de combinatie van maatschappelijke, persoonlijke en relationele kwetsbaarheid vinden we ook terug in de literatuur over meervoudige kwetsbaarheid. Men spreekt in het verlengde van het begrip maatschappelijke kwetsbaarheid bij thuisloosheid over meervoudige kwetsbaarheid. Meervoudige kwetsbaarheid erkent naast de maatschappelijke kwetsbaarheid ook het belevingsaspect en daaruit voorvloeiende persoonlijke- en relationele kwetsbaarheid. Persoonlijke kwetsbaarheid: Beperkte persoonlijke kapitaalvormen. Pathologie en persoonlijkheidsstoornissen. Een rugzak aan kwetsende gebeurtenissen Relationele kwetsbaarheid: Gemis aan basisvertrouwen, zich naakt durven opstellen. Isolement en beperkt, onstabiel of onevenwichtig netwerk. Gemis aan bindingsfiguren en betekenisvolle derden. Afhankelijkheid of verziekte relaties. Gemis aan contactvaardigheden. Praktijkboek herankering: psychische beleving van thuisloosheid - 1
2 Maatschappelijke kwetsbaarheid: Instellingsverleden. Lage of onvolledige scholing. Gestigmatiseerd of geïsoleerd milieu. Aanraking met maatschappelijke instituties op een negatieve manier ervaren/geviseerd. Gefragmenteerde arbeidscarrière. Parallel aan het begrip meervoudig kwetsbaarheid, zien wij thuisloosheid als een proces van ontankering: een proces van verschraling of verregaand verlies van houvast, steunfiguren, contactpunten en eigen mogelijkheden, wat leidt tot toename van individuele onmacht. Feantsa, de Europese koepelorganisatie van de thuislozenzorg, verwijst met houselessness naar: situations where, despite access to emergency shelter or long term institutions, individuals may still be classed as homeless due to a lack of appropriate support aimed at facilitating social re- integration. Het gaat hier om: people who are forced to live in institutions because there is inadequate accommodation (with support) in the community to meet their needs are thus regarded as homeless. In this context, homelessness refers as much to the lack of housing as it does to the lack of social networks. Feantsa wijst hierbij eerder op een structureel probleem: door het ontbreken van sociale netwerken blijft de thuisloze afhankelijk van opvangvoorzieningen en wordt de reïntegratie bemoeilijkt. Uit verbinding en ontankering : het structurele niveau Het stigma en de psychische beleving van uitsluiting én gebrek aan een thuis, dreigt een proces van marginalisering in gang te zetten dat resulteert in wat Robert Castel désaffiliation noemt: uit verbinding zijn. Marinus Nuy ( Achtergronden van thuisloosheid 1992) legt de link met het structureel niveau en ziet thuisloosheid als een voorbeeld van gebrekkige modernisering. Achter iedere thuisloze ligt een wereld van verlies. In hun kindertijd ervaarden ze vaak een onbetrouwbare thuishaven, waar gebrek was aan veiligheid, vertrouwen en genegenheid. Zo missen ze de opstap naar een volwaardige plaats in de samenleving en krijgen ze een buitenmaatschappelijke status. In onze samenleving waar individuele vrijheid en zelfredzaamheid centraal staan, hebben ze geen rol meer te vervullen. Eenzaamheid en isolement is wat hen rest in onze duale risicomaatschappij, waarin solidariteit en het sociaal systeem afbrokkelen. Recent zien we in Vlaanderen ook kritische reflecties vanuit psychotherapeutische hoek. Zowel Paul Verhaeghe (Identiteit) als Dirk De Wachter (Borderline Times) zien een sterk Praktijkboek herankering: psychische beleving van thuisloosheid - 2
3 verband tussen maatschappelijke tendensen, maatschappij- organisatie en mentale stoornissen. Verhaeghe stelt zelfs openlijk de vraag naar het onderscheid tussen straf en behandeling en wijst op de cirkelredeneringen (machteloosheid?) in diagnoses en menswetenschappen. We zijn in een eeuw tijd geëvolueerd van een soort patronaat en medelijden naar een steeds dominantere ik- cultuur in de zin van help u zelve en we zien dan ook een grote vlucht naar therapie en medicatie. In een dichotome wereld gaat wederkerigheid verloren en hoeft het ons niet te verwonderen dat het onbegrip groeit en het draagvlak afkalft. Ten aanzien van wie niet meekan, niet sterk genoeg is, dubieus is in zijn motivatie of probleem, flirten we openlijk met het individueel schuldmodel; Individuele Risicofactoren en complexiteit Een kleine uitglijder, een echtscheiding of verlies van werk (en aanzien) kan voldoende zijn om niet enkel status te verliezen maar ook volledig onderuit te gaan. In Verbinding verbroken en Zonder (t)huis worden een aantal risicofactoren aangehaald die het proces van ontankeren in gang kunnen zetten: verlies- en scheidingservaringen in de jeugd problematische gezinssituatie (verwaarlozing, verwenning, sterke parentificatie, een afwezige ouder, hechtingsproblemen, vechtscheidingen, intra familiaal geweld, ouders met verslavings- of psychiatrische problemen, incest, ) verblijf in instellingen ongunstige, materiële omstandigheden, armoede, de aansluiting met de arbeidsmarkt niet vinden of verliezen relatiebreuken, echtscheidingen een opeenstapeling van negatieve gebeurtenissen die leidt tot wanorde stigmatisering psychische problemen verstrikt in administratieve en bureaucratische netten verslavingsproblemen contacten met justitie In de zoektocht naar beleving van thuisloosheid is het dan ook relevant om deze mogelijk diverse combinaties van complexiteiten en bijhorende kwetsuren mee te nemen. De thuisloze is erg kwetsbaar, zowel persoonlijk, relationeel als maatschappelijk. Mensen dreigen zo verstrikt te geraken in een negatieve spiraal waar ze op eigen kracht moeilijk uit geraken. Ontankering betekent dat een persoon zijn houvast verliest: de greep op zichzelf, de situatie, én vooral ook zijn sociaal netwerk verliest of dit zelfs nooit had. Het gevolg is een groot gevoel van onmacht, wat het zelfbeeld aantast. In Bindkracht verwijst men naar de Praktijkboek herankering: psychische beleving van thuisloosheid - 3
4 metafoor van de vlieg in een spinnenweb: het onmachtsgevoel waarbij men hopeloos tegenspartelt. Onmacht, vlucht, zelfuitsluiting, schaamte en doorschieten in letargie en boosheid, maken dan ook deel uit van het leefwereldperspectief van zij die onderaan de maatschappelijke ladder bengelen. In de relatie tussen thuisloosheid en psychische beleving is het de vraag wat oorzaak of gevolg is. Uit onderzoek, literatuur, maar vooral ook uit levensverhalen en de hulpverleningspraktijk, kan men zicht krijgen op een rode draad die we hieronder zo accuraat mogelijk proberen weer te geven. Heterogeniteit en beleving Nadenken over de psychische beleving van thuisloosheid houdt risico s in op veralgemeningen. Beleving is immers een individuele subjectieve beleving en betekenisgeving van een individuele situatie. Een denkkader kan ondersteunend zijn voor kwalitatieve hulp aan thuislozen, maar mag geen verlies toevoegen. Het is essentieel de doelgroep te subjectiveren en niet te reduceren tot object van eenzijdige interpretaties of veralgemeningen. Thuisloosheid veronderstelt hulp op maat: vertrekkend vanuit de hulpvraag, maar met besef van mogelijke achterliggende kwetsuren of hulpvragen en met aandacht voor het specifieke levensverhaal. In de concrete maatzorg staat de vraag én de dialoog met de particuliere beleving van de thuisloze centraal, zodat deze zich erkend en gezien mag voelen. De thuisloosheid van een gekleurde niet- Europese moeder met baby bij zich en met onzekerheid rond haar verblijfsstatus zal anders beleefd worden dan deze van een 45- jarige vader die al 10 jaar zijn kinderen niet meer gezien heeft. Voor de jongvolwassene die na een instellingsverleden probeert zijn weg te vinden met BZW- begeleiding zal het ook weer anders zijn. Thuisloosheid, afhankelijkheid, onmacht en hulpverlening Het woonprobleem en de sociaaleconomische situatie zijn de meest manifeste of acute problemen. Ontankering is in vele gevallen de onderliggende problematiek, die er ook voor zorgt dat de thuisloosheid blijft duren. Deze onderliggende problematiek wordt eerder bepaald door de psychische beleving van kwetsuren, is erg beladen en zal zelden de eerste hulpvraag zijn. Om de psychische beleving van thuisloosheid in de hulpverlening aan bod te laten komen, is het belangrijk om stil te staan bij de manier waarop ingegaan wordt op de aanvankelijke, vaak meer materiële hulpvraag: een bed, inkomen, administratie, werk, Deze directe hulpverlening riskeert enkel symptoomhulp te zijn en voorbij te gaan aan de belevingsaspecten en individuele onmacht, waardoor het herval soms zelfs al voor het loslaten ingezet wordt. Ten gronde aan achterliggende kwetsuren werken vergt houvast én Praktijkboek herankering: psychische beleving van thuisloosheid - 4
5 afstemming, vertrouwen, veiligheid én actieve, prikkelende betrokkenheid. Dit kan het best gegarandeerd worden in de combinatie van maatzorg en hulpcontinuïteit, een traject of caseondersteuning waar volgens evoluerende vraag n groei(verwachting) kan geschakeld worden. Maatzorg: flexibel en divers modulair aanbod. Hulpcontinuïteit: betrouwbaarheid, veilige terugvalbasis, geen verwerping, conflict als kans, aanklampende positieve betrokkenheid, geduldig/overlappend, toeleidend naar een andere begeleiding/ondersteuning, samen zoeken naar passend loslaten naar autonomie in verbinding. Inspraak en participatie: versterken is bemachtigen (macht geven en betrekken om de onmacht tegen te gaan). Uitsluiting en risico s op nieuwe kwetsuren Achter dakloosheid en woononzekerheid schuilen vaak diepe kwetsuren en stigma s, fundamentele eenzaamheid en disfunctioneel geworden overlevingsstrategieën en dus ook hoge risico s op herval, nieuwe verwerping, bevestigde onmacht en nieuwe kwetsuren. Deze individuele onmacht leidt vaak tot een leefwereldperspectief, waarbij men neigt te denken dat inzet vertonen toch geen zin meer heeft, wat op zijn beurt een proces in gang kan zetten van verlies aan sociale rollen, zelfs deze van cliënt. Het risico op verlies van de verbinding met zichzelf, maar ook met de ander, de maatschappij en de toekomst, is niet denkbeeldig Net als andere mensen in kansarmoede kampt de thuisloze met sterke schaamte en (aangeprate?) schuldgevoelens, die vast zetten en frustreren. Uit angst voor stigmatisering en door de druk van het individueel schuldmodel, legt de thuisloze deze binnenkant niet zomaar op tafel. Om daarmee naar buiten te komen is veerkracht en veiligheid nodig. Je moet ergens op kunnen terugvallen en er is vertrouwen nodig dat de ander hier gepast, niet veroordelend, maar steunend en erkennend mee omgaat. Gemis aan basic trust (basisvertrouwen, veilige hechting) gaat dan ook vaak gepaard met testgedrag. Daarom kunnen crisissen en conflicten ook mooie kansen zijn, zolang je de mens achter het gedrag maar niet veroordeelt of verwerpt. In die zin wijst de vraag naar de psychische beleving van thuisloosheid ons op onze eigen beleving van de thuisloosheid en onmacht van de ander. Wanneer we daarmee in relatie treden ervaren ook wij onmacht en wat doet dit met ons? Bij armoede en thuisloosheid staat de uitsluitingservaring centraal: basisbehoeftes komen in het gedrang. Dit kan gaan over een gemis aan gepaste zorg in het gezin van oorsprong, kansarmoede, uitsluiting in school wegens leer- of gedragsproblemen, geen gepast werk vinden, geen (betaalbare) woning bemachtigen of uit huis gezet worden, schorsing van een vervangingsinkomen, tot zelfs uitsluiting in de hulpverlening wegens gebrekkige motivatie, regelovertreding, kafkaiaanse doorverwijzingscarrousels of zelfuitsluiting wegens trots of Praktijkboek herankering: psychische beleving van thuisloosheid - 5
6 negatieve ervaringen. Wanneer deze uitsluitingservaring blijft aanhouden, kan dit een negatief effect hebben op alle levensdomeinen én het leefwereldperspectief. Het zelfbeeld wordt aangetast, want men is blijkbaar niet van tel: niemand heeft me nodig, ik doe er niet toe. Uit veerkrachtonderzoek blijkt dat zij die er succesvol uit komen, net wel konden terugvallen op een sociaal netwerk en hun leven op één of andere manier zin konden geven en ertoe deden ( mattering ). Gemis aan basisrechten, basic trust en gedragenheid leiden er toe dat men uit verbinding staat. Dit heeft een effect op vertrouwen en zekerheden (of de afwezigheid ervan). Hierdoor wordt ook de eigen betrouwbaarheid aangetast, waardoor de cirkel rond is. Het heeft gevolgen op het in relatie treden met de ander (ook de hulpverlening) wat leidt tot relationele problemen, angst- schaamte- en schuldgevoelens, mogelijk verlies van de ouderrol (doe ik het goed?) en aanzien, isolement of verwerping. Thuisloosheid en tijdloosheid Zonder opvang en steun, zonder het gevoel er te mogen zijn, zien we vaak vanuit een continu in crisis zijn een angstig (psychiatrisering, vluchtgedrag) of stoer (cfr. dé link wentie) korte termijn denken ontstaan. In dit korte termijn denken staat dagdagelijks overleven centraal, waarbij de thuisloze vaak een grote creativiteit aan de dag legt. De continue crisis zorgt voor een gepreoccupeerdheid waardoor men moeilijker bereikt wordt of afspraken vergeten worden. Overlevingsstrategieën zoals terugtrekking, drug en alcohol- ge(mis)bruik, een uitgesproken externe beheersingscontrole en/of vlucht in een fantasiewereld, zijn vaak heel efficiënt op korte termijn, maar houden risico s in wanneer men erin doorschiet en ze te pas en te onpas als oplossingsstrategieën gaat hanteren. Op deze manier dreigen ze een deel van het probleem te worden. De continue crisis en bijpassende maar vaak ook disfunctioneel geworden overlevingsstrategieën, kunnen dus het zelfbeeld, de persoonlijkheid en het leefwereldperspectief gaan domineren. Dit leefwereldperspectief kan zich veruiterlijken in sluimerende vormen van nihilisme of defaitisme, een min of meer uitgesproken vastzitten in de slachtofferrol, het systematisch buiten zichzelf leggen van verantwoordelijkheden, letterlijk leven van dag tot dag. Liever alleen zijn enerzijds (want elke relatie houdt een risico op nieuwe kwetsuren in, zorgwekkende zorgmijders) en anderzijds afhankelijkheid en overbevraging van de ander. Het risico vast te lopen in vluchtgedrag om angstvallig nieuwe kwetsuren te vermijden is groot. Door die gepreoccupeerdheid dreigt men ook zelf onbetrouwbaar te worden, wat het verlies aan sociale rollen in de hand werkt. De combinatie van gebrek aan zicht hierop, ongeloof in eigen krachten, schuld- en schaamtegevoelens én gebrek aan gedragenheid en erkenning, kan vicieuze cirkels van negatieve ervaringen en uitsluiting installeren. Praktijkboek herankering: psychische beleving van thuisloosheid - 6
7 En voor je het weet maak je als hulpverlener, die verwacht dat symptomen veranderen, mee deel uit van deze cirkel. Luc Dekyvere Bronnen en meer lezen: Landelijke Stichting Thuislozenzorg, Beleidsnota, Heyndricks, P., e.a., Meervoudig gekwetsten, Lannoo, Heyndricks, P., e.a., De meervoudig gekwetste mens, Lannoo- Terra, Van Menxel, G., e.a., Verbinding Verbroken, Thuisloosheid en Algemeen Welzijnswerk in Vlaanderen, Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, Heydendael, P., Nuy, M., Achtergronden van thuisloosheid, Noordhoff, Verhaege, P., Identiteit, De Bezige Bij, De Wachter, D., Borderline Times, Lannoo, Van Regenmortel, T., e.a., Zonder (t)huis, Lannoo, Unie Vrijzinnige Verenigingen, Info armoede, nr. 6, Deboutte, G., e.a., Verbondenheid als antwoord op de- link- wentie, Acco, Praktijkboek herankering: psychische beleving van thuisloosheid - 7
Bind-Kracht: Een wervend kader voor een lokaal armoedebeleid
Bind-Kracht: Een wervend kader voor een lokaal armoedebeleid Kristel Driessens Katinka Vercammen Conferentie Meedoen is mogelijk Gemeente Lelystad 7/11/2013 Definitie van armoede (Vranken Jaarboek Armoede
Nadere informatieARMOEDE EN CULTURELE DIVERSITEIT
ARMOEDE EN CULTURELE DIVERSITEIT UITDAGINGEN VOOR SOCIAAL WERKERS 2014 Missie Bind-kracht Missie: begeleiders versterken en ondersteunen in krachtgericht werken met mensen in armoede Aandachtspunten: VERBINDINGSPROBLEMATIEK
Nadere informatieDe meervoudig gekwetste mens. Uitdagingen voor een passende verantwoordelijkheidsopname
De meervoudig gekwetste mens Uitdagingen voor een passende verantwoordelijkheidsopname Armoede, uitsluiting, kwetsing Feiten Life-events Precaire levensomstan digheden Relationele breuken Structuren Uitsluitingsmechanismen
Nadere informatieHet DNA van rouw. Naar een nieuw rouwmodel Johan maes Artevelde Hogeschool 2017
Het DNA van rouw Naar een nieuw rouwmodel Johan maes Artevelde Hogeschool 2017 Symposium rouw bij levend verlies 27 juni 2017 Welkom Johan Maes https://www.youtube.com/watch?v=llprjxfhs 8s Zoveel soorten
Nadere informatieVerkennen van de vele kanten van een mens met een psychiatrische aandoening. Birgit Bongaerts
Verkennen van de vele kanten van een mens met een psychiatrische aandoening Birgit Bongaerts 15/6/2012 Congres Vlaams ondersteuningscentrum oudermis(be)handeling 2012, 10 Jaar Vlaams meldpunt Bijzondere
Nadere informatie5/11/2017. Wat is Bind-Kracht? Bind-Kracht als inspiratiebron voor het onderwijs Kristel Driessens en Cindy Van Geldorp
Bind-Kracht als inspiratiebron voor het onderwijs Kristel Driessens en Cindy Van Geldorp Wat is Bind-Kracht? Een samenwerkingsverband van onderzoekers, lectoren, trainers en coaches (ervaringsdeskundigen
Nadere informatieEffectieve samenwerking met ketenpartners
Nieuwe inzichten Huiselijk geweld is een veiligheidsprobleem Grote omvang en veel verschijningsvormen Zorgwekkende stapeling van problemen Van opvang naar aanpak Geweldspiraal en overdacht tussen generaties
Nadere informatieM.Honig Coördinator Housing First Eindhoven
M.Honig Coördinator Housing First Eindhoven m.honig@ggze.nl/ 0620531181 Dak en thuisloos? 16.775.024 17.500 940 SKE Coumans et al, 2010 18.000 CBS Het heeft geen zin om steeds hetzelfde te doen en een
Nadere informatieBind-Kracht: Krachtgericht sociaal werk in dialoog. Kristel Driessens
Bind-Kracht: Krachtgericht sociaal werk in dialoog Kristel Driessens BIND-KRACHT in ARMOEDE Doel: kwaliteitsverbetering van de hulpverlening aan mensen in armoede Aandachtspunten: VERBINTENISPROBLEMATIEK
Nadere informatieMultiproblem gezinnen met NAH, een uitdaging? Myriam Meutgeert, gezinscoach Karin van Ophem, consulent NAH & Jeugd en Gezin
Multiproblem gezinnen met NAH, een uitdaging? Myriam Meutgeert, gezinscoach Karin van Ophem, consulent NAH & Jeugd en Gezin Programma workshop Definitie multiproblem gezin Actieve bijdrage, stellingen
Nadere informatieDe psychiatrische cliënt in beeld Terugkeer in de maatschappij Psychiatrisch stigma bekeken vanuit client, familie en samenleving Job van t Veer Wat is het psychiatrisch stigma? Psychiatrisch stigma Kennis
Nadere informatieDoelgroep. Programma onderdelen. Duur/frequentie
Onderwijs-Zorg Arrangementen 8 Doelgroep Jongeren vanaf 12-18 jaar en hun gezinnen, die al langere tijd ernstig zijn vastgelopen op school en waar sprake is van uitval uit het reguliere onderwijs of waar
Nadere informatiePsychisch of Psychiatrie? 12-06-2012
Wat is een psychische stoornis? Een psychische stoornis is een patroon van denken, voelen en gedrag dat binnen de geldende cultuur ongebruikelijk is. Het patroon veroorzaakt last bij de persoon zelf en/of
Nadere informatieVoorstelling CAW Centraal-West-Vlaanderen
Voorstelling CAW Centraal-West-Vlaanderen 1 2 WERKINGSGEBIED 32 gemeentes 7 kleinstedelijke zorgregio s 2 WERKINGSGEBIED Tielt Izegem Roeselare KLEINSTEDELIJKE ZORGREGIO S Ieper Poperinge Veurne Diksmuide
Nadere informatieKrachtgerichte schuldhulpverlening in partnerschap. Symposium 'Sleutels tot financiële (zelf)redzaamheid' Utrecht 11 oktober 2017
Krachtgerichte schuldhulpverlening in partnerschap Symposium 'Sleutels tot financiële (zelf)redzaamheid' Utrecht 11 oktober 2017 1.Het verhaal van Mamadou 2.Bind-Kracht: een visie op armoede- en armoedebestrijding
Nadere informatieSamenwerken in de strijd tegen ARMOEDE
Samenwerken in de strijd tegen ARMOEDE Missie Grensloos vzw werkt, vanuit en samen met mensen in armoede, aan de verandering van structuren in de samenleving die mensen uitsluiten. Inleiding Deze tekst
Nadere informatiePositie van meerzijdige partijdigheid als hulpverlener. Hilde Delameillieure Foton
Positie van meerzijdige partijdigheid als hulpverlener Hilde Delameillieure Foton Begrip uit contextuele therapie Meerzijdige partijdigheid of meerzijdig gerichte partijdigheid, of veelzijdige partijdigheid
Nadere informatieWERKEN ROND MACHT EN ONMACHT 1
WERKEN ROND MACHT EN ONMACHT 1 Doel Het doel is om met de cliënt(en) informatie te geven over macht, met hen te bekijken hoe zij macht ervaren, welke overlevingspatronen ze hiervoor hebben ontwikkeld en
Nadere informatiebespreekbaar stellen en ontrafelen van geweld 1
Datum: 31/10/2013 Auteur: Kris De Groof Versie: def Herkomst: Methodisch kader Aan de Slag Doel: Bestemming: Handelingskader 1712 bespreekbaar stellen en ontrafelen van geweld 1 1. Mogelijke introductie
Nadere informatieDE OUDER-KIND RELATIE EEN KWALITATIEVE ANALYSE VAN GESPREKKEN MET AWEL
DE OUDER-KIND RELATIE EEN KWALITATIEVE ANALYSE VAN GESPREKKEN MET AWEL HALLO Hallo. Ik ben een meisje van 12, mijn ouders zijn gescheiden en mijn moeder heeft nu een nieuwe man en ik kan hem niet goed
Nadere informatieSociale relaties en welzijn
EENZAAMHEID EN SOCIAAL ISOLEMENT: ACHTERGRONDEN EN AANPAK Onderwerpen Functies van sociale relaties Sociale kwetsbaarheid Achtergronden en gevolgen Knelpunten in de aanpak Elementen van een succesvolle
Nadere informatieBelangrijke woorden Herstel Centraal
Belangrijke woorden Herstel Centraal Herstel Gezondheid Hoop Spreken we dezelfde taal? Talenten Dromen Zingeving Empowerment Herstelondersteuning Samen keuzes maken Eigen regie Ontwikkeling Netwerk Vrije
Nadere informatieRUZIE MET VRIENDEN, LIEFDESVERDRIET EN DE RELATIE TOT DE OUDERS AAN DE LIJN OF OP HET SCHERM BIJ AWEL.
RUZIE MET VRIENDEN, LIEFDESVERDRIET EN DE RELATIE TOT DE OUDERS AAN DE LIJN OF OP HET SCHERM BIJ AWEL. HALLO Hallo. Ik ben een meisje van 12, mijn ouders zijn gescheiden en mijn moeder heeft nu een nieuwe
Nadere informatieLaagdrempelige verenigingen: omgaan met mensen uit kansengroepen. Workshop Roeselare stadhuis donderdag 10 september
Laagdrempelige verenigingen: omgaan met mensen uit kansengroepen Workshop Roeselare stadhuis donderdag 10 september www.demos.be Tatjana van Driessche Stafmedewerker lokale netwerken en sport Ondersteuning
Nadere informatie18-04- 2010. Wat moeten adop1eouders meer hebben dan goed genoeg ouderschap? Een aantal belangrijke factoren voor goed verlopende adoptie
Wat moeten adop1eouders meer hebben dan goed genoeg ouderschap? Gera ter Meulen adoc@fsw.leidenuniv.nl Een aantal belangrijke factoren voor goed verlopende adoptie Een goede voorbereiding van adoptieouders
Nadere informatieDe kiezelsteentjes van Klein Duimpje Een zoektocht naar verbinding in pleeggezinnen.
De kiezelsteentjes van Klein Duimpje Een zoektocht naar verbinding in pleeggezinnen. Bijdrage op de studiedag: Samen in gezinstherapie Greet Splingaer Els van Rooy Kortenberg, vrijdag 26 januari 2018 ww
Nadere informatieBoekbespreking. 1. Krachtgerichte hulpverlening waarmaken
Boekbespreking Titel Bind-kracht in armoede. Boek 2. Krachtgerichte hulpverlening in dialoog Auteur Vansevenant, Koen, Driessens, Kristel, Van Regenmortel, Tine Uitgave Leuven : LannooCampus, 2008 Omvang
Nadere informatieWerk in ontwikkeling Werkgroep Conceptueel kader
Conceptueel kader Openbare Geestelijke GezondheidsZorg Werk in ontwikkeling Werkgroep Conceptueel kader Waarom een conceptueel kader OGGZ? Afbakening van OGGZ en bepaling van focus User Gedeelde visie
Nadere informatieVeiligheid en bescherming bij geweld in relaties
Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties Arosa biedt veiligheid en bescherming bij geweld in relaties. Vrouwen, mannen en hun kinderen kunnen bij Arosa terecht voor opvang en begeleiding. Arosa
Nadere informatieRehabilitatiecongres Parallelsymposium II Armoede en zelfregie Tine Van Regenmortel, 21 mei 2015 Den Bosch
Rehabilitatiecongres Parallelsymposium II Armoede en zelfregie Tine Van Regenmortel, 21 mei 2015 Den Bosch 30-5-2015 2 Inhoud Voorwoord 4 1 Samenvatting 6 1.1 Armoede in 2013 wederom sterk gestegen, maar
Nadere informatieHerkennen gevolgen en signalen voor jeugdigen
Herkennen gevolgen en signalen voor jeugdigen u Eventuele psychische en/of verslavingsproblemen bij de ouders kunnen van invloed zijn op de opvoeding, ontwikkeling en (toekomstige) psychische gezondheid
Nadere informatieProbleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het.
ONTMOET HUMANITAS Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het. Zonder uitzondering. Lukt het je niet alleen,
Nadere informatiePreventie van uithuiszetting : een evaluatie van de CAW praktijk. Danny Lescrauwaet
Preventie van uithuiszetting : een evaluatie van de CAW praktijk. Danny Lescrauwaet Inhoudsopgave Preventieve woonbegeleiding : wat en aanbod? Risico s op thuisloosheid Probleemstelling Visie Algemeen
Nadere informatieSIGNAALLIJST KINDERARMOEDE
SIGNAALLIJST KINDERARMOEDE 1 Inleiding Als hulpverlener kom je regelmatig situaties tegen waarin je signalen opneemt die erop kunnen wijzen dat een kind in een maatschappelijke kwetsbare positie verkeert.
Nadere informatieBIND-KRACHT in ARMOEDE
BINDKRACHT IN ARMOEDE 1 BINDKRACHT in ARMOEDE Verbinden om te versterken academische inzichten met de hulpverleningspraktijk en de perceptie van mensen in armoede het geschreven woord met dialoog en training
Nadere informatieVan loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is.
Van loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is. Anik Serneels Klinisch psychologe, relatie- en gezinstherapeute, specialisatie narratieve
Nadere informatieOnkundig en onaangepast: eenzaamheid en sociaal isolement
Onderwerpen Onkundig en onaangepast: eenzaamheid en sociaal isolement Wat is sociaal isolement? Oorzaken en gevolgen De leefsituatie van sociaal geïsoleerden Wat kunnen we doen aan sociaal isolement? Conclusies
Nadere informatieCoalitie Erbij. De gezichten van eenzaamheid Amsterdam, 24 november 2015
Coalitie Erbij De gezichten van eenzaamheid Amsterdam, 24 november 2015 1. De landelijke Coalitie Erbij in 2 minuten 2. Wat is eenzaamheid? 3. De gezichten van eenzaamheid 4. De lokale aanpak van eenzaamheid
Nadere informatieHumanitas Tandem Achterhoek. Presentatie Marianne de Veer Coördinator
Humanitas Tandem Achterhoek Presentatie Marianne de Veer Coördinator Humanitas Tandem Doel: Sociaal isolement doorbreken en/of dreigend isolement voorkomen De weg vinden naar nieuwe vrienden en kennissen
Nadere informatieVoor mensen die niet bestaan, maar er wel zijn.
Voor mensen die niet bestaan, maar er wel zijn. De rol en functie van de Nico Adriaans Stichting in én naast de MO-keten. Voorwoord Ieder mens heeft behoefte aan een veilige haven, een plek waar hij of
Nadere informatieBalanceren tussen hoop en wanhoop
i n e vo or h a m Balanceren tussen hoop en wanhoop vo or a f In deze bijdrage staat het Leger des Heils centraal. Het Leger des Heils doet veel voor mensen, die te kampen hebben met chronische verslaving
Nadere informatieBehoefte aan begeleiding vanwege een lichamelijke beperking.
Bijlage 4 Ondersteuningsprofielen Jeugd (vooralsnog concept) Sociaal Domein Fryslân Profiel 1 Behoefte aan het verbeteren van psychosociaal functioneren jeugdige en verbeteren van gezinscommunicatie. Profiel
Nadere informatieInzoom op Outreaching
Outreaching K-diensten reiken handen uit Saartje Ieven klinisch psycholoog, outreacher K-dienst Medisch Centrum St. Jozef 1 Inzoom op Outreaching 1. Inleiding 2. Doelgroep 3. Outreaching in Limburg - overzicht
Nadere informatieINTEGRAAL LOOPBAAN BEGELEIDINGSPLAN
INTEGRAAL LOOPBAAN BEGELEIDINGSPLAN Personalia kandidaat Naam Voorletters Roepnaam Adres Postcode en woonplaats Telefoon E-mail Geslacht Geboorteplaats Burgerlijke staat Rijbewijs Vervoer BSN Identiteitsbewijs
Nadere informatiePraten met familie 29-09- 15. Hulpverleners: Last of lust. Last / lastig. Lust. Stichting Labyrint-in Perspectief
Praten met familie Francisca Goedhart, Stichting Labyrint- in Perspectief Jacklin Goudsblom, GGZ Noor Holland Noord en PIMM trainer. Hulpverleners: Last of lust Last / lastig (hulpverlener = hv) Lust (hulpverlener
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatieRouw na een niet-natuurlijke dood
Rouw na een niet-natuurlijke dood Yarden Symposium Afscheid na een niet-natuurlijke dood Donderdag 14 november 2013 Prof. dr. Paul Boelen Universiteit Utrecht Wat is rouw? Inhoud Wat is niet-natuurlijke
Nadere informatieDe strijd tegen dakloosheid. woongericht, intersectoraal en aanklampend
De strijd tegen dakloosheid woongericht, intersectoraal en aanklampend Dak- en thuisloosheid in Europa: alarmerende cijfers 2 Europese consensusdefinitie van dakloosheid en uitsluiting op de huisvestingsmarkt
Nadere informatieZelfredzaamheid-Matrix
Bijlage 2 Zelfredzaamheid-Matrix DOMEIN 1 - acute problematiek 2 - niet zelfredzaam 3 - beperkt zelfredzaam 4 - voldoende zelfredzaam 5 - volledig zelfredzaam Financiën Geen inkomsten. Hoge, groeiende
Nadere informatieHet zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente.
1. Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente. 2. De overheid moet niet achter de voordeur van mensen willen treden. Dat is privégebied en de eigen
Nadere informatieNBVH Symposium 25 maart Ellen de Jong & Louis Crijns
NBVH Symposium 25 maart 2017 Ellen de Jong & Louis Crijns In elke Volwassene zit een Kind Inner Child Therapie & Contextuele Therapie Wat is Inner Child Therapie? Inner Child Therapie biedt een therapeutische
Nadere informatieDirecte Hulp bij Huiselijk. U staat er niet alleen voor!
Directe Hulp bij Huiselijk Geweld U staat er niet alleen voor! U krijgt hulp Wat nu? U bent in contact geweest met de politie of u heeft zelf om hulp gevraagd. Daarom krijgt u nu Directe Hulp bij Huiselijk
Nadere informatieKenmerken verbindende en versterkende hulpverleningsrelatie
Bind-Kracht in de basisopleiding Kenmerken verbindende en versterkende hulpverleningsrelatie Lieve Geerts Kristien Van den Bogaert Wim De Clerck 8 november 2012 De relatie als krachtbron in de hulpverlening
Nadere informatieHoe doen andere Europese landen het? Danny Lescrauwaet
Hoe doen andere Europese landen het? Danny Lescrauwaet Inhoudsopgave 1. Klik voor titel 2. Klik voor titel 3. Klik voor titel Algemene vaststellingen Schotland Ierland Denemarken Finland Leerpunten Bronnen
Nadere informatieIk wil dood suïcidaliteit
Ik wil dood suïcidaliteit bij jongeren Mark De Bock Anneleen Franssens Annelies Kog Klinisch psychologen en orthopedagogen, psychotherapeuten UKJA Waar of niet waar? De meeste zelfmoorden gebeuren impulsief
Nadere informatieAmbulant werken met kwetsbare mensen
Ambulant werken met kwetsbare mensen UMC St Radboud Judith Wolf & Dorieke Wewerinke Van asiel & beschermen naar herstel & participeren Zelfstandig wonen Transmuraal wonen Nachtopvang Inloop Flexibele ondersteuning
Nadere informatieVZW LOOPBAANCENTRUM. Tevreden. met je huidige. werksituatie?
VZW LOOPBAANCENTRUM Tevreden met je huidige werksituatie? Kompas loopbaancentrum: een kwarteeuw aan ervaring met diverse loopbaanvragen, coaching op maat van de klant. Kompas is erkend door de Vlaamse
Nadere informatieDialoogdag op 21 april 2015
Oudersparticipatie Jeugdhulp Vlaanderen vzw Auwersstraat 48 2600 Berchem www.oudersparticipatie-jeugdhulp.be Dialoogdag op 21 april 2015 Oudersparticipatie Jeugdhulp Vlaanderen VZW organiseert jaarlijks
Nadere informatieTrefdag Thuislozenzorg
Trefdag Thuislozenzorg Afwezige vaders, afwezige kinderen? 6 juni 2014 Dagprogramma - voormiddag 09:30 10:00 onthaal met koffie 10:00 10:30 Danny Lescrauwaet: de noden van thuislozen en hun kinderen 10:30
Nadere informatieInzicht in psychische kwetsbaarheid. informatieblad. 1 augustus Vooruitgang door vernieuwend werkgeven
Inzicht in psychische kwetsbaarheid informatieblad 1 augustus 2018 Vooruitgang door vernieuwend werkgeven Blad 2 van 8 Inhoudsopgave Definitie... 3 Mogelijkheden... 5 Beperkingen... 6 Waarmee moet een
Nadere informatieWorkshop 4 Werken aan partnergeweld en de vaderrol Helen Blow
Workshop 4 Werken aan partnergeweld en de vaderrol Helen Blow Featuring film 2strijd Met dank aan provincie Oost-Vlaanderen Thuisloos omwille van partnergeweld Informeel het huis uit Tijdelijke uithuisplaatsing
Nadere informatieDoelgroepen kasteelplus. Kerngedachten bij de visie. Ontwennen meer dan stoppen. Visie : controleverlies betekent totale abstinentie
Doelgroepen kasteelplus Ontwennen meer dan stoppen. Hoe helpen we mensen om te veranderen? dag van de zorg 17/03/2013 Patrick Lobbens Hoofdverpleegkundige verslavingszorg kasteelplus Kasteelplus 1 : mensen
Nadere informatieWmo beleidsplan Maatschappelijke Zorg 2012-2014. Centrumgemeenteregio Zuid-Holland Zuid
Wmo beleidsplan Maatschappelijke Zorg 2012-2014 Centrumgemeenteregio Zuid-Holland Zuid Raadscarrousel Drechtsteden 2 oktober 2012 Opbouw presentatie 1. Maatschappelijke Zorg (Wmo prestatievelden 7, 8 en
Nadere informatieBegeleid Wonen. www.st-neos.nl. Maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld
Begeleid Wonen www.st-neos.nl Maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld De stichting Neos is een organisatie voor maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld. De organisatie richt zich
Nadere informatieGEKLEURDE ARMOEDE BEA VAN ROBAEYS
GEKLEURDE ARMOEDE BEA VAN ROBAEYS De opbouw van het verhaal Gekleurde armoede Een maatschappelijke uitdaging Leefwereld: het leven zoals het is Gekleurde armoede en hulpverlening Het perspectief van de
Nadere informatieEen kinderrechtenkijk op armoede
Een kinderrechtenkijk op armoede Inspiratiedag Jeugdwerk heeft OOG voor armoede 26 september 2017 Naima Charkaoui Kinderrechtencommissariaat Kinderrechtencommissariaat Klachtenlijn Ombudsdienst: onderzoekt,
Nadere informatieOndersteuningsprofielen
Ondersteuningsprofielen Bijlage bij inkoopdocumenten segment B en C In het kader van de inkoop specialistische jeugdhulp 2017 Jeugdregio s Amsterdam-Amstelland en Zaanstreek-Waterland Versie Publicatie
Nadere informatieBemoeizorg als antwoord bij dreigende uithuiszetting? Zorg voor Wonen Studiedag OPZ 2018
Bemoeizorg als antwoord bij dreigende uithuiszetting? Zorg voor Wonen Studiedag OPZ 2018 Afgelopen jaar.. Project aanklampende werken Team buiten-ge-woon De workshop Basisbegrippen Dillema s & aanklampend
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatieInformatie en advies voor ouders
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders 1 2 Wist u dat de gevolgen van het zien of horen van geweld in het gezin net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Ook als het geweld gestopt
Nadere informatieP. de Beurs, psychiater en adviseur voor de IGZ
P. de Beurs, psychiater en adviseur voor de IGZ Dilemma s bij risicotaxatie Risicotaxatie is een nieuw en modieus thema in de GGZ Veilige zorg is een illusie Hoe veiliger de zorg, hoe minder vrijheid voor
Nadere informatieComplexe rouw. Prof. dr. Jos de Keijser. 8 oktober Zorg Diensten Groep. Symposium Kennis & kunde delen in de postmortale zorg
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen Datum 23-10-2014 Complexe rouw Prof. dr. Jos de Keijser 8 oktober Zorg Diensten Groep Symposium Kennis & kunde delen in de postmortale zorg Normale rouw
Nadere informatie11/03/2019 DEMENTIE & EENZAAMHEID OVERLEGPLATFORM 21 FEBRUARI 2019 OVERZICHT WAT IS EENZAAMHEID? WAT IS EENZAAMHEID? WAT IS EENZAAMHEID?
OVERZICHT DEMENTIE & EENZAAMHEID OVERLEGPLATFORM 21 FEBRUARI 2019 Liesbet Lommelen Leen Heylen Wat is eenzaamheid? Definitie eenzaamheid Cijfers eenzaamheid Risicofactoren eenzaamheid Omgaan met eenzaamheid
Nadere informatieCOMPLEX TRAUMA. Symposium 25 februari 2019 Hand-out Drs. A. Oud
COMPLEX TRAUMA Symposium 25 februari 2019 Hand-out Drs. A. Oud HAND-OUT BIJ PRESENTATIE VAN AD OUD OVER COMPLEX TRAUMA Definitie van CT van Judith Herman (1997): 1. Geschiedenis van onderworpen zijn aan
Nadere informatieMaatschappij en Gezondheidszorg Symposium 5.2
Maatschappij en Gezondheidszorg Symposium 5.2 Als de zorg niet sluit OGGZ Openbare geestelijke gezondheidszorg (Ongevraagde geestelijke gezondheidszorg) Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Vluchtelingen
Nadere informatieVzw Roppov Martelaarslaan 212 9000 Gent tel 09/224.09.15 e-mail info@roppov.be web www.roppov.be
Vzw Roppov Martelaarslaan 212 9000 Gent tel 09/224.09.15 e-mail info@roppov.be web www.roppov.be THEMABUNDEL CONTEXTBEGELEIDING: ADVIEZEN VAN OUDERS EN HULPVERLENERS (Dialoogdag 2014) Standpunten van ouders
Nadere informatieRECHT OP MENSWAARDIGE BEHANDELING AVE REGINA VZW
RECHT OP MENSWAARDIGE BEHANDELING AVE REGINA VZW INHOUD VAN DE WORKSHOP Doelgroep van Ave Regina vzw - Jongerenzorg Preventief werken binnen de leefgroep Vrijheidsbeperkende maatregelen en sanctiebeleid
Nadere informatieDe meerwaarde van het contextueel denkkader binnen de ouderenzorg
De meerwaarde van het contextueel denkkader binnen de ouderenzorg Claire Meire 2014 Een sterveling draagt zijn ouders op zijn schouders. Of niet op zijn schouders. In zijn binnenste. Zijn leven lang moet
Nadere informatieEenzame naasten. Onderwerpen. Contactarm. Eenzaamheid. Sociaal isolement. Sociale netwerken van ouderen
Eenzame naasten Dr. Anja Machielse Onderwerpen Begripsverkenning Oorzaken en gevolgen Sociale competenties Stappen in de aanpak Interventieprofielen Conclusies Eenzaamheid Het gevoel dat de aanwezige contacten
Nadere informatieHet project van de UvH 1
Levensverwachting Empowerment van kwetsbare ouderen gaat altijd ook over zingeving Bijeenkomst Beter Oud Anja Machielse, 4 november 2016 Eamonn Doyle Beleid Zelfredzaamheid Autonomie Eigen kracht Participatie
Nadere informatieSuïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015. G. Portzky
Suïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015 G. Portzky 1. INLEIDING 1. Definiëring Suïcide Suïcidepoging: Moet er suïcidale intentie aanwezig zijn om van poging
Nadere informatieDelen is Helen. Wat kan je doen bij verlies van relatie, werk, geliefde of gezondheid
Delen is Helen Wat kan je doen bij verlies van relatie, werk, geliefde of gezondheid Rouw Is een natuurlijk proces, waarbij verdriet en eenzaamheid voorkomende gevoelens kunnen zijn. Verlies van gezondheid
Nadere informatiellochtone meiden en vrouwen in-zicht
2010 PROJECTEN Nieuwsbrief INHOUD Allochtone meiden & vrouwen in-zicht (Vervolg project) Kinderen aan zet (Onderzoek naar de gevolgen voor kinderen van het hebben van een moeder die seksueel misbruikt
Nadere informatieHet project van de UvH 1
Onderwerpen Eenzaamheid, daar wen je nooit aan Prof. dr. Anja Machielse Wat is eenzaamheid en waarom is het een probleem? Hoe kunnen we eenzame mensen bereiken en wat kunnen we voor hen doen? Wat is eenzaamheid
Nadere informatie25 Integratie OCMWgemeente: aan vertrouwen en een sterker beleid
25 Integratie OCMWgemeente: bouwen aan vertrouwen en een sterker beleid Ellen Dierckx Coördinator dienstencentrum tewerkstelling den travoo OCMW Balen Achtergrond Aanleiding: KHK-onderzoek 2007 leefomstandigheden
Nadere informatieHerstel en Rehabilitatie In de Gerontopsychiatrie
Herstel en Rehabilitatie In de Gerontopsychiatrie Wat is Herstel Ondersteunende Zorg? Herstelondersteunende zorg helpt mensen met ernstige psychische problemen zichzelf te helpen. Herstel betekent hier
Nadere informatieFACT. Informatie voor verwijzers en professionals
FACT Informatie voor verwijzers en professionals FACT Heeft u te maken met mensen met een lichte verstandelijk beperking, waarbij sprake is van psychiatrische problematiek en/of ernstige gedragsproblemen?
Nadere informatieWacht maar tot ik groot ben!
www.geerttaghon.be Wacht maar tot ik groot ben! Omgaan met agressie bij kleine kinderen Geert Taghon 2013 Ontwikkeling kleine kind De wereld leren kennen en zich hieraan aanpassen (adaptatie) Processen
Nadere informatieKracht.wonen Geïntegreerde zorg aan dak- en thuislozen streekforum zorg oktober Titeltekst
Kracht.wonen Geïntegreerde zorg aan dak- en thuislozen streekforum zorg oktober 2018 Titeltekst Geïntegreerde zorg als utopie? Dakloosheid en toegang tot hulp. Waar te beginnen? Dakloosheid als woonproblematiek
Nadere informatieWij bieden jongeren een nieuwe start
Wij bieden jongeren een nieuwe start singelzicht.nl Gelijke kansen voor iedere jongere Zwerfjongeren, een waardevaste investering Iedere investeerder zoekt naar het hoogste rendement. Dat geldt ook voor
Nadere informatiePresentatie Huiselijk Geweld
Definitie: Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke- of familiekring van het slachtoffer wordt gepleegd. Hieronder vallen lichamelijke en seksuele geweldpleging, belaging en bedreiging
Nadere informatieEigen regie bij LVB cliënten. Brigitte Althoff
Eigen regie bij LVB cliënten Brigitte Althoff Voorstellen Onderzoek gedaan naar de ethische dilemma's in de ambulante zorg voor volwassen cliënten met een licht verstandelijke beperking (LVB) die alcohol
Nadere informatieJe vader en/of moeder verslaafd? Transgenerationele overdracht van verslaving
Je vader en/of moeder verslaafd? Transgenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde Hanzehogeschool Je vader en/of
Nadere informatieAspecten van partner relatie therapie bij complex trauma
Aspecten van partner relatie therapie bij complex trauma Het emotionele kwetsbaarheid model en Effectief problemen oplossen Dr. Jos Truyens Klinisch psycholoog - Psychotherapeut Instituut Systemische Psychotherapie
Nadere informatieWat doet Thuisbegeleiding? Informatie over Thuisbegeleiding
Wat doet Thuisbegeleiding? Informatie over Thuisbegeleiding Informatie over Thuisbegeleiding Thuisbegeleiding biedt hulp aan multiproblemgezinnen en risicogezinnen, en aan volwassenen met psychiatrische
Nadere informatieNawoord. Armoede vandaag
Nawoord Via hun levensverhaal laten Emilie en Nico ons binnenkijken in de leefwereld van mensen in armoede. Het is een beklijvend getuigenis over hun dagelijkse strijd om te overleven, ook over hun verlangen
Nadere informatiePsychologische aspecten bij donatie dr. Carine Poppe, MSc, PhD Psycholoog Cognitief-gedragstherapeut Transplantatiecentrum UZG
Psychologische aspecten bij donatie dr. Carine Poppe, MSc, PhD Psycholoog Cognitief-gedragstherapeut Transplantatiecentrum UZG 1 Emotioneel beladen thema s Overlijden van dierbare Donatie van iets van
Nadere informatieVLAAMS PARLEMENT VOORSTEL VAN RESOLUTIE. van mevrouw Ria Van Den Heuvel en de heren Jan Roegiers, Carlo Daelman en Koen Helsen
Stuk 2223 (2003-2004) Nr. 1 VLAAMS PARLEMENT Zitting 2003-2004 5 maart 2004 VOORSTEL VAN RESOLUTIE van mevrouw Ria Van Den Heuvel en de heren Jan Roegiers, Carlo Daelman en Koen Helsen betreffende een
Nadere informatieRegionaal Crisisnetwerk Zuid-West-Vlaanderen. Titeltekst
Regionaal Crisisnetwerk Zuid-West-Vlaanderen Titeltekst inhoud Crisis? Regionaal crisisnetwerk Algemene werking Crisisinterventie Multidisciplinair crisisoverleg Trajectbegeleiding uitdagingen Crisis binnen
Nadere informatieOur brains are not logical computers, but feeling machines that think.
Drs. Fernando Cunha (Child Support Europe) Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist http://www.child-support-europe.com In dienst van kinderen,
Nadere informatie