Een kinderrechtenkijk op armoede

Transcriptie

1 Een kinderrechtenkijk op armoede Inspiratiedag Jeugdwerk heeft OOG voor armoede 26 september 2017 Naima Charkaoui Kinderrechtencommissariaat

2 Kinderrechtencommissariaat Klachtenlijn Ombudsdienst: onderzoekt, bemiddelt, adviseert Voor kinderen, jongeren, ouders en professionals Vertrouwelijk en gratis Beleidsadviezen

3

4 Armoede bij de Klachtenlijn? Direct en indirect aanwezig Inkomen en basisrechten Op achtergrond Enkele thema s: Schulden Kosten voor gezondheid, onderwijs, Woonsituatie Onderwijs Jeugdzorg en plaatsingen Armoede bij specifieke groepen kinderen en jongeren (bv. kinderen op de vlucht)

5 Armoede?

6 Wat is armoede? Armoede is: een menselijke situatie gekenmerkt door langdurige of chronische deprivatie van de middelen, mogelijkheden, keuzes, veiligheid en macht noodzakelijk voor het genieten van een toereikende levensstandaard en andere burgerlijke, culturele, economische, politieke en sociale rechten. (VN-Comité Economische, Sociale en Culturele rechten) Tekort aan middelen = essentieel onderdeel MAAR niet toe verengen: meerdimensionaal & structureel Mensenrechten in gedrang

7 Kinderarmoede? Soms verzet tegen term kinderen isoleren uit gezin deserving poor enkel gevolgen van armoede voor kinderen aanpakken slechte ouder - opvoedingsprobleem risico op plaatsing in jeugdzorg loskoppeling van maatschappelijke oorzaken

8 Kinderarmoede benoemen Toch keuze voor term kinderarmoede : Hoger armoederisico Kinderen beleven armoede op eigen manier Gevolgen armoede niet alleen thuis Kinderen zijn volwaardige spelers Impact van armoede tot latere leeftijd Maar altijd binnen bredere context Bron: Kind en Samenleving

9 Kinderarmoede in cijfers Het gezin Kinderen Gemiddeld heeft inkomen onder armoederisicodrempel 12% 10% heeft ernstige materiële deprivatie 5% 3% kan geen week vakantie buitenshuis per jaar veroorloven kan geen onverwachte uitgave aan 21% 19% 24% 17% heeft minder kwalitatieve huisvesting 22% 19% stelt gezondheidszorg uit 6% 4% heeft achterstallige betalingen 9% 5% Bron: SVR o.b.v. EU-SILC 2015

10 kinderrechtenperspectief op kinderarmoede Definitie: armoede bedreigt mensenrechten Kinderarmoede: Armoede bij kinderen is specifiek Kinderen zijn volwaardige spelers Belang gezinsniveau Structurele armoedebestrijding Kapstokken: Participatie Empowerment Non-discriminatie Accountability Link met mensenrechten

11 Participatie

12 Kinderen in armoede aan het woord Arm, dat zijn anderen Wel bewust van beperkingen in budget Kinderen spreken vooral over sociale uitsluiting Gezin centraal Buurt en school: dubbel verhaal door financiële redenen heeft / kan kind niet Een veilige plek om buiten te spelen deelnemen aan ontspanning buitenshuis % kinderen in gezin met armoederisico 34,3% 27,2% nieuwe kleren kopen 18,5% Verjaardag vieren 11% 3 maaltijden per dag 9,9% Bron: EU-SILC 2009

13 Participatie Participatie aan samenleving en aan beleid Erbij horen Meedoen Aandacht voor eigen beleving Stem laten horen Basisvoorzieningen Toegankelijkheid: betaalbaar, bereikbaar, beschikbaar, begrijpbaar, bruikbaar Kwaliteit Categoriale werkingen : volwaardige initiatieven

14 Empowerment

15 Empowerment Versterken van kracht en macht individueel collectief - politiek-maatschappelijk Empowermentprocessen mogelijk maken! Aan de eenzijdige focus van eigen kracht wordt bijna automatisch de notie eigen verantwoordelijkheid gelieerd die snel doorschiet naar eigen schuld, dikke bult en leidt tot negatieve gevoelens en een aanpak gestoeld op repressie en sancties. (Van Regenmortel, 2008)

16 Non-discriminatie

17 Non-discriminatie & gelijkheid Discriminatie van mensen in armoede Binnen groep mensen in armoede: aandacht voor verschillen - verhoogde kwetsbaarheid Eenoudergezinnen Woonwagenbewoners Mensen met migratieachtergrond Grote gezinnen Jongvolwassenen uit bijzondere jeugdzorg Dak- en thuisloze gezinnen Niet-begeleide minderjarigen op de vlucht

18 Ongelijkheid in cijfers armoederisico Kinderen algemeen 21% Kind in eenoudergezin 30% Kind bij koppel met 1 kind 17% Kind bij koppel met 3 of meer kinderen 20% Kind in gezin met alle volwassenen geboren in EU 19% Kind in gezin met min. 1 volwassen geboren buiten EU 32% Bron: SVR o.b.v. EU-SILC 2015 gezinnen in armoede: afstand tot armoedegrens gemiddeld 471 met 1 kind 310 met 3 kinderen 414 eenoudergezinnen 551 Bron: armoedetoets kinderbijslag 2017

19 Accountability

20 Accountability Overheden op verschillende beleidsniveaus Bij uitbreiding: sectoren, organisaties, praktijkwerkers Vrijheidsgraden in eigen werking Eigen organisatie / sector aanspreken op verantwoordelijkheid Overheid aanspreken op verantwoordelijkheid Positieve kaders waarmaken in praktijk

21 Link met mensenrechten

22 Link met mensenrechten Expliciteren Mensenrechten = kader Ondeelbaar: samenhang tussen rechten Link mensenrechten/kinderrechteneducatie: Leren over, door en voor mensenrechten/kinderrechten

23 Jeugdwerk?

24 Mensenrechtenbenadering van armoede in jeugdwerk? Participatie participatie in vrije tijd stem laten horen Empowerment eigen kracht van kinderen en jongeren individueel / collectief bijdrage aan politiek-maatschappelijke Accountability overheid appelleren verantwoordelijkheid van / in organisatie Non-discriminatie gelijkheid Link mensenrechten kader gebruiken leren over, voor, door

25 Contact Naima Charkaoui, beleidsadviseur Kinderrechtencommissariaat T. 02/ Klachtenlijn