STUDIE 51 BEROEPSPROFIEL. beroepencluster bouw. bediende voorbereiding-planning calculator bouwplaatsleider

Transcriptie

1 STUDIE 51 BEROEPSPROFIEL beroepencluster bouw met opties: bouwkundig tekenaar bediende voorbereiding-planning calculator bouwplaatsleider

2 BEROEPSPROFIEL beroepencluster bouw met opties bouwkundig tekenaar bediende voorbereiding-planning calculator bouwplaatsleider sector : hout, bouw en decoratie studiegebied : industriële wetenschappen & technologie opleiding : bouw beroep : bouwkundig tekenaar bediende voorbereiding-planning calculator - bouwplaatsleider Werkgroep beroepsprofiel van de Vlaamse Hogescholen in opdracht van de Vlaamse Onderwijsraad D/1997/6356/41 De leden van de werkgroep beroepsprofielen zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het beroepsprofiel. De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

3 I NHOUD BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW INHOUD 1 IDENTIFICATIE 1.1 Identificatiegegevens Opdracht Opdrachtgever Doelstellingen Procedure Methode 1 2 BEROEPSPROFIELEN 2.1 Vooronderzoek Sector Socio-economische structurele ontwikkelingen in de sector Woningbouw Niet-woningbouw Burgerlijke bouwkunde Tewerkstelling in de sector Beroepenveld 5 3 VASTLEGGEN VAN DE BEROEPENSTRUCTUREN EN BEROEPENCLUSTERS 3.1 Beroepsprofielen per sector Bouwgerichte beroepen 7 4 RELATIE TUSSEN BEROEPEN EN OPLEIDINGEN 8 5 BEROEPSPROFIELEN 5.1 Bouwkundig tekenaar Beschrijving van het beroep Activiteiten Ondersteunende kennis Beroepscontext Organisatie van de arbeid Bediende voorbereiding-planning Beschrijving van het beroep Activiteiten Ondersteunende kennis Beroepscontext Beroepshoudingen Calculator Beschrijving van het beroep Activiteiten Ondersteunende kennis Beroepscontext Beroepshoudingen 16

4 I NHOUD BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW 5.4 Bouwplaatsleider Beschrijving Activiteiten Ondersteunende kennis Beroepscontext Beroepshoudingen 19 6 NIVEAU VAN DE BEROEPEN IN DE SECTOR 20 7 BIBLIOGRAFIE 21 8 MEDEWERKERS 22 BIJLAGEN Bijlage 1: Grafiek: Evolutie van de prijzen en de kosten in het bouwbedrijf Bijlage 2: Grafiek: De bouwsector en het BBP

5 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW 1 1 IDENTIFICATIE 1.1 Identificatiegegevens Sector : bouw 1.2 Opdracht Opdrachtgever De heer Minister van onderwijs heeft de opdracht gegeven om beroepsprofielen en opleidingsprofielen aan te maken. Hiertoe werden werkgroepen opgericht Doelstellingen Uitgaande van beroepsprofielen opleidingsprofielen uitwerken die een goede voorbereiding op het beroepsleven waarborgen. 1.3 Procedure Opdracht van de heer Minister van Onderwijs Installatie van de werkgroep Ontwikkeling van het beroepsprofiel Overhandigen van het beroepsprofiel aan de Vlaamse Onderwijsraad Goedkeuring van het beroepsprofiel door de Raad Hoger Onderwijs Advies aan de heer Minister van Onderwijs 1.4 Methode De handleiding voor het schrijven van beroepsprofielen opgesteld door de Dienst voor onderwijsontwikkeling werd gevolgd. Er werd beroep gedaan op beroepsverenigingen en externe diensten. In een eerste fase werd de conferentiemethode toegepast, in een tweede fase werd door een beperkte werkgroep de redactie van het beroepsprofiel waargenomen. Het einddocument werd door de werkgroep goedgekeurd.

6 2 BERoEPsPRoFIEL BEROEPENCLUSTER Bouw I 2 BEROEPS PROFIELEN I 2.1 Vooronderzoek Sector Tot de bouwsector behoren alle beroepen die instaan voor, of deelnemen aan de daadwerkelijke realisatie van bouw- of kunstwerken. Het betreft dus alle via de kamers van Ambachten en Neringen gereglementeerde beroepen gaande van aannemer grondwerken, beton- en metselwerk tot aannemer vloer- en tegelwerken, schrijnwerkers, dakwerken, loodgieter, elektriekers...; samen zijn er 27. Alle beroepen die instaan voor de theoretische of intellectuele realisatie via ontwerp, berekening, leiding en coördinatie van de hoger opgesomde werken, behoren eveneens tot de bouwsector. Het gaat in hoofdzaak om architecten, ingenieurs en bouwplaatsleiders. In België moet voor elk bouwwerk waarvoor een bouwvergunning vereist is, beroep gedaan worden op een architect voor het opmaken van de plannen en de controle op de uitvoering. 2.2 Socio-economische structurele ontwikkelingen in de sector Het aandeel van de bouwsector in het Bruto Binnenlands Product evolueert in dalende lijn sinds 1990, wat aantoont dat er een relatief verminderde belangstelling is voor de bouwprestaties. De bouwsector verliest op het ogenblik veld t.o.v. de andere aanwendingsmogelijkheden van de koopkracht waarmee zij in concurrentie staat. (grafiek 1) Grafiek 1 : Evolutie van de prijzen en de kosten in het bouwbedrijf ' , 098 Abe..,noe. van de,es,denloele DOUWD,,!,en,e.clus,e' sr:, -,nde. van de _Dsten - - lnoe. van de consumloop,,!,e" Rn' n A"'" ",m"ene ". ee""om",'",,"e. 'CR 096 ~ ~ ~ ~,. " I.

7 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER Bouw 3, In de bouwsector vonnt de vergelijking van de ABEX-index voor woningbouw en de theoretische index van de bouwkosten een goede benadering van de verschillende evolutie van de marktprijzen en de effectieve kostprijs Sinds 1993 is de ABEX-index met 20 % gestegen, tegenover 5% voor de prijsherzieningsfonnule en 6,7 % van de index der consumptieprijzen. Deze tendens zette zich in de eerste 6 maanden van 1996 onverminderd voort, wat een verdere aantasting van de marges voor gevolg had. (grafiek 2) Grafiek 2 : De bouwsector en het BBP ~ 0; '!t; 390 '".. = 370 ti 0" ~... ~ ~ ~6 = :g ~ 350 ~ ; ;.c ce' ~. ~,~ ".:: -: '&.; e e '0 ~ " ~ Ë 310.:;; ~ ~. u '" ~ 90 = ',,)'- ' ~. ',..= '=: 270 [=~~~~~,'~=_~.~.n~~ v~n de bouw,n he' BBP I Br... INR 250 ~5~ ~ 95 De constante prijsdruk en het gebrekkige beleid bij vele nieuwkomers heeft dan ook geleid tot een record aantal faillisementen in Alhoewel de tendens sinds eind 1995 dalend is verwacht men voor 1996 toch nog 700.., 800 falingen. Binnen deze harde marktomstandigheden vallen spijtig genoeg geen echt positieve perspectieven te bespeuren Woningbouw Voor deze deelsector, die ongeveer 45 % van het marktvolume vertegenwoordigt, is er toch een lichtpunt. Het aantal aanvragen voor hypothecaire leningen voor nieuwbouw was tijdens de periode rond Batibouw 1996, door de samengevoegde werking van lage hypotheekrent en de BTW -verlaging hoger dan in Dit laat vennoeden dat vanaf de tweede helft van 1996 het aantal werfstarts flink de hoogte zal ingaan, na een terugval met 20 % in Niet-woningbouw Voor niet-residentiêle gebouwen, ongeveer 40% van de markt, is het beeld minder positief. Sinds 1991 is het aantal begonnen m2 met bijna 40% gedaald. Hier valt op korte termijn geen stijging te verwachten.!..

8 4 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW Daarbij komt dat de voorbereidingsperiode voor niet-residentiële projecten bijzonder lang is en steeds langer wordt als gevolg van de verzwaring van de administratieve procedures Burgerlijke bouwkunde De meeste segmenten van de burgerlijke bouwkunde lijden onder de besparingsrondes van de overheid. Na de verkiezingen van 1994 viel de activiteit vooral voor de wegenwerken terug. Het is haast uitsluitend dankzij de zware investeringen van de NMBS dat het investeringspeil niet terug wegzakt naar het dieptepunt van Tewerkstelling in de sector De sector stelt of 6,25% hand- en hoofdarbeiders tewerk op een totaal van tewerkgestelden in België. Hiervan zijn er of 73% tewerkgesteld in bedrijven met minder dan 50 werknemers, of 22% in bedrijven met minder dan 500 werknemers, 5993 of 3% in bedrijven met minder dan werknemers en of 2% in bedrijven met meer dan werknemers. Het aantal actieve BTW-plichtigen in de sector is de laatste 10 jaar en ook nog in 1996 constant gestegen. Een toename van naar declaranten of 30%. Bij bedrijven van 10 werknemers en meer leiden de veranderende marktomstandigheden ertoe dat vooral de laatste 6 maanden een versnelde uitstoot van werknemers plaatsgreep. Wegens de prijsdruk wordt gezocht naar een verdere optimalisering van de productiewijze, die voor een deel gevonden wordt in het realiseren van dezelfde omzet met minder personeel. Opvallend is de snellere uitstoot van arbeiders dan van bedienden. De analyse van de vacatures '95 van de VDAB, geeft als knelpuntberoepen, de ingenieurs bouwkunde, tekenaars en technici bouw, bouwplaatsleider. De vacatures voor ingenieurs vormen een knelpunt en dit vooral door de bijkomende eisen die worden gesteld op het vlak van ervaring, talenkennis en managementscapaciteiten. Mobiliteit o.a. uitvoeren van opdrachten in het buitenland is een ander element die de moeilijkheidsgraad van deze werkaanbiedingen versterkt. Kwantitatief stellen de vacatures voor ingenieurs voorlopig geen probleem. Voor de bouwkundig tekenaars zijn het de eisen op kwalitatief vlak die het knelpuntkarakter verklaren. Werkgevers wensen sollicitanten met ervaring en kennis van specifieke CAD-CAM pakketten. De instroom van afgestudeerde graduaten is ook gedaald t.o.v. vroeger De vraag naar technici en het knelpuntkarakter is een constante over de voorbije jaren. Aan technici worden hoge eisen gesteld.

9 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW 5 Naast een technische scholing is vaak ook ervaring gevraagd, zeker voor lagere kaderfuncties. Andere kwalitatieve eisen betreffen zelfstandige werken en leiding geven aan een ploeg. Uit een enquête onder de afgestudeerde van het graduaat bouw blijkt dat : 74% werkt in dienstverband in de privé-sector 11% werkt in dienstverband in de openbare sector 15% werkt als zelfstandige Verder blijkt dat : 14% werkt bij architect of ingenieur 53% werkt bij aannemers 9% werkt in toeleveringsbedrijven 2% werkt in beheer van gebouwen 8% werkt op gemeentebesturen en ministeries 5% staat in het onderwijs 5% werkt in technisch-commerciële diensten 4% oefent een ander beroep uit (Enquête onder 1179 afgestudeerden waarop 596 antwoorden werden ontvangen). 2.4 Beroepenveld Initiatief Concept Project. Analyse Kostprijsberekening Project voorbereiding Oplevering Nazorg Beheer Beheers + Onderhoudswerken Privaat Personen Bedrijven (privé persoon) (Bedrijf) Technisch bediende Techn. Bed. Gebouwen Techn. Bed. Techn. Bed. Techn. Bed. Techn. Bed. voor werken in eigen regie Openbare Besturen Minister Hoofdarchitect Ingenieur Hoofd tech. Dienst Tech. bediende Techn. Bediende -gebouwen -wegen: graficus techn. Bediende Graficus Controleur toezichter Controleur Techn. Bediende voor werken in eigen regie Immobiliën Promotoren Vastgoedmakelaar tech. bediende controleurs Vastgoedbeheerder (expert) Vastgoedbeheerder Architecten Ingenieurs Studiebureau architect ir. Architect bouwk. Tekenaar tech. bediende architect ingenieurs ir. Architect techn. Bediende bouwk. Tekenaar architect + ir. Architect techn. Bediende bouwk. Tekenaar (expert) nieuw concept Bouwbedrijven Ruwbouw Technische kits calculator opmeter projectleider project bouwplaatsleider inkoper bediende voorbereiding planning project of bouwplaatsleider nieuw concept techn. adviseur techn. Adviseur bouwk. tekenaar techn. adviseurs techn. adviseurs Toelevering Bouwmaterialen Verzekeringen techn. adviseurs techn. Adviseurs opname schade (expertise)

10 6 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW 3 VASTLEGGEN VAN DE BEROEPEN- STRUCTUREN EN BEROEPENCLUS- TERS 3.1 Beroepsprofielen per sector Uitgaande van de definitie kunnen we de beroepsprofielen in de sector indelen in 3 beroepenclusters. 1 de cluster die de beroepen omvat uit de ontwerperswereld. 2 de cluster van de beroepen uit de aannemerswereld. 3 de cluster met de beroepen uit de beheerderswereld (vastgoed). De verdeling van de taken in verband met het ontwerp, van de werkvoorbereidende taken die in de sector uitgevoerd worden is bijzonder complex, en wel om volgende redenen. De zeer uiteenlopende benamingen die in de sector gangbaar zijn : de persoon die in het éne bedrijf als "adjunct" wordt bestempeld, krijgt in het andere bedrijf de benaming "bouwplaatsdirecteur"; voor "bouwplaatsleider", bijvoorbeeld zijn nog andere benamingen gebruikelijk zoals projectopvolger, conducteur, werfopzichter, werfverantwoordelijke, toezichter die alle min of meer dezelfde lading dekken; De diverse grootte van de bedrijven, gaande van KMO's met slechts één of zelfs geen enkele bediende tot grotere firma's met een volledig bediendenteam, met dus enerzijds bedienden die de werkzaamheden van verschillende functies in één enkele persoon moeten combineren (zij zijn zowel calculator als bouwplaatsleider, inkoper, personeelsverantwoordelijke enz.), en anderzijds een zeer sterke hiërarchiesering van functies in assistent-calculator, calculator, hoofdcalculator, bouwplaatsleider, projectleider, werfdirecteur, inkoper, inkoopverantwoordelijke enz.. De voortdurende wisselwerking tussen de verschillende functies: indien de werkzaamheden op de bouwplaats minder intensief zijn, kan het voorkomen dat werfleiders bij calculatieopdrachten worden ingeschakeld; in sommige bouwbedrijven zijn de kaderleden verantwoordelijk voor het volledige verloop van een bepaald project, inclusief voor de commerciële en calculatieaspecten. Desalniettemin kan in deze verscheidenheid toch een zekere eenheid worden ontwaard : alle bouwbedrijven doorlopen voor elk bouwproject nagenoeg hetzelfde proces.

11 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW Bouwgerichte beroepen In deze beroepenclusters kunnen we volgende bouwgerichte beroepen onderscheiden : (ontwerpers) architecten, ingenieurs,... bouwkundig tekenaars (aannemers) bedrijfsleiders bouwkundig tekenaars bediende voorbereiding-planning calculator bouwplaatsleiders (vastgoed) vastgoedbeheerders... De beroepen van bouwkundig tekenaar, bediende voorbereiding-planning, calculator en bouwplaatsleider maken het onderwerp uit van deze bundel.

12 8 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW 4 RELATIE TUSSEN BEROEPEN EN OPLEIDINGEN Naargelang de grootte en de complexiteit van het bouwwerk kunnen de beroepen uitgeoefend worden door afgestudeerden uit het 1 cyclus, 2 cycli of academisch onderwijs. Bouwkundig tekenaar Gegradueerde bouw (1c) Bediende voorbereiding-planning Gegradueerde bouw (1c) Industrieel ingenieur (2c) Calculator Gegradueerde bouw (1c) Industrieel ingenieur (2c) Burgerlijk ingenieur (AC) Bouwplaatsleider (metser na jaren ervaring) - Gegradueerde bouw (1c) Industrieel ingenieur (2c) Burgerlijk ingenieur (AC)

13 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW 9 5 BEROEPSPROFIELEN 5.1 Bouwkundig tekenaar Beschrijving van het beroep Een bouwkundig tekenaar realiseert alle grafische en administratieve documenten van een bouwwerk, nodig voor het verwerven van de opdracht, het bekomen van een bouwtoelating, het in aanbesteding stellen en het realiseren. Een bouwkundig tekenaar controleert de uitvoering van het bouwwerk op de conformiteit met plannen en lastenboek Activiteiten TAAKGE- BIED TAKEN- CLUSTER TAKEN Voorbereiding informeren Verzamelen van de administratieve gegevens kadaster. Ruimtelijke ordening, gemeentebestuur, aangrenzende percelen. Verzamelen van terreingegevens (opmeten v. terrein), opnemen van de staat van het terrein, laten uitvoeren van grondproeven. Opstellen van het programma en verzamelen van bijkomende eisen milieu, ARAB, brandveiligheid,... Verzamelen van historische gegevens van een bestaand gebouw. Opmeten van een gebouw. tekenen Uittekenen van voorontwerp, presentatietekeningen. Maken van maquette. Prijsraming. Uitvoering tekenen Uittekenen van de plannen voor bouwaanvraag, informeren tekenen Invullen bouwaanvraagformulieren en K- waarden. Contacten onderhouden met ir. stabiliteit, bepaalde technieken, gespecialiseerde firma's, bouwmaterialen. Opmaken van meetstaat, lastenboek prijsraming. Uittekenen van bekistingsplannen, wapeningsplannen en opmaken van wapeningsstaten, in overleg met ontwerper. Uittekenen van staalconstructies en opmaken van staalborderel, in overleg met ontwerper. Uittekenen van fabricatieplannen van beton elementen, voorafgemaakte constructie- KENNIS Kennis van bouwwetgeving. Kennis van topografie. Kennis van bouwwetgeving. Kennis van de geschiedenis van de architectuur. Kennis van topografie en bouwkundige ontleding. Kennis van bouwkundig en technisch tekenen. Kennis van modelbouw. Kennis van meetmethode, meetcode. Kennis van bouwkundige ontleding. uitvoeringsdetails. Kennis van bouwwetgeving en Kennis van stabiliteit, bouwmaterialen. Kennis van meetmethoden en meetcodes. Kennis van bouwkundige ontleding en betonberekenen. Kennis van bouwkundige ontleding en staalberekenen. Kennis van betonberekenen en fabricatiesystemen.

14 10 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW onderdelen, in overleg met ontwerper. Uittekenen van installatieplannen en schema s voor elektriciteit, verwarming, verluchting, airconditioning, sanitair, in overleg met ontwerper. Uittekenen van tracé langs en dwarsprofielen voor wegeniswerken. Kennis van bouwkundige ontleding. verwarming, sanitair, elektriciteit airconditioning. Kennis van burgerlijke bouwkunde. Opstellen Opmaken van meetstaat en grondverzet. Kennis van meetmethode en meetcodes. controleren coördineren In aanbesteding stellen van het bouwwerk. Nazicht van prijsofferten, verrekening doorvoeren en verslag opmaken voor opdrachtgever. Controle van werf, werfverslagen en dagboek. Contacten onderhouden met ontwerpers, ingenieurs en werfleiding. Coördinatie en controle van aannemers bij uitvoering in verschillende loten. Kennis van bouwreglementering. Kennis van bouwproces. Kennis van bouwproces. meten Uitzetten van het gebouw op het terrein. Kennis van topografie. opstellen Verslag van plaatsbeschrijving van de aanpalende eigendommen opmaken. Proces-Verbaal van muurovername opmaken. Kennis van burgerlijk wetboek en kunnen vaststellen van bouwschade. Kennis van bouwwetgeving. controleren Nazicht van vorderingsstaten. Kennis van bouwproces. Opstellen van PV van voorlopige en definitieve opleveringen. Kennis van de administratieve voorschriften en geplogenheden. tekenen Uittekenen van as-built plannen. Kennis van bouwkundig en technisch tekenen. Ondersteuning Op de hoogte blijven van de evolutie op de bouwmarkt op gebied van materiaal en materieel. Opvolgen van de nieuwe reglementering aangaande bouwvoorschriften, kwaliteit en milieu Ondersteunende kennis Gemeenschappelijke basiskennis Technische woordenschat. Kennis van wiskunde, meetkunde en driehoeksmeting. Communicatieve vaardigheden. Gebruik van PC Algemene beroepsgerichte kennis Constructieleer, beginselen van burgerlijke bouwkunde. Bouwmaterialen en bouwfysica. Sterkteleer en stabiliteit. Bouwwetgeving en sociale wetgeving. Topografie Specifieke kennis in functie van het beroep Bouwkundige ontleding, technisch tekenen (tekenaar architectuur). Hout-, staal-, betonberekenen (tekenaar stabiliteit). Burgerlijke bouwkunde (tekenaar wegenbouw).

15 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW 11 Gebruik van tekenmateriaal. Gebruik van tekenprogramma's op computer Beroepscontext Werkomstandigheden Kantoorwerk, opmeten van terreinen en bestaande constructies. Controle op werven Hulpmiddelen Tekenmateriaal, tekenprogramma s, tekstverwerker, rekenblad, meetapparatuur Vereiste resultaten Het geleverde moet juist, volledig en ondubbelzinnig zijn Organisatie van de arbeid Bouwkundige tekenaars werken in dienstverband, of bieden hun diensten aan als zelfstandigen. Organisatie buiten de werkplaats, moet voldoen aan de ARAB. 5.2 Bediende voorbereiding - planning Beschrijving van het beroep Een bediende voorbereiding-planning in een bouwonderneming staat in voor de administratief juridische voorbereiding, de planning van de werkzaamheden, de inkoop en de bouwplaatsinrichting van een bepaald bouwproject Activiteiten TAAK- GEBIED TAKEN- CLUSTER TAKEN KENNIS voorbereiding Zelfstandig plannen van dag- of werkindeling in functie van de deadline. Verspreiden van offertedossiers, plannen en lastenboek aan de belanghebbende in het bedrijf. Kennis van het organigram van het bedrijf. Controle Beoordelen van het bestek op juridische en bouwkundige consequenties. Kennis bouwproces en bouwvoorschriften, normen en juridische bepalingen. Zorg dragen voor de nodige vergunningen en ontheffingen. Kennis van de juridische regels aangaande vergunningen en ontheffingen. Informatie Overleg plegen met verzekeraars over de verzekeringsvoorwaarden. Kennis van verzekeringsvoorwaarde en premies. Overleg plegen met lokale overheden aangaande verkeershinder... Kennis van de bevoegde instanties en aanvraagprocedures. Overleg plegen met brandweer aangaande de brandveiligheid op de werf. Kennis van veiligheidsplan. Overleg plegen met de naaste omwonenden. Kennis van burgerlijk wetboek.

16 12 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW planning opstellen Opstellen van het werkplanning van een project. organiseren Opstellen van een tijdsplanning. Opstellen van een personeelsplanning. Opstellen van materieelplanning. Opstellen van materiaalplanning. Opstellen van transportplanning. Organisatie van vergaderingen om planning te bespreken met ontwerpers opdrachtgevers, ontwerpers en onderaannemers. Kennis van bouwproces, werkmethode uitvoeringsmethode. Kunnen detecteren van uitvoeringsknelpunten en uitdenken van oplossingen. Kennis van rendementen, timemanagement. Wijziging in de onderneming. Kennis van de principes van personeelstoewijzing Kunnen bepalen van materieelbehoefte op de werf in functie van de werkplanning. Kunnen beoordelen welk materiaal noodzakelijk is op de werf in functie van de werkplanning. Kennis van organisatie van personeel, materieel- en materiaaltransport. Kennis van vergadertechnieken. inkoop controle Controle van de ingeschreven prijzen. Kunnen beoordelen van begroting, meetstaat lastenboek en prijsofferten. Onderhandelen Onderhandelen over prijzen, hoeveelheden en leveringsvoorwaarden. Opstellen van inkoopplanning van materiaal en materieel. Kennis van de producten. Kennis van onderhandelingstechnieken. Kennis van voorraadbeheer. Kunnen beoordelen van materieelen materiaalplanning. Kunnen afstemmen van het noodzakelijke materiaal en materieel voor verschillende projecten in het bedrijf. bestellen Plaatsen van de bestellingen. Kunnen opstellen van een bestelling. organisatie ondersteuning Intermediëren bij conflicten tussen werfleiding en leveranciers. Archiveren van de ervaring met leveranciers. Contacteren van nutsvoorzieningmaatschappijen. Opstellen van signalisatieplan. Opstellen van projectkwaliteitsplan. Opstellen van bouwplaatsreglement. Opstellen van projectmilieuplan. Opstellen van de bouwplaatsinrichting. Op de hoogte blijven van de evolutie op de bouwmarkt op gebied van materiaal en materieel. Opvolgen van nieuwe reglementering aangaande bouwvoorschriften, veiligheid kwaliteit, milieu... Kennis van onderhandelingstechnieken. Kennis van verkeersreglement. Kennis en inrichting van de verkeersstromen op en rond de werf. Kennis van de kwaliteitsnormen. Kennis van de geldende veiligheidsreglementering. Kennis van de milieuwetgeving. Kunnen plaatsen van de verschillende voorzieningen zodanig dat ze veilig en efficiënt staan opgesteld.

17 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW Ondersteunende kennis Gemeenschappelijke basiskennis Technische woordenschat. Kennis van wiskunde, meetkunde en driehoeksmeting. Communicatieve vaardigheden. Gebruik van PC Algemene beroepsgerichte kennis Constructieleer, beginselen van burgerlijke bouwkunde. Bouwmaterialen. Sterkteleer en stabiliteit. Bouwwetgeving en sociale wetgeving. Topografie Specifieke kennis in functie van het beroep Bouwadministratie, planning. Organisatietechnieken. Specifieke softwarepakketten Beroepscontext Werkomstandigheden - hoofdzakelijk kantoorwerk Beroepshoudingen Zeer belangrijk in het bouwproces is het overleg binnen de organisatie (firma) (ontwerper-medewerker, dienst aankoop, calculatie...) en tussen de verschillende organisaties die samen het project realiseren (ontwerper, uitvoerders, onderaannemers,...) 5.3 Calculator Beschrijving Een calculator zorgt voor het berekenen van de kosten van een bouwproject. Aldus kan de aannemer een offerte uitbrengen voor een private bouwheer of een openbare werkzaamheid (openbare aanbesteding). Het doel van het calculeren is dus de scherpste prijs maken enerzijds en de offerte technisch en commercieel voorbereiden anderzijds, zodat de kans op verwerving van de opdracht zo hoog mogelijk ligt. Binnen de functie van calculator kan een duidelijk onderscheid gemaakt worden naar niveau. Deze niveau-indeling kan gemaakt worden op basis van de mate van verantwoordelijkheid en van de breedte van de uit te voeren taken. Beide criteria hangen samen en vormen de kern van het onderscheid tussen een hoofdcalculator (3), een calculator (2) en een assistent-calculator (1).

18 14 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW In de volgende tabel plaatsen we een (3) bij een taak die principieel alleen door een hoofdcalculator gedaan wordt, een (2) bij een taak die door hoofdcalculator of calculator uitgevoerd wordt en een (1) bij een taak die ook door een assistent calculator kan uitgevoerd worden. Merk op dat het onderscheid tussen de drie niveaus uiteraard sterk afhankelijk is van de grootte van de bedrijven (zie hiervoor ook punt 2 van dit document) Activiteiten TAAK- GEBIED Voorstudie TAKEN- CLUSTER informatieverzameling Organisatie Controle TAKEN Opvolgen van de bouwmarkt en contacten met potentiële opdrachtgevers (3). Selectie van projecten waarvoor men wenst mee te dingen, op basis van de omstandigheden en bedrijfsdoelstellingen (3). Aanvragen (aankopen) van de noodzakelijke documenten (plannen, lastenboek, meetstaat, enz.) van het project (1). Verdelen en toewijzen van de projecten aan de calculatoren en assistent-calculatoren (3). Verkenning van het terrein, inschatten van de mogelijke problemen (3). Analytische controle van de plannen, het bestek en de meetstaten op juridischtechnische volledigheid en eventuele onduidelijkheden. Organisatie voorbereiding Analyseren van plannen en bestek (1). Uitvoering Onderhandeling Controle uitvoering Voor het hele project, post per post, berekenen van de hoeveelheid bouwwaar nodig om de in het plan en het bestek opgenomen bouwonderdelen te verwezenlijken (1). Ingeven van de meetresultaten op een gestandaardiseerd formulier (1). Opmaken van een lijst van diverse artikelen en diensten waarvoor een prijsaanvraag dient te gebeuren (2). Aanvragen van de prijzen bij leveranciers en onderaannemers, opvolgen van de prijsoffertes en voeren van prijsonderhandelingen (2). Vergelijken van binnengekomen prijzen en nagaan of de offerte conform het bestek is (2). Beschrijving van de uit te voeren werken, berekenen KENNIS Kennis van de bouwwereld. Talenkennis voor Europese opdrachten. Communicatieve en commerciële vaardigheden. Kennis van de actuele bouwmarkt en voorzien evoluties. Kennis van lopende projecten en projecten waarvan de aanbesteding in opmaak is. Kennis van de financiële toestand van het bedrijf. Kennis van de bevoegde instantie tot wie de aanvraag moet gericht worden. Kennis van tekstverwerking. Kennis van timemanagement. Organisatorische vaardigheden zoals personeelsbeheer en taaktoewijzing. Kennis van het bouwproces en van de uitvoeringsmethoden. Kennis van stabiliteit en van topografie. Kunnen lezen en beoordelen van plan, bestek en meetstaat. Kennis van bouwnormen, richtlijnen, voorschriften en aanbevelingen (bouwadministratie). Kennis van typebestekken en normen. Kennis van driehoeksmeting. Grondige kennis van de genormaliseerde meetmethodes. Kunnen rekenen in allerlei verschillende eenheden. Kennis van meetstaten en uittrekformulieren. Kennis van de PC en de specifieke softwarepakketten voor het ingeven van de meestaten. Kennis van de bouwmarkt en van de firma om na te kunnen gaan welke artikelen en diensten aanwezig zijn in de eigen onderneming en welke niet. Kennis van soorten artikelen en hun handelsmaten, kennis van de bouwmarkt. Kennis van het gebruik van een tekstverwerker. Commerciele vaardigheden. Kennis van commerciële elementen: termijnen betalingsvoorwaarden, eenheidsprijzen.grondige kennis van het dossier. Kennis van de terminologie voor de uit te voeren taken. Kennis van de tijdsnormen en

19 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW 15 controleren samenwerking uitvoering controle hoeveel tijd dit vergt (arbeidsuren) en hoeveel materiaal er nodig is (1). Post per post berekenen van de kostprijs van arbeid, materiaal, onderaanneming en materieel. Bepalen van de eenheidsprijs per post. (1) Berekenen van forfaitaire kosten nl. bouwplaatskosten en algemene ondernemingskosten (2). Berekenen van de totale kostprijs van het project (2). Ingeven van de berekende gegevens op de daarvoor bestemde formulieren. Controleren van de begroting van de kosten in de ingevulde formulieren (3). Samenroepen van de verschillende firmaverantwoordelijken zoals bedrijfsleider, calculatoren, projectleiders, boekhouder om, in overleg, de aanbiedingsprijs te bepalen (3). Gereedmaken van het inschrijvingsbiljet en overige aanbestedingsstukken (1). Controle van de ingeschreven prijsbieding, opstellen en indienen van de offerte (2). opvolgen onderhandelen Opvolgen van aanbesteding en eventueel onderhandelen met de bouwheer ter bijsturing van de offerte (2). Opstellen van een contract met de bouwheer (3). coördineren planning Verspreiden van het goedgekeurde dossier aan de relevante personen en diensten (2). overleg uitvoering Overleg met de personen en diensten (2). Opstelling van het uitvoeringsbudget in overleg met project- en of werfleider (2). Berekenen van meer en minder werk (werkopvolging) (2). bijsturing controle Werkelijke uitgaven vergelijken met het uitvoeringsbudget. Ontwikkeling van de algemene ondernemingkosten periodiek narekenen en vergelijken (2). rendementen. Kennis van de berekeningswijze van de uurbegroting en van materiaalverliezen. Kennis van de specifieke software voor calculatie. Kennis van gemiddeld uurloon. Kennis van de kostenopbouw, kostensoorten en verrekeningen. Kennis van aankoopprijzen, transportkosten, voorraadbeheer, machinetarieven, onderaannemingskosten. Kennis van de specifieke softwarepakketten. Kennis van de mogelijke algemene kosten en bouwplaatskosten. Berekeningen kunnen uitvoeren op basis van boekhoudkundige gegevens. De verdeelsleutels in de firma gebruikt kennen en kunnen toepassen. Rekenkundig inzicht. Kunnen lezen van de begrotingsfiches. Kunnen gebruiken van het gebruikte softwarepakket. Kennis van de nodige software. Kennis van het opstellen van een begroting. Kennis van het organogram van het bedrijf en van het concurrentieniveau van de firma. Organisatorische vaardigheden. Kennis van de formele eisen gesteld aan de aanbestedingsstukken. Vlot kunnen werken met benodigde software. Kennis van het volledige dossier en van de formele eisen. Commerciële en communicatieve vaardigheden. Kennis van juridische en formele eisen omtrent dergelijk contract. Kennis van de interne werking van het bedrijf. Kennis van het opstellen van een begroting. Kennis van de werfwerking in het algemeen. Kunnen lezen en interpreteren van werfverslagen, vorderingsstaten en technische werffiches. Kennis van de eenheidsprijzen per post. Kennis van de administratieve gegevens aangaande de berekeningen van meer en minder kostprijzen. Kennis van de boekhoudkundige gegevens en van de dossiergegevens.

20 16 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW uitvoering Basisgegevens van de firma aanpassen voor latere calculaties. (2) Kennis van het informaticaopslagsysteem van de firma. Kennis van de benodigde software Ondersteunende kennis Gemeenschappelijke basiskennis Technische woordenschat. Kennis van wiskunde, vooral rekenkunde, meetkunde en driehoeksmeting. Communicatieve vaardigheden. Gebruik van een PC Algemene beroepsgerichte kennis Constructieleer, beginselen van burgerlijke bouwkunde, bouwmaterialen en bouwfysica. Sterkteleer en stabiliteit. Bouwwetgeving en sociale wetgeving. Topografie Specifieke kennis in functie van het beroep Bouwadministratie en kostprijsberekening. Organisatietechnieken. Specifieke softwarepakketten. Specifiek bedrijfsbeleid Beroepscontext Werkomstandigheden Hoofdzakelijk binnen in het bureau met uitzondering van controle van het terrein ter plaatse Hulpmiddelen Klassieke hulpmiddelen zoals communicatiemiddelen, briefwisselingen en personal computer en specifieke software, topografische toestellen Beroepshoudingen Zeer belangrijk is het overleg tussen de verschillende medewerkers zowel techniekers als administratieven als beleidsmensen. Van kapitaal belang in dit beroep is een accuratesse bij de berekening van de kosten. Bij het beoordelen van offertes is een kritische ingesteldheid een noodzaak. Gezien de tijdsdruk die bij het opmaken van een prijsofferte meestal optreedt is stressbestendigheid belangrijk.

21 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW Bouwplaatsleider Beschrijving Een bouwplaatsleider neemt de dagelijkse leiding waar van een bouwproject. Hij organiseert, coördineert en controleert de werken. Hij is op de werf als het ware de rechtstreekse vertegenwoordiger van de aannemer. De taak verschilt van bedrijf tot bedrijf. In sommige bedrijven zal de werfleider het project opvolgen vanaf de eerste dossiercontrole over de offerteaanvraag tot en met de oplevering, in andere draagt hij alleen verantwoordelijkheid op de werf zelf. Soms dient hij tijdens de werken de budgetten op te volgen, soms behoort enkel de technische realisatie tot zijn bevoegdheid. We beperken ons hier tot de bespreking van de klassieke taak van een bouwplaatsleider die enkel bouwplaatsverantwoordelijkheid draagt. Naast het beroep van bouwplaatsleider zouden we hier ook de taak van projectleider kunnen bespreken. In feite is dit echter slechts een uitbreiding omdat deze dezelfde verantwoordelijkheden zal dragen maar dan dikwijls over meerdere bouwplaatsen tegelijkertijd en op een hoger niveau. De effectieve taakverdeling is uiteraard sterk afhankelijk van de grootte van het bedrijf. (zie hiervoor ook hfdst 2 van dit document) In de volgende activiteiten werden ook nogal wat planningswerkzaamheden opgenomen. De eerste versie van deze planning wordt meestal vooraf in het bureau uitgewerkt en zeker niet altijd door de toekomstige bouwplaatsleider Activiteiten TAAK- GEBIED TAKEN- CLUSTER TAKEN plannen analyseren Bestuderen van het dossier, het bestek en de bouwplannen. Bepalen van methode van uitvoering in samenspraak met de calculatoren. Opstellen van een bouwplaatsplan. Zorgen voor de werfsignalisatie. Bestellen Probleem oplossen Bepalen van de knelpunten in de uitvoering van de werkzaamheden en oplossingen aanreiken. Bespreken van de werkmethode met de onderaannemers. Organiseren voorbereiden Uitvoeren Materieel aanvragen. De aansluitingen aanvragen. Een schema voor het afroepen van leveringen en onderaannemers opstellen. Plannen van de werkorganisatie voor de ploegbazen en voor de onderaannemers. Bepalen van de volgorde van de bewerkingen en hun verloop in de tijd. De transporten aanvragen. Vastleggen van de maten en (soms) van de horizontaliteit en/of van de verticaliteit. De bouwwerken opstarten. KENNIS Kunnen lezen van plannen, bestek en meetstaat. Kennis van bouwnormen, voorschriften, richtlijnen en aanbevelingen (bouwadministratie).kennis van uitvoeringsmethoden. Kennis van bouwplaatsorganisatie en van de specifieke verkeersreglementen. Kennis van materiaal- en materieeleigenschappen. Kennis van communicatieve technieken. Kennis van de bouwtechnieken, de afwerkingstechnieken en hun onderlinge samenhang. Kennis van de volgorde der bewerkingen, de tijdsnormen en benodigde wachttijden. Kennis van planningstechnieken. Kennis van topografie en meettechnieken.

22 18 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW Coördineren Begeleiden Begeleiden van de ploegbazen. Kennis van de bouwtechnieken en communicatievaardigheden. Controleren Administratie bewaken Onthalen vergaderen Kennis van vergadertechnieken en verslaggeving. Samenwerken Onthalen van de arbeiders en hen inlichten over de organisatie van de werken. Leiden van de werkvergaderingen en maken van afspraken met opdrachtgevers (of vertegenwoordiger) en ontwerpers. Coördineren van het werk met de onderaannemers. Kennis van pedagogische aard om de arbeiders te motiveren. Overlegcapaciteiten. controleren bijsturen opleveren rapporteren beheren Het dagboek bijhouden en het aantaldagen-blad invullen. De plannenlijst beheren. De vorderingsstaten voorbereiden. De afleveringsbonnen schrijven. De voortgang der werken bijhouden. De aankoop van materialen voorbereiden en de leveringen bijhouden.- kwaliteitsbeheer Controleren van de keuringsinstructies en de meet- en beproevingsmethoden. De niet-kwalitatieve onderdelen opsporen. Veiligheidsbeheer milieubeheer Nagaan van de conformiteit van het werk en van de uitvoeringsplannen. Controleren van het tijdschema en vergelijken van de vooruitgang der werken met de opgestelde planning. Controleren van de uitvoering van de afspraken en van de beslissingen. Controleren van de veiligheid van het materieel. Maatregelen nemen om de timing bij te sturen en niet-kwalitatieve uitvoeringen te laten corrigeren. Opleveren van de bouw en aanpassen aan de opmerkingen. Zorgen voor de verslaggeving van de werkvergaderingen. Rapporteren aan de bouwheren Een bouwplaatsreglement opstellen. De orde en netheid op de werf beheren. Maatregelen treffen ter vrijwaring van het milieu. Kennis van het dossier, van typebestekken. Kennis van de gebruikte materialen. Kennis van tijdsnormen en planningstechnieken. Kennis van de werking van en de veiligheidsnormen voor de gebruikte machines. Kennis van timemanagement en van uitvoeringstechnieken. Kennis van de administratieve voorschriften en geplogenheden. Kennis van rapportagetechnieken en van tekstverwerking. Kennis van de, in de firma, gebruikte registratietechnieken. Kennis van de planning op tijdschaal van de werken. Kennis van de keuringsproeven en de gestelde eisen. Kennis van de veiligheidsvoorschriften van alle mogelijke instanties (ministeries, verzekering..). Kennis van de milieuwetgeving Ondersteunende kennis Gemeenschappelijke basiskennis Technische woordenschat. Kennis van wiskunde, vooral rekenkunde, meetkunde en driehoeksmeting. Communicatieve vaardigheden. Gebruik van een PC. Algemene Economie Algemene beroepsgerichte kennis Constructieleer, bouwmaterialen en bouwfysica. Sterkteleer en stabiliteit. Bouwwetgeving en sociale wetgeving.

23 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW 19 Psychologie. Topografie Specifieke kennis in functie van het beroep Planlezen. Bouwadministratie. Verkeersreglement (vooral signalisatie). Organisatie- en planningstechnieken. Specifieke softwarepakketten. Bedrijfsbeleid in een bouwfirma. Uitvoeringstechnieken. Bouwmachines. Communicatieve vaardigheden met onder andere vergader- en rapporteringstechnieken. Milieuwetgeving Beroepscontext Werkomstandigheden Afwisselend in openlucht en in de relatieve bescherming van een werfketen Hulpmiddelen Klassieke hulpmiddelen zoals communicatiemiddelen, briefwisselingen en personal computer, allerlei standaardformulieren, middelen zoals topografische toestellen en specifieke software Beroepshoudingen Communicatievaardig naar alle niveaus toe. Grote mate van zelfstandigheid en zelfvertrouwen. Samenwerking met alle werknemers. Bijscholen en navormen in alle moderne bouwtechnieken. Groot organisatievermogen. Groot gevoel voor veiligheid en sterk milieubewust. Zin voor nauwkeurigheid.

24 20 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW 6 NIVEAU VAN DE BEROEPEN IN DE SECTOR De beschreven beroepen situeren zich op het niveau 4, en niveau 5, al naargelang de grootte en de complexiteit van het bouwwerk. Bouwkundig tekenaar. Niveau 4. Bediende voorbereiding, planning : niveau 4. Calculator. niveau 4, niveau 5. Bouwplaatsleider niveau 4, niveau 5.

25 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW 21 7 BIBLIOGRAFIE Perslunch Confederatie Bouw - 18 september 1996 Indeling van Werknemers op 30 juni 1994 naar activiteit en naar de dimensie van de inrichtingen - bron NIS Kencijfers van de Bouwsector - bron NCB Vlaamse dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding - Analyse van de vacatures 95 - Knelpuntberoepen. Document ter voorbereiding van de conferentie "Bedienden voorbereiding - planning" Hoger Instituut voor de Arbeid - KU Leuven - Dirk Malfait - Projectbegeleiding Luc Sels - Project in opdracht van CEVORA Document ter voorbereiding van de conferentie "Calculator". Project in opdracht van CEVORA. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Functiebeschrijving - Graficus - Toezichter van de werken - graficus Taken van afgestudeerde BOUW - enquête bij afgestudeerden BOUW Taken voor afgestudeerde BOUW - enquête bij architecten, ingenieurs, aannemers Kernkwalificaties Bouwkunde - vastgesteld op 24 november 1993 door het Clusteroverleg Bouwnijverheid - Nederland.

26 22 BEROEPSPROFIEL BEROEPENCLUSTER BOUW 8 MEDEWERKERS De werkgroep bouw is samengesteld uit Braeckman Herman, Afdelingshoofd bouw, KAHO St. -Lieven De Bie Anja, Orde Raadgevende Ingenieurs De Clercq Paul, NV Algemene Bouwondernemingen De Keyzer De Goignies Gerrit, Adviseur VCB Onderwijs De Keyzer Christel, NV Algemene Bouwondernemingen De Keyzer Hanssens Frans, Afdelingshoofd bouw St. -Lukas Kamers Bart, Tekenbureau Verelst Muylle Andries C.J., voorzitter, Hogeschool Sint-Lukas Petit Daniel, WTCB Poelaert Pieter, Departementshoofd KAHO St.-Lieven Ramaekers Geert, Bewegingssekretaris NACEBO Victoir Jozef, Ere Ir.-Arch. hoofd studiebureau N.B.