Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam. Definitief

Transcriptie

1 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam Definitief

2 Wareco is een gespecialiseerd ingenieursbureau op het gebied van water, bodem en funderingen. Onze kracht is de integratie en combinatie van onze specialisaties. We doen onderzoek en geven advies. We maken plannen en begeleiden de uitvoering. Enthousiast, persoonlijk en innovatief. Al meer dan 35 jaar leveren we maatwerk, met als resultaat hoge kwaliteit en duurzame, kostenbesparende oplossingen. Vanuit onze vestigingen in Deventer en Amstelveen bedienen we met circa 60 professionals overheden, bedrijfsleven en particulieren. We hechten grote waarde aan kwaliteit en duurzaamheid. Het managementsysteem is ISO 9001 (kwaliteitsmanagement) en ISO (milieumanagement) gecertificeerd. Voor u als opdrachtgever komt dit tot uiting in de vorm van duidelijke afspraken, het afhandelen van klachten volgens vaststaande procedures en het, waar mogelijk en wenselijk, aandragen van duurzame oplossingen. Daarnaast staat duurzaamheid ook bij onze bedrijfsvoering hoog op de agenda. Dit komt tot uiting in aandacht voor besparing op en hergebruik van grondstoffen en het beperken van milieubelasting.

3 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam Definitief Uitgebracht aan: Gemeente Schiedam T.a.v. G.J.J. Muilwijk Postbus EA SCHIEDAM Auteur W. Beets, MSc Kenmerk BG12A RAP Vrijgave ir. A.W. Boer Datum Status Definitief

4 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam Inhoudsopgave Tekst pagina 1. Inleiding Algemeen Aanleiding Doel Gebruikte gegevens en uitgevoerde werkzaamheden Ontwikkelingen in projectgebied Algemeen Ophoging maaiveld en kruipruimten Rioolvervanging en drainagesysteem Probleem na werkzaamheden: water in kruipruimte Probleem na werkzaamheden: verzakkingen langs gevels Werkzaamheden met betrekking tot de A Meet- en inspectieresultaten Neerslag en verdamping Gemeten (grond)waterstanden Grondwaterverloop gedurende meetperiode Waterstanden in drainageputten Horizontale grondwaterstroming Vergelijking met historische gegevens Kruipruimte inspecties en locatiebezoeken Inspectie water in kruipruimten Verzakkingen langs gevels Interpretatie meetresultaten Gewenste grondwaterstand Toetsing huidige grondwatersituatie Analyse werking drainage Analyse oorzaak verzakkingen Conclusies en aanbevelingen BG12A RAP

5 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam 5.1. Conclusies Aanbevelingen Bijlagen 1. Overzicht meetpunten en drainagesysteem 2. Grafieken gemeten grondwaterstanden 3. Historische meetreeksen 4. Resultaten kruipruimte-inspecties 5. Peilbuiskenmerken BG12A RAP

6 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam 1. Inleiding 1.1. Algemeen Op 15 juni 2016 is door de gemeente Schiedam aan Wareco opdracht verstrekt voor het uitvoeren van een onderzoek naar de grondwatersituatie na de herinrichting van de Botenbuurt te Schiedam. Op 9 september 2016 is bij u de conceptversie van de rapportage besproken. Dit betreft de aangepaste definitieve rapportage. De topografische ligging van het onderzoeksgebied is aangegeven in figuur 1. Figuur 1: Locatie onderzoeksgebied 1.2. Aanleiding In de Botenbuurt zijn vanaf 2014 tot begin 2016 grootschalige werkzaamheden uitgevoerd: Het riool is vervangen, er is een drainagesysteem aangelegd, het maaiveld is opgehoogd en de openbare ruimte is opnieuw ingericht. Na de werkzaamheden zijn bij de gemeente meldingen binnengekomen van water in de kruipruimten en verzakkingen langs gevels. 1 Definitief BG12A RAP

7 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam 1.3. Doel Het doel van het grondwateronderzoek is om de grondwatersituatie, de werking van de drainage en de eigenschappen van de bebouwing (kruipruimten) in kaart te brengen. Op basis van de resultaten van de analyse kan worden vastgesteld of de huidige grondwatersituatie gewenst is, of het drainagesysteem naar behoren functioneert en of het huidige drainage-instelniveau gewenst is. Ook heeft de gemeente verzocht de situatie met betrekking tot de verzakkingen langs de gevels te onderzoeken. Het doel hierbij is om te inventariseren of het veronderstelde mechanisme dat de verzakkingen veroorzaakt en de geplande aanpak van de problematiek te beoordelen Gebruikte gegevens en uitgevoerde werkzaamheden Archiefgegevens zijn verzameld en bestudeerd met betrekking tot de methode van bouwrijp maken, de riolering, het oppervlaktewater, de bodemopbouw, de grondwaterstanden, de fundering en vloerpeil van de bebouwing, de drainage, het maaiveldniveau, de grondwaterstanden en de meteorologie. Er is gebruik gemaakt van de volgende gegevens: 1. Reconstructie Botenbuurt te Schiedam Geotechnisch advies, MWH, M13A0065 d.d. 8 april Drainageadvies Botenbuurt te Schiedam, Wareco, BG12 RAP d.d. 1 juli Inventarisatie grondwatergegevens Botenbuurt te Schiedam, Wareco, BG12 RAP d.d. 1 juli Bemalingsadvies rioleringsvervanging Botenbuurt te Schiedam, Wareco, BG12 RAP d.d. 7 juli Overzichtskaart toepassing EPS constructie, Ingenieursbureau Gemeente Schiedam, Tekening BS-CI-15 en BS-CI Overzichtskaart benodigde ophoging voor herstel naar aanlegniveau, Ingenieursbureau Gemeente Schiedam, tekening zonder kenmerk d.d. 24 september Revisie aangepast na opmerkingen OG, Kroeze Infra BV, kenmerk R007 d.d. 5 juli Drainage_bestektekening_botenbuurt, DWG bestand aangeleverd door gemeente, zonder kenmerk d.d. 2 juni Inventarisatie water in kruipruimte door bewoners, d.d. 1 mei Aanmeldingen bewonersavond met beschrijving van klachten, tientallen s in periode juni t/m september KNMI neerslag en verdampingdata van Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan , Gemeente Schiedam en Nelen & Schuurmans, kenmerk N0186 d.d. Januari De in de tekst vermelde cijfers tussen [ ] verwijzen naar bovenstaande gegevens. 2 Definitief BG12A RAP

8 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam In aanvulling op bovengenoemde gegevens zijn de volgende veldwerkzaamheden uitgevoerd: In het gebied is een terreininspectie uitgevoerd. De vijf reeds aanwezige peilbuizen die in het meetplan waren opgenomen (PB1.01 t/m PB1.05) zijn naverkend en op bruikbaarheid gecontroleerd. Eén bestaande peilbuis (PB1.03) kon worden gebruikt, de overige vier bestaande peilbuizen die in het meetplan waren opgenomen moesten worden herplaatst. In aanvulling op de reeds aanwezige peilbuizen zijn drie boringen en peilbuizen geplaatst (nummers PB1.07 tot en met PB1.09). In twee drainageputten zijn meetbuizen geïnstalleerd (Drainput1 en Drainput2) om de waterstand in het drainagesysteem te kunnen bepalen. In de 10 meetpunten zijn telemetrische dataloggers geplaatst waarmee de grondwaterstand met een frequentie van eenmaal per uur is gemeten in de periode van 11 juli tot 11 september Om na te gaan of de datalogger accuraat meet, zijn handmatige controlemetingen van de grondwaterstand uitgevoerd. De boringen en peilbuizen zijn ingemeten ten opzichte van NAP. Tevens zijn op twee locaties dorpelniveaus van de bebouwing ingemeten ten opzichte van NAP. 3 Definitief BG12A RAP

9 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam 2. Ontwikkelingen in projectgebied 2.1. Algemeen De Botenbuurt bevindt zich in een van nature zettingsgevoelig gebied. In de Botenbuurt hebben zich in de loop der jaren dan ook zettingen voorgedaan. Aangezien de woningen en de garages op palen zijn gefundeerd en dus niet meezakken, ontstond een onpraktische situatie (zie figuur 2). Tussen 2014 en begin 2016 is het maaiveld opgehoogd en is het gebied opnieuw ingericht. Figuur 2: Maaiveld gezakt ten opzichte van woningen en garages (bron: gemeente) Tegelijkertijd met de ophoging van de wijk is het rioolsysteem vervangen. Om een eventuele ongewenste grondwaterstijging als gevolg van de rioolvervanging op te kunnen vangen is een drainagesysteem aangelegd [2] Ophoging maaiveld en kruipruimten De wegen in de wijk zijn eind jaren 70 van de vorige eeuw afgewerkt op NAP -1,35 m [1]. In 2011 is een inventarisatie gemaakt van de opgetreden zettingen. De maaiveldhoogtes in 2011 variëren van circa NAP -1,5 m tot NAP -1,9 m. Er zijn in de wijk dus zettingen opgetreden tot circa 0,5 m [1], zie figuur 3 (links). Begin jaren 90 is in enkele straten in het gebied al een tussentijdse ophoging uitgevoerd [1]. Tussen 2014 en begin 2016 zijn de straten binnen het projectgebied opgehoogd. Voor de meest zettingsgevoelige gebieden is gebruik gemaakt van licht ophoogmateriaal (EPS) [7], zie figuur 3 (rechts). Bij het bepalen van de ophoogmethode is rekening gehouden met een zettingseis van 25 cm in 30 jaar [1]. Ook onder de gefundeerde gebouwen zijn in de loop der jaren zetting opgetreden. Voordat het maaiveld is opgehoogd, is bij een groot aantal woningen de kruipruimte opgehoogd. 4 Definitief BG12A RAP

10 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam Wareco heeft voor dit onderzoek de dorpels van zes woningen ingemeten (Schokker 6, Hoogaars 3, Hoeker 2, 6, 17 en Koffeschip 31). Het dorpelniveau van de woningen varieert slechts enkele centimeters, tussen NAP -1,10 m en NAP -1,14 m. Figuur 3: Opgetreden zettingen (links, op basis van [3]) en toegepaste ophogingsmethode (rechts, op basis van [7]) Rioolvervanging en drainagesysteem In het openbaar gebied is het oude gemengde stelsel verwijderd en vervangen door een gescheiden stelsel. Het gescheiden stelsel bestaat uit een vuilwaterriool (droogweerafvoer, DWA) en een regenwaterriool (regenwaterafvoer, RWA). Oude riolering in een zettingsgevoelig gebied is vaak lek geraakt. Als het riool lek is en het ligt in het grondwater dan heeft het riool een drainerende werking op het grondwater. Door deze drainerende werking wordt het grondwaterpeil ongewenst verlaagd. Wanneer het oude riool wordt vervangen voor een nieuwe, dan is dit altijd een waterdicht riool. Het grondwater zal dan stijgen naar het niveau zoals dat oorspronkelijk aanwezig was. Om ongewenst hoge grondwaterstand te voorkomen heeft de gemeente besloten in deze wijk tegelijkertijd met de rioolvervanging een drainagesysteem aan te brengen. Er is drainage aangelegd in alle straten van het onderzoeksgebied. De drainage is uitgevoerd als een 100mm leiding met een aanlegniveau van NAP -3,0 m, en een instelniveau van NAP -2,4 m. Het drainagesysteem voert grondwaterwater af als de grondwaterstand nabij de drainageleiding hoger is dan dit instelniveau. Het instelniveau van de drainage is regelbaar in de overstortputten. 5 Definitief BG12A RAP

11 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam De ligging van de drainage op de revisietekening [7] komt nog niet precies overeen met de situatie buiten. Een voorbeeld hiervan is opgenomen in figuur 4. Geadviseerd wordt de revisietekening te actualiseren. Figuur 4: Detail bestek (drainage is donkergroene lijn) en revisie (drainage is donkerblauwe lijn). In de bestekstekening (links) is zichtbaar dat de drainage niet overal tussen het HWA en het DWA in is ontworpen. In praktijk is dit ook zo waargenomen, de revisietekening moet hier dus op worden aangepast Probleem na werkzaamheden: water in kruipruimte Op verschillende locaties binnen de wijk hebben bewoners na de rioolvervanging melding gemaakt van water in de kruipruimte. In figuur 5 is aangegeven op welke adressen melding is gemaakt. De bewoners hebben aangegeven dat voor de rioolvervanging geen sprake was van water in de kruipruimte. Het is mogelijk dat er bij meer bewoners sprake is van water in de kruipruimte, alleen hebben deze dat niet gemeld en/of waargenomen. Wareco heeft enkele kruipruimte-inspecties uitgevoerd, de bevindingen worden behandeld in de volgende hoofdstukken. 6 Definitief BG12A RAP

12 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam Figuur 5: Meldingen water in kruipruimte na rioolvervanging 2.5. Probleem na werkzaamheden: verzakkingen langs gevels Na de werkzaamheden zijn op verschillende locaties plaatselijke verzakkingen opgetreden, veelal langs gevels. Dit betreft geen geleidelijke zettingen maar plotselinge verzakkingen. Een groot deel van de verzakkingen is gebeurd na een extreme regenbui in juni Wareco heeft een locatiebezoek uitgevoerd en de beschikbare gegevens geanalyseerd. De bevindingen worden behandeld in de volgende hoofdstukken 2.6. Werkzaamheden met betrekking tot de A4 Op enkele honderden meters afstand van het onderzoeksgebied is de nieuwe A4 gerealiseerd. Op het traject waar de A4 verdiept is aangelegd, wordt grondwater onttrokken. Dit betreft dieper grondwater, uit het zandpakket onder de scheidende klei- en veen laag. Via retourbemaling wordt het onttrokken water weer in hetzelfde diepe pakket geïnfiltreerd. Dit mechanisme heeft geen effect op de lokale freatische grondwaterstand in het onderzoeksgebied. Ook kan dit geen verklarende factor zijn voor verzakkingen langs gevels. Er kan veilig worden aangenomen dat de aanleg van de A4 geen relatie heeft met de optredende problemen in het onderzoeksgebied. 7 Definitief BG12A RAP

13 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam 3. Meet- en inspectieresultaten 3.1. Neerslag en verdamping De gemeten grondwaterstanden worden gerelateerd aan de neerslag. Onderstaand is de verdeling van de netto neerslag van 1 juni tot en met 1 september weergegeven, berekend op basis van de gegevens van KNMI-station 344, Rotterdam. De grondwaterstanden voor dit onderzoek zijn gemeten in de periode van 11 juli t/m 11 september. De periode waarin de grondwaterstanden zijn gemeten betreft een relatief droge zomerperiode. Op basis van de neerslaggegevens van voor 11 juli kan een inschatting worden gemaakt van de grondwaterstand in een nattere periode. Figuur 6: Netto neerslag in periode van juni tot september Gemeten (grond)waterstanden De locaties van de peilbuizen zijn weergegeven in bijlage 1. In bijlage 2 zijn de gemeten grondwaterstanden weergegeven. Het meetplan bestaat uit twee meetraaien vanaf de drainageleiding in de weg tot en met het achterpad. Aanvullend zijn enkele meetpunten verspreid over de wijk opgenomen Grondwaterverloop gedurende meetperiode De hoogste grondwaterstanden zijn over het algemeen gemeten in het begin van de meetperiode. Dit wordt veroorzaakt door de periode eind juni en begin juli waarin verschillende grote buien zijn gevallen, met de grootste op 23 juni toen er bijna 35 mm is gevallen. Waarschijnlijk waren de grondwaterstanden in de weken voor de meetperiode (ruim) hoger. 8 Definitief BG12A RAP

14 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam De laagste grondwaterstanden tijdens de meetperiode zijn gemeten aan het eind van de meetperiode. Deze grondwaterstanden kunnen worden beschouwd als representatief voor een droge periode. De gemeten fluctuaties in de grondwaterstand zijn op de meeste locaties vergelijkbaar, alleen bij PB1.02 is een ander verloop zichtbaar. De grondwaterstand is hier gedurende de hele meetperiode circa NAP -2,0 m. Figuur 7: Samengestelde grafiek van alle meetpunten. Het verloop van PB1.02 (de bovenste lijn) is opvallend Waterstanden in drainageputten Met betrekking tot de waterstanden in de drainageputten valt het volgende op: De waterstanden in de twee drainageputten zijn niet hetzelfde. Aangezien deze putten volgens het ontwerp en de revisie met elkaar verbonden zijn, zou worden verwacht dat deze gelijk zijn. Gedurende de gehele meetperiode is sprake van een verschil van circa 0,2 m tussen de waterstand in Drainput1 en Drainput2. Het instelniveau van de drainage is volgens het ontwerp NAP -2,3 m. In Drainput2 wordt aan het begin van de meetperiode een waterstand gemeten van NAP -2,2 m, hoger dan het instelniveau van de drainage. In normale omstandigheden zou worden verwacht dat geen waterstanden boven het instelniveau worden gemeten Horizontale grondwaterstroming De gemiddelde grondwaterstand is berekend over de hele meetperiode. Deze varieert van circa NAP -2,0 m in het noordwesten tot circa NAP -2,6 m in het zuidoosten. In het noordoosten bedraagt de gemiddelde grondwaterstand circa NAP -2,5 m en in het zuidwesten circa NAP -2,3 m. Zie figuur 8. Er lijkt een verloop in de grondwaterstand zichtbaar van het westen van het onderzoeksgebied naar de watergang in het oosten van het onderzoeksgebied. 9 Definitief BG12A RAP

15 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam Figuur 8: Gemiddelde grondwaterstand gedurende meetperiode, groen is hoger en rood lager (metingen in drainageputten zijn ook op de kaart opgenomen) Vergelijking met historische gegevens In bijlage 3 zijn de historisch gemeten grondwaterstanden weergegeven, van voor de herinrichting (bron: [3]). De gegevens van zowel de historische als de meest recente meetperiode zijn in onderstaande tabel samengevat. Peilbuis Verloop grondwaterstand periode t/m (m NAP) PB1.01-2,7 tot -2,8-2,2 tot -2,4 PB1.02-2,5 tot -2,6-2,0 PB1.03-2,7 tot -2,8-2,2 tot -2,4 PB1.04-2,8 tot -2,9-2,4 tot -2,6 PB1.05-2,3 tot -2,4-2,6 Verloop grondwaterstand periode t/m (m NAP) De historische grondwaterstanden (februari 2014) ter plaatse van peilbuizen PB1.01 t/m PB1.04 zijn circa 0,3 tot 0,6 m lager dan in de meetperiode na de herinrichting (zomer 2016). In [2] is omschreven dat lage grondwaterstanden voor de herinrichting waarschijnlijk het gevolg zijn van lekke riolering. 10 Definitief BG12A RAP

16 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam De historische grondwaterstand bij peilbuis PB1.05 is juist hoger dan de grondwaterstand in de zomer van Hogere grondwaterstanden zijn ook te verklaren, op basis van de meteorologische gegevens [11] kan worden gesteld dat de historische meetperiode een nattere periode betreft. Mogelijk was om dit punt minder sprake van lekkage in de riolering of speelde de drainerende werking van het oppervlaktewater hier een grotere rol Kruipruimte inspecties en locatiebezoeken Inspectie water in kruipruimten Op 26 augustus 2016 heeft Wareco een veldbezoek uitgevoerd waarbij vier kruipruimte inspecties zijn uitgevoerd. Aanvullend heeft de gemeente gegevens aangeleverd met betrekking tot meldingen van water in de kruipruimten van bewoners [9] en [10]. De resultaten van onze kruipruimte-inspecties zijn opgenomen in bijlage 4. De inspectie is uitgevoerd in een droge zomerperiode. Op één locatie is water in de kruipruimte waargenomen (Hoeker 1). De kruipruimten van Schokker 6 en 12 waren vochtig, de bewoners gaven aan dat eerder in het jaar water in de kruipruimten stond. De kruipruimte van Hoogaars 19 was droog. De kruipruimten waarin water is waargenomen (op basis van onze inspectie en [9]) zijn over het algemeen circa 1 m tot 1,3 m diep. Uitgaande van een dorpelniveau van NAP -1,1 m betreft dit dus een kruipruimtebodem van NAP -2,1 m tot NAP -2,4 m. In het onderzoeksgebied zijn gedurende de meetperiode grondwaterstanden gemeten tot boven NAP -2,1 tot NAP -2,4 m. Er treden dus inderdaad grondwaterstanden op die hoger zijn dan de kruipruimtebodem. De bewoners geven aan last te hebben van het water in de kruipruimte, omdat daardoor een muffe lucht in de woning ontstaat. Ook geven bewoners aan te vrezen voor schimmels en ongedierte. Verschillende bewoners hebben aangegeven dat ze vinden dat ze nog niet voldoende zijn geïnformeerd. De locatiebezoeken en de daarbij behorende uitleg die Wareco in opdracht van de gemeente heeft uitgevoerd werden gewaardeerd Verzakkingen langs gevels Tijdens het locatiebezoek van Wareco hebben verschillende bewoners aangegeven problemen te hebben ervaren met betrekkingen tot verzakkingen na de werkzaamheden in de wijk. Wareco heeft gesproken met een aantal bewoners waarbij zakkingen zijn opgetreden en met de aannemer die de schade heeft hersteld. Aanvullend heeft Wareco alle meldingen en foto s van de verzakkingen aangeleverd gekregen. Een selectie van deze foto s is opgenomen in figuur 9. De verzakkingen zijn veelal opgetreden langs de gevels. Het betreft geen geleidelijke zettingen maar plotselinge verzakkingen. Een groot deel van de verzakkingen is gebeurd na een extreme regenbui in juni Definitief BG12A RAP

17 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam Er zijn ook meldingen bekend van verzakkingen voordat de herinrichting heeft plaatsgevonden [10]. Op enkele locaties hebben bewoners aangegeven dat na het ophogen van de kruipruimte in 2011 of 2014, alweer zakkingen hebben plaatsgevonden van de kruipruimte. Figuur 9: Enkele foto s van verzakkingen binnen de wijk 12 Definitief BG12A RAP

18 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam 4. Interpretatie meetresultaten 4.1. Gewenste grondwaterstand Om uitspraken te kunnen doen over te hoge of te lage grondwatertanden dient te worden bepaald wat de gewenste grondwaterstand is. In het huidige vgrp van de gemeente Schiedam is geen gewenste grondwaterstand of ontwateringsdiepte opgenomen. Het bepalen van de gewenste grondwaterstand is maatwerk per projectgebied. Wel is opgenomen dat de grondwaterstand de bestemming van een gebied niet structureel moet belemmeren [12]. Hierbij kan worden gedacht aan: te hoge grondwaterstanden waardoor structurele overlast ontstaat (bijvoorbeeld structureel water in kruipruimten of optrekkend vocht); te lage grondwaterstanden waardoor droogstand of zettingen optreden; te hoge/lage grondwaterstanden voor de vegetatie in het gebied. Het risico op te lage grondwaterstanden is beperkt aangezien in deze wijk geen houten paalfunderingen aanwezig zijn en in de bovenste meters van het bodempakket geen zettingsgevoelige lagen aanwezig zijn (ophooglaag van zand). Wel is sprake van een zettingsgevoelig gebied, door zettingsgevoelige diepere bodemlagen. Bij een hogere korrelspanning (als gevolg van een lage grondwaterstand) kan de zetting van deze lagen toenemen. Daarom wordt aanbevolen de grondwaterstand nooit te verlagen onder de van nature laagst voorkomende grondwaterstand. De laagst gewenste grondwaterstand wordt conform [2] bepaald op het oppervlaktewaterpeil, NAP -2,75 m. Bij de toetsing aan de zettingseis van 25 cm in 30 jaar [1] is rekening gehouden met een freatische grondwaterstand van NAP -3,2 m. Deze wordt daarmee dus niet onderschreden. De overlast als gevolg van hoge grondwaterstanden bestaat voornamelijk uit de effecten van water in de kruipruimten. Ook is melding gemaakt van een boom ter hoogte van Hoeker 1 die volgens bewoners dood is gegaan door de gestegen grondwaterstand. In het onderzoeksgebied kan uit worden gegaan van een gangbare gewenste ontwateringsdiepte van tenminste 0,7 m, conform [2]. Met een maaiveldhoogte van circa NAP - 1,35 zou de hoogst gewenste grondwaterstand dan NAP -2,05 zijn Toetsing huidige grondwatersituatie Doordat het lekke riool is vervangen, lijken nu nergens meer grondwaterstanden op te treden tot onder de laagst gewenste grondwaterstand. Gedurende de meetperiode worden ook geen grondwaterstanden gemeten boven de hoogst gewenste grondwaterstand, met uitzondering van locatie PB1.02, waar een zeer geringe overschrijding plaatsvindt. In een periode met meer neerslag worden echter wel hogere grondwaterstanden verwacht. Om te kunnen bepalen hoe ver de grondwaterstand stijgt in een natte periode, dient langer gemeten te worden. 13 Definitief BG12A RAP

19 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam De laatst toelaatbare grondwaterstand wordt in een representatief droge periode niet onderschreden. Daarom is er ruimte om het instelbare drainagesysteem eventueel lager in te stellen. Een gebruikelijke diepte van een kruipruimte is circa 0,5 m. In het onderzoeksgebied zijn relatief diepe kruipruimtes aanwezig. In deze kruipruimtes zal ook water staan terwijl de grondwaterstand door de gemeente binnen de gewenste marges wordt beheerst. Indien water in de kruipruimte door bewoners als een probleem wordt ervaren, kunnen zij hun kruipruimten ophogen Analyse werking drainage De meetperiode is niet ideaal voor het bepalen van de werking van het drainagesysteem, omdat gedurende het grootste deel van de meetperiode de grondwaterstand onder het instelniveau van de drainage blijft. Toch zijn er op basis van de meetgegevens wel enkele twijfels over de werking van het systeem. De waterstanden in de twee drainageputten zijn niet gelijk, er wordt een verschil van 0,2 m gemeten (figuur 11). Hierdoor ontstaat twijfel of de putten zonder obstructies op elkaar aangesloten zijn. Figuur 11: Verschil waterstand in drainageputten De waterstand in drainput2 komt boven het instelniveau van NAP -2,3 m. In deze periode lijkt in de meetraai ook geen horizontale stroming zichtbaar richting de drainage. De grondwaterstand vlak naast de drainage is de gehele meetperiode hoger dan in de drainageput. Zie figuur 12. Hierdoor bestaat twijfel of het instelniveau van de drainage wel goed is ingeregeld voor het hele drainagesysteem. 14 Definitief BG12A RAP

20 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam Figuur 12: Waterstand in drainput2 boven NAP -2,3. Stromingsrichting niet richting drainage Analyse oorzaak verzakkingen Op basis van de beschikbare gegevens is het meest waarschijnlijke mechanisme van de verzakkingen een combinatie van de volgende factoren: door zettingen onder gefundeerde objecten zijn in de loop der jaren holtes ontstaan onder gefundeerde gebouwen; door een hogere grondwaterstand na de rioolvervanging neemt de schuifweerstand van het bodempakket af. Doordat er meer water tussen de zandkorrels zit grijpen de zandkorrels minder op elkaar aan. De holtes kunnen daardoor instorten; door het ophogen van het maaiveld neemt de druk op de holtes toe, waardoor deze in kunnen storten; de extreme neerslaggebeurtenissen in juni hebben een verdere stijging van de grondwaterstand veroorzaakt, waardoor de korrelspanning verder afneemt en het gewicht van het opgehoogde pakket verder toeneemt. Figuur 13: Mechanisme verzakkingen: 1) Situatie bij aanleg. 2) Door maaivelddaling ontstaan holtes onder en langs funderingen. 3) Bij ophogen maaiveld blijven deze holtes bestaan. 4) Deze holtes kunnen instorten, vooral na hevige neerslag. Om de verzakkingen tegen te gaan, dienen de ondergrondse holtes zo veel mogelijk te worden opgevuld. In de wijk zijn hiertoe de kruipruimtes waar mogelijk opgehoogd. Aan- 15 Definitief BG12A RAP

21 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam vullend is op verschillende locaties een machine ingezet (de zogenaamde Wackerstamper), om de grond te verdichten en holtes langs gevels gecontroleerd te laten verzakken. 16 Definitief BG12A RAP

22 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam 5. Conclusies en aanbevelingen 5.1. Conclusies Op basis van het onderzoek zijn de volgende conclusies te trekken: 1) Hoofdconclusie 1: de grondwaterstand is gestegen na de herinrichting. o Voor de rioolvervanging werden lage grondwaterstanden gemeten. o Door de rioolvervanging is de grondwaterstand in de wijk gestegen. o Tijdens de relatief droge meetperiode is de grondwaterstand niet te hoog, maar in nattere perioden mogelijk wel (zie paragraaf 3.2.1). Om dit te kunnen bepalen dient langer gemeten te worden. 2) Hoofdconclusie 2: om overlast te voorkomen kan de grondwaterstand worden verlaagd met het regelbaar drainagesysteem. Te diepe kruipruimtes zullen moeten worden opgehoogd. o De laagst toelaatbare grondwaterstand wordt niet bereikt. De mogelijkheid bestaat dus om het drainagesysteem lager in te stellen. o In te diepe kruipruimtes (dieper dan een meter) kan dan alsnog overlast blijven optreden. Om deze overlast te verhelpen is verdere verlaging van de grondwaterstand op openbaar terrein niet doelmatig. Bovendien kunnen te lage grondwaterstanden (onder oppervlaktewaterpeil) negatieve effecten hebben. In dit geval dienen maatregelen op particulier terrein worden getroffen (ophogen kruipruimte of particuliere drainage). 3) Hoofdconclusie 3: het drainagesysteem lijkt nog niet optimaal te werken, hiertoe dient de afstelling van het drainagesysteem te worden geoptimaliseerd. 4) Hoofdconclusie 4: de plotselinge verzakkingen langs de gevels worden naar alle waarschijnlijkheid veroorzaakt door het instorten van ondergrondse holtes. Door het op hoogte houden van kruipruimten, aanstampen van holtes en het handhaven van de grondwaterstand boven het oppervlaktewaterpeil, wordt het risico op verzakkingen verkleind. 5) Hoofdconclusie 5: bewoners hebben aangegeven dat een groot deel van de onvrede over de gang van zaken wordt veroorzaakt doordat ze niet op de hoogte worden gebracht en er niet naar hen wordt geluisterd. Hiertoe heeft de gemeente een bewonersavond georganiseerd. 17 Definitief BG12A RAP

23 Grondwateronderzoek Botenbuurt te Schiedam 5.2. Aanbevelingen De volgende aanbevelingen worden gedaan: Het instelniveau van drainage dient te worden gecontroleerd. Er wordt aanbevolen de monitoring van de meetpunten nog enkele maanden door te zetten. Op basis hiervan kan worden bepaald hoe de grondwatersituatie is in een maatgevend natte winterperiode en hoe de drainage dan functioneert. Het instelniveau kan eventueel lager worden afgesteld. Het verlagen van het instelniveau is direct een goede test om te constateren of in de drainageputten de verwachte daling van de waterstand optreedt. Het meest geschikte instelniveau zal moeten worden afgestemd op basis van de meetresultaten. Op basis de resultaten van bovenstaande werkzaamheden kan het nodig zijn de drainage nog verder te inspecteren of te reinigen. 18 Definitief BG12A RAP

24 BIJLAGEN

25

26 Bijlage 2, grafieken gemeten grondwatermeetreeksen Legenda: Maaiveld Grondwaterstand Drainage instelniveau (NAP -2,3 m) Handmeting grondwaterstand Export WWD:

27 Bijlage 2, grafieken gemeten grondwatermeetreeksen Export WWD:

28 Bijlage 2, grafieken gemeten grondwatermeetreeksen Export WWD:

29 Bijlage 2, grafieken gemeten grondwatermeetreeksen Export WWD:

30

31

32 BIJLAGE 4 Resultaten kruipruimteinspecties

33 Inspectieformulier vochtoverlast totaal Algemeen Projectcode BG12A Straat, huisnummer en wijk Hoeker 1 Datum 26 augustus 2016 Inspecteur ing. A. Dekker Begane grond Dorpelhoogte (m NAP) Niet bekend Dorpelhoogte t.a.v. weg (m) + 0,20 m Muurconstructie spouw Trasraam waargenomen Nee Ventilatieroosters in muur Kruipruimteventilatieroosters Gevels erg nat (regeninslag) Nee Kwaliteit voegwerk Goed Scheurvorming Geen Hemelwaterafvoer dak Nvt Materiaal begane grond vloer Betonnen constructievloer Kenmerken vochtoverlast Geen, soms muggen/vliegjes uit kruipruimte Omschrijving genomen maatregelen Geen Kruipruimte Diepte kruipruimte (m tov bovenkant vloer) > 1,0 m Materiaal kruipruimtebodem Zand Onderkant begane grond vloer geïsoleerd? nee Kruipruimte ventilatieroosters Ja Water in kruipruimte (m t.o.v. bodem) Ja, circa 5 cm op kruipruimtebodem Kruipruimtebodem vochtig Nvt Kenmerken vochtoverlast Muffe lucht en water in kruipruimte Omschrijving genomen maatregelen Geen Tuin Loopt de bestrating in de tuin af richting de Nee woning Kenmerken vochtoverlast De boom in de voortuin gaat dood door een overvloed aan water Omschrijving genomen maatregelen Geen Omgeving Ligging pand t.o.v. maaiveld Hoger Loopt straat af richting de woning Nee Sprake van water op straat Nee Opmerkingen van bewoners/bijzonderheden Opmerkingen bewoners: Aangetroffen bijzonderheden: Zie hoofdrapportage Projectcode 1

34 Inventarisatie vochtproblematiek Hoeker 1, Schiedam Projectcode: BG12A. Blok: N.v.t Locatie details Detailnummer: 1 Detailnummer: 2 Pagina 1 van 2

35 Detailnummer: 3 Beoordeling schade Niet van toepassing Pagina 2 van 2

36 Inspectieformulier vochtoverlast totaal Algemeen Projectcode BG12A Straat, huisnummer en wijk Hoogaars 19 Datum 26 augustus 2016 Inspecteur ing. A. Dekker Begane grond Dorpelhoogte (m NAP) Niet bekend Dorpelhoogte t.a.v. weg (m) + 0,20 m Muurconstructie spouw Trasraam waargenomen Nee Ventilatieroosters in muur Kruipruimteventilatieroosters + open stootvoegen Gevels erg nat (regeninslag) Nvt Kwaliteit voegwerk Goed Scheurvorming Geen Hemelwaterafvoer dak Nvt Materiaal begane grond vloer Betonnen constructievloer Kenmerken vochtoverlast geen Omschrijving genomen maatregelen Nvt Kruipruimte Diepte kruipruimte (m tov bovenkant vloer) Variërend 0,60 0,80 m Materiaal kruipruimtebodem Zand en licht ophoogmateriaal Onderkant begane grond vloer geïsoleerd? Nee Kruipruimte ventilatieroosters Ja Water in kruipruimte (m t.o.v. bodem) Nee Kruipruimtebodem vochtig Nee Kenmerken vochtoverlast geen Omschrijving genomen maatregelen De kruipruimte van de woning is opgehoogd Tuin Loopt de bestrating in de tuin af richting de Nee woning Kenmerken vochtoverlast Geen Omschrijving genomen maatregelen Nvt Omgeving Ligging pand t.o.v. maaiveld Hoger Loopt straat af richting de woning Nee Sprake van water op straat Nee Opmerkingen van bewoners/bijzonderheden Opmerkingen bewoners: De kruipruimtebodem onder de woning is aangevuld. Onder de vloer van de berging voor de woning is niets opgevuld ivm de hoge kosten. Aangetroffen bijzonderheden: Zie hoofdrapportage Projectcode 1

37 Inventarisatie vochtproblematiek Hoogaars 19, Schiedam Projectcode: BG12A. Blok: N.v.t Locatie details Detailnummer: 1 Detailnummer: 2 Pagina 1 van 2

38 Detailnummer: 3 Detailnummer: 4 Detailnummer: 5 Beoordeling schade Niet van toepassing Pagina 2 van 2

39 Inspectieformulier vochtoverlast totaal Algemeen Projectcode BG12A Straat, huisnummer en wijk Schokker 6 Datum 26 augustus 2016 Inspecteur ing. A. Dekker Begane grond Dorpelhoogte (m NAP) Niet bekend Dorpelhoogte t.a.v. weg (m) + 0,15 m Muurconstructie spouw Trasraam waargenomen Nee Ventilatieroosters in muur Kruipruimteventilatieroosters + open stootvoegen Gevels erg nat (regeninslag) Nvt Kwaliteit voegwerk Goed Scheurvorming Nee Hemelwaterafvoer dak Nvt Materiaal begane grond vloer Betonnen constructievloer Kenmerken vochtoverlast Nvt Omschrijving genomen maatregelen Nvt Kruipruimte Diepte kruipruimte (m tov bovenkant vloer) Variërend 0,84 m 0,95 m Materiaal kruipruimtebodem Licht ophoogmateriaal Onderkant begane grond vloer geïsoleerd? Nee Kruipruimte ventilatieroosters Ja Water in kruipruimte (m t.o.v. bodem) Nee Kruipruimtebodem vochtig Nee Kenmerken vochtoverlast Geen Omschrijving genomen maatregelen Kruipruimte opgevuld met licht ophoogmateriaal Tuin Loopt de bestrating in de tuin af richting de Nee woning Kenmerken vochtoverlast Nvt Omschrijving genomen maatregelen Nvt Omgeving Ligging pand t.o.v. maaiveld Hoger Loopt straat af richting de woning Nee Sprake van water op straat Nee Opmerkingen van bewoners/bijzonderheden Opmerkingen bewoners: Ter plaatse van de voorgevel sprake van verzakking ondergrond. Dit gebeurd sinds het riool in de straat vervangen is. Bewoners hebben de ondergrond laten verdichten en het maaiveld opnieuw laten ophogen door een hovenier. Aangetroffen bijzonderheden: Zie hoofdrapportage. Projectcode 1

40 Inventarisatie vochtproblematiek Schokker 6, Schiedam bgg Projectcode: BG12A Blok: N.v.t Locatie details Detailnummer: 1 Detailnummer: 2 Pagina 1 van 2

41 Detailnummer: 3 Detailnummer: 4 Detailnummer: 5 Detailnummer: 6 Beoordeling schade Niet van toepassing Pagina 2 van 2

42 Inspectieformulier vochtoverlast totaal Algemeen Projectcode BG12A Straat, huisnummer en wijk Schokker 12 Datum 26 augustus 2016 Inspecteur ing. A. Dekker Begane grond Dorpelhoogte (m NAP) Niet bekend Dorpelhoogte t.a.v. weg (m) + 0,15 m Muurconstructie spouw Trasraam waargenomen Nee Ventilatieroosters in muur Kruipruimteventilatieroosters + open stootvoegen Gevels erg nat (regeninslag) Nvt Kwaliteit voegwerk Goed Scheurvorming Nee Hemelwaterafvoer dak Nvt Materiaal begane grond vloer Betonnen constructievloer Kenmerken vochtoverlast Nvt Omschrijving genomen maatregelen Nvt Kruipruimte Diepte kruipruimte (m tov bovenkant vloer) Variërend 0,70 m 0,90 m Materiaal kruipruimtebodem Licht ophoogmateriaal Onderkant begane grond vloer geïsoleerd? Nee Kruipruimte ventilatieroosters Ja Water in kruipruimte (m t.o.v. bodem) Nee Kruipruimtebodem vochtig Nee Kenmerken vochtoverlast Geen Omschrijving genomen maatregelen Kruipruimte opgevuld met licht ophoogmateriaal Tuin Loopt de bestrating in de tuin af richting de Nee woning Kenmerken vochtoverlast Nvt Omschrijving genomen maatregelen Nvt Omgeving Ligging pand t.o.v. maaiveld Hoger Loopt straat af richting de woning Nee Sprake van water op straat Nee Opmerkingen van bewoners/bijzonderheden Opmerkingen bewoners: Ter plaatse van de voorgevel sprake van verzakking ondergrond. Dit gebeurd sinds het riool in de straat vervangen is. Bewoners hebben de ondergrond laten verdichten en het maaiveld opnieuw laten ophogen door een hovenier. Aangetroffen bijzonderheden: Zie hoofdrapportage. Projectcode 1

43 Inventarisatie vochtproblematiek Schokker 12, Schiedam bgg Projectcode: BG12A Blok: N.v.t Locatie details Detailnummer: 1 Detailnummer: 2 Pagina 1 van 2

44 Detailnummer: 3 Detailnummer: 4 Detailnummer: 5 Beoordeling schade Niet van toepassing Pagina 2 van 2

45 BIJLAGE 5 Peilbuiskenmerken

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55