Minder werken. Terugkijken op een roerig jaar. Op zoek naar antwoorden. Wisseling van de wacht

Transcriptie

1 Pensioenblad voor het cabinepersoneel van KLM/KLC Jaargang 11 juli 2012 Minder werken Eenbander Dorain Wetstede gaat na de bevalling deeltijd werken, wat zijn de gevolgen voor haar pensioen Terugkijken op een roerig jaar Samenvatting jaarverslag 2011 Op zoek naar antwoorden Bastiaan van Staaveren beantwoordt alle UPO-vragen van eenbander Eva van der Sar Wisseling van de wacht Vicevoorzitter Eugène van Halder neemt afscheid, Rob Koster neemt het stokje over

2 DEZE KEER IN FOCUS... Op de cover: Dorain Wetstede werkt als eenbander bij KLM, gaat na haar bevalling minder werken en heeft zich aangemeld voor PIT. ACTUEEL was een roerig jaar een samenvatting van het jaarverslag 08 Het uniform pensioenoverzicht (upo) BASTIAAN van staaveren geeft antwoord op alle pensioenvragen van eenbander en PIT-er eva van der sar 11 KORT een impressie van de pensioeninformatiestand op het BMC de communicatie van het pensioenfonds, is alles duidelijk? 12 ONTWIKKELINGEN in pensioenland? de actuele onderwerpen op een rijtje 14 PITTIGE STELLINGEN we leggen drie pit-ers, drie stellingen voor 16 deeltijdwerken eenbander Dorain WETSTEDE vertelt over haar besluit om minder te gaan werken. wat zijn de gevolgen voor haar pensioen? 20 een nieuwe vicevoorzitter Financiële positie van uw fonds De nominale dekkingsgraad van het fonds bedroeg aan het eind van het eerste kwartaal 107,6%. Dit is een lichte daling van 0,1 procentpunt ten opzichte van vorig kwartaal. De dekkingsgraad daalde omdat de waarde van de verplichtingen, als gevolg van de lage rente, meer steeg dan het vermogen. In onderstaande grafiek ziet u het verloop van de dekkingsgraad. Hierin ziet u de nominale en de reële dekkingsgraad, waar bij de laatste rekening is gehouden met toekomstige inflatie. Marktrente De marktrente is gedaald, maar De Nederlandsche Bank (DNB) heeft gesteld dat pensioenfondsen ultimo eerste kwartaal 2012 mogen rekenen met de gemiddelde rente van de laatste drie maanden. Hierdoor is de dekkingsgraad ultimo eerste kwartaal 2012 uitgekomen op 107,6% in plaats van 107,0%. De dekkingsgraad eind mei is 108,0%. Deze dekkingsgraad is ook gebaseerd op de gemiddelde rente van de afgelopen drie maanden. Voor de rapportage aan DNB wordt deze dekkingsgraad gebruikt. Het bestuur houdt de ontwikkelingen op basis van de actuele rente nauwlettend in de gaten. Als gerekend was met deze rente dan was de dekkingsgraad 94,6%. Dit verschil komt doordat de actuele rente eind mei fors gedaald is. Deze daling wordt veroorzaakt door de voortdurende onzekerheid over de economische vooruitzichten in Europa. Verloop dekkingsgraden Pensioenfonds Cabinepersoneel 150% 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% 50% feb 09 apr 09 jun 09 aug 09 okt 09 dec 09 feb 10 apr 10 jun 10 aug 10 okt 10 dec 10 feb 11 apr 11 jun 11 aug 11 okt 11 De dekkingsgraad geeft de ver houding aan tussen het vermogen en de verplichtingen van het pensioenfonds nominale dekkingsgraad vereiste nominale dekkingsgraad reële dekkingsgraad Meer informatie? Op klmcabinefonds.nl kunt u meer lezen over de financiële positie van het pensioenfonds. Maandelijks wordt de dekkingsgraad van het pensioenfonds weergegeven. Daarnaast is er ieder kwartaal een kwartaalbericht. U vindt deze informatie via de button op de homepage Financiële positie van uw fonds. dec 11 feb 12 APR 12 jun 12 Een eindloon- of een MIDDELLOONREGELING? Het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel kent meerdere pensioenreglementen. In totaal zijn het er drie; een voorwaardelijke eindloonregeling (2008A), een middelloonregeling (2008B) en de zogenaamde NAP regeling. Als nieuwe deelnemer aan de pensioenregeling van het Pensioenfonds KLM-cabinepersoneel valt u in de eindloonregeling. Dit betekent dat het laatst verdiende salaris (het salaris voordat u uit dienst gaat of met pensioen) in belangrijke mate bepalend is voor de hoogte van uw pensioen. Dit is gunstig omdat u waarschijnlijk nog carrièrestappen zult maken. In 2009 heeft iedereen éénmalig de mogelijkheid gekregen voor de overstap naar de middelloonregeling. Bij een middelloonregeling bouwt u pensioen op over het gemiddelde salaris dat u tijdens uw carrière verdient, maar heeft u wel een hoger opbouwpercentage. Deze overstap was toen vooral aantrekkelijk voor de mensen die al aan het eind van hun carrière zaten. De NAP regeling is een regeling om nog extra pensioen op te bouwen en geldt voor alle deelnemers aan het pensioenfonds. De premie voor dit Netto Aanvullend Pensioen wordt door KLM op uw netto loon ingehouden. Bij pensionering hoeft u over de NAP-uit kering geen belasting meer te betalen. Wilt u meer weten over de verschillende pensioenregelingen? Bezoekt u dan Meld u aan voor de E-nieuwsbrief Toine van der Stee, directeur Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Daar doe je het voor Een paar weken geleden arriveerde ik s ochtends op Schiphol. Weliswaar met de Thalys vanuit Brussel, maar toch. Ik werd opgehaald door een taxi uit Amstelveen. Ik zat goed en wel op de achterbank of de chauffeur vroeg hoe het ging bij de Blue Sky Group. Ik dacht nog dat de man zijn huiswerk goed had gedaan. Ik vertelde dat het goed ging. Hij bevestigde dat en ging door met de mededeling dat hij ook een klant was. Ja, verduidelijkte hij, hij had ook lang voor KLM gewerkt. Ik begon me langzaam wat te verbazen. Mijn chauffeur had 42 jaar voor KLM gewerkt. Ik zei dat hij dan ongetwijfeld een goed pensioen moest hebben, me ondertussen afvragend waarom hij dan taxichauffeur was. Dat begreep hij natuurlijk en vertelde ook meteen waarom. Hij had een prima pensioen, maar hij was goed gezond en alle dagen thuis zitten was niks. Dus reed hij twee dagen per week met de taxi. Voor zijn plezier. Vorige week gebeurde er nog zoiets. Ik kom bij George, mijn vaste bloemist. Hij zegt, dat hij eens even met mij moet praten. Hij komt tevoorschijn met de Focus. Van zijn schoonvader. Inmiddels ver in de tachtig, maar de Focus las hij goed. George zegt: Die man van die column, die ken ik, dat is een klant. Eugène van halder heeft zijn functie Er wordt vaak gezegd dat pensioencommunicatie zo moeilijk is. Dat de boodschap niet overkomt. Dat de overgedragen aan rob koster mensen het toch niet lezen. Enzovoort. Het zijn maar twee kleine gebeurtenissen, maar ik werd er heel Bestuur Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel DEELNEMERSVERGADERING 2012 Op 20 september 2012 vindt de jaarlijkse deelnemersvergadering Wilt u op de hoogte blijven van de ontwikkelingen bij erg blij van. Twee toevallige ont moetingen. En twee deelnemers in het pensioenfonds, die het nauwgezet Leden Paulette van den Berk, Stefan Geerlings, Pieter Vanagt, Eugène van Halder, Paul Jansen, Arend de Jong (vicevoorzitter), van het pensioenfonds plaats. Alle deelnemers van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel worden hiervoor persoonlijk Meldt u zich dan aan voor uw pensioenfonds? volgen en prima op de hoogte zijn. uitgenodigd. Onder andere de financiële positie van het de e-nieuwsbrief van het Miriam Kartman, Eltjo Kok (voorzitter), Rob Koster (vicevoorzitter). Plaatsvervangende leden Annette Groeneveld, Kees Porskamp, pensioenfonds en de ontwikkelingen rondom nieuwe pensioenvoorstellen pensioenfonds via: Daar doen we het allemaal voor. Terence Tilgenkamp. adres bestuur@klmcabinefonds.nl staan op het programma. Meer informatie over deelnemersvergadering treft u te zijner tijd op de website van het pensioenfonds of scan de QR-code hiernaast 2 focus juli

3 update Samenvatting jaarverslag Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Roerig verslagjaar In 2011 speelden vele pensioenonderwerpen. Het ging onder andere om de al drie jaar voortdurende economische crisis, de houdbaarheid en toekomst van het pensioenstelsel, de lage dekkingsgraden en de mogelijke korting van pensioenen door sommige pensioenfondsen. De genoemde onderwerpen kregen in 2011 veel aandacht van het bestuur dat de ontwikkelingen van de financiële markten nauwlettend volgde. Het bestuur kijkt met gemengde gevoelens terug op het verslagjaar. Kenmerkend was de tegenstelling tussen enerzijds beleggingen die eind 2011 meer waard waren dan ooit tevoren en anderzijds een lage dekkingsgraad. De dekkingsgraad per 31 december 2011 was 107,7%. De dekkingsgraad van het fonds kwam kort onder het wettelijke minimum van 105%. Omdat uiteindelijk alleen sprake was van opnieuw een reservetekort, diende het pensioenfonds in december een nieuw langetermijnherstelplan in bij De Nederlandsche Bank (DNB). Nieuwe financieringsopzet Het in 2010 uitgevoerde onderzoek naar de financiering van de pensioenregeling leidde in 2011 tot de invoering van een nieuwe financieringsopzet van het pensioenfonds. De nieuwe financieringsopzet heeft gevolgen voor de hoogte van de premies en voor de indexatie van de pensioenen. In december 2011 heeft het bestuur het nieuwe indexatiebeleid voor het eerst toegepast. Het bestuur stelde vast dat de financiële positie zodanig was dat er per 1 januari 2012 geen indexatie kon plaatsvinden. De deelnemers, pensioengerechtigden en gewezen deelnemers zijn in december met een persoonlijke brief geïnformeerd. Financiële markten Net als in 2010 stond de bestuursagenda in 2011 voor een belangrijk deel in het teken van de ontwikkelingen op de financiële markten en de toekomst van het pensioenfonds. Het bestuur bleef op de hoogte door dagrapportages van de dekkingsgraad, financiële maandrapportages, financiële kwartaalrapporten en presentaties in vergaderingen. Ook werd in elke bestuursvergadering en indien nodig tussentijds, gesproken over de financiële situatie van het fonds en mogelijke scenario s. Zo hebben de ontwikkelingen in Griekenland en de sterk dalende rente in het derde kwartaal geleid tot extra bestuursvergaderingen. Ook het pensioenfonds is in 2011 door zwaar weer gegaan. Dat de schade relatief beperkt is gebleven, is mede het gevolg van het prudente financiële beleid Arend de Jong, vicevoorzitter van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Het bestuur van het fonds heeft veel aandacht voor de kosten van het beheer van het pensioenfonds en de uitvoering van de regeling en streeft naar een goede verhouding tussen kosten en resultaten Eugène van Halder, vicevoorzitter van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel 4 focus juli

4 INTERACTIE update De ontwikkelingen van de financiële markten zijn nauwlettend gevolgd. Hierbij is het beleid getoetst, is diverse malen onderzocht of aanvullende maatregelen noodzakelijk waren maar is in hoofdlijnen vastgehouden aan het bestaande beleggingsbeleid en aan de risico beperkende maatregelen Arend de Jong, vicevoorzitter van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Het bestuur streeft naar openheid en helderheid over de financiële positie van het fonds, het door het bestuur gevoerde beleid en over de zekerheden en risico s (en de beheersing hiervan) van de belanghebbenden Eugène van Halder, vicevoorzitter van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Beleggingen en rendement 2011 Het jaar 2011 was een zeer bewogen beleggingsjaar. In het voorjaar van 2011 besloot het bestuur na grondig onderzoek en analyse te investeren in private equity (beleggingen in niet aan de beurs genoteerde ondernemingen). Met private equity zal het pensioenfonds mogelijk kunnen profiteren van extra rendementen. In 2011 ging het pensioenfonds nog geen verplichtingen op het terrein van private equity aan. Ook besloot het bestuur een deel van de aandelenportefeuille defensief te beleggen. Het doel daarbij is het bereiken van een gelijk of hoger rendement als bij reguliere aandelenbeleggingen maar dan tegen een lager risico. In 2011 is gestart met de herinrichting van de aandelen portefeuille. Om tot meer stabiliteit van de dekkingsgraad en de pensioenpremie en een goede indexatie te komen heeft het bestuur het strategische beleggingsbeleid aangepast. Zo is vastgelegd dat tenminste 50% van het renterisico en aan delenrisico wordt afgedekt. Over 2011 werd een totaalrendement van 7,7% behaald. Eind 2011 bedroeg het belegd vermogen van het fonds ruim 1,6 miljard euro. Samenstelling bestuur Het bestuur heeft zich het afgelopen jaar gebogen over de vertegenwoordiging van pensioengerechtigden in het pensioenfonds. Het bestuur heeft in april 2012 besloten om met ingang van 1 januari 2013 vertegenwoordiging van pensioengerechtigden in het bestuur mogelijk te maken. Toetreding Martinair In 2011 zijn 374 collega s van Martinair overgegaan naar KLM en daardoor deelnemer in het pensioenfonds geworden. Zij bouwen vanaf de datum van overgang pensioenrechten op. Er heeft geen waardeoverdracht plaatsgevonden van de pensioenaanspraken die tijdens het dienstverband met Martinair zijn opgebouwd. Communicatie Financiële situatie Alle deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden ontvingen in 2011 een nieuwsbrief over de financiële positie van het fonds en de mogelijke gevolgen daarvan voor de indexatie. Dit gebeurde naast de publicatie van de maandelijkse dekkingsgraad en de publicatie per kwartaal van kerngetallen en de hoofdpunten van het gevoerde beleid op de website. Ook reageerde het pensioenfonds verschillende keren met nieuwsberichten op externe ontwikkelingen, zoals de problemen in Griekenland. (Nieuws)brieven Deelnemers en pensioengerechtigden ontvingen in september 2011 een nieuwsbrief over de nieuwe financieringsopzet van het pensioenfonds. In december volgde een brief aan alle deelnemers, pensioengerechtigden en gewezen deelnemers over het indexatiebesluit. Digitalisering In 2011 is voor deelnemers het portaal Mijn KLM Pensioen ingevoerd. Hiermee krijgen deelnemers toegang tot de pensioenplanner en is het mogelijk het UPO digitaal te bekijken. Op locatie Het pensioenfonds verzorgde in 2011 twee Pensioen In Zichtdagen. Tijdens deze bijeenkomsten worden alle deelnemers van 55 jaar en ouder geïnformeerd over verschillende aspecten van pensionering. Het pensioenfonds was met een informatiestand aanwezig op het bemanningencentrum na het uitkomen van het jaarlijkse UPO. In september 2011 vond de jaarlijkse deelnemersvergadering plaats. Magazine Het magazine Focus verscheen in 2011 drie keer met daarin o.a. aandacht voor de financiële positie en externe ontwikkelingen. Kerncijfers (bedragen in miljoenen euro s) Deelnemers Aantal actieve deelnemers Aantal gewezen deelnemers Aantal pensioengerechtigden Totaal Premies en uitkeringen Premies 63,1 54,6 Pensioenuitkeringen 10,0 8,9 Vermogen Stichtingskapitaal en reserves 119,6 256,2 Voorziening pensioenverplichtingen 1.547, ,2 Dekkingsgraad Nominale dekkingsgraad 107,7% 120,6% Reële dekkingsgraad 64,3% 69,9% Indexering Pensioenrechten actieve deelnemers 0,0% 0,0% Ingegane pensioenen en premievrije pensioenrechten 0,0% 1,4% Beleggingen Vastgoed 132,2 131,3 Aandelen 734,8 714,1 Vastrentende waarden 711,7 605,9 Overig 85,9 44,8 Totaal 1.664, ,1 Rendementen Totaalrendement 7,7% 10,8% Vijfjaarsgemiddeld totaalrendement 2,7% 3,5% Meer Lezen? Het volledige jaarverslag kunt u als dynamische versie bekijken op de website De gedrukte versie kunt u opvragen bij de afdeling pensioenservice van Blue Sky Group. Tienjaarsgemiddeld totaalrendement 5,8% 4,6% 6 focus juli

5 upo Wat is er dit jaar anders in het UPO dan voorgaande jaren? Wat verandert er als ik van werkgever zou wisselen? Waar staat nu eigenlijk precies wat ik krijg als ik met pensioen ga? Wat is het bedrag dat bij Netto Aanvullend Pensioen wordt genoemd? Welk bedrag ontvang ik netto als ik gepensioneerd ben? Eigenlijk staan alle antwoorden erin! Bastiaan van Staaveren (29) is Allround Medewerker Pensioenservice bij Blue Sky Group, de uitvoerder van de KLM-pensioenregelingen. Sinds 2009 behan delt hij allerlei pensioenzaken en -vragen van deelnemers. In deze editie van Focus beantwoordt hij de vragen van eenbander én PIT-er bij het fonds Eva van der Sar over het Uniform Pensioenoverzicht (UPO). Eva: Wat is er dit jaar anders in het UPO dan voorgaande jaren? Bastiaan: Wat betreft de informatie die op het UPO staat is niet veel veranderd. Dat is namelijk in de Pensioenwet vastgelegd. In de lay-out en de indeling van de tekst is wel het een en ander gewijzigd. Je vindt nu op de eerste pagina direct het bedrag dat je opgebouwd hebt en welk pensioen je kunt bereiken: de kern van het UPO. Eva: Waar staat nu eigenlijk precies wat ik krijg als ik met pensioen ga? Bastiaan: Dat is het bedrag dat wordt genoemd bij Te bereiken pensioen. Dat bedrag ontvang je als je tot aan je pensioendatum bij KLM blijft werken tegen hetzelfde salaris en hetzelfde aantal uren. Ga je minder werken of verander je van baan of werkgever, dan wordt het bedrag anders. Het bedrag dat je ziet staan is het bruto bedrag dat je per jaar zult ontvangen. Voor het UPO gaan we er standaard van uit dat je op 60-jarige leeftijd met pensioen gaat. Wat is het UPO ook alweer? Het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) geeft een overzicht van uw tot nu toe opgebouwde pensioen en het te verwachten pensioen. Ook staat hierin hoeveel pensioen uw partner of kinderen krijgen bij uw overlijden en wat u ontvangt bij arbeidsongeschiktheid. U ontvangt jaarlijks een UPO van uw huidige pensioenfonds. 8 focus juli Eva: Wat verandert er als ik van werkgever zou wisselen? Bastiaan: Dan stopt je pensioenopbouw bij het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Het bedrag dat je tot nu toe hebt opgebouwd staat onder Opgebouwd pensioen per 1 januari Als je van werkgever zou zijn gewisseld op 1 januari 2012 blijft dit bedrag bij het fonds staan totdat je er eventueel voor kiest om je pensioen over te dragen naar de pensioenregeling van je nieuwe werkgever. Dat noemen we waardeoverdracht. Dit dien je binnen zes maanden na indiensttreding aan te vragen bij je nieuwe pensioenfonds. Eva: Wat is het bedrag dat bij Netto Aanvullend Pensioen (NAP) wordt genoemd? Bastiaan: De pensioenpremie voor het ouderdomspensioen wordt ingehouden op je bruto salaris. Daarover betaal je nu dus geen belasting. Die belasting betaal je te zijner tijd bij de uitbetaling van het maandelijkse pensioen. Maar in deze pensioenregeling is ook voorzien in een aanvulling op het pensioen: het Netto Aanvullend Pensioen. Ook hier voor leg je maandelijks geld in, dat wordt ingehouden van je salaris. Maar dat bedrag wordt ingehouden van je netto salaris. Hierover is dus al belasting betaald, die je niet meer hoeft te betalen als dit pensioen wordt uitgekeerd bij pensionering. Het bedrag dat je jaarlijks ontvangt als je tot je 60ste in dienst blijft bij KLM staat bij Te bereiken Netto Aanvullend Pensioen. Eva: Welk bedrag ontvang ik netto als ik gepensioneerd ben? Bastiaan: Dat is lastig te zeggen, want we weten nu niet hoe de belastingtarieven er uit zien als je met pensioen bent. Daarom spreken we over bruto bedragen, met uitzondering van het Netto Aanvullend Pensioen. Wil je een indicatie krijgen? Kijk dan op de Pensioenplanner, via

6 upo kort Stand op het BEMANNINGENcentrum Wat moet ik doen als er iets niet klopt op mijn UPO? Wanneer kan ik met pensioen? Wie kan mij helpen als ik nog vragen heb? Van 7 t/m 16 mei was het pensioenfonds aanwezig op het BMC. Bestuursleden, PIT-ers en medewerkers van Blue Sky Group hebben allerlei pen sioenvragen beantwoord. Gemiddeld kwamen er per dag meer dan 100 bezoekers langs met vragen over het UPO en hun persoonlijke pensioen situatie. De aanwezigheid van het pensioenfonds werd erg gewaardeerd en de reacties waren positief. Voor herhaling vatbaar dus! Eva: Wat moet ik doen als er iets niet klopt op mijn UPO? Bastiaan: Bedenk allereerst dat het UPO een moment opname is, in dit geval 1 januari Alle wijzigingen op of na die datum zijn niet verwerkt in dit overzicht. Constateer je dan nog steeds een fout, bekijk dan bij wie je dit kunt melden. Als het gaat om een wijziging in je contract die niet in het UPO is verwerkt, neem dan contact op met HR bij KLM. De gegevens waarop het pensioenfonds het UPO baseert zijn namelijk afkomstig van KLM. Eva: Wanneer kan ik met pensioen? Bastiaan: Dit kun je, binnen een bepaalde bandbreedte, zelf bepalen. De normpensioenleeftijd, de leeftijd die we ook hanteren in het UPO, is 60 jaar. Maar je kunt vanaf je 50e al met pensioen. Langer doorwerken kan ook! In principe kan dat tot je 65e. Als je eerder met pensioen gaat wordt je pensioenbedrag lager, want je bouwt minder pensioen op en je laat het ook langer uitkeren. Als je later stopt met werken geldt het omgekeerde. Eva: Wie kan mij helpen als ik nog vragen heb? Bastiaan: Je kunt altijd contact opnemen met de afdeling Pensioenservice van Blue Sky Group. We zijn bereikbaar via telefoon, en de website. Lees ook de toelichting bij het UPO, hierin wordt alles stap voor stap uitgelegd. Heeft u ook pensioenvragen voor Bastiaan? Bel dan met en stel uw vragen aan hem of één van zijn collega s. Lees de folder Meer grip op je pensioen in 4 stappen! Stap 1 Bekijk hoe uw inkomen eruit ziet als u met pensioen gaat. Stap 2 Denk na over wat u later nodig hebt. Stap 3 Bepaal of u genoeg pensioen opbouwt. Stap 4 Bekijk uw situatie regelmatig en vraag om uitleg. De folder is te bekijken op Handige site voor overzicht van al uw pensioenen Op het UPO vindt u uitgebreide informatie over uw KLM-pensioen. Als u meer wilt weten over de eventuele pensioenpotjes die u bij andere werkgevers heeft opgebouwd, kijk dan op Daar staan al uw opgebouwde pensioenen op een rijtje. Klankbordgroep april 2012 Gebruik van social media en informatie-overload Is de communicatie van het pensioenfonds duidelijk voor deelnemers en pensioengerechtigden? Om dat te onderzoeken, komt twee keer per jaar een klankbordgroep bij elkaar: deelnemers en pensioengerechtigden geven hier hun mening over communicatiemiddelen en laten hun wensen horen. In de laatste klankbordgroep-sessie, waar zeven mensen aan deelnamen, kwamen diverse onderwerpen aan bod: algemene pensioenkennis, de website van het pensioenfonds en het gebruik van social media. In dit artikel stippen we kort een paar uitkomsten van deze bijeenkomst aan. Het beeld dat de klankbordgroep heeft van de algemene pensioenkennis is dat deelnemers en pensioengerechtigden wel geïnteresseerd zijn in hun pensioen, maar vaak op iets stuiten wat ze niet begrijpen. De wens naar pensioenkennis is er, maar het mag allemaal makkelijker en duidelijker. Daarnaast blijkt dat deelnemers eigenlijk graag willen bellen naar het pensioenfonds, maar toch een drempel voelen: het is moeilijke kost en ze bestuursbericht Het bestuur heeft besloten dat per 1 januari 2013 het bestuur wordt uitgebreid met een vertegenwoordiger namens de pensioengerechtigden. In het najaar van 2012 zullen daarom verkiezingen plaats vinden. Na de zomer volgt meer informatie. weten niet goed wat precies te vragen. Er is ook een kleine enquête gehouden onder de klankbordgroep over het gebruik van social media. Daaruit komt naar voren dat niet alle deelnemers bezig zijn met social media. Social media worden vaak gebruikt voor sociale contacten en het opzoeken van informatie. Facebook is het populairst. Ook is er contact met KLM collega s via social media. In de aanbevelingen van de klankbordgroep is redesign van de huidige site naar voren gekomen, waaronder het geschikt maken voor mobieltjes en tablets. Zodat deelnemers en pensioengerechtigden beter kunnen zoeken en gebruik kunnen maken van de functionaliteiten, zoals de pensioenplanner. Heeft u ook interesse om deel te nemen aan de klankbordgroep, of heeft u vragen? Neem dan contact met ons op, mail naar communicatie@blueskygroup.nl. De volgende sessie vindt 6 november 2012 plaats. 10 focus juli

7 wijziging(en) Ontwikkelingen in pensioenland Je kunt geen krant openslaan en tv-programma aanzetten of het gaat over pensioenen. Eerder dit jaar is een nieuw pensioenakkoord gesloten en dat betekent dat er verschillende pensioenregels zullen veranderen. Maar na de val van het kabinet Rutte zijn er alweer nieuwe voorstellen gedaan in het Lenteakkoord. De uitwerking loopt dus zeer waarschijnlijk vertraging op. Welke actuele onderwerpen spelen er nu eigenlijk in pensioenland? Focus zet er een paar op een rijtje 1 AOW en pensioenrichtleeftijd Aanpassing pensioenrichtleeftijd De pensioenrichtleeftijd is de leeftijd die gen zijn meegenomen in de uitwerking van het nieuwe pensioenakkoord en graad. In het huidige pensioencontract leidt een stijgende levensverwachting checks & balances bij de besluitvorming. De achterliggende reden hiervan is dat beleggingsbeleid en het risicobeheer van pensioenfondsen. Een van de conclusies wordt gebruikt om het fiscaal optimale zullen leiden tot nieuwe pensioen- tot een stilzwijgende verhoging van de de overheid besturen beter wil uitrusten van deze commissie was, dat risicovolle AOW op verjaardag opbouwpercentage voor het ouderdoms- contracten en pensioenregels. Bij nieuwe kosten. Om dit te veranderen is in het om in te kunnen spelen op onzekerheden beslissingen niet waren genomen als er Op 1 april 2012 is de ingangsdatum van pensioen te bepalen. Een verschuiving regels hoort een nieuw Financieel pensioenakkoord afgesproken de op de financiële markten, de stijgende scherper en professioneler toezicht op de de AOW gewijzigd. Vanaf nu gaat de van de pensioenrichtleeftijd kan van Toetsingskader (FTK). Het FTK is het ontwikkeling van de levensverwachting levensverwachtingen en de grotere pensioenbesturen was geweest. Voor AOW in op de dag dat iemand 65 jaar invloed zijn op het opbouwpercentage onderdeel van de Pensioenwet waarin de in het nieuwe pensioencontract te complexiteit van regelingen en beleggin- ondernemingspensioenfondsen geldt dat wordt. Voorheen was dat altijd de eerste en/of de pensioendatum. Het voornemen wettelijke financiële eisen aan pensioen- verwerken. Of en hoe de reeds bestaande gen. Om dat te realiseren zouden er een keuze kan worden gemaakt tussen dag van de maand waarin iemand 65 bestaat om op 1 januari 2014 de fondsen zijn vastgelegd. Zo weet een pensioenopbouw in het nieuwe pensi- verschillende besturingsmodellen een raad van toezicht en een jaarlijks werd. Dit is een bezuinigingsmaatregel pensioenrichtleeftijd in één keer van 65 pensioenfonds welke buffers zij mini- oencontract gaat meebewegen met een moeten komen, waaruit een fonds kan onderzoek door een visitatiecommissie. van de overheid. naar 67 jaar te verschuiven. maal aan moet houden om de pensioe- stijgende levensverwachting is nog kiezen. Naast het huidige model waarin Nu doet de visitatiecommissie eenmaal nen met een bepaalde mate van onderwerp van discussie. In mei is werkgevers en deelnemers het bestuur per 3 jaar onderzoek. AOW leeftijd Er lag al een wetsvoorstel bij de Eerste zekerheid te kunnen betalen. Het FTK Minister Kamp gekomen met de hoofd- vormen, zou er de mogelijkheid moeten Onlangs heeft de Tweede Kamer ook Kamer om de AOW- leeftijd en de stelt eisen aan pensioenfondsen met lijnennota financieel toetsingskader. komen dat de belanghebbenden een Om het aantal organen te beperken ingestemd met het zogenaamde pensioenrichtleeftijd te verhogen. In het betrekking tot de rekenrente waarmee zij Op het moment dat dit artikel wordt beroepsbestuur benoemen (extern worden in het voorstel de deelnemers- Lenteakkoord, waardoor de AOW-leeftijd licht van de meest recente ontwikkelin- verplichtingen waarderen, maar vraagt geschreven is het nog te vroeg hier bestuur). De werkgever, deelnemers en raad en het verantwoordingsorgaan volgend jaar al met één maand omhoog gen heeft Minister Kamp de Eerste ook buffers bij de risico s die zij nemen dieper op in te gaan. pensioengerechtigden houden dan vervangen door één nieuw orgaan: gaat. In de jaren erna zal de AOW-leeftijd in stappen verder worden verhoogd. Dit leidt ertoe dat uiterlijk in 2019 de pensioengerechtigde leeftijd van 66 jaar wordt bereikt en uiterlijk in 2023 een Kamer verzocht om dit wetsvoorstel nog even te laten rusten. 2 Herziening Financieel Toetsingskader in hun beleggingen en stelt eisen aan de communicatie naar de deelnemers. Belangrijke onderwerpen van discussie zijn de rekenrente die pensioenfondsen 3 Veranderingen ten aanzien van het pensioenbestuur Tot slot ligt er een wetsvoorstel klaar dat betrekking heeft op het pensioenbestuur. toezicht op dat bestuur. Een ander uitgangspunt is de adequate representatie van belanghebbenden. In dat kader regelt de wet dat pensioengerechtigden vertegenwoordigd zijn in het bestuur. de deelnemers- en pensioengerechtigdenraad. Bedoeling is dat de wet in 2013 in werking treedt, maar de vraag is of dat gehaald kan worden. Er is namelijk veel kritiek op het voorstel en er liggen leeftijd van 67 jaar. Vervolgens wil men de AOW-leeftijd parallel laten lopen met Als gevolg van de vergrijzing en de stijgende levensverwachting zullen er moeten hanteren en het omgaan met een stijgende levensverwachting. De Wet versterking bestuur pensioenfondsen wil de regels herzien ten aanzien Verder wil de wetgever het toezicht op het bestuur verzwaren. Deze maatregel al wijzigingsvoorstellen van de verschillende politieke partijen. de stijgende levensverwachting. aanpassingen gedaan moeten worden Met behulp van de rekenrente worden de van governance, oftewel een scheiding is onder andere gebaseerd op de bevin- om ons pensioenstelsel in de toekomst verplichtingen van de fondsen bepaald van taken en verantwoordelijkheden van dingen van de commissie Frijns die in betaalbaar te houden. Deze ontwikkelin- en daarmee de hoogte van de dekkings- bestuur, uitvoering en toezicht en goede 2009 onderzoek heeft gedaan naar het 12 focus juli

8 pit in stelling PIT tig! Carola Wilkens iedereen kan invloed uitoefenen op z n oudedagsvoorziening Rob de Hart in het verleden hebben de beurzen zich altijd weer hersteld Nicole Kort als je je in jouw eigen pensioen verdiept, maak je het juist tastbaar! Ons pensioenfonds beschikt over PIT: het Pensioen Informatie Team. De teams bestaan uit enthousiaste cabinemedewerkers, die affiniteit met pensioenen hebben. In deze editie van Focus leggen we drie stellingen voor aan drie PIT-ers. Carola Wilkens, Nicole Kort en Rob de Hart geven hun mening. Stelling 1 Er is straks toch niks meer over van het pensioen, dus waarom zou ik nu iets doen? Carola, Nicole en Rob zijn het erover eens dat deze stelling geen hout snijdt. Nicole Kort: Met het opbouwen van je pensioen investeer je in de toekomst. Je hebt, zeker als je nog jong bent, invloed op de hoogte van je pensioen. Er gebeurt in een mensenleven namelijk van alles dat samenhangt met de hoogte van je pensioen. Hoe meer je je daarvan bewust bent, hoe beter. Dan kun je er naar handelen. Carola Wilkens is het hiermee eens: Als je in deze stelling gelooft, moet je zeker iets doen! Pensioen verdwijnt niet, elke maand bouw je pensioen op en KLM bouwt heel hard mee. Rob de Hart vindt het onwaarschijnlijk dat er straks niks meer over zou zijn van het pensioen: Pensioenfondsen beleggen gespreid om de risico s te beperken. Het verleden heeft bewezen dat pensioenfondsen over lange periodes gemiddeld goede rendementen behalen. De afgelopen jaren is een aantal factoren van negatieve invloed geweest op de rendementen en de dekkingsgraad van pensioenfondsen. Denk hierbij aan de daling van de beurskoersen door de kredietcrisis, de bankencrisis en de historisch lage rentestand waartegen de pensioenfondsen hun verplichtingen moeten waarderen. Deze unieke situatie heeft geleid tot lage rendementen en een lage dekkingsgraad. Ook in het verleden zijn er wel eens dips op de beurzen geweest, maar ze hebben zich altijd weer hersteld. Ik verwacht dat dit ook nu weer zal gebeuren, al zal dat door de huidige economische omstandig heden en de overheidsbezuinigingen wel wat langer duren. Stelling 2 Bij KLM is alles goed geregeld, dus ik hoef niet om te kijken naar m n pensioen. De drie PIT-ers vinden dat eenieder juist wél moet na denken over zijn of haar pensioen en welke gebeurtenissen daar invloed op hebben. Rob: Is het pensioen als je gepensioneerd bent voldoende om je uitgavenniveau voort te zetten of maak je een ongewenste terugval? Kijk op je pensioenoverzicht (UPO, red.) naar het pensioen dat je krijgt als je met pensioen gaat, tel hier je AOW bij op en vergelijk de uitkomst met je huidige inkomen. Indien je vindt dat de uitkomst te laag is en je nu wel een deel van je inkomen kunt missen, dan kun je dat gebruiken om zelf nog aanvullende maatregelen te nemen voor je inkomen later. Bijvoorbeeld door meer te gaan sparen of door een verzekering af te sluiten. Carola is het hiermee eens: Bij KLM is inderdaad alles goed geregeld. Juist daarom is het zo interessant om te kijken op welke manier ons pensioenfonds dit doet! Nicole wil benadrukken dat het pensioenfonds er stabiel voor staat, maar dat iedereen invloed kan uitoefenen op z n oudedagsvoorziening: In principe is alles goed geregeld. Maar dat betekent niet dat je er niet naar om hoeft te kijken. De hoogte van je pensioen hangt samen met gebeurtenissen in je leven, zoals parttime werken, wisselen van werkgever of arbeidsongeschiktheid. Je kunt een aantal gevolgen van deze life events heel eenvoudig zien via de Pensioenplanner op Stelling 3 Ook PIT er worden? Bezoek de website voor meer informatie: Het pensioenfonds hanteert een aantal voorwaarden voor deelname aan PIT: enthousiast en enige affiniteit met pensioenen is een pré Minimaal 67% in actieve dienst Maximaal 55 jaar oud Geen nevenfunctionaris Geen grondfunctie 100% aanwezigheid op de opleidingsdagen Binnen een PIT-termijn (18 maanden) twee terugkomdagen bijwonen Bij aanvang van PIT-termijn, minimaal 36 maanden in actieve dienst (geen pensioenplannen binnen drie jaar) Pensioenbewustzijn krijg je niet omhoog, want pensioen is nu eenmaal een saai onderwerp. Eensgezindheid onder de PIT-ers: pensioen is geen saai onderwerp! Carola: De actualiteit heeft deze stelling ingehaald. De kranten staan er vol mee. Als je je in jouw eigen pensioen verdiept, maak je het juist tastbaar! De presentatie van pensioengerelateerde onderwerpen kan wel een stuk minder saai, aldus Nicole: Veel mensen slaan de financiële pagina s in de krant liever over. Ik eerlijk gezegd ook. Als pensioenen aantrekkelijker gebracht zouden worden, bijvoorbeeld via social media of op een verrassende manier, zou het meer mensen aanspreken. Rob geeft tot slot nog een tip: Denk niet: Ik wacht wel tot ik gepensioneerd ben en dan zie ik wel wat ik krijg. Het gaat om inkomen voor, als het goed is, een kwart van je leven! Je moet juist vooruitzien en aan financiële planning doen. Vroeger was pensioen een zeker iets. Het is nu van heel veel factoren afhankelijk. De Pensioenplanner is samen met je UPO een middel om eenvoudig jouw persoonlijke situatie en mogelijke veranderingen te bekijken. Doe er je voordeel mee! 14 focus juli

9 deeltijdwerken als je minder werkt bouw je ook minder pensioen op Dorain Wetstede, eenbander bij KLM, woont samen in Zaandam en is 32 weken zwanger van haar eerste kindje. Na haar zwangerschap gaat Dorain minder werken. Voor haar een goede reden om zich te verdiepen in haar toekomstvoorziening èn zich aan te melden voor het Pensioen Informatie Team (PIT)! Dorain en haar vriend tekenden in december 2011 een samenlevingscontract. Ik houd niet van verrassingen en laat me graag goed voorlichten. Vooral als het om financiële zaken gaat. Aangezien mijn vriend nog studeert en ik in verwachting ben, leek het ons goed om het een en ander vast te leggen in een samenlevingscontract. Dorain Wetstede werkt als eenbander bij KLM, gaat na de bevalling minder werken, heeft zich aangemeld voor het PIT. Ik houd niet zo van verrassingen, zeker niet van financiële Minder werken Dorain gaat na haar zwangerschapsverlof 67% werken in plaats van fulltime. Met de komst van de baby wil ik minder gaan werken, zodat ik straks meer tijd heb om met mijn kindje door te brengen. Als ik 100% op Europa blijf vliegen, is die vrije tijd te beperkt wat mij betreft. Via de site van de belastingdienst heb ik uitgezocht welk percentage voor mij het meest gunstig is. Maar ik heb begrepen dat je door minder te gaan werken ook minder pensioen opbouwt. Wij hebben bij KLM een eindloonregeling, maar wat dat betekent met die 67% werken weet ik nog niet precies. Daar ga ik me in verdiepen als alles na mijn bevalling weer in rustiger vaarwater komt, bijvoorbeeld door de pensioenplanner te bezoeken. Te jong voor pensioen Dorain: Ik heb me onlangs aangemeld voor PIT. Ik vertelde een collega een paar jaar geleden dat ik op mijn 21 e ben gestart met pensioen opbouwen en dat ik daar tevreden over was. De betreffende collega vond mij nog veel te jong om me bezig te houden met mijn pensioen. Vreemd! Hoe eerder je je bewust bent van je toekomst, hoe beter toch? Toen PIT in beeld kwam zag ik een mogelijkheid om anderen aan te sporen na te denken over pensioen. Ik ga me daarbij vooral richten op jonge collega s, want ik vind dat het besef dat je goed voor je pensioen moet zorgen er al vroeg moet zijn. Minder werken en de gevolgen voor uw pensioen In de voorwaardelijke eindloonregeling bouwt u ouderdomspensioen op, gebaseerd op de hoogte van uw laatstverdiende salaris. Werkt u minder dan 100% dan verdient u ook minder en bouwt u ook minder pensioen op. Als u over een bepaalde periode 100% heeft gewerkt en daarna minder gaat werken, dan wordt voor uw pensioenopbouw een gemiddeld deeltijdpercentage berekend. Een rekenvoorbeeld op basis van de eindloonregeling: U heeft bijvoorbeeld 10 jaar 50% gewerkt en 10 jaar 100%. Dan is het gemiddelde deeltijdpercentage over de totale deelnemerstijd van 20 jaar 75%. Uw ouderdomspensioen bedraagt in dit geval 75% van het ouderdomspensioen dat u met een volledige baan in 20 jaar zou hebben opgebouwd. Dorain is op 7 juni 2012 moeder geworden van zoon Omillio Dennis Miller. Moeder en zoon maken het goed. Gefeliciteerd! Bezoek voor meer informatie over deeltijdwerken en deeltijdwerken in de middelloonregeling de website: 16 focus juli

10 Eugène van Halder gepensioneerd senior purser, was vicevoorzitter sinds 1995 Rob Koster senior purser, maakt sinds 1999 deel uit van het bestuur wisseling van de wacht Pensioen wordt De huidige pensioenwereld mag met recht dynamisch genoemd worden. Eugène van Halder en Rob Koster zitten sinds de jaren 90 in het bestuur van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Zij ervaren die dynamiek aan den lijve. Van Halder heeft zijn vicevoorzitterschap van werknemerszijde vanaf juni overgedragen aan Koster. Samen werpen ze hun blik op de veranderingen in pensioenland. Eugène van Halder, gepensioneerd senior purser, is vicevoorzitter sinds In de bestuursvergadering van mei bespre ken we altijd de resultaten van het voorgaande jaar. Daarvoor ben ik medeverantwoordelijk, dus dat wilde ik graag afronden. Maar daarna heb ik het stokje van vicevoorzitter overgedragen aan Rob Koster. Ik ben nu bijna een jaar gepensioneerd, dus tijd om afstand te doen van mijn vicevoorzitterschap. Mijn bestuursperiode eindigt overigens op 31 december van dit jaar. Zijn opvolger, senior purser Rob Koster, heeft er zin in! Ik maak sinds 1999 deel uit van het bestuur, dat een hecht team is. Dat merk je zowel aan de samenwerking tussen werknemersleden onderling Eugène van Halder Rob Koster als tussen de werkgevers- en werknemerspartijen in het bestuur. We hebben allemaal dezelfde pet op, om in cabinetermen te spreken. Verstandig beleggen en goed communiceren Die goede samenwerking levert een tot op heden relatief gezond pensioenfonds op. Koster: Het gaat goed met het fonds, voor zover je daarvan kunt spreken in deze tijden. Er heeft namelijk nog nooit zo veel geld in kas gezeten. Desondanks ziet het er, door de extreem lage rentestand en de sterk toegenomen levensverwachting, niet rooskleurig uit. We moeten onze beleggingen nu heel nauwgezet in de gaten houden en in onze communicatie naar deelnemers duidelijk maken dat verwachtingen uit het verleden niet altijd meer waargemaakt kunnen worden. De wereldeconomie bevindt zich in een periode van ongekende turbulentie. Betrokkenheid door kleine afstand De dynamiek in de pensioenwereld blijft niet onopgemerkt bij het grote publiek. Koster: Waar men vroeger nog dacht: Hij zit in het bestuur van het pensioenfonds, die heeft vast geen vrienden denkt men nu: Handig, even vragen hoe het zit met de dekkingsgraad. Pensioen wordt onderhand bijna sexy. En ja, het is leuk om daar deel van uit te BIjna sexy maken. Het is een uitdaging om vicevoorzitter te worden in een tijd waarin pensioen als arbeidsvoorwaarde onder zware druk staat. Denk maar aan de verhoging van de AOW-leeftijd en de indexatieproblematiek. En we willen het goed doen, dat staat voorop. Van Halder gelooft niet dat professionals het verschil zouden maken in dit pensioenfondsbestuur: De deelnemers van het fonds hebben eenzelfde baan als wij. We kunnen ons heel goed verplaatsen in onze doelgroep en aangeven welke vragen zij heeft. Daarbij geldt ook: de prestaties van het pensioenfonds bepalen ook hoe het met ons eigen pensioen gaat. Bij ons zou een professioneel bestuur niet werken, juist omdat we zo dicht bij de deelnemers staan, veel contact met hen hebben en daardoor direct betrokken zijn. Regentesk Van Halder: Toen ik aantrad in het bestuur hadden we nog een Raad van Beheer, heel regentesk. We vergaderden vier keer per jaar. Dat was in mijn ogen een pure formaliteit. Nu komen we veel vaker bij onze pensioenuitvoerder Blue Sky Group. Koster: Ik tel zo n vijftig tot zestig opkomsten per jaar. Er gaat eigenlijk geen dag voorbij dat ik niet bezig ben met pensioen, ook op de route. Beide heren geven aan dat hun betrokkenheid bij de pensioenen in het systeem is gaan zitten. Van Halder: Pensioen zit bij mij tussen m n oren. Elk nieuwsfeit dat ik lees bekijk ik met een pensioenbril. Alles dat te maken heeft met consumentenvertrouwen, dekkingsgraden en landen als Frankrijk, Spanje en Portugal relateer ik aan het pensioenfonds. Dat is veel intensiever geworden dan vroeger. Dikke pakken papier De communicatie met deelnemers is een belangrijk aandachtspunt voor het bestuur, juist in deze tijden. Koster: We moeten onze doelgroep gericht benaderen, want ze krijgen al genoeg dikke pakken papier om door te lezen. Als daar ook media van het pensioenfonds tussendoor komen, dan kunnen die maar beter heel aantrekkelijk zijn. We hebben er veel voor over om deelnemers bij hun pensioen te betrekken. Zo geven we Focus uit, hebben we een website, schrijven we brieven, versturen we een nieuwsbrief per en maken we filmpjes. Bloggen of twitteren doen we nog niet, maar wie weet wat de toekomst brengt! Als daaraan behoefte is, dan spelen we erop in. Vroeger dacht men: Hij zit in het bestuur van het pensioenfonds, die heeft vast geen vrienden. Ondenkbare scenario s De huidige economische tijden zorgen ervoor dat pensioen, vroeger een zekerheid, nu iets wordt om over na te denken. Koster: Wij opereren met risico s, ook met risico s waarvan je je vroeger niet kon voorstellen dat ze bestonden. Zo hield niemand een tsunami, gevolgd door een nucleaire ramp, voor mogelijk. Maar je hoeft Fukushima nu maar te noemen en iedereen weet dat het bewaarheid is geworden. Landen die hun schulden niet meer kunnen betalen, ondenkbaar! Ik kan nu zo vijf landen noemen De conclusie is dat we als pensioenfonds balanceren op een dunne lijn tussen dat wat je waar wilt maken en dat wat de gure buitenwereld ons toestaat. Dat gaat ons bezig houden de komende tijd. Maar we hebben de afgelopen jaren laten zien dat we hiermee om kunnen gaan. Saai of sexy? Koster, overdenkend: Eigenlijk zou ik wel willen dat pensioen weer net als vroeger supersaai was. Van Halder: Precies, dat iedereen het woord dekkingsgraad weer moet opzoeken in het woordenboek. Koster: Hoe dan ook, we blijven als bestuur niet stil zitten. We staan bekend als een vooruitstrevend fonds, en we blijven vernieuwen, ook de komende jaren. 18 focus juli

11 Lees de folder Meer grip op je pensioen in 4 stappen! Stap 1 Bekijk hoe uw inkomen eruit ziet als u met pensioen gaat. Stap 2 Denk na over wat u later nodig hebt. Stap 3 Bepaal of u genoeg pensioen opbouwt. Stap 4 Bekijk uw situatie regelmatig en vraag om uitleg. De folder is te bekijken op Colofon Focus verschijnt driemaal per jaar en wordt verstuurd aan deelnemers en gepensioneerden van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Redactie Blue Sky Group B.V., Amstelveen Redactieadres Redactie Focus, Postbus 123, 1180 AC Amstelveen E focus@klmcabinefonds.nl Tekst Blue Sky Group B.V., Amstelveen, Lamar Communicatie, Amsterdam Art direction, ontwerp en opmaak Frissewind, profs in communicatie en design, Amsterdam Fotografie Don Wijns, Amsterdam e.a. Illustratie Bart Sparnaaij, Berlijn / Frissewind, profs in communicatie en design, Amsterdam Druk Drukkerij Aeroprint, Ouderkerk aan de Amstel contact E pensioenservice@klmcabinefonds.nl T (020) F (020)