Discussienota. Hoe vullen we in Sliedrecht de harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk in?

Transcriptie

1 Discussienota Hoe vullen we in Sliedrecht de harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk in? oktober

2 Aanleiding De discussie die we in Sliedrecht, zowel intern als met de betrokken partijen, willen voeren over de harmonisering van de kinderopvang en de peuterspeelzalen is een verdere uitwerking van de Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (Wet OKE) die in 2010 is ingevoerd. Deze wet heeft als belangrijkste uitgangspunt het organiseren van een doorgaande lijn voor kinderen met een ontwikkelingsachterstand. De gemeente dient hiervoor te zorgen door een passend aanbod van in het landelijk register geregistreerde erkende organisaties. Hierbij dient zoveel mogelijk versnippering tegengegaan te worden. De harmonisatie kinderdagopvang en peuterspeelzalen kan in dit proces een belangrijke rol vervullen. Het (landelijk) streven is het gelijktrekken van alle wettelijke regels, eisen en de financiering van de beide vormen van opvang. Voor beide organisaties kan dit een kwaliteitsimpuls betekenen, maar voor de klant ook tot een meer flexibel (uren) aanbod. Harmonisering is een traject dat lokaal en passend op basis van een visie moet worden ingevoerd. Ook in Sliedrecht moet daarom gekozen worden op welke wijze invulling wordt gegeven aan de harmonisatie. Hierbij is het belangrijk op basis van een visie welke keuzes de gemeente,na overleg, maakt over (1) wie de aanbieders zijn, of worden en (2) welke regels, financiering en tijdpad daaraan worden gekoppeld. De gemeente Sliedrecht wil deze discussie met alle betrokkenen voeren. Deze discussienota levert een stukje informatie en een aantal ideeën om te komen tot een aangepast beleid De nota geeft eerst algemene informatie, waarna we de diverse ontwikkelingen plaatsen in de lokale situatie van Sliedrecht. Het college wil dat we met elkaar een zorgvuldig proces voeren dat leidt tot het definitieve voorstel op welke manier we de harmonisering in Sliedrecht vorm geven. 1. Korte schets relevante landelijke ontwikkelingen verleden en heden De meest relevante ontwikkelingen zijn: De (implementatie van de) wet OKE Deze wet OKE is de aanleiding dat veel gemeenten ten aanzien van deze harmonisatie een regierol hebben opgepakt. Deze regierol komt mede voort uit de verantwoordelijkheid die iedere gemeente heeft vanuit de wet OKE in het organiseren c.q. regisseren van een doorgaande ontwikkelingslijn, waarmee de kans op onderwijsachterstanden wordt verminderd. Vaak gaat dit samen met het VVE (Voor- en Vroegschoolse Educatie) beleid, maar ook met een integrale aanpak in combinatie met onderwijs en jeugdzorg. Basisonderwijs Doorgaande lijn peuteropvang dagopvang Harmonisatie 2

3 Bij deze doorgaande lijn is een belangrijke functie: de overdracht van de peuteropvang naar de basisschool. Integrale wetgeving Om te komen tot een samenhangend geheel is ook de overige landelijke wet- en regelgeving dat tot dit beleidsveld behoort, aangepast c.q. op elkaar afgestemd. Het gaat hierbij om de Wet OKE, de Wet Kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzaalwerk, de Wet op het onderwijstoezicht en de Wet op het Primair Onderwijs. Integrale kindcentra De branche organisaties voor welzijn en kinderopvang en ook de PO/raad dringen er bij het kabinet op aan te komen tot een integratie van kinderopvang, peuterspeelzalen en basisonderwijs. Deze aanpak moet enerzijds de versnippering tegengaan in het aanbod en anderzijds ervoor zorgen dat gewerkt wordt met een pedagogische lijn. Ook de drempels op het gebied van de samenwerking - die er nu soms zijn door de verschillende CAO s - moeten verdwijnen en leiden tot één organisatie. Door deze aanpak is het mogelijk de disciplines te bundelen en daardoor zowel de kwaliteit een impuls te geven als optimaal invulling te geven aan de zorg. In veel gemeenten is de peuterspeelzaal onder de wet kinderopvang gebracht onder de noemer peuteropvang. Bij onze discussie willen we deze ontwikkeling noemen en met de verschillende partijen bespreken. Gemeenten passen de financiering c.q. het subsidiebeleid aan De harmonisering heeft invloed op de wijze van bekostiging, zeker als het gaat om de subsidie aan peuterspeelzalen. Bij de harmonisatie worden in veel gemeenten peuterspeelzalen omgezet naar peuteropvang. Dit betekent dat ouders die beiden werken - als de financiering onder wet kinderopvang komt (brief minister Asscher) - dan ook in aanmerking van de kinderopvangtoeslag komen. Ook als het gaat om het bescheiden aantal uren van de peuterspeelzaal/peuteropvang. Veel gemeenten in Nederland zijn (omdat het geen wettelijke taak is) om die reden gestopt met het subsidiëren van de peuterspeelzalen en kiezen voor een andere vorm van subsidiering, die meer vraaggericht is (geld volgt het kind). Bij vraagfinanciering volgt de gemeente de vraag van de ouders die zelf kunnen kiezen voor welke vorm van voorschoolse voorziening zij gebruik willen maken voor hun peuter. Als de kinderopvang en de peuterspeelzalen worden geharmoniseerd dan is het logisch dat ook de bijdrage van de ouders die wel of geen recht op een kinderopvangtoeslag kunnen ontlenen, gelijk getrokken wordt. Voor ouders die recht hebben op de kinderopvangtoeslag behoeft de gemeente dan geen subsidie meer te betalen. Er zijn in die nieuwe situatie in feite twee categorieën van ouders te onderscheiden: 1. Ouders die recht hebben op kinderopvangtoeslag en dit via de belasting (terug) ontvangen. Zij betalen aan de kinderopvangorganisatie het volledige tarief. 3

4 2. Ouders die geen recht hebben op kinderopvangtoeslag. Deze ouders betalen dan een inkomensafhankelijke bijdrage aan de aanbieder, terwijl de gemeente het verschil subsidieert. Daarnaast kan er nog een onderscheid gemaakt worden in de doelgroepouders met kinderen die gebruik kunnen maken van het VVE-aanbod (vier dagdelen) en ouders van niet-doelgroepkinderen. VVE Gemeenten krijgen extra geld om taal- en ontwikkelingsachterstanden bij zeer jonge kinderen niet alleen te signaleren, maar deze ook te proberen te verminderen, c.q. weg te werken. Het gaat hierbij om zogenaamde doelgroepkinderen. In Sliedrecht worden kinderen als doelgroepkind door het consultatiebureau geïndiceerd, wanneer er sprake is achterstand op een van de volgende gebieden: taal, rekenen, motoriek en/of sociaal-emotioneel. Deze doelgroepkinderen, waarbij de kans op een achterstand groter wordt geacht, worden in staat gesteld niet twee, maar vier maal in de week gebruik te maken van de (peuter)opvang. De gemeente subsidieert dit vanuit de beschikbare gelden. In Sliedrecht is het beschikbare bedrag voor de periode van 2011 tot en met 2014 vastgesteld op jaarlijks ,72. De wijze van toedeling en inzet wordt nader toegelicht onder het kopje situatie Sliedrecht. Overigens krijgen alle peuters in de gemeente Sliedrecht op de peuterspeelzalen en in twee kinderdagverblijven het VVE- aanbod. Aandachtspunt: De gemeente is verantwoordelijk voor de financiering van de voorschoolse educatie en de schoolbesturen voor de vroegschoolse educatie 1. Bezuinigingen/ crisis/ gewijzigde regelgeving Het is duidelijk dat bezuiniging op landelijk niveau ten aanzien van de kinderopvangtoeslag voor de branche grote gevolgen heeft. De ouderbijdrage voor het eerste kind is vanaf 2012 sterk verhoogd en daarnaast is het maximum aantal uren kinderopvang waarvoor een toeslag kan worden aangevraagd gekoppeld aan het aantal uren van de ouder die het minste werkt. Ouders boven een bepaalde inkomensgrens ( ) ontvangen helemaal geen kinderopvangtoeslag meer. Een andere factor die een belangrijke rol speelt bij de terugloop is de opgelopen werkeloosheid. Dit alles heeft er toe geleid dat minder ouders gebruik maken van de kinderopvang. Naast de belangrijke impact die dit heeft op de branche, is ook om die reden de harmonisatie een belangrijk proces. Deze zaken hebben landelijk het gevolg dat inmiddels zo n 15% van de organisaties het niet meer redden. Het heeft ook als gevolg dat de ouder(s) op zoek gaan naar alternatieven, o.a. weer meer inzet van opa en oma, familieleden, kennissen en vrienden. 1 Voorschoolse educatie is voor doelgroep peuters op de peuterspeelzalen en de kinderdagverblijven. Vroegschoolse educatie is bedoeld voor de doelgroep kleuters uit groep 1 en 2 van de basisschool. 4

5 Aandachtspunt Elkaar goed informeren of de crisis, of als het nieuwe systeem (inkomensafhankelijke bijdrage) wordt ingevoerd gevolgen heeft voor het deelnamepercentage. Kwaliteit In het landelijk register kinderopvang en peuterspeelzalen staan alle gastouderbureaus, gastouders, kinderdagverblijven, organisaties voor buitenschoolse opvang en peuterspeelzalen die voldoen aan de wettelijke kwaliteitseisen, vermeld. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van de kinderopvang. De GGD houdt dit toezicht namens de gemeente. Het toezicht is sinds 2012, mede door een aantal landelijk incidenten, verscherpt. De belangrijkste onderdelen die door de GGD namens de gemeente(n) gecontroleerd worden zijn: - De inrichting en het gebruik van de ruimtes waar kinderen komen - Hoe met de peuters wordt omgegaan en het pedagogisch beleidsplan - De werkwijze van de medewerkers - Of de beroepskrachten bevoegd zijn en een verklaring omtrent gedrag (VOG) bezitten. - De GGD inspecteur stelt na het bezoek een inspectierapport op. De kinderopvangorganisatie moet dit op de websiteplaatsen of op een andere manier voor ouders toegankelijk maken. Als het gaat om de inhoudelijke kant (vooral VVE) dan is het inspectierapport leidend. De gemeente vraagt in die gevallen de organisatie om een plan van aanpak voor de genoemde onvolkomenheden en controleert op het behaalde resultaat. Onvoldoende(s) scoren kan vanwege de wettelijke taak van de gemeente ten aanzien van de kwaliteit gevolgen hebben voor de subsidie(s) vanuit de gemeente. Brief minister Asscher Integratie van kinderopvang en peuterspeelzalen: samen met de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ben ik bezig met de uitwerking van de opdracht uit het Regeerakkoord om de financiering van peuterspeelzaalwerk onder de Wet kinderopvang te brengen. Ik zal uw Kamer zo spoedig mogelijk nader informeren over onze plannen. Aandachtspunt: In dit kader is het belangrijk te weten hoe de geldstromen gaan lopen, rechtstreeks naar de organisaties? Position Paper Kinderopvang-Onderwijs-Welzijn De belangenorganisaties hebben een brief aan het kabinet en de tweede kamer gestuurd (zie bijlage). Diverse onderdelen van deze brief zullen bij onze discussie worden betrokken. 5

6 2. Korte schets stand van zaken in Sliedrecht Peuterspeelzalen De peuterspeelzalen in Sliedrecht vallen sinds 1 oktober 2013 allemaal onder de organisatie SKA (Stichting Kindcentra Alblasserwaard). Peuterspeelzaal Bij de Hand maakt vanaf 1 oktober 2013 onderdeel uit van SKA. SKA heeft in de gemeente Giessenlanden ook een kinderdagverblijf. Het gebruik van de 5 peuterspeelzalen van SKA SKA beschikt vanaf 1 oktober 2013 over 5 peuterspeelzalen in Sliedrecht. Iedere peuterspeelzaallocatie heeft 60 kindplaatsen.(onder een kindplaats wordt verstaan de plaatsingscapaciteit die nodig is om een kind gedurende een jaar 10 dagdelen per week opvang te bieden.) Peuterspeelzalen Locatie Adres Kindplaatsen Aantal kinderen 2 SKA Madelief Maaslaan Jip en Janneke Valkweg Lapjeskat Valkweg t Klavertje 4 Prickwaert Bij de Hand Scheldelaan Totaal Een peuter in de reguliere groep volgt twee dagdelen (De peuterspeelzaal van SKA duurt s ochtends drie uur en s middags 2 1/2 uur). Aangezien SKA op de woensdagmiddag en vrijdagmiddag (nog) geen aanbod heeft kunnen er per locatie 4 groepen draaien. Volgens de gegevens van SKA waren er in 2012 in totaal 368 kinderen die VVE hebben gevolgd. 60 peuters daarvan behoren tot de zogenaamde doelgroep kinderen. De definitie van een doelgroepkind voor de gemeente Sliedrecht is 3 : Alle kinderen woonachtig in Sliedrecht, die aan de volgende voorwaarden voldoen: a) het opleidingsniveau van de ouders is lager dan VBO; mits er sprake is van daadwerkelijke achterstand bij hun kind; b) het consultatiebureau bij het invullen van de risicofactorenlijst twee of drie risicofactoren signaleert op de volgende gebieden: taal, rekenen, motoriek en/of sociaal-emotioneel; 2 Het aantal kinderen kan per maand verschillen. 3 Deze definitie is opgenomen in de Samenwerkingsovereenkomst VVE Sliedrecht, die op 23 september 2013 ondertekend is. 6

7 c) als er tijdens consulten op het consultatiebureau blijkt dat het kind een achterstand heeft in de spraakontwikkeling; d) als pedagogisch medewerkers op peuterspeelzalen en kinderdagverblijven een achterstand signaleren op de volgende gebieden: taal, rekenen, motoriek en/of sociaalemotioneel. Deze doelgroep kinderen krijgt, omdat zij en grotere kans heeft achterstand in het onderwijs op te lopen een aanbod van vier dagdelen, waarvan landelijk meestal de twee extra dagdelen bekostigd worden vanuit de VVE middelen. SKA geeft deze groep evenals de reguliere aandachtskinderen en de voorrangskinderen extra begeleiding op maat. De bekostiging van de peuterspeelzalen in 2013 In de gemeente Sliedrecht is SKA de organisatie die, mede doordat ze Bij de hand hebben overgenomen, de peuterspeelzalen invult. SKA ontvangt hiervoor vanuit de gemeente een (doelgroepgerichte) subsidie. Daarnaast vraagt SKA aan de ouders een ouderbijdrage en ontvangt zij in het kader van de Voor- en Vroegschoolse Educatie middelen. Indien we de lijn van de harmonisatie volgen, zal deze aanbodgerichte aanpak plaats maken voor een vraaggerichte aanpak. Door peuterspeelzalen als kinderopvang te registreren blijft de subsidie (inkomensafhankelijk) beschikbaar voor ouders die geen recht hebben op kinderopvangtoeslag. Gastouders In Sliedrecht telt verder nog 65 gastouders. Voor de rol van de gastouders verandert er Vooralsnog bij het proces van de harmonisatie niets. Wel is het goed in beeld te brengen om hoeveel peuters het gaat, zodat we ook weten hoeveel peuters niet naar een vorm van opvang gaan. De gastouders spelen bij het traject van de harmonisatie geen verdere rol. Samen vattend Sliedrecht telt 903 peuters * Kinderopvang 246 peuters Peuterspeelzaal 368 peuters (in 2012) Gastouders 149 peuters (augustus 2013) In totaal 763 peuters Non bereik 140 peuters *de cijfers zijn onder voorbehoud/ er vindt nog een check plaats gezien de verschillende peildata 7

8 Kinderopvang in Sliedrecht Een overzicht van de aantallen die in Sliedrecht gebruik maken van de kinderopvang en/of de BSO. Kinderdagopvang Locatie Adres Kindplaatsen Aantal kinderen Catalpa De Krullevaar Dr. De Visserstraat Vertah Eigenwijs Prickwaert kinderdagverblijf KOV Ieniemienie* Ieniemienie Rivierdijk Totaal Tabel Aanbod kinderdagopvang Sliedrecht * Kinderopvang Ieniemienie is in april 2012 gestart Situatie BSO in Sliedrecht Buitenschoolse opvang Locatie Adres Groepen Catalpa Pluk Maaslaan 10 4 SKA t Valkennest Valkweg 8 2 Wasco* Oranje Nassauschool Merwestraat 16 1 Totaal 7 Tabel 4.6 Aanbod buitenschoolse opvang Sliedrecht * Wasco is in augustus 2012 gestart De kinderopvang en de bso zijn niet gesubsidieerde activiteiten. Ouders kunnen een kinderopvangtoeslag ontvangen van de belasting, afhankelijk van hun situatie (het aantal werkende uren en het inkomen). Bij de belasting gaat men uit van de volgende uurbedragen: (verwacht bedrag) opvang in kinderdagverblijven: 6,46 6,70 buitenschoolse opvang: 6,02 6,25 gastouderopvang 5,17 5,37 In de ouderbijdragentabel is af te lezen welke compensatie men mag verwachten, nog gebaseerd op (zie ook de bijlage). Zeer binnenkort (oktober) komt de nieuwe ouderbijdragentabel beschikbaar. De gemeente subsidieert de organisaties die kinderopvang en/of BSO aanbieden niet. Wel kan het zijn dat zij in het kader van de VVE activiteiten een subsidie ontvangen. Huisvesting De kinderdagopvang, de peuteropvang of de peuterspeelzaal kan gevestigd zijn in een eigen gebouw, of maken gebruik van een aantal vierkante meters van een (brede) school. Het staat een schoolbestuur vrij om binnen de daartoe afgesproken regels de organisatie uit te kiezen waarmee zij wil 8

9 samenwerken. Indien als locatie gebruik wordt gemaakt van ruimte(n) binnen de school of een gemeentelijk gebouw dan is de volgende informatie relevant. Medegebruik We spreken over medegebruik bij het gebruik van een onderwijsgebouw door derden, voor educatieve doeleinden of gebruik ten behoeve van culturele, maatschappelijke of recreatieve doeleinden. Indien een schoolbestuur als juridisch eigenaar medewerking aan het medegebruik verleent, is hiervoor geen toestemming van B&W nodig. Voor het medegebruik wordt meestal een kostendekkend tarief gerekend voor de exploitatielasten. Indien de ruimte weer voor het onderwijs noodzakelijk is kan de gemeente deze ruimte vorderen. Verhuur Voor verhuur van een of meerdere ruimten in een schoolgebouw dient het schoolbestuur wel toestemming te vragen aan B&W. Bij verhuur gaat het om het beschikbaar stellen van ruimte aan commerciële instellingen. Voor de afgesproken huurperiode kan de ruimte niet gevorderd worden. Uniform beleid Voor zowel de gemeente, als voor de huurder van ruimten binnen schoolgebouwen is het belangrijk welk verhuurbeleid wordt gehanteerd. Indien ruimten in schoolgebouwen worden verhuurd, dan dient het schoolbestuur vooraf toestemming te vragen. Meestal wordt deze toestemming verleend en volgt er een vaststellingsovereenkomst, waarin de rechten en plichten tussen gemeente en schoolbestuur worden geregeld en sluit het schoolbestuur een huurovereenkomst af met de huurder. In de huurprijs zit in een aantal gemeenten ook een bijdrage aan de gemeente voor de stichtingskosten. Hier is door schoolbesturen (de zaak Brunssum) bezwaar gemaakt. De uitspraak is geweest dat als het gaat om bestaande gebouwen waarvan destijds de kapitaallasten in de begroting zijn opgenomen, het niet juist is als gemeenten daar nog kosten voor in rekening brengen. De gemeente mag wel een onderbouwde bijdrage in de kosten vragen mits deze aantoonbaar voor de onderwijshuisvesting wordt gebruikt. Anderzijds dient de gemeente rekening te houden met de wet markt en overheid. Kortom een onderwerp dat om duidelijkheid en afstemming vraagt en daarom ook door de gemeente, in overleg met de betrokkenen, wordt opgepakt. 9

10 De inzet van de VVE middelen De gemeente Sliedrecht ontvangt van het Rijk voor de periode jaarlijks een bedrag van ,-- Deze middelen zijn in 2012 op de volgende onderdelen ingezet. Onderdeel Uitgaven Peuterspeelzalen SKA ,-- Peuterspeelzaal Bij de Hand ,-- KDV Eigenwijs ,-- KDV Catalpa ,-- Schakelklassen OPOPS ,-- RIVAS zorggroep 7.500,-- Ouderbijdrage doelgroepkinderen ,-- Cursus taalcoördinator/onderwijsassistent 2.000,-- Verantwoording logopedische dienst ,-- (Reserve) 2.092,-- Totaal ,-- Ligging peuterspeelzalen, kinderdagopvang en buitenschoolse opvang voorzieningen in Sliedrecht Het beleid van de gemeente Sliedrecht De harmonisering zal moeten aansluiten op het beleid dat de gemeente Sliedrecht voor ogen staat. Deze benadering sluit aan op in dat kader zijn de belangrijkste punten op een rijtje gezet vanuit de diverse beleidnotities: a. De gemeente vindt het belangrijk dat iedere peuter in staat wordt gesteld een vorm van peuteropvang te kunnen volgen; b. De gemeente wil samen met de partners werken aan een doorgaande lijn, waarmee de kans op onderwijsachterstanden verminderd wordt. c. Het percentage doelgroepkinderen dat deelneemt aan een VVE-programma en de resultaten die met het VVE-programma worden behaald moet in de komende jaren omhoog. De gemeente zal vanuit de regierol de samenwerking tussen de relevante partijen verder versterken. 10

11 d. Sliedrecht streeft naar een deelname van 90% van de doelgroeppeuters aan VVE programma s in peuterspeelzalen en/of kinderdagverblijven in e. De gemeente vindt het belangrijk dat de school en/of de ouders de partner die de peuteropvang aanbiedt, zelf kan kiezen. (visienota: In Sliedrecht zijn de vrije schoolkeuze, de eigen identiteit en autonomie van het onderwijs belangrijk.) Daarnaast kan de gemeente in het kader van concurrentiebeding Hierdoor kan een gedifferentieerd aanbod bestaan, waarbij voor een ieder dezelfde regels van toepassing zijn. f. De gemeente biedt kaders en faciliteert waar mogelijk de initiatieven op het gebied van de brede school en/of de integrale kindcentra. g. Wil een organisatie voor subsidie in aanmerking komen dat dient zij geregistreerd te staan in het landelijk register kinderopvang en peuterspeelzalen (LRKP). h. De gemeente vindt het belangrijk dat zij haar wettelijke taak ten aanzien van de bewaking van de kwaliteit actief invult in het belang van de peuters. Waarom harmoniseren Er is een aantal redenen om de harmonisering in Sliedrecht actief met alle betrokken partijen in te vullen. Naast de eerder genoemde redenen die voortkomen uit de Wet OKE waarbij het streven van de huidige minister Ascher is uiteindelijk te komen tot de constructie om de peuterspeelzalen ook qua financiering onder de wet kinderopvang te latenvallen is het belangrijk actief te zijn. Op een goede manier hierop inspelen kan wellicht leiden tot een breder arrangement van waaruit ouders kunnen kiezen, maar is ook een goede aanloop tot die scholen/ schoolbesturen die samen met een organisatie willen komen tot een integraal kindcentrum. Het advies is enerzijds de discussie over op welke wijze de harmonisatie vorm te geven met de betrokkenen te starten. Hierbij kan het uitgangspunt zijn dat we 2014 nog een voorbereidingsjaar gebruiken en dat we in 2015 starten met een andere vorm van financiering, te weten een inkomensafhankelijke bijdrage voor die ouders die geen gebruik kunnen maken van de kinderopvang. Het uitgangspunt van de gemeente is om de schoolbesturen te laten besluiten wie hun partner in de kinder-/ peuteropvang is. Hierbij moet wel bewaakt worden dat het aanbod niet te versnipperd wordt. Dit mede omdat dit de flexibiliteit van het aanbod zal beperken. Met elkaar zullen we moeten bepalen welk uurtarief voor de gemeente Sliedrecht gehanteerd wordt als uitgangspunt. Daarnaast is er ook de discussie dat de huidige peuterspeelzalen, om kostendekkend te kunnen draaien hun aanbod in uren verlengen. Daar tegenover staat dat de huidige kinderopvangorganisaties ook onder dezelfde condities de peuteropvang kunnen aanbieden. Kortom afspraken, maar wellicht beter nog vormen van samenwerking kunnen het doel waar we het allemaal voor doen - het belang van het kind en de mogelijke achterstanden voorkomen - alleen maar goed doen. De ervaring leert dat het belangrijk is om alle bij dit onderwerp betrokken spelers bij de discussie die tot het definitieve voorstel moet leiden, te betrekken. De communicatie naar een ieder speelt in dit soort trajecten, naast een gedegen voorbereiding een essentiële rol. 11

12 In de discussie wordt ook meegenomen op welke manier de eventueel beschikbare VVE middelen worden ingezet en hoe we met elkaar het rendement realiseren Afhankelijk van de invulling van de harmonisering kan de invoering van de ouderbijdragentabel voor de gemeente in vergelijking met de huidige situatie een besparing opleveren. Ouders die in aanmerking willen komen voor een subsidie van de gemeente moeten daartoe een IB 60 verklaring overleggen, waarmee de bijdrage kan worden vastgesteld. Er zijn ook gemeenten die om de beweging van harmonisatie te stimuleren (anderen zeggen te forceren) de subsidie stoppen, waardoor peuterspeelzalen of omvallen of aansluiting zoeken bij een kinderopvangorganisatie. Dit is niet de goede manier en betekent een verlies van kwaliteit. Dit wordt onderschreven in de conclusie van een artikel over dit onderwerp in Binnenlands Bestuur die de richting die geadviseerd wordt, weergeeft. Kansen liggen voor het grijpen Als gevolg van de botte bezuinigingen verdwijnen onnodig veel peuterspeelzalen, valt een kwetsbare groep peuters buiten de boot en gaan we in kwaliteit en organisatie terug in de tijd. Dit moeten we niet willen. De Wet OKE heeft ons een mooie voorzet gegeven voor de harmonisatie van peuterspeelzalen en kinderopvang, deze hoeven we alleen nog maar af te maken. Door peuterspeelzalen als kinderopvang te registreren hoeft alleen nog subsidie beschikbaar te blijven voor ouders die geen recht hebben op kinderopvangtoeslag, dit is gemiddeld 40% van de ouders. Met vraagfinanciering ontstaat vervolgens een geheel nieuw speelveld. Peuterspeelzalen worden professioneler, er ontstaat meer samenwerking tussen voorschoolse voorzieningen en er kan relatief eenvoudig een breed VVE-aanbod worden neergezet, omdat alle groepen al met twee gediplomeerde leidsters werken. Met de harmonisatie van peuterspeelzalen en kinderopvang wordt niet alleen bezuinigd, maar wordt tegelijkertijd ook de kwaliteit verbeterd. Een mooie combinatie. De auteur van dit opiniestuk is adviseur en projectleider bij Buitenhek Management & Consult 12

13 In onze discussieronde willen we o.a graag de volgende punten aan de orde stellen. Aanvullingen zijn vanzelfsprekend welkom Discussiepunt De gedachte is om ook in Sliedrecht tot deze vraagfinanciering te komen. Hoe kijken de organisaties hier tegen aan en welke voor- en nadelen zien zij? Discussiepunt Wordt het uurbedrag van (2014) 6,70 het uitgangspunt? Discussiepunt Op basis van welke criteria delen we de beschikbare VVE middelen toe? Discussiepunt: Hoe staan de scholen/ kinder- en peuteropvang organisatie tegenover de ontwikkeling van integrale kindcentra en wat betekent dit voor Sliedrecht? Discussiepunt: Hoe behouden, verbeteren we de kwaliteit van de kinder-, peuteropvang? Discussiepunt Hoe komen we tot een transparant en uniform verhuurbeleid? 13

14 Position Paper Kinderopvang-Onderwijs-Welzijn Aan het kabinet en de Tweede Kamer, Het kabinet wil bevorderen dat onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzalen en voor- en vroegschoolse educatie op elkaar zijn afgestemd 1. Een belangrijke ambitie voor onze kinderen, onze samenleving en onze economie. Om deze ambitie te concretiseren zet het kabinet belangrijke stappen, maar laat tevens nog enkele keuzes open. Als brancheorganisaties willen wij doorpakken met het ontwikkelen van integrale arrangementen. Wij doen daarom in deze position paper voorstellen voor een gezamenlijke inspanning. We willen over deze visie graag met u in gesprek. Het maatschappelijk rendement van sluitende arrangementen voor kinderen. Het sociaal kapitaal, het cultureel kapitaal, the work force voor de 21e eeuw zit nu op de kinderopvang, de peuterspeelzaal, op school en op de buitenschoolse opvang. Of thuis. Wie Nederland een 21e eeuw toewenst waar welzijn en welbevinden, democratisch burgerschap en economische voorspoed de wezenskenmerken zijn, zal nu in de kinderen moeten investeren. Gebundelde arrangementen van kinderopvang, onderwijs, welzijn en andere voorzieningen voor kinderen zijn vanuit dat perspectief de toekomst en hebben een aantoonbaar positief effect. Want niet ieder kind krijgt van huis uit positieve ontwikkelingsimpulsen. Kinderopvang, onderwijs en welzijn kunnen met gezamenlijke preventieve en integrale aanpakken gericht op kind en omgeving ontwikkelingsachter-standen voorkomen: het kind heeft er recht op; de samenleving vraagt het; de wetenschap bevestigt het. De samenleving vraagt het: mondialisering, informatisering en demografische ontwikkelingen betekenen dat de burgers van de toekomst meer dan ooit over culturele en sociale grenzen heen moeten kunnen samenwerken, -leven en spelen. In de woorden van de OESO en Europese Unie: 21 st Century Skills. De jongste generaties zullen moeten blijven leren, want technologie en wetenschap bieden steeds nieuwe kansen en opgaven. De samenleving heeft al het talent van die nieuwe generaties nodig op de arbeidsmarkt, want zij zullen met minder mensen het nationaal inkomen voor meer mensen moeten verdienen. Minstens zo belangrijk: goede buitenschoolse voorzieningen, met ruime openingstijden, verschaffen meer mogelijkheden voor ouders om te werk en opvoeding te combineren. Dat betekent lastenverlichting voor werknemers en een hogere arbeidsparticipatie en - productiviteit. De wetenschap bevestigt het. Veel ouders, onderwijzers en pedagogisch medewerkers wisten het al, maar de neurobiologie bevestigt onomstotelijk dat de ontwikkeling van het potentieel dat ieder mens bij geboorte heeft vraagt om een rijke, stimulerende omgeving Het brein ontwikkelt zich in de jonge jaren ongekend, afhankelijk van de interactie met de directe omgeving, en met name de opvoeders. Een goede pedagogische begeleiding in de periode van 0-6 jaar legt de basis voor schoolsucces en maatschappelijke carrière. 2 1 Regeerakkoord kabinet-rutte-asscher. 2 Zie bijvoorbeeld de UNICEF-studie van Bennett (2010). Caring and Learning Together. A crossnational study of integration of early childhood care and education within education. Ook de OECD onderstreept het positieve effect van een rijke, samenhangende leeromgeving voor jongere kinderen, verder onderbouwd in drie opeenvolgende studies: Starting Strong: Early Childhood Education and

15 Economische studies 3 wijzen uit dat de 'return on investment' hoog is: iedere euro die je in de zo vroeg mogelijke ontwikkeling van kinderen steekt, bespaart de samenleving in de toekomst het viervoudige hiervan. En heeft niet ieder kind er recht op alle kansen te krijgen? Opgroeien doe je maar één keer, de kans om het in één keer goed te doen, mag je geen mens ontzeggen, en mogen we als samenleving niet door onze vingers laten glippen. Een ambitieus veld en het belang van een stimulerend Rijksbeleid Goede allianties en arrangementen tussen alle opvoeders sorteren dus effect. Onze branches werken daar op lokaal niveau aan. We bouwen aan sluitende arrangementen van kinderopvang, onderwijs, welzijn en andere disciplines, waarin elke partij zijn unieke bijdrage levert en door goede samenwerking het optimale resultaat voor het kind bereikt. Dit gebeurt via sluitende dagarrangementen, een gedeelde pedagogische visie, een doorlopende leer- en ontwikkelingslijn en goede samenwerking tussen professionals uit verschillende disciplines. Dit krijgt handen en voeten in bijvoorbeeld integrale kindcentra en brede scholen. In 2010 kwam een brede coalitie van werkgevers, werknemers, de onderwijssector, de welzijnssector, de kinderopvangsector en de VNG tot krachtige aanbevelingen om deze ontwikkeling te stimuleren 4. Sindsdien zijn in het veld veel initiatieven ontplooid, ondanks de bezuinigingen op de kinderopvang. En in 2013 zijn de ambities van betrokken sectoren en de kansen nog even groot. Van Rijkszijde hebben we een tijdje te weinig gehoord. Er is in de loop der tijd een lappendeken ontstaan aan voorzieningen en regelingen voor kinderen tussen 2 en 4 jaar, waardoor de kwaliteit en de effectiviteit van pedagogisch handelen ondoorzichtig is geworden. Wij stellen echter vast dat het nieuwe regeerakkoord ambitie ademt. Wij roepen u dan ook op door te pakken en deze ambitie samen met de sector om te zetten in een stimulerend beleidskader voor de komende jaren. Om de ontwikkeling van sluitende arrangementen tussen kinderopvang, onderwijs en welzijn te stimuleren, moeten wet- en regelgeving, financiering en de bestuurlijke rolverdeling dusdanig worden ingericht dat lokale initiatieven mogelijk worden gemaakt en worden gekatalyseerd. Hoe kunnen we doorpakken? Wij onderschrijven in dit verband de volgende keuzes van het kabinet: - budgettaire ontschotting door ook de middelen voor het peuterspeelzaalwerk onder de Wet Kinderopvang te brengen; - de continuering van het Rijksbeleid voor een sterkere positie van ouders, screening van personeel en de investeringen in voor- en vroegschoolse educatie; - een gemeentelijke zorgtaak op gebied van zorg voor de jeugd en gemeentelijke inzet op integrale kindcentra. Wij blijven grote moeite houden met de bezuinigingen op de preventieve basisvoorzieningen voor kinderen, en in dat perspectief is de korting op kinderopvangtoeslag in 2013 een doorn in het oog. Tevens zijn wij kritisch ten aanzien van de beoogde verbeterde aansluiting tussen gebruikte en betaalde uren. Dit mag geen uurtje-factuurtje-aanpak worden. Dat zou ten koste gaan van kwaliteit en de inzet van personeel. Gemeentelijke bezuinigingen op peuterspeelzalen leiden nu al tot onnodig verlies van peuterplaatsen, goed opgeleid personeel en betrokken ouders. Wij denken daarnaast dat extra stappen nodig zijn. Dat zijn wat ons betreft de volgende: I. Realiseren van een preventieve basisvoorziening. Om de ontwikkelingskansen van alle kinderen vanaf twee jaar te vergroten hebben alle Care (2001), Starting Strong II: Early Childhood Education and Cares (2006) en Starting Strong III: A Quality Toolbox for Early Childhood Education and Care (2012). 3 OESO, SEO-onderzoek De Waarde van Kinderopvang 4 Eindrapport Taskforce Kinderopvang Onderwijs, maart Kinderopvang/Onderwijs Dutch Design

16 kinderen het recht om deel te nemen aan goede pedagogische voorzieningen in de vorm van psz, ko, voorscholen of een variatie daar op.. II. III. IV. Extra aandacht voor kinderen met achterstand. Kinderen met een achterstand en kwetsbare kinderen krijgen extra aandacht om hen ook te kunnen laten deelnemen aan deze voorzieningen en met een zelfde goede startpositie aan de basisschool te kunnen laten deelnemen. Vroegtijdige signalering, en preventieve actie bij stagnatie van ontwikkeling is cruciaal. Daarbij moeten we extra aandacht schenken aan kwetsbare kinderen via VVE. Samenwerken met gemeente en partners. Partijen werken samen met de gemeente die als regievoerder van VVE en de taken rondom welzijn, passend onderwijs en de wet jeugd straks meer verantwoordelijkheid krijgt om deze kinderen te bereiken en hen en hun ouders stimuleren. Harmonisatie van financiering. Financiële harmonisatie is een belangrijke voorwaarde voor een effectieve aanpak. Gespreksagenda We gaan over deze voorstellen graag in gesprek met u en specifiek met de minister van SZW en de staatssecretaris van OCW. We hopen zo te komen tot een gedeelde visie, op basis van de gedeelde ambities van het kabinet en onze branches. Nu is het moment om door te pakken, onze kinderen hebben er recht op en de samenleving, economie en de arbeidsmarkt zullen ervan profiteren. Dit gesprek kan gevoerd worden aan de hand van de volgende concrete voorstellen om bovenstaande ambities te realiseren: I. Realiseren van een preventieve basisvoorziening. We willen graag een basisvoorziening realiseren voor elk kind, met keuze vrijheid voor de ouders en ruimte lokaal maatwerk. Uitgangspunten zijn gebaseerd op kwaliteit, terugdringing van bureaucratie en de mogelijkheid voor samenwerking. Wat is daar voor nodig? 1. Ontwikkel samen met ons een gedeelde, kabinetsbrede visie op de ontwikkeling van sluitende arrangementen van onderwijs, kinderopvang, welzijn en andere voorzieningen voor kinderen.. 2. Creëer meer ruimte voor lokale invulling. Hef schotten op tussen stelsels, ook in termen van regelgeving, toezichtkaders en inspecties. Zorg voor meer ruimte voor organisaties uit verschillende disciplines om bijvoorbeeld middelen gezamenlijk in te zetten. Ontwikkel een landelijk programma voor het wegnemen van wettelijke en andere belemmeringen voor integrale kindvoorzieningen. 3. Creëer ruimte voor flexibilisering van school- en vakantietijden. 4. Geef ieder kind vanaf 2 tot 12 jaar het recht op 2 à 3 dagdelen kinderopvang. Dit stimuleert de opbouw van een doorgaande ontwikkel- en leerlijn voor kinderen. Onderdeel hiervan kan een maximaal aanbod voor talentontwikkeling en het voorkomen van (taal)achterstanden zijn. 5. Investeer in innovatie. Stimuleer, ondersteun en verspreid lokale initiatieven en experimenten. Via onderzoek, kennisdeling en netwerkvorming. 6. Zorg voor samenhangend beleid en interdepartementale coördinatie van inspanningen. II. Extra aandacht voor kinderen met achterstand. Hoe kunnen we gezamenlijk ervoor zorgen dat kinderen met een achterstand, ongeacht in welke gemeente hij/zij woont een goede startkwalificatie kan halen, in zijn ontwikkeling wordt gestimuleerd, goede zorg ontvangt en veilig kan opgroeien? Hoe bereiken we deze kinderen en welke kwaliteitseisen vraagt deze aanpak? Welke rol heeft de gemeente hierin?

17 7. Maak mogelijk dat basisvoorzieningen een belangrijke rol spelen in de zorg en ondersteuning aan kwetsbare jeugdigen. Betrek ook ouders daarbij. Dit vraagt om ruimte voor lokale afspraken en oplossingen. Maak gemeenten verantwoordelijk voor een inhoudelijke agenda van jeugdvoorzieningen (het wat), maar laat uitvoerders daar vervolgens zelf invulling aan geven (het hoe). Samen met professionals uit kinderopvang, welzijn en onderwijs kan de gemeente haar zorgplannen dan integraal en effectief inzetten. 8. Bevorder de doorontwikkeling van professionaliteit, kwaliteit en integraliteit in voorschoolse voorzieningen. Ook buiten de grote steden. Wij nemen verschillen waar in bijvoorbeeld taalniveau en de inzet van beroepskrachten op HBO-niveau: alle kinderen verdienen gelijke kansen. 9. Versterk de opleidingen voor aanstaand en huidig pedagogisch personeel. Wij stellen voor combinatiefuncties te stimuleren in kinderopvang, peuterspeelzalen, onderwijs, sport en cultuur waardoor kennis wordt gedeeld en carrièremogelijkheden van werknemers worden versterkt. Overleg met de sociale partners hierover op gebied van arbeidsvoorwaarden. 10. Continueer en versterk bestaande initiatieven zoals de convenanten met de G37-gemeenten. Verbreed de doelgroep, vergroot het aantal betrokken gemeenten en betrek waar nodig meer sectoren om op deze manier een landelijk bereik te krijgen met gelijke kansen voor alle kinderen. III. Samenwerken met gemeente en partners. Hoe kunnen we de samenwerking tussen de partijen, als kinderopvang, welzijn, onderwijs, en andere partijen verbeteren? 12. Creëer meer ruimte voor lokale invulling. Hef schotten op tussen stelsels, ook in termen van regelgeving, toezichtkaders en inspecties. Grotere ruimte voor organisaties uit verschillende disciplines om bijvoorbeeld middelen gezamenlijk in te zetten. Ontwikkel een landelijk programma voor het wegnemen van wettelijke en andere belemmeringen voor integrale kindvoorzieningen. 13. Investeer in innovatie. Stimuleer, ondersteun en verspreid lokale succesvolle initiatieven en experimenten. 14. Stimuleer samenhang tussen kinderopvang en voorzieningen voor jeugd en gezin onder regie van gemeenten en onderwijs, zoals de Zorg voor Jeugd, Passend Onderwijs en voorzieningen in zorg en ondersteuning. Vroegtijdige lichtere hulp werkt preventief en kan duurdere jeugd- en andere zorg voorkomen. Veranker een opdracht tot samenwerking in wetgeving voor alle betreffende domeinen (Wmo, Wet Jeugd, Wet KO, WPO, WPG) en toezicht en handhaving. Concreet kan dit gebeuren door wederzijds overleg te verplichten, zoals bijvoorbeeld in de LEA is gedaan voor de samenwerking tussen onderwijs en gemeenten. Leg in wetgeving een minimumstandaard vanuit het Rijk vast, met mogelijkheid voor invulling door lokale partijen. 15. Zorg voor samenhangend beleid en interdepartementale coördinatie van inspanningen. IV. Harmonisatie van financiering. Wij willen graag dat financiële harmonisatie ertoe leidt dat: elk kind gebruik kan maken van een voorziening, ouders keuzevrijheid houden, de voorziening laagdrempelig is, dat er zo min mogelijk administratieve lasten zijn voor ouders en aanbieders. Hoe kunnen we dit samen met de partijen realiseren, zonder dat er gaten vallen in de financiering ervan? 16. Harmoniseer geldstromen zodat partijen op lokaal niveau worden gefaciliteerd en gestimuleerd bij het aanbrengen van verbindingen. De financiering is in de loop der tijd zeer divers geworden. Naast de

18 budgettaire ontschotting door de middelen voor het peuterspeelzaalwerk onder de Wet Kinderopvang te brengen, zijn ontschotting van (fiscale) kindregelingen en de VVE-middelen van belang. 17. Realiseer een goede overgang van de financiering van peuterspeelzaalwerk naar een nieuwe financiële regeling die van toepassing is voor elke kind. Het peuterspeelzaalwerk mag, in aanloop naar de nieuwe situatie, geen ondergeschoven kindje worden. Waak voor dit risico. Ondersteun daarnaast gemeenten en organisaties bij de overgang. 18. Tast de financiële basis van kindvoorzieningen, zoals de kinderopvang niet verder aan. Iedere bezuinigde euro kost de samenleving op langere termijn 4 euro 5. 5 SEO-onderzoek De Waarde van Kinderopvang.