Music For Life Conversatieanalyse Toegepast op Institutionele Interactie

Transcriptie

1 Universiteit Gent Afrikaanse Talen en Culturen Academiejaar Music For Life Conversatieanalyse Toegepast op Institutionele Interactie Promotor: Prof. dr. S. D Hondt Masterproef, voorgelegd tot het behalen van de graad van Master in de Afrikaanse Talen en Culturen door Els Deschietere.

2

3 Universiteit Gent Afrikaanse Talen en Culturen Academiejaar Music For Life Conversatieanalyse Toegepast op Institutionele Interactie Promotor: Prof. dr. S. D Hondt Masterproef, voorgelegd tot het behalen van de graad van Master in de Afrikaanse Talen en Culturen door Els Deschietere.

4 Dankwoord Bij het verwezenlijken van deze masterproef heb ik van een aantal mensen veel steun, advies en hulp gekregen, waarvoor ik hen graag nadrukkelijk wil bedanken. In de eerste plaats wil ik mijn promotor professor D Hondt bedanken voor de begeleiding die ik gekregen heb bij het analyseren van mijn fragmenten en voor de terechte opmerkingen die ervoor gezorgd hebben dat mijn analyse geworden is wat ze nu is. Daarnaast wil ik heel graag mijn lief Jeroen bedanken voor het samen brainstormen, de liefde en steun hij me gegeven heeft tijdens het schrijven en voor het nalezen van deze masterproef. Als laatste wil ik ook mijn moeder en mijn zus bedanken die me op de lastige momenten even verstrooiing hebben bezorgd zodat ik weer met volle moed zou kunnen verder doen. Bedankt om me te steunen door dik en dun. Merci dat jullie altijd in mij geloofd hebben.

5 Inhoudsopgave Afkortingen en Transcriptieconventies...3 Inleiding...5 Hoofdstuk 1 - Conversatieanalyse Ontstaan van CA Garfinkel en Goffman Sacks en CA CA en haar principes Wat is het? De principes Institutionele interactie en CA Context Institutionele interactie Story-telling Conclusie Hoofdstuk 2 - Casestudy: Music For Life Music For Life Het concept Editie Interactie in MFL Broadcast of Media Talk Wat is het? Het publiek Conclusie Hoofdstuk 3 - Analyse van de Interactie in MFL Quasi-Conversationele Beurtwisselingssysteem Sequentiële Organisatie Vraag-Antwoord Opening en Afsluiting Story-telling

6 4. Conclusie Hoofdstuk 4 - Wat met context? Context en CA: Discussie Probleem Relevantie en Procedurele Consequentialiteit Institutionele Interactie Music For Life als institutionele interactie Conclusie Besluit Bibliografie Appendix: Interactiefragmenten Music For Life

7 Afkortingen en Transcriptieconventies 1. Afkortingen CA EPD TPD BOE TRP MFL Conversatieanalyse Eerste paardeel Tweede paardeel Beurtopbouw eenheid Transitierelevante plaats Music For Life 2. Transcriptieconventies De gebruikte symbolen bij de transcripties zijn ontwikkeld door Gail Jefferson. Vandaar dan ook de naam het Jeffersoniaans transcriptiemodel (Sidnell, 2010: ix-x). (0.5) Het getal tussen de haakjes geeft een pauze aan in tienden van seconden. (.) Een punt tussen twee haakjes geeft een pauze aan die minder dan twee tienden van een seconde duurt. = Gelijkheidstekens komen voor in paren, een aan het einde van een lijn en een andere aan start van de volgende lijn. Dit kan twee zaken betekenen: 1. Als de twee lijnen die verbonden zijn met het gelijkheidsteken van dezelfde spreker zijn, dan was er een ononderbroken uiting zonder pauze of kloof, maar hebben we deze opgebroken om ruimte te hebben in de transcriptie voor overlappende talk. 2. Als de lijnen die verbonden zijn met het gelijkheidsteken van verschillende sprekers zijn, dan is er geen opvallende stilte te vinden tussen de beide uitingen. Dit noemt men latching. [ ] Vierkante haken tussen opeenvolgende lijnen van verschillende sprekers kondigen het begin en het einde van een overlapping die zich in een deel van de talk voordoet. Datgene wat tussen de haken staat is dat wat in overlapping gezegd wordt. hh Een h houdt in dat de spreker uitademt. Hoe meer h s hoe langer het uitademen.hh Een punt voor de h houdt in dat de spreker inademt. Hoe meer h hoe langer het inademen. (( )) Dubbele haken worden gebruikt om een beschrijving weer te geven van degene die trancsribeert, zoals bijvoorbeeld ((hoest)), ((pauze)), ((gejuich)), etc. 3

8 (xx) Enkele haken met daarin x en worden gebruikt om aan te geven dat een deel van de talk niet begrijpbaar is. Het aantal x en staat voor het aantal lettergrepen dat men eventueel kan waarnemen. (gok) Enkele haken met daarin een woord staat voor een onduidelijk segment in de talk, maar degene die transcribeert meent een idee te hebben van wat er gezegd werd, een gok naar het gezegde. Een pijl die naar boven wijst, tonen een stijging in intonatie en de dalende pijl wijst op een stijging in intonatie binnen de uiting. Ze duiden dus een intonatieverschuiving aan. hoi De graadtekens geven aan dat iets opmerkbaar stiller gezegd wordt dan de talk die ervoor of erna geproduceerd wordt. < > Naar buiten wijzende chevrons wijzen erop dat de talk die er zich tussen bevindt opmerkbaar trager wordt uitgesproken dan de omringende talk. > < Naar binnen wijzende chevrons wijzen erop dat de talk die er zich tussen bevindt opmerkbaar sneller wordt uitgesproken dan de omringende talk. Hoi Een onderlijnd deel van de talk, een woord of een lettergreep, of een heel segment, wijst erop dat de spreker het onderlijnde met een klemtoon uitspreekt. HOI Een woord, een lettergreep of een segment dat in hoofdletters staat, wijst er op dat de talk opmerkbaar luider uitgesproken wordt dan de omringende talk.. Een punt vinden we op het einde van een uiting. Het wijst op een dalende tot finale pitch op het einde van een uiting. Het wijst niet per se op het einde van de zin., Het komma vinden we op het einde van een uiting en wijst op een verdergaande intonatie, ook al gaat de uiting niet per se verder.? Een vraagteken vinden we op het einde van een uiting en geeft een stijgende pitch weer op het einde van een uiting. Het hoeft niet onmiddellijk te betekenen dat de uiting een vraag is. Een omgekeerd vraagteken gebruiken we om een stijging weer te geven die sterker is dan een komma maar zwakker geuit wordt dan bij een vraagteken.! Een uitroepteken duidt erop dat de uiting op een geanimeerde of meer nadrukkelijkere toon wordt geproduceerd. ho:i Een dubbelpunt betekent dat de klank die voor het dubbelteken staat verlengd uitgesproken wordt. Hoe meer dubbelpunten, hoe langer de klank wordt uitgesproken. ho- Een woord dat afgekapt wordt geven we aan met een koppelteken. Het kan ook wijzen op een zelfinterruptie door de spreker. 4

9 Inleiding Music For Life 1 december 2010 was het Wereld Aids dag. Het was een dag waarop men aan de hele wereld vraagt om even stil te staan bij het grote probleem dat HIV vandaag de dag nog is. Men probeert die dag extra aandacht te besteden aan het feit dat er in de wereld vandaag nog ruim 33,3 miljoen mensen 1 met AIDS/HIV leven en dat dit aantal niet vlug zal afnemen. De cijfers geven wel een lichte daling aan van het aantal nieuwe patiënten per jaar, maar het blijven onthutsende getallen. Daarnaast roept men die dag ook op om solidair te zijn met iedereen die door AIDS/HIV getroffen wordt, zowel de patiënten zelf als hun naaste omgeving. Het is een dag waarop men ook probeert de mensen in eigen boezem te laten kijken naar hun houding tegenover AIDS/HIV, want er blijft een taboesfeer hangen rond dit thema. Naast een bewustmakende dag was 1 december ook de dag waarop Studio Brussel (Stubru) officieel het nieuwe thema voorstelde aan het publiek van hun actie Music For Life (MFL). Die dag kon niet beter gekozen zijn. Elk jaar organiseert Studio Brussel een benefietactie. Drie presentatoren van het Stubru-team worden elk jaar zes of zeven dagen opgesloten in een zogenaamd Glazen Huis in een bekende stad in Vlaanderen om geld in te zamelen voor een stille ramp. Er wordt een radiomarathon gehouden, waarbij mensen plaatjes kunnen aanvragen en daarvoor een kleine of grote financiële bijdrage leveren. Het ingezamelde geld gaat dan telkens naar projecten die het Rode Kruis op poten zet. Deze projecten hebben altijd betrekking op een stille ramp, waarmee een problematiek in de wereld wordt bedoeld waar weinig aandacht aan besteed wordt, zoals nood aan drinkbaar water in bepaalde streken of het probleem van de landmijnen.dit jaar was de actie van MFL gericht op kinderen die wees geworden zijn omdat hun ouders gestorven zijn aan AIDS/HIV. Wereldwijd zijn zo n 15 miljoen kinderen wees door AIDS/HIV. En wanneer hun ouders wegvallen, blijkt vaak ook hun toekomst te verdwijnen. De presentatoren hebben zich de week voor Kerstmis zeven dagen en zes nachten laten opsluiten in het Glazen Huis dat voor de gelegenheid in Antwerpen op de Groenplaats neergeplant was. Mensen die acties hadden georganiseerd om geld in te zamelen, konden in die week langsgaan en vertellen wat ze precies hadden gedaan. Maar je kon ook allerlei andere zaken doen, zoals bellen, sms en, acties van Stubru zelf steunen. Gedurende die periode leefden de presentatoren ook alleen maar op sapjes om zo hun solidariteit te betuigen met degene die door de stille ramp getroffen worden. De radiomarathon heeft die week zo n 142 uur radio opgeleverd en in totaal heeft de actie een monsterbedrag van euro opgehaald. Music For Life is een fenomeen op zich. Het trekt zoveel publiek en zoveel aandacht. Elk jaar wordt het bedrag dat men inzamelt groter en groter. Mensen voelen zich betrokken bij de hele 1 UNIADS report on the global AIDS Epidemic 2010 (s.d.) 5

10 benefietactie omdat het net door de mensen zelf gemaakt wordt, door het aanvragen van plaatjes en organiseren van allerhande acties. MFL lijkt een onuitputtleijke bron voor wetenschappelijk onderzoek. Er kunnen zoveel verschillende aspecten van dit fenomeen bestudeerd worden. Doelstelling van de masterproef Binnen deze masterproef, wordt MFL bestudeerd aan de hand van conversatieanalyse, en dan meer bepaald binnen een institutionele setting. MFL kan worden beschouwd als een institutionele context omdat het uitgezonden wordt op radio en televisie en daardoor uitgezonden wordt vanuit een institutionele macht. We zijn hier dus geïnteresseerd in hoe de interacties binnen een dergelijke institutionele setting opgebouwd worden door de participanten. CA is een wetenschappelijke discipline die sociale patronen wil bestuderen door een diepe analyse uit te voeren op talk binnen natuurlijk voorkomende interactie. Fragmenten interactie (bv. een gesprek) worden getranscribeerd en volledig in detail neergeschreven, van intonatie tot overlappingen in de talk. Het doel is uiteindelijk de patronen van de interactie bloot te leggen die kenmerkend zijn voor een bepaald spreeksysteem. Wij willen dus in deze masterproef de principes die ontwikkeld zijn binnen CA toepassen op conversaties die zich voordoen binnen de context van MFL, en op zoek gaan naar die zaken die kenmerkend zijn voor die interacties. Enkele van de zaken die we zullen bestuderen zijn het systeem van beurtwisseling, sequentiële organisatie en dat van story-telling. Er zijn vele vormen van interactie terug te vinden bij MFL, zoals interactie tussen de presentatoren, maar wij hebben onze studie toegespitst op interactie tussen een presentator en een bezoeker/beller die vertelt over zijn/haar actie. Natuurlijk kunnen er in die conversaties nog andere deelnemers aanwezig zijn, maar de basisinteractie bestaat uit die twee participanten. Maar naast die toepassing van CA willen we ook bijdragen aan een lopende discussie binnen deze wetenschappelijke discipline. CA is ontstaan door een interesse in hoe alledaagse conversatie verloopt, maar naarmate de jaren vorderden, zijn ook veel conversatieanalisten institutionele interactie gaan bestuderen. Het bestuderen van die institutionele interactie brengt met zich mee dat er een oplossing gezocht moet worden in het omgaan met de bredere context waarin de interactie plaatsvindt. CA heeft de neiging om de bredere context helemaal links te laten liggen en zich enkel te focussen op de details van de talk. Hiervoor zorgt men dat de context niet als verklaring wordt gebruikt voor het gedrag van de participanten in de interactie. Talk wordt niet geïsoleerd geproduceerd, maar is altijd in zeker zin verbonden met de culturele, sociale context waarin het geproduceerd wordt. Wij verkennen in deze masterproef de visie dat participanten de context zelf creëren door zich in de interactie te oriënteren naar aspecten uit de context en die relevant maken in hun talk. Wij willen daarbij tonen dat context wel degelijk kan gebruikt worden bij conversatieanalyse van interactie en dat aan de hand van de details van de talk van de particpanten zelf. Dit zullen we aan de hand van onze analyse van de interacties van MFL verder onderzoeken. 6

11 Methodologie CA wil, in tegenstelling tot andere sociologische disciplines die steunen op veldwerk, zo min mogelijk interveneren met wat men observeert. CA gaat de interacties registreren op video en audio. Zo kan de analyse zo dicht mogelijk bij de realiteit aangesloten worden. In het geval van Music For Life hebben we 142 uur radio en televisie geregistreerd. De marathon werd zowel op televsie als radio uitgezonden. Om de visie van CA te blijvenv volgen hebben we die 142 uur integraal bekeke om niets voorop te stellen of uit te sluiten. Zo konden we vanuit de data zelf een theorie opbouwen, en vermeden we dat de theorie de data voorafging. We hebben uit de honderden interacties uiteindelijk vijftien interacties gekozen. We hebben gekozen voor interactie die zich voordoet tussen een presentator en een bezoeker/beller. Onze vijftien fragmente hebben we uiteindelijk gekozen op basis van de presentator en hebben we besloten om van elke presentator vijf fragmenten te bestuderen. Vervolgens hebben we die interacties dan getranscribeerd aan de hand van de transcriptieconventies opgesteld door Gail Jefferson (Sidnell, 2010: ix-x) die vooraan in deze masterproef te vinden zijn. De volledig uitgeschreven transcripties kan men in de appendix van deze masterproef terugvinden. We verwijzen naar de fragmenten door eerst de naam of opvallend kenmerk van de bezoeker/beller te vermelden, gevolgd door de datum waarop de interactie plaatsvond, afgesloten door het uur waarin de conversatie gevoerd werd. Gezien een grondige theoretische basis van CA belangrijk is voor de eigenlijke analyse van onze fragmenten, hier eerst op gewerkt op basis van literatuur: werkend van de drie grondleggers van CA, namelijk Harvey Sacks, Emanuel Schegloff en Gail Jefferson, aangevuld met introductiewerken van onder andere Jack Sidnell (2010) en Ian Hutchby en Robin Wooffitt (2008). Voor institutionele interactie hebben we dan gebruik gemaakt van het werk van Ilkka Arminen (2005) en John Heritage (2005). Ook onze setting is van belang en hebben we MFL verder besproken en hebben we het ook een deel theoretisch onderbouwd door literatuur in verband met broadcast talk te gebruiken. Daarbij hebben we met het werk van Paddy Scannell (1991) en Ian Hutchby (2006, 1991) gewerkt, wegens hun uitgebreide kennis over talk binnen mediacontexten. Vanuit hun ideeën hebben we dan gekeken wat er toepasbaar is op onze context MFL. We hebben ook beroep gedaan op het participatiekader dat Goffman opgesteld heeft om te achterhalen welke plek het publiek bij de interacties innemen. Aangezien deze masterproef een bijdrage wil leveren aan de discussie die leeft binnen CA over het gebruik van de bredere sociale context binnen de analyse van talk-in-interactie, hebben we onze bevindingen van onze analyse getoetst aan enkele kenmerken die opgesteld zijn door John Heritage (2005) wat betreft institutional talk en zijn we ook op zoek gegaan naar hoe de participanten zelf de context van MFL relevant gaan maken voor de interactie. We merken op dat in deze masterproef vele Engelse termen worden gebruikt. Zo heb je de term talk. Het is heel moeilijk om in het Nederlands een adequate vertaling te vinden voor deze term. Talk betekent zoveel meer dan alleen maar spraak, of taal, en draagt meer in zich zoals blikken die 7

12 uitgewisseld worden tijdens de interactie. Teneinde de lezer via deze masterproef een blik te laten werpen op wat CA echt is en kan berieken, wilden we de rijkheid van de Engelse termen behouden om op die manier geen verlies aan betekenis te lijden. Opbouw van de tekst Het eerste hoofdstuk van deze masterproef vormt een inleiding tot de conversatieanalyse. We bieden een uitgebreide blik op CA. Eerst starten we met de achtergrond van CA, welke invloeden ze gekend heeft van enkele andere sociologen, zoals Harold Garfinkel en Erving Goffman. We leggen ook uit hoe CA dan effectief ontstaan is en welke grondleggers ze heeft, zoals onder ander Harvey Sacks. Vervolgens gaan we dan dieper in op wat CA precies is en welke principes ze al heeft ontwikkeld sinds haar ontstaan in de jaren 60. Enkele van die principes zijn de sequentiële organisatie en preferentie. We leggen deze en andere aspecten vrij uitgebreid uit zodat onze analyse vlotter te begrijpen valt. In Hoofdstuk 1 werpen we ook al een eerste blik op hoe CA staat tegenover institutionele interactie en hoe ze de analyse van die interactie aanpakt, maar ook op een meer gespecialiseerde vorm van analyse, namelijk deze van story-telling. In het tweede hoofdstuk doen we twee dingen. Eerst bieden we een beschrijving van wat MFL nu precies is en proberen we zoveel mogelijk aspecten van onze context naar voren te brengen. We geven bijvoorbeeld meer uitleg over wat het precieze doel van MFL is, welke interacties wij daaruit zullen bespreken, welke presentatoren er zich ingezet hebben, etc. Maar daarnaast verdiepen we ons ook in broadcast of media talk. Het is duidelijk dat we van broadcast talk kunnen spreken bij onze interacties in MFL, aangezien de talk die geproduceerd wordt, uitgezonden wordt op radio en televisie. We bespreken wat broadcast talk precies is en gaan we dieper in op het aspect publiek bij radio- en televisie-uitzendingen. Daarbij zullen we het participatiekader van Goffman kort bespreken om te kijken waar het publiek daar precies inpast. Dit alles passen we dan kort toe op onze MFLcontext. Deze twee hoofdstukken vormen een goede basis voor Hoofdstuk 3. In dit hoofdstuk analyseren wede interacties van MFL die we opgenomen en getranscribeerd hebben. We beginnen bij het grotere geheel, het quasi-conversationeel beurtwisselingssysteem. Vervolgens gaan we naar een dieper niveau en bestuderen we de sequentiële organisatie, waarbij we ons concentreren op drie aspecten:de vraag-antwoordsequenties die zeer opvallend zijn, hoe de interacties geopend worden en als laatste kijken we naar hoe de interacties afgesloten worden. Tot slot gaan we nog een stap verder en komen we bij de story-tellingsequenties. We gaan op zoek naar hoe die uitgebreide sequenties worden ingelast en hoe de bezoeker zich als verteller opstelt en de presentator zich in dat geval als recipiënt profileert. We bespreken de meest opvallende patronen die we teruggevonden hebben bij de interacties van MFL. In het vierde hoofdstuk concentreren we ons meer op de institutionele interactie. Eerst gaan we dieper in op de discussie over het betrekken van context bij CA en wat haar problemen ermee precies zijn. Vervolgens proberen we aan te tonen dat bij MFL de context in leven wordt gepraat door de participanten. We gaan op zoek naar hoe de participanten duidelijk maken aan elkaar welke aspecten ze van de brede context relevant vinden en zo de institutionele context vormgeven en op 8

13 die manier institutionele talk produceren. We tonen in dit hoofdstuk aan dat het niet slecht is om de bredere setting van de interactie te integreren in de analyse, alleen moet dit gebeuren door concrete bewijzen in de details van de talk. De talk zelf moet als bewijs dienen dat de context relevant is voor de presentatoren. In het Besluit van de masterproef worden nog eens kort de bevindingen bij onze analyse besproken, zowel betreffende pure talk, als de betrekking van de bredere context om institutionele interactie te analyseren. Zo vormt deze masterproef een toepassing van CA op MFL als institutionele interactie en dragen we een steentje bij de discussie over context waarin we de gulden middenweg proberen te zoeken tussen de pure analyse van talk en de betrekking van context op de analyse. 9

14 Hoofdstuk 1 - Conversatieanalyse In dit eerste hoofdstuk bouwen we een algemeen beeld op van Conversatieanalyse (CA). Het ontstaan van deze wetenschappelijke discipline, haar invloeden en haar basiselementen worden toegelicht, zodat de lezer enige achtergrond meekrijgt aangaande de basisprincipes. Deze theoretische onderbouw is noodzakelijk zodat de analyse van de casestudy de principes en de kenmerken van CA kan toepassen en verder verkennen. Omdat onze casestudy een institutionele setting is en ook aspecten bevat van verhalen vertellen zullen we in dit hoofdstuk ook aandacht besteden aan deze thema s. 1. Ontstaan van CA 1.1 Garfinkel en Goffman CA is beïnvloed door twee belangrijke sociologen en is ontstaan als kritiek op de sociologische stroming die dominant was in die tijd. Die sociologische stroming is het functionalisme dat in hoofdzaak geassocieerd wordt met Talcat Parson (Sidnell, 2010: 7-8). Het functionalisme was geïnteresseerd in het vinden van een verklaring hoe leden van een gemeenschap voor een stabiele en ordelijke gang van zaken zorgen en ook het bewustzijn dat ze hebben over de aanwezigheid van anderen in die gemeenschap. Men gaat ervan uit dat we ons de normen en waarden die gangbaar zijn in een gemeenschap eigen maken aan de hand van socialisatie. Door de feedback van allerlei instituties zoals familie en onderwijs gaan we die normen aanleren. Daarna gaan we die normen en waarden in allerlei contexten onbewusttoepassen. Dit doen we op zo n manier dat de orde en stabiliteit binnen de gemeenschap bewaard wordt. Op die manier worden de leden van een gemeenschap als cultural dopes aanschouwd, waarbij men dus ontkent dat de leden een actieve kennis bezitten over wat er gaande is in een bepaalde actie (Hutchby en Wooffitt, 2008: 27). Het was net deze verklaring die ervoor zorgde dat er een aantal sociologen van het gebruikelijk pad stapten om hun eigen weg in te slaan binnen de sociologie. Garfinkel en etnomethodologie Zo begon Harold Garfinkel in de jaren 50 en 60 zijn theorie te ontwikkelen, namelijk de etnomethodologie. De term suggereert al dat het een wetenschappelijk studie is die op zoekt gaat naar etnomethodes. Maar wat zijn etnomethodes dan? Het doel van zijn onderzoek was de methodes achterhalen die mensen gebruiken bij alle menselijke acties en instellingen om een gemeenschappelijk begrijpen op te bouwen dat hen in staat stelt om te 10

15 bevatten wat er gaande is en daarop kunnen handelen. Die methodes worden de etnomethodes genoemd. Het gemeenschappelijk begrijpen of de intersubjectiviteit wordt dus verwezenlijkt door deze gedeelde methodes van praktisch redeneren (Heritage, 2001: 49). Ze zorgen ervoor dat de leden van een gemeenschap hun omstandigheden herkennen en ermee omgaan, maar het stelt hen ook in staat om de intenties en motivatie van anderen te analyseren (Goodwin en Heritage, 1990: 286). Garfinkel ziet de leden van de gemeenschap als capabele mensen die de gaande gebeurtenis op een actieve rationele manier benaderen en daarnaast aansprakelijk zijn voor hun eigen daden en deze van anderen. Hij stapt weg van het idee dat leden cultural dopes zijn (Hutchby en Wooffitt, 2008: 27). Hij ziet wel dat het sociale leven tot op zekere hoogte gereguleerd wordt door normen en waarden, maar ziet dit als een verwezenlijking van de participanten in dat sociale leven zelf. Het zijn namelijk zij die bepalen welke normen, verwachtingen, tradities van toepassing zijn in een bepaalde setting. Dit wordt opgebouwd via die etnomethodes om een intersubjectiviteit te realiseren (Sidnell, 2010: 8). Garfinkel kwam tot de conclusie dat het opbouwen van een gemeenschappelijk begrijpen zo belangrijk was in de sociale wereld, dat hij van mening was dat het een studie op zich kon worden. En zo werd de etnomethodologie tot stand gebracht. Zo ging hij de sociale interactie bestuderen in de alledaagse realiteit. Deel van zijn werkwijzen om die interactie te onderzoeken waren de breaching experiments. Dit waren quasi-experimenten om de vanzelfsprekende gewoontes in de alledaagse wereld te doorbreken. Het zorgt ervoor dat het gemeenschappelijk begrijpen doorbroken wordt en het wederzijds vertrouwen in de interactie in duigen valt (Hutchby en Wooffitt, 2008: 28). Een van zijn bekende voorbeelden is het doorbreken van de routinevraag how are you?. (1) Garfinkel (Hutchby en Wooffitt, 2008: 28) S: How are you? E: How am I in regard to what? My health, my finances, my school work, my peace of mind, my S: ((red in the face and suddenly out of control)) Look! I was just trying to be polite. Frankly, I don t give a damn how you are. Het doorbreken van die intersubjectiviteit lukte wel met deze experimenten, maar enkel tot op een bepaalde hoogte. De bevestiging kwam er dat mensen een gedeelde realiteit opbouwen binnen een interactie, maar daarnaast bleek ook dat zelfs wanneer dat onderbroken wordt, de participanten toch telkens een manier vonden om het vreemde gedrag van hun medespeler te verklaren. Ze gingen er gewoon van uit dat de participant een rationeel mens was en dat er dus wel een onderliggende reden was voor de vreemde uitspraak. Op die manier kunnen de leden van de gemeenschap toch blijven geloven in de vanzelfsprekende routines in het alledaagse leven (Hutchby en Wooffitt, 2008: 28-29). 11

16 Goffman en de interactie orde Ook Erving Goffman begon in de jaren 50 een ander traject binnen de sociologie te bewandelen. Goffman was in eerste instantie geïnteresseerd in de interactie-orde. Met interactie-orde bedoelt hij de organisatie van menselijke interactie, dus hoe mensen de interactie tussen elkaar gaan organiseren, moment per moment. Hierbij vertrekt hij van co-presence. Dit ontstaat wanneer mensen zich op een waarneembare afstand van elkaar bevinden (Sidnell, 2010: 6). Hij wil op zoek gaan naar de manieren waarop mensen met elkaar omgaan in het alledaagse leven, en hoe ze hun self behouden en beschermen. In co-presence gaan mensen vorm geven aan zichzelf, hun self of hun face. Dit wordt op een zodanige manier gedaan dat het beschermd wordt voor de anderen. Face wordt dan behandeld als een heilig object dat duidelijk wordt door de grenzen die participanten opstellen over hun fysische lichaam en bezit. Zo ontstaan de territories of the self, en er wordt verwacht dat die grenzen gerespecteerd worden en dus zo ook de face. Goffman ziet ook dat elke interactie een aanslag kan zijn op die face, op het zelfbeeld en het zelfvertrouwen van de participanten. Een deel van de rituele praktijken die gebruikt worden in de interactie orde is gericht op het herstellen van de inbreuken op de face, zodat dat de participanten ermee kunnen omgaan en het kunnen verklaren (Hutchby en Wooffitt, 2008: 24). De interactie orde bestaat uit twee ordes: een institutionele orde en een morele orde. Deze twee ordes zijn van elkaar gescheiden. De institutionele orde betreft de syntaxis, die voor de sequentiële orde zorgt binnen de interactie. Het wordt gebruikt om elkaars bijdrage te analyseren want de keuze in syntaxis heeft allerlei implicaties op bijvoorbeeld identiteit (Heritage, 2001: 48). Wat de morele orde betreft, dit is een complex web van standaarden, voorschriften, normen en verwachtingen waarnaar mensen zich oriënteren om te tonen dat ze de gaande actie begrijpen en er zelf in kunnen handelen. Er wordt van elke participant verwacht zijn taak binnen de interactie uit te voeren zodat het self beschermd wordt en ongemakkelijkheden vermeden worden (Sidnell, 2010: 7). Doorheen de jaren is de focus van Goffman wel verschoven van de interactie orde naar een diepere aandacht voor taal in alledaagse sociale interactie. Maar zijn hoofddoel bleef wel hetzelfde: de rituele procedures achterhalen die vorm geven aan het ordelijke gedrag van het alledaagse leven (Hutchby en Wooffitt, 2008: 24-26). 1.2 Sacks en CA Harvey Sacks was de pionier van CA en heeft Goffman en Garfinkel als leermeesters gehad. Met die achtergrond vormt zijn eerste lezing over conversationele sequentie de eerste grote stap naar een nieuw sociologisch onderzoek waarbij het alledaagse taalgebruik het onderwerp van studie werd. 12

17 Invloed van Goffman en Garfinkel Van Goffman neemt Sacks over dat sociale interactie een studieveld op zich moet zijn, en daarom gaat hij op zoek naar hoe die sociale interactie georganiseerd wordt, aan de hand van alledaagse conversatie (Sidnell, 2010: 9). Maar waarin Sacks verschilt ten opzichte van Goffman is de scheiding tussen de institutionele en morele orde. Hij ziet hierin geen betekenisvol verschil in tegenstelling tot Goffman. Volgens Sacks begint de morele orde bij de institutionele orde. Met andere woorden, de rituele methodes die gebruikt worden om de acties te begrijpen beginnen bij de sequentiële orde die we terugvinden in talk-in-interactie. Sacks ging op een ander punt nog verder dan Goffman, namelijk op vlak van methodologie. Goffman zocht in zijn datacollectie naar fragmenten van sociale interactie die zijn theoretische ideeën konden illustreren. Sacks vond dit de verkeerde richting, want hij was van mening dat een theorie datagedreven moest zijn, dat de theorie dus moest voortvloeien uit de data die beschikbaar was. Daarnaast vond hij ook dat men niet met vooropgestelde theorieën aan het proces mag beginnen, maar dat je ongemotiveerd moet beginnen kijken naar je data en dat het onderzoek dan pas echt van start kon gaan (Hutchby en Wooffitt, 2008: 25-26). Garfinkel gaf aan Sacks de interesse in etnomethodes mee. Sacks toonde dezelfde aandacht als Garfinkel voor de manieren waarop mensen een gemeenschappelijk begrijpen opbouwen over wat er gebeurt in de talk-in-interactie en over elkaar. Talk-in-interactie staat voor de talk die geproduceerd wordt in alledaagse situaties van menselijke interactie. Sacks nam echter niet de werkwijzen van Garfinkel over. Net zoals bij Goffman had hij problemen met de manier waarop er omgegaan werd met data. In dit geval voerde Garfinkel experimenten uit, iets wat niet natuurlijk voorkomt. Sacks wou talk-in-interactie bestuderen die natuurlijk voorkwam en niet door een buitenstaander gecontroleerd werd zoals bij de breaching experiments het geval was (Hutchby en Wooffitt, 2008: 11, 27-29). Het begin van CA De beginselen van CA zijn terug te vinden in een eerste lezing die Sacks gaf in 1963 genaamd Rules of Conversational Sequence (Sacks, 2001: ). In die lezing vertrok Sacks van volgende drie transcripties: (2) Sacks (2001: 111) (a) A Hello B Hello (b) A B This is Mr Smith may I help you Yes, this is Mr Brown 13

18 (c) A B A B This is Mr Smith may I help you I can t hear you This is Mr Smith Smith Deze fragmenten komen uit zijn onderzoek naar telefoongesprekken naar een centrum voor zelfmoordpreventie. Sacks heeft aan de hand van deze transcripties van zijn opgenomen data zijn eerste onderzoeksvraag opgesteld. Hij begon met het bestuderen van het eerste gedeelte van de telefoongesprekken waar men de oproeper begroet en de naam van de oproeper probeert te verkrijgen. Uit zijn onderzoek bleek dat in een groot deel van de oproepers hun naam niet wilden geven. Vanuit het centrum kreeg Sacks de vraag of daar geen oplossing voor gezocht kon worden, aangezien de naam van de beller cruciaal was in hun werkwijze. Sacks begon zich af te vragen waar in de loop van de uiting men kan doorhebben dat de persoon aan de andere kant van de lijn zijn naam niet zou geven. Als we kijken naar het eerste en het tweede voorbeeld zien we B telkens een gelijkaardige uiting doen als A. Dit was een van de eerste belangrijke ontdekkingen van Sacks, namelijk dat de uitingen eenheden vormen die in paar voorkomen, of wat later het aangrenzend paar zou worden. Maar daarnaast zit er ook een duidelijk pasvorm in, beide eenheden horen bij elkaar. Dus laten we naar het eerste voorbeeld kijken. De eerste groet hello wordt gevolgd door een tweede groet hello. In het tweede voorbeeld zorgt de eerste uiting This is Mr Smith ervoor dat de oproeper antwoord met Yes, this is Mr Brown. Er is dus een tendens in deze voorbeelden om de geïnitieerde actie of uiting op een gelijkaardige manier te gaan beantwoorden. Er is een procedurele regel aan het werk die ervoor zorgt dat de eerste spreker zijn uiting zelf vorm kan geven en zo implicaties creëert voor het soort uiting die de tweede spreker zal maken. Dus als de eerste spreker zijn naam geeft in het telefoongesprek zou de tweede spreker die ook moeten geven, maar uit het derde voorbeeld blijkt dit niet altijd het geval te zijn. En zo kwam Sacks tot de vaststelling dat als die eerste uiting niet gevolgd zou worden door het geven van zijn/haar naam, deze nergens meer in het gesprek zou gegeven worden (Sidnell, 2010: 11-12). Wat essentieel is in zijn eerste lezing is de conclusie dat uitingen als objecten kunnen beschouwd worden die door de participanten in de talk-in-interactie gebruikt worden om bepaalde zaken te verwezenlijken. In dit geval kan een uiting als I can t hear you gebruikt worden om het geven van de naam uit te stellen of te vermijden. Uitingen zorgen er dus voor dat er sociale acties gerealiseerd worden. Met dit alles had Sacks de bedoeling om een onderzoeksprogramma op poten te zetten dat als doel had de orde van sociale acties te bestuderen die men kan vinden in alledaagse talk-in-interactie. Daarbij vertrok hij van de vooronderstelling dat alledaagse conversatie een diep geordend, 14

19 structureel georganiseerd fenomeen is in de sociale wereld. Er is dus order at all points en interactie is dus geen chaotisch gegeven, maar verloopt echter ordelijk. De studie moet vertrekken van transcripties van opgenomen audio- en/of videomateriaal van natuurlijk voorkomende, alledaagse talk-in-interactie (Hutchby en Wooffitt, 2008: 15). Zijn eerste lezing zorgde ervoor dat de eerste fundamenten van CA onthuld werden en aandacht kregen. Sacks heeft CA kunnen uitwerken tot een volwaardige sociologische wetenschap samen met Emanual Schegloff en Gail Jefferson. Samen hebben ze de principes die aan de grondslag liggen van CA ontwikkeld tot een studie waarvan vandaag de dag vele onderzoekers de grenzen van blijven aftasten. 2. CA en haar principes 2.1 Wat is het? Tot dusver hebben we enkel de achtergrond en de eerste stappen naar een CA-programma gezien. Maar vooraleer we beginnen aan de principes, zullen we duidelijk formuleren wat CA precies inhoudt. Heel eenvoudig uitgedrukt is CA de studie van talk die geproduceerd wordt binnen een natuurlijke menselijke interactie in het alledaagse leven. Talk gaat verder dan alleen het taalkundige. Het is niet zo dat in CA de woorden als semantische eenheden bestudeerd worden, maar ze worden gezien als objecten waarmee mensen in een interactie vorm geven aan de wereld. Het zijn de middelen waarmee de participanten aan elkaar duidelijk maken dat ze elkaar begrijpen en op elkaars uitingen gaan antwoorden (Hutchby en Wooffitt, 2008: 12). Naast het verbale aspect van de interactie zijn er ook nog andere zaken die in rekenschap genomen moeten worden in de interactie. Zo worden in CA ook de paralinguïstische kenmerken van de interactie zoals pauzes, intonaties, etc. mee opgenomen in de analyse (Pomerantz en Fehr, 1997: 64-65). Het doel van CA is het achterhalen en het verklaren van de methodes en procedures die participanten in talk-in-interactie gebruiken om elkaar te begrijpen en duidelijk te maken dat ze weten wat er gaande is in de interactie. Het punt is dus om patronen te vinden in de interactie en de manieren waarop deelnemers hun eigen gedrag gaan vormgeven en dat van anderen analyseren. Het gaat dus om het blootleggen van de interactionele organisatie van de sociale activiteiten (Hutchby en Wooffitt, 2008: 12). De nadruk ligt dus op een meer descriptief onderzoek dat gebaseerd is op transcripties die gemaakt zijn van opgenomen video- en audiomateriaal van natuurlijk voorkomende interactie. Het is belangrijk dat er afgestapt wordt van het gebruik van vooropgestelde experimenten. De theorie moet datagedreven zijn, dus vanuit de data wordt de theorie ontwikkeld. Dat wil zeggen dat er op 15

20 voorhand dus geen speculatie mag plaatsvinden van welke patronen er eventueel terug te vinden zullen zijn in de data, en ook dat er op voorhand geen details mogen weggelaten worden. De transcripties moeten dus zo gedetailleerd mogelijk gemaakt worden en ook op die wijze geanalyseerd worden (Heritage, 1984: ). 2.2 De principes Algemeen kunnen we stellen dat interactie gezien wordt als sterk structureel georganiseerd. De bijdragen tot de interactie zijn dubbel contextueel georiënteerd. De basiseenheid van de analyse is een sequentie, en men gaat de sequentiële organisatie bestuderen. Ook het beurtwisselingsmodel is een zeer belangrijk gegeven binnen CA. In dit deel zullen we vier zeer belangrijke basisprincipes van CA bespreken. Aangrenzend paar In talk-in-interactie heb je zowel de sequentiële organisatie als de seriële organisatie. Deze zijn twee verschillende dingen, ook al hangen ze wel aan elkaar. De seriële organisatie betekent dat in de interactie de uitingen op elkaar volgen als een serie. De ene beurt wordt geproduceerd wanneer de andere beurt vervolledigd is. Maar daarnaast is talk ook sequentieel georganiseerd. Uitingen kunnen op verschillende manieren gegroepeerd zijn met elkaar. Die groepen heten we sequenties (Sidnell, 2010: 59). Uit onderzoek is gebleken dat bepaalde klassen van uitingen voorkomen in paren. Het merendeel van sequenties bestaat uit zulke gepaarde acties. Die gepaarde acties worden aangrenzende paren genoemd. Enkele voorbeelden hiervan zijn vraag-antwoord, groet-teruggroet, uitnodigingacceptatie/afwijzing, etc. (Hutchby en Wooffitt, 2008: 42). Aangrenzende paren hebben vier belangrijke kenmerken. Ten eerste bestaat een aangrenzend paar uit twee delen, geordend als een eerste paardeel (EPD) en een tweede paardeel (TPD). Ten tweede komen deze paardelen aangrenzend voor, of dat is toch zeker het ideaal. Want in praktijk komen ze vaak niet aangrenzend voor omdat er een sequentie is tussen gevoegd, of nog door andere oorzaken. Als derde kenmerk worden de twee paardelen door twee verschillende sprekers geproduceerd. En als laatste zorgt het EPD ervoor dat er een relevantie ontstaat voor een bepaald TPD, dus een aangrenzend paar is ook getypeerd (Sidnell, 2010: 64). In CA ligt er een grote nadruk op het normatieve kader dat aangrenzende paren creëren. De aangrenzende paren zijn een duidelijk voorbeeld van hoe participanten in talk-in-interactie aan elkaar tonen dat ze elkaar begrijpen, maar ook de uitingen die ervoor geproduceerd werden. Degene die het EPD uitgesproken heeft zal de uiting die erop volgt door de tweede participant controleren 16

21 om te kijken of het als een relevant TPD beschouwd kan worden. Deze procedure heet de conditionele relevantie. Bij de uiting van een EPD worden allerlei beperkingen of voorwaarden opgelegd voor het produceren van het TPD (Hutcby en Wooffitt, 2008: 45). Participanten houden elkaar verantwoordelijk voor het volgen van de norm en wanneer er geen TPD voorkomt dan gaan de sprekers van het EPD oorzaken zoeken voor het afwezig zijn van een relevant TPD. In de meeste gevallen kunnen we dan spreken dat het TPD noticeably absent is. Met het TPD toont de spreker namelijk dat hij/zij de eerste uiting begrepen heeft, en wanneer er een TPD ontbreekt of niet voldoet aan de relevantie dat het EPD gecreëerd heeft, dan kan de eerste spreker er conclusies uit trekken en kan de eerste spreker in een derde uiting repair starten, maar hier zullen we pas verder in dit hoofdstuk op ingaan (Sidnell, 2010: 64-66). Aan de hand van het aangrenzende paar, bouwen de participanten van de talk-in-interactie een gemeenschappelijk begrijpen op, of intersubjectief begrijpen. Dit is van enorm groot belang in interactie. Want het is door die intersubjectiviteit dat de interactie op een ordelijke manier verloopt en er vorm gegeven wordt aan de wereld van de participanten. In elke volgende beurt wordt er namelijk een analyse getoond, of een begrijpen van de voorgaande beurt waardoor het intersubjectief begrijpen telkens gecontroleerd wordt. Bij aangrenzende paren is dit het meest duidelijk te zien (Heritage, 1984: ). Zoals we al opgemerkt hebben, is het niet altijd zo dat aangrenzende paren altijd aangrenzend zijn. Daarnaast bestaan sequenties ook vaak uit meer dan alleen een EPD en TPD. Zo zijn er drie uitbreidingen mogelijk. Je hebt de pre-expansie, die plaatsvindt voor de productie van een EPD. Je vindt ook insertiesequenties. Deze worden verwezenlijkt tussen een EPD en TPD. En als laatste kan er ook een postexpansie gerealiseerd worden, en dit na de uiting van een TPD (Sidnell, 2010: ). Dit vermelden we hier even omdat het ook duidelijk moet zijn dat sequenties niet alleen maar uit aangrenzende paren bestaan, maar vaak heel uitgebreid en complex opgebouwd kunnen zijn. Preferentie We spraken reeds even over de conditionele relevantie van aangrenzende paren. Bij het uiten van een EPD worden er door de eerste spreker bepaalde beperkingen opgelegd op en een relevantie gecreëerd voor een bepaalde TPD. Er kunnen echter meerdere TPD s bestaan die relevant zijn ten opzichte van het EPD. Er zijn namelijk geprefereerde TPD s en gedisprefereerde TPD s. Preferentie refereert niet naar iets psychologisch, maar naar iets dat op het structurele niveau terug te vinden is in talk-in-interactie. Het heeft dus niets te maken met de verlangens van de participanten of hun motieven, maar het verwijst naar regelmatigheden die terug te vinden zijn in verband met de structuur van de beurten. Preferentie werkt met drie alternatieven: of er is een geprefereerd TPD, of er is een gedisprefereerd TPD, of er wordt geen van beiden geuit (Bilmes, 1988: ). 17

22 Laten we als voorbeeld een uitnodiging nemen. Kijk naar het volgende voorbeeld: (3) Sidnell (2010: 78) 1 A: Uh if you d care to come and visit a little while 2 this morning I ll give you a cup of coffee. 3 B: hehh Well that s awfully sweet of you. I don t 4 think I can make it this morning..hh uhm I m 5 running an ad in the paper and-and uh I have to 6 stay near the phone. In dit voorbeeld zien we dat A als actie een uitnodiging produceert om een kop koffie te gaan drinken. Maar vanaf 3 gaat B dit aanbod gaan afslaan. Op geen enkel moment zegt B echter letterlijk no, maar hij zal de uitnodiging op andere manieren afwijzen. In principe levert B een gedisprefereerde actie. Dit kunnen we zien aan de karakteristieken van zijn uiting die kenmerkend zijn voor het uiten van gedisprefereerde TPD s. Ten eerste is er een uitstel van het antwoord. In dit voorbeeld gebeurt dit door de eerste hehh. Vervolgens vinden we bij gedisprefereerde acties ook palliatieven. Dit zijn elementen zoals een verontschuldiging of een waardering zodat de dispreferentie verzacht wordt. In voorbeeld (3) wordt dit gedaan door de realisatie van well that s awfully sweet of you. Hiermee toont de tweede spreker dat hij/zij het aanbod weet te waarderen. Ten derde is er ook altijd een soort van verantwoording aanwezig waarom bijvoorbeeld het aanbod afgewezen wordt. Zo wordt een verklaring of rechtvaardiging gegeven, zoals in dit voorbeeld B de verklaring van de advertentie in de krant gebruikt (Sidnell, 2010: 78-79). Dit zijn de kenmerken van een actie die gedisprefereerd is ten opzichte van het EPD. Wanneer er echter een geprefereerd TPD zou volgen op bijvoorbeeld een uitnodiging, dan zijn de kenmerken helemaal anders. (4) Heritage (1984: 265) B: Why don t you come and see me some[times A: [I would like to De kenmerken van een geprefereerde actie is dat ze zeer direct, zonder twijfelen geuit worden. In dit voorbeeld is er zelfs een overlapping te zien met de eerste uiting. Heritage heeft een handige tabel voor bepaalde types van acties, waarbij welke twee actie geprefereerd of gedisprefereerd is (Heritage, 1984: 269). 18

23 Tabel 1 Preference Format of Some Slected Antion Types (Heritage, 1984: 269) Preferred Format Response Dispreferred Format Response Action Request Acceptance Refusal Offer/Invitation Acceptance Refusal Assessment Agreement Disagreement Self-depreciation Disagreement Agreement Accusation/blaming Denial Admission Dit alles vormt de preferentie organisatie. Het zijn namelijk de kenmerken die gebruikt worden om geprefereerde en gedisprefereerde acties te verwezenlijken in de sequenties. Wat ook duidelijk is dat deze preferentiële organisatie geïnstitutionaliseerd is en dus de norm vormt waarnaar de participanten zich in talk-in-interactie naar oriënteren. Het doel van de preferentiële organisatie is daarnaast ook verbonden met grotere sociale processen, namelijk het behoud van sociale solidariteit en face en het vermijden van conflict (Goodwin en Heritage, 1990: ). Wanneer er zou afgeweken worden van het normatieve kader, kan dit een bedreiging vormen voor de face van de eerste spreker. Daarnaast wordt de tweede spreker ook aansprakelijke gehouden voor die bedreiging en kan die daar voor gestraft worden. In talk-in-interactie wordt er een sociale solidariteit opgebouwd en onderhouden zodanig dat geen van de participanten uit de boot valt of dat hun face wordt bedreigd. Maar door de uiting van een gedisprefereerde actie wordt die sociale solidariteit doorbroken. De overtuigingen die op dat moment gecreëerd zijn over de participanten en hun relatie onderling worden op dat moment verbroken. De verantwoording die we daarnet besproken hebben moet net dit doorbreken verzachten. De karakteristieken van gedisprefereerde acties worden niet enkel door de tweede spreker gebruikt, maar ook de eerste spreker van het EPD maakt er gebruik van. Net wanneer de eerste spreker een pauze opmerkt of enige twijfel, dan kan hij die tijd gebruiken om het EPD aan te passen zodat het aantrekkelijker lijkt om een geprefereerde reactie te geven. De eerste spreker kan dus die karakteristieken aanwenden om een poging te wagen te voorkomen dat de sociale solidariteit doorbroken zal worden (Heritage, 1984: ). Beurtwisselingssysteem Tot dusver hebben we de sequentiële organisatie en de preferentiële organisatie besproken. Nu zullen we het hebben over de seriële organisatie, of hoe de beurten elkaar opvolgen en hoe ze verdeeld worden. Beurtwisseling is namelijk de belangrijkste vorm van organisatie voor het ordelijk verloop van conversatie. Het is een systeem waarnaar participanten zich binnen talk-in-interactie oriënteren, en we kunnen het dus als een normatief kader beschouwen. Daardoor vinden we ook hier weer het 19

24 fenomeen dat participanten elkaar aansprakelijk houden voor het volgen van dat normatieve kader en eventuele afwijkingen ervan kunnen bestraffen. Laten we enkele van de vele kenmerken bekijken die Sacks, Schegloff en Jefferson (1974: ) in hun werk op beurtwisseling hebben geregistreerd. Ze hebben vastgesteld dat er in elke alledaagse conversatie de volgende zaken plaatsvinden. Er is verandering van spreker. Het meeste van de tijd is er maar één partij aan het woord. De beurtorde en beurtgrootte zijn op voorhand niet bepaald. Maar ook de beurtdistributie wordt niet op voorhand vastgelegd. Eerst en vooral moeten we twee componenten onderscheiden binnenin een beurt. Je hebt de beurtconstructie-component. Beurten worden opgebouwd door eenheden als woorden, zinnen, etc. en deze eenheden vormen de beurtopbouw-eenheden (BOE). Participanten hebben allemaal toegang tot deze eenheden en gaan er zich tijdens de talk-in-interactie naar richten en analyseren wat voor eenheid het precies is en hoe die eenheid zal eindigen. Telkens wanneer er een mogelijkheid te vinden is op het einde van de beurt om legitiem van spreker te wisselen, kan dit ook effectief plaatsvinden en neemt de volgende spreker de conversationele floor over. Dit zijn de transitierelevante plaatsen (TRP). En zo komen we bij ons tweede component, namelijk de beurtallocatie-component, of de component waarmee participanten beurten in de interactie aan elkaar doorgeven en toekennen. Wat deze component betreft hebben Sacks, Schegloff en Jefferson (1974) de patronen blootgelegd van het beurtwisselingssysteem. Er zijn twee grote regels. De eerste regel geldt op elke initiële TRP van een initiële BOE. A) De huidige spreker kiest de volgende spreker. Degene die gekozen is, heeft het recht en de plicht om de volgende beurt over te nemen. Niemand anders in de talk-in-interactie heeft op dat moment dezelfde rechten en plichten. B) Als de huidige spreker geen volgende spreker kiest, dan kan er op het TRP zelfselectie plaatsvinden. De eerste participant die start heeft de rechten op de beurt. C) Als de huidige spreker geen volgende spreker selecteert of er gebeurt geen zelfselectie dan kan de huidige spreker gewoon verder gaan met een nieuwe beurt. De tweede regel stelt dat wanneer bij een TRP A en B niet voorvallen dan gaat de huidige spreker verder. Bij de volgende TRP is er dan weer de mogelijkheid om A, B of C te laten plaatsvinden. En zo wordt er bij elke beurt naar deze regels georiënteerd (Sacks, Schefloff en Jefferson, 1974: 704). Dit zijn de regels die zorgen dat er een seriële orde ontstaat in talk-in-interactie. Een van de bewijzen dat participanten zich naar de regels van het beurtwisselingssysteem richten, kan je zien op plaatsen waar er zich overlappingen voordoen tussen de uitingen van verschillende sprekers. Het ideaal binnen conversatie houdt in dat er maar een spreker per keer aan bod komt. Het is dus ook de bedoeling dat de transities vlot verlopen en meestal verlopen die ook zonder of met heel kleine overlap of kloven (Sacks, Schegloff en Jefferson, 1974: 708). Maar dit ideaal kan niet altijd volgehouden worden en zo doen er zich wel eens overlappingen voor of zijn er pauzes in de conversatie. Meestal doen overlappingen zich voor in de buurt van een TRP, omdat de participanten 20