cijfers en kengetallen van de leden van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties

Transcriptie

1 Podia 2004 cijfers en kengetallen van de leden van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties

2 Podia 2004 cijfers en kengetallen van de leden van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties Amsterdam, oktober 2005 Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties

3 Inhoud Colofon Podia 2004 cijfers en kengetallen van de leden van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) Amsterdam, oktober 2005 Podia 2004 is een uitgave van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties, Amsterdam. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enigerlei wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van deze uitgave bestede zorg kan de uitgever geen aansprakelijkheid aanvaarden voor schade die het gevolg is van enige fout in deze uitgave. Inleiding 3 Verantwoording van de cijfers: betrouwbaarheid en marges 3 Veranderingen in vraagstelling en presentatie van de gegevens Vier leden erbij, twee gestopt, één opgezegd en zeven in verbouwing 4 Cijfers en kengetallen Belangrijkste conclusies Nieuw- en verbouw, aantal leden, zalen en stoelen 7 Marktaandeel VSCD-podia in totaal aanbod en bezoek podiumkunsten 7 Voorstellingen, evenementen en bezoeken 9 Onderverdelingen naar genre 9 Uitverkochte voorstellingen 12 Exploitatie en personeel 13 De toekomst: niet rooskleurig English Summary 17 Het Theater Analyse Systeem is ontwikkeld door VSCD in samenwerking met ABF Research te Delft, Eric Verhoog. Samenstelling: Hans Onno van den Berg Redactie: Berend Schans Vormgeving: WAT ontwerpers, Utrecht Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) Johannes Vermeerstraat JM Amsterdam tel: fax: info@vscd.nl Bronnen Beleidsplan Belangenvereniging Dance, cultuurnota , BVD, november 2003 KPMG Special Services, Dance in Nederland, in opdracht van ID&T, oktober 2002 Podia 2003, VSCD, september 2004 Theater Analyse Systeem 2004, VSCD, oktober 2005 TNS NIPO, Marktbeschrijving Podiumkunsten 2004, Bureau Promotie Podiumkunsten, oktober 2004 Vereniging van Nederlandse Theatergezelschappen en Producenten, feiten en cijfers Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties, jaarverslag 2004 VNP Insight, facts & Figures, Vereniging van Nederlandse Poppodia en Festivals, Amsterdam januari 2003

4 Inleiding Voor u liggen de jaarcijfers van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) over het jaar Achtereenvolgens wordt toegelicht wat de wijzigingen zijn ten opzichte van Podia 2003 en worden de cijfers gepresenteerd met betrekking tot programma, bezoek en financiën bij de VSCD-leden. In 2004 groeide het aantal VSCD-leden van 151 tot 152. Die groei is het nettoresultaat van drie opzeggingen en vier aanmeldingen. Zeven podia hebben in 2004 geen programma en bezoekers gehad vanwege verbouwing. Omdat het hier gaat om enkele grote podia heeft dat een aanzienlijke invloed op de totaalcijfers van de vereniging. Verantwoording van de cijfers: betrouwbaarheid en marges Sinds 1996 neemt een groeiend aantal leden van de VSCD deel aan het Theater Analyse Systeem (TAS). Dit systeem stelt de podia (schouwburgen, concertzalen, vlakke vloertheaters en festivals) in staat hun bedrijfsgegevens te vergelijken met die van anderen, om zo eigen sterke en zwakke kanten waar te nemen. De gegevens maken het echter ook mogelijk een totaaloverzicht te geven van de aantallen voorstellingen, bezoeken, kosten en opbrengsten van alle leden gezamenlijk. Tenslotte kan door vergelijking met landelijke cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) worden bepaald welk aandeel de VSCD-podia hebben in de podiumkunsten in Nederland als geheel was het negende opeenvolgende jaar dat de podia participeerden. Tot 2003 was het nodig de resultaten te extrapoleren voor non respons, maar vanaf dat jaar is deze zo hoog dat dit niet meer nodig is. In 2004 telde de VSCD 152 leden. Zeven daarvan waren in dat jaar wegens verbouwing gesloten. Van de resterende 145 hebben 144 leden (99,3%) meegedaan. Hierdoor is de betrouwbaarheid van de gegevens zeer hoog. Veranderingen in vraagstelling en presentatie van de gegevens 2004 De vragenlijst over 2004 is op onderdelen gewijzigd ten opzichte van 2003 om daarmee de bruikbaarheid van de informatie te vergroten. Het betreft de volgende wijzigingen: bij de programmagegevens is de categorie musical, opera en muziektheater gesplitst in twee subcategorieën: (a) musical en operette en (b) opera en muziektheater; hiermee ontstaat een nauwkeuriger inzicht in programma en publiek; de subcategorie literair is samengevoegd met overige podiumkunst omdat literair van onvoldoende omvang was om aparte vermelding te rechtvaardigen; 3

5 bij de financiële gegevens is de post verhuur gesplitst in theatrale verhuur en commerciële verhuur; hierdoor ontstaat een nauwkeuriger inzicht in de inkomsten uit podiumkunst tegenover andere inkomsten. Vier leden erbij, twee gestopt, één opgezegd en zeven in verbouwing De paradox van 2004 is opnieuw dat in 2004 vier nieuwe leden werden verwelkomd, maar dat bij twee podia de gemeentelijke bijdrage aan de podiumkunsten is gestopt: Theater Romein in Leeuwarden en De Vorst in Tilburg. Daar staat tegenover dat podia die in 2003 te horen hadden gekregen dat de gemeentelijke bijdrage zou stoppen, De Speeldoos in Vught, De Reehorst in Ede en Koninklijk Theater Carré te Amsterdam, alsnog gemeentelijke financiering hebben ontvangen. Daarnaast was een aantal podia in verbouwing of werd nieuwbouw gepleegd, waardoor zij over 2004 niet of slechts zeer gedeeltelijk geprogrammeerd hebben en niet in de cijfers zijn opgenomen. Het Nederlands Congrescentrum was in 2004 geen lid meer, omdat de nieuwe eigenaar het gebouw vooral als congrescentrum wil exploiteren. Het Beatrix Theater dat in 2003 wegens verbouwing gesloten was, deed in 2004 opnieuw mee en vier kleinere nieuwe podia (één festival) werden lid in De gevolgen van al deze mutaties en sluitingen voor de totaalcijfers over 2004 zijn aanzienlijk. Mutaties naam podium situatie in voorstellingen bezoeken mutaties (minder) Koninklijk Theater Carré, Amsterdam verbouwing Nederlands Congres Centrum, Den Haag geen lid meer Schouwburg en Congrescentrum Orpheus, Apeldoorn verbouwing Stadsschouwburg, Haarlem verbouwing Theater Romein, Leeuwarden geen podiumkunst De Vorst, Tilburg geen podiumkunst Junushoff, Wageningen geen programma Stichting Theater Exploitatie Zeeland door omstandigheden niet ingevuld Schouwburg Gooiland, Hilversum geen lid én geen theater meer De Meerpaal, Dronten verbouwing totaal minder in mutaties (meer) Beatrix Theater, Utrecht weer open na verbouwing Spoortheater, Nijverdal; Over t IJ Festival, Amsterdam; Theater Schuurkerk, Maassluis; De Brakke Grond, Amsterdam alle vier nieuw lid totaal bij in ledeneffect per saldo minder in Bij de interpretatie van de cijfers moet steeds een onderscheid worden gemaakt tussen dit ledeneffect (minus 660 voorstellingen en minus bezoekers) en autonome ontwikkelingen bij de aangesloten podia. Waar zinvol wordt dit verderop herhaald. 4

6 Cijfers en kengetallen 2004 Belangrijkste conclusies 2004 gebouwen, zalen en stoelen > Het aantal zalen (van leden die open waren) was in 2004 iets groter dan in 2003 (2004: 256 / 2003: 246), maar het totaal aantal stoelen was iets minder (2004: / 2003: ); dit is een ledeneffect; > net als in 2003 is de bouwactiviteit ten behoeve van nieuwe theaters, uitbreidingen en aanpassingen onverminderd groot. programma en publiek > Het aantal voorstellingen en uitvoeringen was in 2004 nagenoeg even groot als in 2003 (2004: / 2003: ); > het totale bezoek aan de podiumkunsten is met 1,3 miljoen bezoeken verminderd (2004: 11,4 / 2003: 12,7); hiervan is de helft ledeneffect, de vermindering van is autonoom (-5%); hiermee is de toename van 2003 weer teniet gedaan; de terugval is het grootst bij musical/opera ( ), toneel ( ), populaire muziek ( ), klassieke muziek ( ) en dans ( ); > het gemiddeld bezoek per podium aan de podiumkunsten is met 8% verminderd (2004: / 2003: ); > het aantal niet-culturele evenementen bleef in 2004 vrijwel constant (2004: / 2003: ); de terugval in 2003 is daarmee gestopt; > het bezoek aan niet-culturele evenementen nam evenwel met 17% af (2004: 2,0 miljoen / 2003: 2,4 miljoen). > In de verhouding tussen de verschillende genres vallen de volgende wijzigingen op: - de genres musical en opera (tot 2003 als één categorie) verloren met elkaar 2% programma-aandeel (2004: 11% / 2003: 13%) en het publiek voor de gecombineerde genres nam af van 2,9 miljoen naar 2,5 miljoen (-15%); vanaf dit jaar worden beide genres apart geregistreerd: musical en operette vormen 6% van het programma en trekken 16% van het publiek, opera en muziektheater vormen 6% van het programma en trekken 6% van het publiek; - het aandeel cabaret en kleinkunst steeg iets, het publieksaandeel op het totaal groeide (2004: 17% / 2003: 15%), maar bleef in absolute aantallen gelijk op 1,9 miljoen; - het aandeel toneel is gestegen (2004: 23% / 2003: 20%), maar het bezoek aan toneelvoorstellingen nam af van 1,61 miljoen naar 1,35 miljoen (- 15%); - het programma-aandeel klassieke muziek is gelijk gebleven (13%), evenals het publieksaandeel (15%), maar in absolute termen nam het af van 1,87 naar 1,75 miljoen (-6%); 5

7 - het aandeel populaire muziek steeg van 12% naar 13%, maar het publiek ervoor daalde van 1,71 naar 1,56 miljoen; - het aandeel dans en beweging bleef gelijk, maar het bezoek daalde van naar (-14%); - het aandeel van de rijksgefinancierde producties nam af van 15% tot 14%; sinds 2003 wordt ook het bezoek aan het rijksgefinancierde aanbod geregistreerd; dit bedroeg 13%. > De publieksdruk blijft ook in 2004 onverminderd groot: 21% van alle voorstellingen was uitverkocht; dat waren ruim 500 voorstellingen meer dan in 2003 (2004: / 2003: 6.571). Verondersteld mag worden dat deze stijging vooral het gevolg is van het grote aantal podia dat in 2004 wegens verbouwing gesloten was. De genres cabaret en kleinkunst en musical hebben de meeste uitverkochte voorstellingen (38%), daarna komen amateur-voorstellingen, populaire muziek, toneel en opera (allemaal ca. 20%). (1) Het kengetal entree per bezoeker vormt de uitkomst van de deling van alle publieksinkomsten op alle bezoeken. Dit kengetal moet dus niet worden opgevat als de gemiddelde entreeprijs omdat ook bezoekers met vrijkaarten en aan voorstellingen die door huurders worden georganiseerd en waar geen recette voor wordt ontvangen zijn meegeteld. De gemiddelde entreeprijs is hoger dan dit kengetal. financiën > De totale omzet van de podia is in 2004 vrijwel gelijk gebleven (2004: 457 miljoen / 2003: 453 miljoen); > de inkomsten uit voorstellingen zijn met 5% gedaald (2004: 128 miljoen / 2003: 134 miljoen) maar dit jaar is voor het eerst ook de culturele verhuur apart opgenomen en bedroeg 25 miljoen en dit moet worden meegerekend als inkomsten uit voorstellingen; de entree per bezoeker (1) steeg licht (2004: 11,25 / 2003: 10,56); > de inkomsten uit horeca en verhuur namen met ruim 10% af (2004: 96 miljoen / 2003: 110 miljoen), maar is door andere omschrijving (alleen nog zakelijk) nog aanzienlijk minder ( 71 miljoen); > de bijdrage van de gemeentelijke overheden steeg licht (2004: 183 miljoen / 2003: 179 miljoen), die van het rijk, provincies en sponsoring is gestegen (2004: 49 miljoen / 2003: 32 miljoen); dit is vooral een ledeneffect omdat een aantal rijksgefinancierde festivals en theaters met een productiefunctie lid werden; > alle overige grote uitgavenposten bleven vrijwel gelijk: programma, gebouw en huisvesting en personeel theater; > de uitgaven voor publiciteit en horeca verminderden met 7% en 10%. De vermindering van de uitgaven aan horeca stemt overeen met een verminderde omzet uit (zakelijke) verhuur en horeca (-11%); ook in 2004 is de stagnatie van de economie hier merkbaar; > de totale kosten per voorstelling bleven in 2004 vrijwel gelijk (2004: / 2003: ), waarmee de daling in 2003 lijkt te zijn gestabiliseerd; > het subsidiedekkingspercentage voor gemeenten bleef gelijk (40%), evenals de totale gemiddelde bijdrage per inwoner in Nederland ( 11,20); wanneer alleen de bevolking van de gemeenten die een theater exploiteren wordt meegeteld is de bijdrage 19,12 per inwoner. organisatie en personeel > Het aantal werkzame personen bleef in 2004 gelijk (2004: / 2003: 7.570), evenals het aantal fte s (2004: / 2003: 3.892); omdat het aantal gepresenteerde voorstellingen gelijk bleef, is ook het gemiddeld aantal uren per voorstelling niet veranderd (2004: 195 / 2003: 194); > het ziekteverzuim daalde substantieel van 4,5 % naar 3,9 %. 6

8 verwachtingen 2005 > De verwachtingen voor 2005 zijn iets beter dan over 2004; in 2004 waren podia iets vaker pessimistisch dan optimistisch over programma en publiek (gemiddelde 2,9 op schaal 1-5) voor 2005 is de gemiddelde verwachting even vaak optimistisch als pessimistisch (gemiddelde 3,0 op schaal 1-5). Ook over de financiële positie in 2005 zijn de theaters gemiddeld iets optimistischer dan in 2004 (3,2 / 3,1 op schaal 1-5). Nieuw- en verbouw, aantal leden, zalen en stoelen Er heerst al jaren een grote (ver)bouwdrift bij theaters en podia. Dat geldt niet alleen voor VSCD-leden, maar ook voor o.a. poppodia. In 2004 werden enkele nieuwe podia opgeleverd (o.a. Schouwburg en Congrescentrum het Park, Hoorn) en werd een groot aantal (grondige) renovaties en uitbreidingen gerealiseerd (o.a. Schouwburg en Congrescentrum Orpheus in Apeldoorn, Koninklijk Theater Carré te Amsterdam, Beatrix Theater te Utrecht) en werden bij een aantal podia trekkenwanden vernieuwd of ontvangstfaciliteiten uitgebreid. De plan- en bouwdrift is voor de komende jaren niet minder. Er zijn op dit moment nog (ver)bouwplannen bij 69 podia in 50 gemeenten. Dit zijn er iets minder dan in Oplevering in de komende jaren kan bijdragen aan het verminderen van het grote aantal uitverkochte voorstellingen. In de komende jaren zal een aantal grote bouwprojecten worden opgeleverd (o.a. Almere, Amsterdam, Eindhoven) en verwacht het VSCD-bureau voor 2005 en 2006 een verdere groei in aantal voorstellingen en publieksbereik. Zalen en stoelen VSCD-podia leden *142 * 147 zalen zitplaatsen totale capaciteit * die meededen aan het Theater Analyse Systeem en niet gesloten waren; De terugloop in zitplaatsen is geheel een ledeneffect. De in 2004 gesloten podia tellen samen meer dan stoelen. Marktaandeel VSCD-podia in totaal aanbod en bezoek podiumkunsten Niet alle podia zijn lid van de VSCD. De Vereniging van Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF) telt 79 podiumleden en 27 festivalleden. In 2003 telde de VNPF bij de eigen leden concerten en andere activiteiten met 3,4 miljoen bezoeken, van wie 80% voor popconcerten en dance-avonden (half-half verdeeld) kwam. Dan is er de Belangenvereniging Dance (BVD) die in ,8 miljoen bezoeken per jaar noteerde. Grote festivals die nergens lid van zijn (Holland Festival, Parade, Oerol, Musica Sacra e.a.) trekken met elkaar enkele honderdduizenden bezoeken. Er bestaat een groot aantal kleine podia (kerken, buurthuizen, e.d.), waarvan een deel is verenigd in de Vereniging van Kleine Muziek Centra (VKMC), waar concerten worden gegeven voor bijna bezoekers. Daarnaast zijn er niet georganiseerd nog enkele honderden centra voor de kunsten, culturele centra en gemeenschapshuizen, 7

9 cafés en scholen waar meestal incidenteel podiumkunst wordt geprogrammeerd. Tot slot zijn er nog enkele duizenden schoolvoorstellingen die nergens worden geregistreerd. Om te kunnen bepalen welk marktaandeel de VSCD-podia hebben, is het nodig inzicht te hebben in de volledige markt. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is de organisatie van wie kan worden verwacht dat het deze totaal cijfers verzamelt. Vanwege bezuinigingen hanteert het CBS sinds 2001 echter een vereenvoudigde wijze van registratie en meting, waardoor minder podia, voorstellingen en bezoek worden waargenomen dan daarvoor. Zo telde het CBS op basis van de nieuwe methodiek in voorstellingen en 14,3 miljoen bezoeken, terwijl dat er op basis van de vroegere meer uitvoerige methodiek in hetzelfde jaar ruim uitvoeringen met 16.1 miljoen bezoeken waren. De CBS-cijfers over 1999 en 2000 zijn naar deze nieuwe manier van meten gecorrigeerd. In totaal telde de VSCD in voorstellingen en 11,4 miljoen bezoeken. De cijfers van het CBS komen later dan de TAS-cijfers, zodat de vraag naar het marktaandeel met een extra jaar vertraging moet worden verwerkt. In 2003 telde het CBS 457 theaterzalen, hiervan waren er toen 249 (55%) lid van de VSCD. Het marktaandeel van de VSCD in 2003 ten opzichte van de nieuwe telling van het CBS bedroeg 72% van de voorstellingen en 66% van het publiek. Het marktaandeel van de VSCD voor voorstellingen is daarmee gestegen en dat voor het publiek gedaald. Wat de voorstellingen betreft is dat vooral een ledeneffect (in 2003 een aantal nieuwe leden met vooral kleinere zalen). Het gedaalde marktaandeel voor publiek wordt vermoedelijk veroorzaakt door een betere manier van waarnemen bij het CBS dat vanaf 2003 ook gebruik maakt van de gegevens van de VNPF en Mojo Concerts. De vraag of en hoe het CBS deze taak in de toekomst zal vervullen is nog altijd onderwerp van discussie tussen het Ministerie van Economische Zaken (waar het CBS onder valt) en de sector. Met al deze beperkingen en slagen om de arm geeft onderstaande tabel de ontwikkeling van het marktaandeel van de VSCD-podia weer. Marktaandelen zalen aantal theaterzalen CBS aantal zalen VSCD voorstellingen voorstellingen totaal (CBS nieuw) voorstellingen VSCD-podia bezoeken (x miljoen) bezoeken totaal (CBS nieuw) 14,3 14,6 15,7 16,1 17,3 bezoeken VSCD-podia * 12,1 11,6 12,1 11,7 12,6 VSCD marktaandeel (in %) VSCD marktaandeel zalen VSCD marktaandeel voorstellingen VSCD marktaandeel bezoek VSCD aandeel rijksgefinancierd aanbod 35 nnb nnb nnb nnb * bezoeken VSCD over 2001 gecorrigeerd naar volledige waarneming; nnb = nog niet bekend 8

10 Voorstellingen, evenementen en bezoeken Het aantal voorstellingen podiumkunst is in 2004 iets gedaald ten opzichte van 2003 (2004: / 2003: ). Deze daling is vooral het gevolg van sluitingen in verband met verbouwing (de gesloten podia gaven in 2003 tezamen voorstellingen). Ook per podium is het aantal voorstellingen iets afgenomen (2004: 230 / 2003: 242). Het bezoek aan podiumkunsten nam in 2004 met 10% af van 12,6 naar 11,4 miljoen. 2/5 deel van deze afname ( bezoekers) is het gevolg van sluiting, 3/5 deel ( bezoekers) is terugval van de markt (-7%). Hiermee is de groei van 2003 weer teniet gedaan. Per podium nam het bezoek aan voorstellingen af met 9% (2004: / 2003: ), het gevolg van de sluiting van vooral grote podia en aanwas van de vereniging met kleinere leden. De ledengroei in 2004 betrof vooral kleinere podia en festivals met een omvangrijk programma, maar een minder dan gemiddelde publiekscapaciteit. Het gemiddelde bezoek per voorstelling daalde eveneens met 9% (2004: 337 / 2003: 366). De daling van het totale bezoek stemt overeen met de verwachting over Het geringe consumentenvertrouwen in 2004 heeft blijkbaar ook gevolgen voor het bezoek aan de podiumkunsten. Het aantal niet-culturele evenementen (feesten, partijen, congressen, presentaties) is in 2004 voor het eerst weer met 3% gestegen (2004: / 2003: ), maar het bezoek daaraan daalde opnieuw aanzienlijk met 18% (2004: 2 miljoen / 2003: 2,4 miljoen). Het is aannemelijk dat deze terugval ook dit jaar wordt veroorzaakt door de economische recessie. Deze daling is voor 1/3 deel het gevolg van het ledeneffect (gesloten podia) en voor 2/3 een autonome ontwikkeling. Evenementen, voorstellingen, alle VSCD-podia (x 1000) evenementen totaal 40,1 53,2 57,4 45,9 46,3 46,5 - hiervan podiumkunsten* 26,9 28,3 26,4 28,1 34,0 33,7 Bezoeken alle VSCD-podia bezoeken totaal (x miljoen) 14,9 15,4 15,0 14,6 15,1 13,4 - hiervan podiumkunsten 12,2 12,2 11,6 11,7 12,6 11,4 gemiddeld bezoek per voorstelling * podiumkunsten= professioneel, amateur, Nederlands en buitenlands. Het bezoek van buiten de eigen gemeente bedroeg in % van het totale bezoek. Dat is nagenoeg gelijk aan de verhoudingen in eerder jaren. Onderverdelingen naar genre Sinds 1996 wordt VSCD-leden gevraagd de voorstellingen naar genre in te delen, vanaf 1999 wordt ook het bezoek aan deze genres geregistreerd. > Toneel: het aandeel toneelvoorstellingen nam toe tot 23% (2003: 20%) van het totale programma, maar het publiek ervoor nam af tot 12% (2003: 13%) van het totaal; het bezoekersaandeel is kleiner dan het programma- 9

11 aandeel omdat veel toneel in kleine zalen wordt gespeeld voor gemiddeld minder mensen; in absolute getallen nam het publiek voor toneel af tot 1,35 miljoen (2003: 1,6 miljoen); > klassieke muziek: het aandeel klassieke muziekuitvoeringen nam af met 1% (2004: 13% / 2003: 14%), het publieksaandeel bleef gelijk (15%), maar nam in absolute zin af tot 1,75 miljoen (2003: 1,88 miljoen); > dans en beweging: het aandeel dans en beweging op het totaal aantal voorstellingen bleef nagenoeg gelijk (6%), evenals het publieksaandeel, maar in absolute aantallen nam het publiek voor het vierde opeenvolgende jaar af tot (2003: ); > populaire muziek: het aandeel uitvoeringen op het totale programma aanbod voor populaire muziek steeg licht tot 13% (2003: 12%), maar het bezoekersaandeel bleef gelijk (14%); in absolute aantallen nam het publiek af tot 1,57 miljoen (2003: 1,71 miljoen); > musical en operette: deze categorie is in 2004 voor het eerst onderscheiden omdat een categorie samen met opera en muziektheater te grof werd gevonden; musical en operette maakten 6% van het totale aanbod uit, maar trokken 16% van het publiek; de oorzaak hiervan is de grootschaligheid van musicalproducties, die vrijwel altijd in grote zalen worden geprogrammeerd; het gaat om 1,8 miljoen bezoekers; > opera en muziektheater zijn dit jaar ook voor het eerst apart opgenomen, maakten 6% van het aanbod uit en trokken eveneens 6% van het totale publiek; het gaat om bezoekers; > wanneer musical en opera ter vergelijking met 2003 bij elkaar worden genomen is sprake van een lichte vermindering van het aandeel in het programma (2004: 12% / 2003: 13%) en een vergelijkbare vermindering van het publieksaandeel (2004: 22% / 2003: 23%); in absolute termen liep het aantal bezoekers voor beide categorieën terug tot 2,5 miljoen (2,9 miljoen); > cabaret en kleinkunst groeiden tot 16% (2003: 14%) van het totale programma en het publieksaandeel steeg tot 17% ( 2003: 15%); in absolute aantallen bleef het aantal bezoekers met 1,9 miljoen even groot (1,9 miljoen); Theatervoorstellingen en andere evenementen x Bezoeken VSCD theaters x voorstellingen podiumkunst andere evenementen voorstellingen podiumkunst andere evenementen 10

12 > overig professioneel (inclusief literair) is als restcategorie in 2004 in aandeel teruggelopen tot 8% van het totale aanbod, terwijl het publieksaandeel met 6% gelijk bleef; in absolute aantallen nam het publiek af tot ( ); > amateurvoorstellingen hielden een aandeel van 9%, terwijl het publieksaandeel tot 9% steeg (2003: 8%); in absolute aantallen bleef de publieksbelangstelling daarmee nagenoeg gelijk (2004: / 2003: ); > het rijksgesubsidieerde aanbod maakte 14% (2003: 15%) van het totale aanbod uit (= voorstellingen) en trok 13% van het totale publiek; in absolute aantallen waren dat 1,47 miljoen bezoeken. Opnieuw moet aangetekend worden dat veel genres ook buiten de VSCDpodia optreden. Klein cabaret en populaire muziek spelen veel op kleine podia, popmuziek staat vooral op poppodia of heeft grote concerten in stadions of sporthallen en toneel- en dansgezelschappen geven ook veel voorstellingen in eigen huis of op scholen. Volgend jaar wil het VSCD-bureau proberen te komen tot een meer samenhangend statistisch overzicht. Verdeling van voorstellingen (in %) en publiek (x 1000) naar genre absoluut toneel voorstellingen bezoeken klassieke muziek concerten bezoeken dans/beweging voorstellingen bezoeken populaire muziek concerten bezoeken musical, operette voorstellingen bezoeken opera en muziektheater voorstellingen * * * * * bezoeken * * * * * cabaret en kleinkunst voorstellingen bezoeken overig professioneel voorstellingen bezoeken amateur voorstellingen bezoeken * tot 2004 samen met musical / operette 11

13 Andere onderverdelingen voorstellingen (in %) en publiek (x 1000) naar genre rijksgefinancierde voorstellingen bezoeken buitenlandse voorstellingen bezoeken aan buitenlandse voorstellingen kinder-/jeugd en familie voorstellingen bezoeken besloten voorstellingen nvt nvt bezoeken Uitverkochte voorstellingen In 2004 waren voorstellingen (21%) uitverkocht. Dat waren er iets meer dan in 2003 (6.571 = 19%). Daarmee zit de vereniging weer op het niveau van De oorzaak van deze toename (ondanks een vermindering van het totale publiek) is vermoedelijk het grote aantal wegens verbouwing gesloten podia, waardoor voor populaire voorstellingen werd uitgeweken naar andere plekken, die daarmee vaker waren uitverkocht. Ook in 2004 zit de grootste publieksdruk op cabaret/kleinkunst en musical, waar in beide genres 37% van alle voorstellingen is uitverkocht (2003: 38%). Maar ook in de andere genres is het aantal uitverkochte voorstellingen aanzienlijk en loopt uiteen van 3% (dans en beweging) tot 21% voor klassieke muziek, opera en populaire muziek. De publieksdruk is nog altijd groot en mensen die klagen dat voorstellingen altijd zijn uitverkocht hebben dus nog steeds vaak gelijk. Hoewel de bouwdrift in theaterland groot is, zal het nog een paar jaar duren voordat er bij VSCD-podia substantieel meer speelmogelijkheden en zaalcapaciteit beschikbaar zijn. voorstellingen naar genre in % van totaal toneel klassieke muziek dans en beweging populaire muziek (incl. wereldmuziek) opera (ette), musical, muziektheater musical en operette (vanaf 2004) opera en muziektheater (vanaf 2004) cabaret en kleinkunst overig professioneel (o.a. literair) amateurvoorstellingen 12

14 Uitverkochte voorstellingen (% van totaal van het genre) alleen alle zalen/ alle zalen/ alle zalen/ grote zaal voorstellingen voorstellingen voorstellingen totaal aantal voorstellingen (N=) hiervan uitverkocht in % toneel klassieke muziek dans en beweging populaire muziek musical en operette opera en muziektheater * * * 18 cabaret en kleinkunst overig professioneel (+literair) amateur-voorstellingen totaal in absolute aantallen leeswijzer: in 2003 is 14% van alle toneelvoorstellingen uitverkocht; *in 2004 voor het eerst apart. Het feit dat enerzijds het totaal aantal bezoekers is afgenomen, maar tegelijk het aantal uitverkochte voorstellingen is gegroeid, wordt verklaard door het grote aantal gesloten podia. Hierdoor heeft het publiek geprobeerd uit te wijken naar andere (populaire) voorstellingen. In veel gevallen is dat mislukt, omdat de voorstelling ook daarvoor al uitverkocht was. Deze extra publieksdruk heeft het aantal uitverkochte voorstellingen met ruim 500 vergroot. Exploitatie en personeel De totale omzetten van de VSCD-podia bedroegen in miljoen (2003: 453 miljoen). Ook per podium is de omzet niet veranderd (2004: 3,09 miljoen / 2003: 3,08 miljoen). In de onderlinge verhouding tussen diverse kosten en opbrengsten zijn wel veranderingen opgetreden. De inkomsten uit voorstellingen namen af tot 128 miljoen (2003: 134 miljoen), evenals de inkomsten uit (commerciële) verhuur (2004: 96 miljoen / 2003: 110 miljoen). Daartegenover stegen de gemeentelijke bijdragen licht (2004: 183 miljoen / 2003: 179 miljoen) en die van het rijk, fondsen en sponsoring (2004: 49 miljoen / 2003: 32 miljoen). Deze laatste toename is vermoedelijk het gevolg van een ledeneffect, omdat de vereniging iets meer rijksgefinancierde/gesponsorde podia en festivals als lid heeft. Wat de kostensoorten betreft zijn deze vrijwel hetzelfde als in 2003, met uitzondering van de personeelskosten horeca die terugliepen tot 30 miljoen (2003: 33 miljoen). Het subsidiedekkingspercentage voor de gemeenten bleef gelijk (40%) die van rijk, fondsen en sponsoring steeg tot 11% (2003: 7%). De kosten per voorstelling bleven in 2004 nagenoeg gelijk met ,- (2003: ,-), evenals het aantal werkzame personen (2004: / 2003: 7.570), fte s (2004: / 2003: 3.892) binnen de vereniging en het aantal uren per voorstelling (2004: 195 / 2003: 194). De gemeentelijke bijdrage per inwoner bleef in 2004 met 11,20 vrijwel gelijk aan die uit 2003 ( 11,00). Bij dit cijfer gaat het om de deling van alle gemeentelijke bijdragen op het totaal aantal inwoners van Nederland. 13

15 Als alleen wordt gekeken naar de inwoners van gemeenten die daadwerkelijk bijdragen aan een podium, is de bijdrage per inwoner 19,12 Exploitatie aantal leden dat participeerde * exploitatiegegevens (in miljoenen ) omzet inkomsten voorstellingen inkomsten culturele verhuur** inkomsten commerciële verhuur/horeca/sponsors gemeentelijke financiering bijdrage provincie, rijk, fonds (na 2002) programmakosten gebouw en huisvesting personeelskosten podiumfunctie publiciteit en organisatie horeca-inkoop en personeel subsidiedekkingspercentage aantal werkzame personen aantal fte s v.w. techniek v.w. directie/staf v.w. programma/marketing per gemiddeld theater omzet (in miljoenen ) 2,01 2,57 3,01 3,37 3, werkzame personen indices omzet inkomsten voorstellingen*** inkomsten verhuur/horeca/sponsors*** overheidsbijdragen (vanaf 2002 ook rijk) programmakosten gebouw en huisvesting personeelskosten prijsindex (CBS) kengetallen uitgaven (in ) kosten per voorstelling kosten per bezoeker personeel (in uren) personeel per voorstelling inkomsten per voorstelling (in ) publieksinkomsten per voorstelling ** horeca, (zakelijke) verhuur per voorstelling ** overheidsbijdrage per voorstelling *** inkomsten per bezoeker (in ) entree per bezoek 5,31 8,58 10,27 10,91 10,59 11,26 horeca, verhuur per bezoeker 5,31 5,98 9,31 9,78 8,70 6,24 gemeentelijke bijdrage per bezoeker 9,60 11,70 12,20 15,57 14,15 16,09 gemeentelijke bijdrage per inwoner Nederland 7,60 9,00 8,90 11,40 11,00 11,20 * podia die vanwege verbouwing gesloten zijn, worden niet meegeteld. ** vanaf 2003 wordt culturele verhuur opgenomen bij publieksinkomsten omdat het gaat om podiumkunst en onderscheiden moet worden van zakelijke verhuur. *** inclusief rijk en provincie & omslag van gemeentelijke bijdragen over de totale bevolking. Als alleen de inwoners van gemeenten die een podium financieren worden gerekend is de bijdrage 19,12 ( ,84) per inwoner. 14

16 Omzet en soorten inkomsten (indexen) (1996 = 100) omzet inkomsten uit voorstellingen inkomsten verhuur, horeca, sponsoring subsidies (vanaf 2002 ook rijk) prijsindex (alle huishoudens - CBS) Uitgaven VSCD theaters naar kostensoort (x ) programmakosten gebouw en huisvesting personeelskosten theater publiciteit en organisatie en overige lasten horeca inkoop en personeel Personeel per voorstelling (uren) Entrees per bezoeker (in ) Financiering door gemeenten (in %) % entrees per bezoeker in % financiering door gemeenten 15

17 Ziekteverzuim In 2004 is het ziekteverzuim gedaald tot 3,9 % (4,48%). Dat is lager dan het landelijk gemiddelde. De toekomst: niet rooskleurig Bij het verzamelen van de gegevens over 2004 is dit keer voor de tweede keer gevraagd welke verwachtingen podia hebben ten aanzien van het lopende seizoen. Met betrekking tot aantallen voorstellingen, publiek en de financiële positie van het theater is gevraagd of men daar (zeer) gunstige of (zeer) ongunstige verwachtingen van heeft. Verwachtingen 2004 cijfers VSCD-podia gemiddelde gemiddelde voor 2005 voor 2004 aantal voorstellingen ,0 2,9 bezoeken ,0 2,8 financiële positie ,2 3,1 1 = zeer positief 2 = positief 3 = zelfde als vorig jaar 4 = negatief 5 = zeer negatief De verwachtingen over 2005 zitten voor wat het aantal voorstellingen en hoeveelheid publiek betreft op de 0-lijn (gemiddeld 3,0). Dat is minder optimistisch dan over Voor 2004 bleken de podia positiever in hun verwachtingen dan achteraf gerechtvaardigd bleek. Voor hun financiële positie zijn de podia voor 2005 gematigd negatief (iets vaker negatief dan positief). Ook deze verwachting is iets slechter dan over 2004 (2004: 3,2 / 2003: 3,1). De gegevens bevatten over 2004 geen prognoses op basis van bevolkingsontwikkeling zoals dat in vorige versies wel het geval was. 16

18 summary

19 English summary Main conclusions 2004 Buildings, auditoria and seats > In 2004 the number of auditoria (of those members operating) had slightly increased compared to 2003 (2004: 256 / 2003: 246), yet the total number of seats had slightly decreased (2004: 118,689 / 2003: 119,884), which is the effect of the particular membership; > as was the case in 2003, building activities with respect to new theatres, extensions and alterations continued unabated. Programme and audiences > In 2004 the number of performances were about equal to those in 2003 (2004: 33,748 / 2003: 34,010); > the total attendance decreased by 1.3 million (2004: 13.4 / 2003: 15.1), half of it due to the effect of the particular membership; the decrease of 620,000 is independent (-5%), this way undoing the 2003 increase. The decline is most substantial with regard to musical/opera (-400,000), theatre (-250,000), popular music (-150,000), classical music (-120,000) and dance (-90,000); > the average attendance at the performing arts has therewith decreased by 8% as well (2004: 83,000 / 2003: 90,886); > the number of non-cultural events remained practically the same in 2004 (2004: 12,757 / 2003: 12,300); the decline of 2003 has therewith come to a halt; > however, the attendance at these events decreased by 20% (2004: 2.0 million / 2003: 2.4 million); > comparing the various genres, the following changes have been noted: - musical and opera (until 2004 considered as one category) together lost a 2% share (2004: 11% / 2003: 13%) and the audience for both genres combined also decreased from 2.9 million to 2.5 million (-20%); from 2004 both genres have been registered separately in TAS: musical and operetta constitute 6% of the programme and attract 16% of the audience; opera and musical theatre constitute 5% of the programme attracting 6% of the audience; - the share of cabaret slightly increased, yet the audience remained similar in size: 1.9 million; - the share of theatre has increased (from 20% to 23%), yet theatre attendance decreased from 1.61 million to 1.35 million (-15%); the share of classical music remained the same (13%), yet the classical music attendance decreased from 1.87 to 1.75 million (-6%); the share of popular music increased from 12% to 13%, yet attendance decreased from 1.71 to 1.56 million; 18

20 - the share of ballet and dance remained the same, yet attendance decreased from 683,000 to 591,000 (-14%); - the share of government-funded productions decreased from 15% to 14%; the attendance at government-funded performances was also registered for 2004 and amounted to 13%. > Pressures from the side of the audiences continued unabated in 2004 as well: 21% of all performances were sold out in 2004, constituting an increase of more than 500 performances compared to 2003 (2004: 7,098 / 2003: 6,571). It may be assumed that this increase was mainly the result of the large number of theatres being closed for renovation in Cabaret and musical were the genres most frequently sold out (37%), followed by amateur performances, popular music, theatre and opera (all of them ca. 20%). Finances > The total turnover of the theatres practically remained the same in 2004 (2004: 457 million / 2003: 453 million); > the revenue from performances decreased by 5% (2004: 128 million / 2003: 134 million), but this year the leasing out of cultural productions was registered separately for the first time, amounting to 25 million, and should be included in the revenue from the performances. The entrance fee per attendant (1) increased slightly (2004: / 2003: 10.56); > the revenue from horeca and leasing out decreased by an ample 10% (2004: 96 million / 2003: 110 million), yet, due to a different definition (merely commercial), the revenue should even considered to be less ( 71 million); > contributions from local governments remained the same, contributions from the national government increased ( 49 million / 32 million), which is mainly the effect of membership, because a number of governmentfunded festivals and theatres with production functions became members; > all other substantial items of expenditure remained practically the same: programme, building and housing and theatre staff; > the expenditure of publicity and horeca decreased by 7% and 10%. The decrease of the horeca expenditure corresponds with a reduced turnover from (commercial) leasing out and horeca (-11%); in 2004 the stagnating economy was also noticeable in this context; > the total costs for each performance remained practically the same in 2004 (2004: / 2003: ), indicating that the decrease of 2003 seems to have been stabilized; > the percentage of subsidies covered by municipalities remained the same (40%), just as the total average contribution of the Dutch citizen ( 11.20). If only the population of those municipalities exploiting a theatre is included, the contribution amounts to for each citizen. Organisation and staff > The number of staff employed remained the same in 2004 (2004: 7,745 / 2003: 7,570), just as the number of full-time employed (2004: 3,895 / 2003: 3,892); since the number of performances presented remained the same, the average number of hours per performance did not change either (2004: 195 / 2003: 194); > the absentee rate decreased substantially from 4.5% to 3.9%. (1) The ratio entrance fee per attendant is the outcome of the average division of all the public revenues from total attendance. This ratio should therefore not be considered as the average price per ticket, because free attendance and attendance at performances organised by third parties, yielding no revenues, have been included in the calculations. The average price per ticket is therefore higher than this ratio. 19

21 20 Forecasts in 2005 The forecasts for 2005 are slightly more positive than was the case in 2004; in 2004 theatres were more often pessimistic, rather than optimistic about programmes and audiences (on average 2.9 on a scale of 1-5). For 2005, the average expectations are as often optimistic as they are pessimistic (3.0 on average). Theatres are on average also slightly more optimistic about their financial position in 2005 as compared to 2004 (3.2 / 3.1 on a scale of 1-5).

22 Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties