Van opbrengst naar opbouw Verslag SHO actie Help slachtoffers aardbeving Azië (tsunami) Periode 26 december december 2006

Transcriptie

1 Van opbrengst naar opbouw Verslag SHO actie Help slachtoffers aardbeving Azië (tsunami) Periode 26 december december 2006 Samenwerkende Hulporganisaties: Kerkinactie, Mensen in Nood/Cordaid, Nederlandse Rode Kruis, Oxfam Novib, Stichting Vluchteling, Tear, Terre des Hommes en Unicef Nederland GastledenTsunami actie: CARE Nederland, Family Help Programme, Habitat for Humanity, Hivos, Plan Nederland, Save the Children, SOS-Kinderdorpen, World Vision Nederland en ZOA-Vluchtelingenzorg. SHO: Pakistan en India, 1 jaar na de aardbeving a

2 Inhoudsopgave Glossarium 2 Afkortingen 3 Voorwoord 4 1. Inleiding 5 2. De Samenwerkende Hulporganisaties 6 3. De financiële stand van zaken van de hulpverlening Inkomsten en uitgaven van giro Ontvangen SHO tsunami fondsen en uitgaven per organisatie Geografische spreiding van de hulpverlening Hulpverlening naar sector De hulpverlening Werkwijze van de hulpverlening Samenwerking Evaluaties Voortgang Knelpunten India Resultaten in de hulpverlening Het hulpverleningsproces Indonesië Resultaten in de hulpverlening Het hulpverleningsproces Myanmar Resultaten in de hulpverlening Het hulpverleningsproces Somalië Resultaten in de hulpverlening Het hulpverleningsproces Sri Lanka Resultaten in de hulpverlening Het hulpverleningsproces Thailand Resultaten in de hulpverlening Het hulpverleningsproces Geleerde lessen Conclusies 32 Bijlage 1 Overzicht van baten en lasten 34 Bijlage 2 Verdeling van de inkomsten van giro Bijlage 3 Schema van resultaten en doelgroepen per land en organisatie 37 Bijlage 4 Gefinancierde Nederlandse project partnerorganisaties 84 Bijlage 5 Overzicht uitvoerende (lokale) organisaties 86 2 SHO: 7e Tsunami rapportage

3 Glossarium Committeringen De verplichtingen die de gevende organisatie heeft tegenover de uitvoerende organisatie in het veld met betrekking tot een project dat de uitvoerende organisatie heeft voorgesteld. Overmakingen Bedragen die de gevende organisatie naar de uitvoerende organisatie overboekt voor het gefinancierde project. Bestedingen Bedragen die de uitvoerende organisatie voor het gefinancierde project heeft uitgegeven en waarover deze aan de gevende organisatie heeft gerapporteerd. Resultaten Beoogde resultaten, te behalen aan het eind van de activiteiten, zijn aan het begin van het project overeengekomen tussen de gevende organisatie en de uitvoerende organisatie; ze zijn beschreven in een projectvoorstel van de uitvoerende organisatie. Tussentijds en na afloop rapporteert de uitvoerende organisatie over wat is bereikt aan resultaten. Sectoren Activiteiten in het kader van noodhulp en wederopbouw kunnen worden ingedeeld in sectoren. Het gaat hier om sectoren als gezondheidszorg, onderwijs en voedselzekerheid. Afkortingen ALNAP Active Learning Network for Accountability AKV Apparaatskostenvergoeding BRR Badan Rehabilitasi dan Rekonstruksi BZ Ministerie van Buitenlandse Zaken GAM separatistische beweging Vrij Atjeh IDP Internally Displaced Person LTTE Liberation Tigers of Tamil Eelam NGO Niet-gouvernementele Organisaties OCHA United Nations Office for Coordination of Humanitarian Affairs SHO Samenwerkende Hulporganisaties TAFREN Task Force for Rebuilding the Nation TEC Tsunami Evaluation Coalition VN Verenigde Naties SHO: 7e Tsunami rapportage 3

4 4 SHO: 7e Tsunami rapportage

5 Voorwoord Deze zevende rapportage over de Tsunami actie en haar opbrengst bestrijkt de periode van 26 december 2004 tot 31 december De gegevens zijn gebaseerd op de deelrapportages van acht vaste leden en tien gastorganisaties van de SHO in de Tsunami actie. Deze achttien Nederlandse organisaties zijn verantwoordelijk voor de besteding van de opbrengst op giro 555. Twee jaar geleden, tweede Kerstdag vond voor de kust van het Indonesische eiland Sumatra een sterke zeebeving plaats. De vloedgolf die daarop ontstond veroorzaakte een ramp zoals we die nog nooit eerder gezien hebben. De vloedgolven, die soms een hoogte van zeventien meter bereikten, maakten veel slachtoffers in tien verschillende landen. Ruim mensen kwamen om. Meer dan 3 miljoen mensen werden direct getroffen en hadden hulp nodig. Op 31 december 2006 hadden de SHO-leden en gastleden een bedrag van 192 miljoen toegewezen aan projecten en waren projecten met een totale omvang van 129 miljoen helemaal afgerond. In 2007, het derde jaar na de Tsunami, zullen, zoals het er nu naar uitziet, alle projecten zijn afgerond. De hoop en verwachting is er dat de materiële situatie voor veel van de slachtoffers dan beter zal zijn dan vóór de tsunami. Over de projecten die al geheel zijn afgerond is inmiddels door de uitvoerders van deze projecten - lokale, nationale of internationale partners - verslag gedaan en een financiële verantwoording afgelegd. Het betrof onder meer noodhulpprojecten op het gebied van voedselvoorziening, tijdelijke huisvesting, drinkwatervoorziening en medische hulp en wederopbouwprojecten zoals de bouw van huizen en scholen, medische centra, trainingen, kredieten en opleidingen. Tijdens de wederopbouw gingen de bestedingen met pieken en dalen, en dat is soms nog het geval. Een periode van voorbereiding vraagt beduidend minder middelen dan de aankoop van grond of bouwmaterialen voor grootschalige huizenbouw. Momenteel loopt de hulpverlening nog door in Sri Lanka, Indonesië en India. In Myanmar, Thailand en Somalië is, op een kleinschalige projectverlenging na, de hulpverlening afgerond. Utrecht, April 2007 Hans Bruning, Kerk in Actie, vice-voorzitter SHO Ten tijde van de Tsunami-actie was Kerk in Actievoorzitter. Per 1 januari 2007 is Het Nederlandse Rode Kruis voorzitter van de SHO. SHO: 7e Tsunami rapportage 5

6 1. Inleiding Foto: TEAR In dit verslag leggen de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) verantwoording af over de bestedingen tussen 26 december 2004 en 31 december 2006 van de giften die zij op giro 555 ontvingen ten behoeve van de slachtoffers van de Tsunami. In het rapport is ook de bijdrage van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking opgenomen. Het is een voorlopig verslag dat de twee jaren na de tsunami omvat. De uiteindelijke versie zal aan de Commissie van Toezicht Samenwerkende Hulporganisaties worden voorgelegd, en op 1 juli 2007 aan de minister voor Ontwikkelingssamenwerking worden overhandigd. Iedere organisatie heeft eigen afspraken gemaakt over de rapportageverplichtingen die zij stelt aan haar partners. Deze werkwijze heeft tot gevolg dat de resultaten van iedere organisatie een verschillende periode kunnen beslaan en dat niet van alle lopende en soms al uitgevoerde projecten de rapportages binnen zijn. Bij elke volgende tussentijdse rapportage van de SHO kunnen meer resultaten worden gemeld. Het rapport is gebaseerd op deelrapportages van 18 Nederlandse organisaties, die rechtstreeks geld hebben ontvangen van giro 555 voor de hulpverlening aan de slachtoffers van de tsunami. In de deelrapportages is op voorgeschreven wijze kwantitatieve en kwalitatieve informatie geleverd over de bestedingen, de doelgroepen, de sectoren en de landen. Dit rapport is een samengevat verslag van de deelrapportages. Voor deze rapportage maken de SHO lid- en gastorganisaties gebruik van de rapportages die zij uit het veld van hun partnerorganisaties ontvangen. De uitvoerende organisatie legt periodiek verantwoording af over het verloop van de projecten. 6 SHO: 7e Tsunami rapportage

7 2. De Samenwerkende Hulporganisaties In Nederland werken acht organisaties samen als de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) om landelijk fondsen te werven ten behoeve van getroffenen van grote rampen. De door de SHO bijeengebrachte middelen worden aan de individuele SHO-leden toebedeeld op basis van een verdeelsleutel. Deze sleutel wordt bepaald aan de hand van de omvang van de reguliere noodhulpprogramma s van de leden en het draagvlak van de lidorganisaties in Nederland. Bij het begin van de actie is besloten om 10 % van de particuliere inkomsten op giro 555 (van 204 miljoen) opzij te zetten voor Nederlandse organisaties die geen lid zijn van de SHO. De gastorganisaties konden bij de SHO een voorstel indienen voor financiering. Tien voorstellen zijn goedgekeurd. Deze omvatten een totaalbedrag van 15,7 miljoen, wat neerkomt op 8%. De overige 2% is onder de lidorganisaties verdeeld. Naast de tien gastorganisaties zijn via de lidorganisaties tot nu toe 54 Nederlandse organisaties (zie bijlage 4) gefinancierd om projecten uit te voeren in het rampgebied. In totaal wordt het geld van giro 555 door 72 Nederlandse hulporganisaties besteed. De bijdrage van 5 miljoen van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking was exclusief voor de lidorganisaties bestemd en is gekoppeld aan specifieke projectvoorstellen voor noodhulp. Ook voor de bijdrage van de minister is een verdeelsleutel gebruikt. De meeste organisaties werken met een hulpprogramma, dat uit verschillende bronnen gefinancierd wordt. De bijdrage van de actie vormt dan een onderdeel van een groter budget. Voor informatie over het gehele programma van de SHOlidorganisaties en gastdeelnemers wordt verwezen naar de websites van de individuele organisaties. Elk van de SHO-lidorganisaties verleent hulp door het financieren van projecten die haar partnerorganisaties in het rampgebied uitvoeren. In sommige gevallen lopen de bijdragen via een internationale koepel. De uitvoerende organisaties zijn vermeld in bijlage 5. SHO: 7e Tsunami rapportage 7

8 3. Financiële rapportage 3.1 Inkomsten en uitgaven van de SHO De opbrengsten van giro 555 bedroegen per 31 december 2006 ruim 208 miljoen. Het Nederlandse publiek heeft 203 miljoen geschonken, en de minister voor Ontwikkelingssamenwerking heeft 5 miljoen bijgedragen. Op giro 555 is rente ontvangen. Hieronder staat in een overzicht weergegeven welk deel van de opbrengsten is overgemaakt aan de lid- en gastorganisaties en welk deel bestemd is voor fondsenwerving. Bij het opzetten en uitvoeren van iedere actie worden kosten gemaakt. Hiervoor is op het ontvangen budget een reservering gemaakt van De actiekosten bedroegen tot nu toe Een reservering is gemaakt om de gevers via rapportages, de tsunami-krant en televisie-uitzendingen inzicht te geven in de besteding van de gelden. 3.2 Ontvangen SHO tsunami fondsen en uitgaven per organisatie De SHO-(gast)leden werken veelal met partnerorganisaties. Deze partnerorganisaties dienen projectvoorstellen in bij de Nederlandse organisaties voor financiering met SHO-fondsen. Bij goedkeuring gaat de betrokken organisatie een committering aan voor financiering van het voorstel. De bijdragen worden vervolgens, al dan niet in gedeelten, overgemaakt naar de betrokken partnerorganisatie of internationale koepel, dan wel door de organisatie zelf besteed. De partnerorganisaties moeten de ontvangen financiële middelen in overeenstemming met het goedgekeurde projectvoorstel besteden. Een aantal SHO lid/gastorganisaties maakt deel uit van een internationale koepelorganisatie. Zij draagt met bedragen bij aan een groter, overkoepelend programma, waaraan de internationale koepel zich heeft gecommitteerd. Dit is in het bijzonder het geval voor het Nederlandse Rode Kruis en Unicef Nederland. De hoofdkantoren stellen de fondsen beschikbaar aan de veldkantoren en/of de partnerorganisaties die de projecten uitvoeren. Ten behoeve van de monitoring en de coördinatie van de hulpverlening (ook wel apparaatskostenvergoeding, AKV, genoemd) worden kosten gemaakt door de organisaties vanuit Nederland. Volgens afspraak binnen de SHO mogen die kosten per organisatie niet meer dan 6% bedragen van de ontvangen SHO-fondsen. In overeenstemming met de beschikking van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking mogen de apparaatskosten als Tabel 1: Staat van baten en lasten t/m december 2006 Baten uit eigen fondsenwerving - opbrengsten uit publieksdonaties Kosten eigen fondsenwerving - actie- en administratiekosten % van baten eigen fondsenwerving 1,7% Beschikbaar uit fondsenwerving Subsidies van overheden en anderen - Ministerie van Buitenlandse Zaken Rentebaten Totaal beschikbaar voor verdeling Verdelingen t/m december overgemaakt inzake opbrengsten uit publieksdonaties overgemaakt inzake donatie Ministerie van Buitenlandse Zaken Totaal overgemaakt Nog beschikbaar voor verdeling SHO: 7e Tsunami rapportage

9 onderdeel van de 5 miljoen niet meer dan 3% van dit bedrag beslaan. De bijdrage van de minister was alleen bestemd voor het verlenen van noodhulp. Op het totaal door de organisaties van SHO ontvangen fondsen ( 205 miljoen) is een reservering gemaakt voor deze apparaatskosten. Omdat een aantal organisaties de SHO-fondsen al volledig of bijna geheel besteed hebben, wordt in een aantal gevallen in plaats van een reservering de gerealiseerde AKV gerapporteerd. Bij de eindrapportage rapporteren alle SHO leden en gastdeelnemers de gerealiseerde AKV. Alle kosten die in de getroffen gebieden gemaakt worden voor de uitvoering en coördinatie van de hulp vallen onder de rubriek projectgeld (zie bijlage 1 voor gespecificeerde uitgaven). De organisaties hebben over de ontvangen SHOfondsen rente ontvangen, te weten De rente komt geheel ten goede van de hulpverlening. Na aftrek van de AKV en optelling van de rente is een totaal bedrag (hierna aangeduid met beschikbare tsunami fondsen) van 198 miljoen beschikbaar voor projecten in de getroffen gebieden. Tabel 2 geeft een overzicht van de hoeveelheid geld dat toegewezen is aan projecten ( gecommitteerd ), overgemaakt en besteed tot 31 december Per 31 december 2006 is 97%, of 192 miljoen, van de SHO-fondsen toegewezen aan noodhulp- en wederopbouwactiviteiten. Van de beschikbare middelen is 161 miljoen (82%) overgemaakt aan partnerorganisaties, internationale koepels, dan wel zelf besteed. Het overmaken van geld aan partner- Tabel 2: Financiële stand van zaken SHO lid- en gastorganisaties tot en met 31 december 2006 inclusief de bijdrage van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Organisatie Beschikbare SHO tsunami fonds (Projectgeld) Committeringen Overmakingen Bestedingen SHO-lidorganisatie Mensen in Nood/ Cordaid Nederlandse Rode Kruis Kerk in Actie UNICEF Oxfam Novib Stichting Vluchteling Terre des Hommes TEAR fund Gastdeelnemers Hivos Habitat for Humanity Plan Nederland ZOA Vluchtelingenzorg Save the Children CARE Nederland SOS Kinderdorpen TNT/ WFP Family Help Programme World Vision Totaal SHO: 7e Tsunami rapportage 9

10 organisaties wordt zoveel mogelijk afgestemd op het bestedingsritme van de partnerorganisatie. Inmiddels is 129 miljoen (65% van het totale beschikbare geld) aan noodhulp- en wederopbouwprojecten in de getroffen gebieden besteed. Sinds eind 2005, toen 60 miljoen besteed was, zijn de bestedingen meer dan verdubbeld. Aan wederopbouw is met 78% verreweg het meeste besteed. In de tabel is te zien dat één lidorganisatie (Terre des Hommes) en drie gastdeelnemers (TNT/ WFP, World Vision en Plan Nederland) inmiddels het volledige bedrag besteed hebben aan hulpverlening. De verwachting is dat in 2007 het resterende bedrag volledig zal worden besteed binnen de voor de tsunami hulpverlening vastgestelde termijn van drie jaar. De bijdrage van de minister werd in 2005 al volledig besteed aan noodhulpactiviteiten. Terugkijkend (zie figuur 1) is te zien dat het bedrag dat in de eerste acht maanden na de ramp werd gecommitteerd ruimschoots is besteed aan hulpactiviteiten. Figuur 1 suggereert dat tot en met april 2005 geen geld werd besteed. Dit was echter wel degelijk het geval, maar de bestedingen werden ná april financieel verantwoord in SHO verband. De eerste (levensreddende) noodhulp in de beginfase bracht minder kosten met zich mee dan verwacht. De meeste landen konden veelal zelf beantwoorden aan de behoefte aan voedsel, en epidemieën bleven uit. Dit laatste scheelde ook aanzienlijk in de kosten. Ondertussen werd er in de beginfase wel al een groot bedrag gecommitteerd en gedurende de eerste acht maanden werd meteen bijna 80 miljoen overgemaakt. In de overgang van noodhulp naar wederopbouw was tijd nodig voor behoefteonderzoek, waar eveneens weinig middelen voor nodig waren. Tijdens de wederopbouw gingen de bestedingen met pieken en dalen, en dat is nog steeds het geval. Een aankoop van grond of grote hoeveelheden materiaal voor de huizenbouw kan zorgen voor een plotseling hoge besteding. 3.3 Geografische spreiding van de hulpverlening Momenteel loopt de hulpverlening nog door in Sri Lanka, Indonesië en India. In Myanmar, Thailand en Somalië is, op een kleinschalige projectverlenging na, de hulpverlening afgerond. Het hoogste bedrag, 43% van de totale bestedingen, is tot nu toe besteed in Indonesië. In figuur 2 is te zien dat Sri Lanka volgt met 37% en India met 18%. Deze landen waren dan ook het zwaarste getroffen door de tsunami. In Myanmar, Thailand en Somalië is aanzienlijk minder besteed, omdat de schade en het aantal getroffenen veel minder waren. In India is minder besteed dan in Indonesië en Sri Lanka. Het aantal getroffenen in India was niet zozeer lager dan in Indonesië en Sri Lanka, maar de Indiase overheid liet al snel weten dat ze grotendeels zelf in staat was de gevolgen van de ramp het hoofd te bieden. De bijdrage van de minister voor Ontwikkelings- Figuur 1: Uitgaven in de verschillende rapportageperiodes (in miljoen ). t/m 31 december 06 t/m 31 oktober 06 Bestedingen Overmakingen Committeringen t/m 31 maart 06 t/m 31 december 05 t/m 31 oktober 05 t/m 31 augustus 05 t/m 30 april SHO: 7e Tsunami rapportage

11 Figuur 2: Bestedingen per land per 31 december 2006 (in %) 1. 0,3% 1,3% 18% 37% Figuur 3: Bestedingen aan de wederopbouw per 31 december % 13% 1% 2% 11% 22% 3% 43% 1% 8% 30% India (18%) Gezondheidsorg (10%) Indonesië (43%) Water & sanitaire voorzieningen (2%) Somalië (1%) Voedselzekerheid (1%) Sri Lanka (37%) Levensonderhoud (22%) Myanmar & Thailand (0,3%) Onderwijs (8%) Niet geclassificeerd (1,3%) 2 Huisvesting (30%) rampen (3%) Programma (11%) Niet geclassificeerd (13%) samenwerking is in 2005 uitsluitend besteed in Indonesië (38%), India (44%) en Sri Lanka (18%). 3.4 Hulpverlening per sector In de wederopbouw is het meeste geld besteed aan huisvesting en levensonderhoud. De activiteiten in de sector levensonderhoud zijn in toenemende mate gericht op inkomensherstellende activiteiten, zoals vaktraining en ondersteuning van landbouw, kleinschalige handel en visserij. In de sector huisvesting gaat het om (semi-) permanente huisvesting. De activiteiten zijn nu meer gericht op herstel van de levenssituatie van vóór de tsunami en er wordt zelfs geprobeerd om deze situatie te verbeteren. In de noodhulpfase lag de nadruk op de sectoren levensonderhoud en gezondheidszorg. De activiteiten waren bedoeld om in de eerste levensbehoefte te voorzien en allereerst de grootste noden te lenigen. Het ging hier onder andere om het uitdelen van dekens, huishoudelijke artikelen, hygiënepakketten en medicijnen. Daarnaast zijn voedselpakketten uitgedeeld en is voor tijdelijk onderdak gezorgd door het leveren van tenten. Ten opzichte van de vorige rapportage zijn er beperkte verschillen in de percentages. Hoewel de noodhulpfase voorbij is, werd in de afgelopen maanden opnieuw noodhulp verleend vanwege de conflictsituatie in Sri Lanka. De bijdrage van 5 miljoen van de minister werd in de noodhulpfase in bijna alle sectoren besteed. De nadruk lag op de sectoren water en sanitaire voorzieningen, levensonderhoud, huisvesting en gezondheidszorg. Het ging hierbij om het voorzien 1 Niet geclassificeerd is een bedrag aan een algemeen programma van een internationale koepel van het Nederlandse Rode Kruis, die niet specifiek is toegewezen aan een bepaald land. Het gaat om 1,6 miljoen en is alleen van toepassing op de noodhulpfase. SHO: 7e Tsunami rapportage 11

12 in veilig drinkwater, latrines, waterputten, afvalvoorzieningen, huishoudelijke artikelen, kleding en inkomstengenererende activiteiten. Tijdelijke huisvesting en kindercentra werden gebouwd, en de gezondheidszorg en psychosociale zorg werd ondersteund. De distributie van voedsel bleef beperkt, de getroffen landen konden na de eerste noodhulpverlening vrij snel weer de voedselvoorziening veilig stellen. Figuur 4: Bestedingen aan de noodhulp per 31 december % 29% 4% 7% 4% 1% 26% 4% 8% Gezondheidsorg (17%) Water & sanitaire voorzieningen (4%) Voedselzekerheid (7%) Levensonderhoud (26%) Onderwijs (4%) Huisvesting (8%) Rampen (1%) Programma (4%) Niet geclassificeerd (29%) 2 Niet geclassificeerd betreft hier deels bestedingen via Mensen in Nood/Cordaid die in een later stadium worden opgesplitst per sector. Het gaat in de noodhulpfase om bijna 7 miljoen en in de wederopbouwfase om 13 miljoen. De rest is 1,6 miljoen die onderdeel is van een algemeen noodhulp programma van een internationale koepel van het Nederlandse Rode Kruis en niet specifiek is toegewezen aan een bepaalde activiteit. 12 SHO: 7e Tsunami rapportage

13 4. De hulpverlening 4.1 Werkwijze van de hulpverlening De overgrote meerderheid van de humanitaire organisaties onderschrijft de richtlijnen van de Code of Conduct for the International Red Cross and Red Crescent Movement and NGO s in Disaster Relief. Dit betekent onder meer dat: - de hulpverlening gebaseerd moet zijn op werkelijke behoeften; - de hulp gebaseerd moet zijn op de lokale capaciteit en moet leiden tot versterking van lokale capaciteit; - de hulp onpartijdig en zonder onderscheid moet zijn; - de hulp in het culturele patroon van het land moet passen. Daarnaast hanteren de lidorganisaties het Do no Harm principe. Dit betekent dat de hulpverlening geen negatieve gevolgen mag hebben voor de samenleving en haar omgeving. In het verleden is gebleken dat goedbedoelde hulp kan leiden tot bijvoorbeeld een verstoring in het milieu of conflicten. De partnerorganisaties betrekken zoveel mogelijk de lokale bevolking bij de ontwikkeling van de hulpprogramma s. Veelal waren die partnerorganisaties vóór de tsunami al werkzaam in de getroffen landen. De fase waarin de hulpverlening verkeert, bepaalt de mogelijkheden die organisaties hiervoor hebben. In de noodhulpfase is het noodzakelijk om snel tot actie over te gaan. Plannen worden op korte termijn gemaakt en hebben als doel zo snel mogelijk de eerste nood te verlichten. In de wederopbouwfase worden plannen voor de middellange termijn gemaakt. Er kan meer tijd worden genomen voor studies naar de lokale context en de behoeften van getroffenen. 4.2 Samenwerking Vanaf het begin hebben partnerorganisaties samengewerkt met de centrale overheid en lokale autoriteiten in de getroffen landen. In het veld is de coördinatie van de hulpverlening in principe in handen van de lokale overheid. Als een organisatie zich wil inzetten in het getroffen gebied, dient dit eerst aangemeld te worden bij de betreffende autoriteiten. Op allerlei niveaus, nationaal en regionaal, wordt samengewerkt. Er zijn echter grote regionale verschillen; daarnaast hangt de mate van samenwerking met de overheid vaak ook af van personen en goede relaties. Een land kan voor de coördinatie de hulp inroepen van de Verenigde Naties. De humanitaire organisatie OCHA (= United Nations Office for Coordinatifoto: CARE Josh Estey SHO: 7e Tsunami rapportage 13

14 on of Humanitarian Affairs ) zet zich in Indonesië, Somalië en in beperkte mate in Sri Lanka in om de humanitaire hulp te coördineren. In Indonesië en Sri Lanka zijn coördinerende overheidsinstanties opgericht. De BRR ( Badan Rehabilitasi dan Rekonstruksi ) in Indonesië geeft leiding aan planning en uitvoering en is verantwoordelijk voor de regelgeving. Op provinciaal niveau werkt de BRR bevredigend, echter op districtsniveau is de capaciteit van de BRR beperkt. TAFREN ( Task Force for Rebuilding the Nation ) in Sri Lanka is belast met de planning en coördinatie van de projecten in het kader van de tsunami. Op nationaal niveau is er betere aansluiting tussen donoren en de overheid gekomen. TAFREN en de Verenigde Naties hebben een donor assistentie database opgezet. Dit dient als hulpmiddel om beter inzicht te krijgen in de activiteiten en plannen van donoren. Niet alle donoren melden echter activiteiten aan, wat de coördinatie en afstemming bemoeilijkt. Naast deze overheidsinitiatieven hebben de NGO s zelf ook actie ondernomen om hun activiteiten te coördineren. Er worden coördinatiebijeenkomsten en speciale sectorbijeenkomsten gehouden. Activiteiten worden toegelicht en afgestemd, de rollen en verantwoordelijkheden besproken en gezamenlijke beleidsbeïnvloedende activiteiten worden afgesproken. De Nederlandse organisaties proberen ook de samenwerking tussen (partner)organi saties te stimuleren en zetten hiertoe adviseurs in om coördinatiemechanismen op te zetten. De lokale vertegenwoordiger van de Nederlandse ambassade in Sri Lanka verzorgt tevens bijeenkomsten met de Nederlandse organisaties in de getroffen gebieden. Al deze activiteiten moeten de overlap van hulpactiviteiten tot een minimum beperken. Dit wordt niet alleen tijdens het verwezenlijken van activiteiten toegepast, maar ook bij evaluaties. 4.3 Evaluaties Een internationaal initiatief, de Tsunami Evaluation Coalition (TEC), is opgericht voor evaluatie van de tsunami hulpverlening. De TEC heeft 5 thematische evaluaties uitgevoerd, waarbij de hulpverlening door de SHO ook aan bod is geweest in november In juli 2006 heeft de TEC een synthese van deze evaluaties uitgebracht in de vorm van een rapport 3. Naar aanleiding van het rapport hebben de SHO een conferentie georganiseerd in september Vertegenwoordigers van de SHO lid- en gastorganisaties hebben gediscussieerd over de belangrijkste conclusies van het TEC rapport en de concrete follow up. Ook andere belangrijke thema s die in het TEC rapport heel weinig aan de orde kwamen, zoals humanitaire hulp in een conflictsituatie een rechtenbenadering voor humanitaire hulp en aan dacht voor gender zijn op de conferentie besproken. Vanuit de uitwisseling tussen de organisaties werden strategieën en beleid aangescherpt om de kwaliteit van de hulpverlening verder te verbeteren. De SHO-leden en -gastdeelnemers hebben daarnaast ieder een eigen evaluatiesysteem om de efficiëntie, effectiviteit, impact en duurzaamheid van hun tsunami projecten te beoordelen en hieruit geleerde lessen te trekken. Er vinden zowel interne als externe evaluaties plaats. Kwaliteitsstandaarden als de Code of Conduct, waaraan de SHO leden zich hebben gecommitteerd, vormen hierin belangrijke indicatoren. Een interne (bureaustudie) evaluatie van de met SHO-fondsen gefinancierde tsunami programma s van de SHO lid- en gastorganisaties is in december afgerond. Het rapport bevat enkele relevante conclusies en aanbevelingen die de SHO kunnen gebruiken bij de verdere verbetering van de kwaliteit van hun interne processen en programma s. De ontwikkeling van de nieuwe SHO overeenkomst en de verdere uitwerking ervan in standaarden, richtlijnen en processen voor kwaliteit en leren bieden daartoe goede mogelijkheden. 4.4 Voortgang Hoewel de hulpverlening zich al geruime tijd in de wederopbouwfase bevindt, is noodhulp in Sri Lanka nodig vanwege het etnische en politieke geweld. De hulpverlening in Myanmar en Thailand is volledig afgerond. In Somalië is nog kleinschalige projectverlenging gaande. In India is het grootste deel van de wederopbouwprojecten afgerond en in Indonesië en Sri Lanka is de wederopbouw nog in volle gang. Eén lidorganisatie (Terre des Hommes) en drie gastdeelnemers (WFP/TNT, World Vision en Plan Nederland) hebben inmiddels het volledige aan hen toegewezen bedrag besteed aan hulpverlening. Voor de overige SHO lid- en gastorganisaties loopt de bestedingstermijn nog tot eind Tsunami Evaluation Commission, July 2006, Joint evaluation of the international response to the Indian Ocean tsunami: Synthesis Report SHO: 7e Tsunami rapportage

15 Foto: CARE Josh Estey Projecten worden geïmplementeerd en steeds meer projecten worden afgerond. De vorderingen worden zichtbaar. De huizenbouw heeft een wat moeizame start gehad door problemen met het verkrijgen van bouwgrond. Er zijn duizenden huizen opgeleverd of gerepareerd; de bouw van andere huizen is nog in volle gang. Daarnaast worden allerlei activiteiten ondernomen om het normale leven weer zijn beloop te laten krijgen. Honderdduizenden mensen hebben een opleiding gekregen, waardoor ze beter in hun eigen onderhoud kunnen voorzien. Er zijn honderden scholen gebouwd of hersteld en kinderen worden ondersteund, zodat zij weer naar school kunnen gaan. De hulpverlening stopt niet bij tastbare hulp zoals huisvesting, ziekenhuizen en scholen. Het gaat ook om immateriële hulp zoals het trainen van ziekenhuispersoneel, voorlichting op het gebied van basishygiëne en beleidsbeïnvloeding. Ook wordt naar de toekomst gekeken door aandacht te geven aan van rampenbestrijding en disaster preparedness (het voorbereid zijn op rampen). Deze vormen van immateriële hulp zijn noodzakelijk voor de duurzaamheid van de activiteiten in de getroffen gebieden. Als de financiële steun stopt, moeten de projecten een vervolg kunnen krijgen en de resultaten moeten hun positieve effect kunnen blijven behouden. 4.5 Knelpunten De organisaties ontmoetten verschillende knelpunten. Hieronder volgt een aantal regionale knelpunten, in de volgende hoofdstukken worden de specifieke knelpunten per land aangegeven. Coördinatie Het grote aantal organisaties dat in de getroffen gebieden actief was en is, heeft problemen in de coördinatie van de hulpverlening veroorzaakt. Dit werd versterkt door het ontbreken van een sterke overheid in veel landen. Inmiddels is het aantal organisaties verminderd en hebben zowel de regeringen als de NGO s zelf uiteenlopende coördinatie-initiatieven lopen. Dit heeft de situatie verbeterd, maar ook twee jaar na de ramp is het aantal actieve organisaties (én particuliere initiatieven) nog relatief hoog, waardoor de coördinatie lastig blijft. De samenwerking met de lokale en regionale overheden verloopt intussen beter. Capaciteit van lokale organisaties De tsunami had tot gevolg dat het dagelijkse leven in de getroffen gebieden geheel lam werd gelegd. Dit trof ook de lokale organisaties die de hulpverlening verzorgden. Veel van deze organisaties waren vóór de tsunami al partner van de Nederlandse NGO s en beschikten over een beperkt logistiek en administratief apparaat. Deze situatie SHO: 7e Tsunami rapportage 15

16 verslechterde, doordat veel van de eigen medewerkers van de lokale organisaties getroffen waren. Door de grote toestroom van organisaties werd de druk op deze lokale organisaties hoger. Hulporganisa ties beconcurreerden elkaar om gekwali ficeerde staf. Ze leidden nieuw personeel op om te kunnen voorzien in de gestegen behoefte aan arbeidskrachten. Economische factoren Het grote aantal organisaties dat actief is in de getroffen gebieden heeft eveneens voor inflatie gezorgd. Er is een grote vraag naar arbeidskrachten en materiaal. Dit heeft prijsstijgingen tot gevolg, waardoor resultaten moeten worden bijgesteld. Hierdoor kunnen minder wederopbouwdoelen worden bereikt met de oorspronkelijke geplande middelen. Conflictsituaties De hulpverlening loopt soms flinke vertraging op vanwege conflictsituaties en een slechte veiligheidssituatie. In Sri Lanka is het conflict in 2006 opgelaaid en in het Indonesische Atjeh en het eiland Nias is, hoewel het er nu redelijk stabiel is, de veiligheidssituatie niet optimaal. Spanningen tussen bevolkingsgroepen en strikte controle door de overheid bemoeilijken de hulpverlening. Mensen die door de tsunami getroffen waren, zijn in sommige gebieden opnieuw ontheemd door het conflict en hadden in 2006 behoefte aan noodhulp. Financiële onrechtmatigheden Gedurende de hulpverlening zijn er enkele gevallen geweest waarbij de hulp onrechtmatig is gebruikt. Er zijn begunstigden geweest die onrechtmatig van verschillende organisaties dezelfde hulp ontvingen. Zo is gebleken dat er personen waren die van verschillende hulporganisaties boten ontvingen en deze doorverkochten. Ook kwam het voor dat lokale staf bouwmaterialen doorverkocht, dat aannemers een hogere prijsberekening opgaven en de lokale overheid zich corrupt toonde. Beschikbaarheid van grond De tsunami heeft het landschap van de getroffen landen totaal veranderd. Land is onder water komen te staan. De golven ten gevolge van de tsunami hebben alles weggevaagd en verwoesting en puin achtergelaten. De grond moest allereerst vrij gemaakt worden van het puin. Dit was heel lastig omdat de landen niet over materiaal beschikten om dit te kunnen doen. Wanneer de grond schoongemaakt was, moest achterhaald worden wie de eigenaar was. Het ontbreken van informatie van het kadaster, van officiële documenten van eigendomsrechten, het verdwijnen van referentiekaders van overleden en vermiste personen hebben een vertragende werking gehad op het vrijgeven van grond. Daarnaast zorgde onduidelijkheid in het overheidsbeleid over de bestemmingsplannen voor vertraging. De overheid introduceerde in veel landen een bufferzone langs de kust. De breedte van de bufferzone is meermalen gewijzigd, wat tot onzekerheid leidde en tot verandering van de hulpvraag. Hierdoor konden sommige hulpvragers terugkeren naar hun oude woonplek en wilden niet meer in aanmerking komen voor herallocatie of andersom. De trage toekenning van land voor de huizenbouw werkt nog steeds door en bouw projecten gaan langzamer dan gepland. Continuïteit Tijdens de noodhulpfase waren veel medewerkers slechts voor een korte periode aanwezig. Hierdoor was relatief veel tijd nodig voor overdracht met gevolgen voor de effectiviteit. De overgang van noodhulp naar wederopbouw vereiste eveneens de beschikbaarheid van gespecialiseerd personeel voor langere termijn. Dit gespecialiseerde personeel was veelal niet direct beschikbaar. In de wederopbouwfase werden arbeidscontracten van langere periodes aangegaan om zo de continuïteit te bewaken. 16 SHO: 7e Tsunami rapportage

17 5. India Foto: unicef 5.1 Resultaten in de hulpverlening In India zijn acht SHO lid- en gastorganisaties actief. Per 31 december 2006 is er 23,3 miljoen besteed in India en het totale bedrag dat is toegewezen aan projecten is 30 miljoen. Tot nu toe is 84% besteed aan wederopbouwprojecten, waarvan het meeste geld is besteed aan levensonderhoud, huisvesting en onderwijs. De hulpverlening verloopt redelijk voorspoedig. Veel projecten zijn inmiddels afgerond en een aantal loopt nog door tot in In deze fase is de hulp vooral gericht op inkomstengenerende activiteiten, zodat mensen weer goed in hun eigen levensbehoefte kunnen voorzien. Het ondersteunen van de landbouw, visserij en kleinschalige handel heeft er toe bijgedragen dat veel overlevenden van de tsunami weer in hun eigen onderhoud kunnen voorzien. Voor dit doel zijn zelfhulpgroepen georganiseerd. Beschadigde boten werden gerepareerd en nieuwe boten werden vervaardigd en geleverd, evenals netten, visopslagcontainers en vrieskisten. Met vaardigheidstrainingen op het gebied van dier- en veehouderij, teelt van gewassen, touwmakerij, visverwerking, ambacht en verwerking van bananen, palmvezel, bamboe en kokosnoot werd men in staat gesteld alternatieve inkomstenbronnen aan te boren of weer op te pakken. Materialen werden verstrekt en de groepen werden getraind om effectief en zelfstandig bij te dragen aan het levensonderhoud van de individuele leden. Hier en daar werden verzekeringen georganiseerd. De kleinschalige handel werd ondersteund en de lokale markten leefden weer op. Met de aanplant van mangrovesoorten werd bijgedragen aan het kustherstel en de bescherming van kustbewoners. In de noodhulpfase werden op grote schaal tijdelijke huizen neergezet en beschadigde huizen gerepareerd. Ook is er bouwmateriaal verstrekt en is het grootste deel van de geplande nieuwbouw afgerond. Daarnaast zijn ook kinder- en gemeenschapscentra gebouwd. Veel kinderen volgen nu weer regelmatig onderwijs door terug naar school campagnes, herstel van scholen en speelplaatsen, het op peil brengen van school- en lesmateriaal en het trainen van leraren. Wat betreft gezondheidszorg lag de nadruk van de eerste noodhulp op psychosociale zorg, acute medische zorg en het verbeteren van de gezondheidszorg in het algemeen. In een latere fase kwamen daar voorlichtingsactiviteiten, traumacounseling, vaccinaties, verbetering van de verloskundige zorg en medische zorg bij. Verder lijkt de lobby bij de overheid voor een betere toegang tot hulp voor de meest achtergestelde groepen in de samenleving zijn vruchten af te werpen. Terugkijkend op de noodhulpfase, waar 16% van het totaal bestede bedrag naar toe ging, is het SHO: 7e Tsunami rapportage 17

18 Figuur 5: Bestedingen aan de wederopbouw per 31 december 2006 in India 4. 2% 1% 2% Figuur 6: Bestedingen aan de noodhulp per 31 december 2006 in India 4. 2% 1% 2% 27% 32% 27% 32% 8% 2% 5% 8% 2% 5% 21% 21% Gezondheidsorg (2%) Gezondheidsorg (2%) Water & sanitaire voorzieningen (1%) Water & sanitaire voorzieningen (1%) Voedselzekerheid (2%) Voedselzekerheid (2%) Levensonderhoud (27%) Levensonderhoud (27%) Onderwijs (8%) Onderwijs (8%) Huisvesting (21%) Huisvesting (21%) rampen (2%) rampen (2%) Programma (5%) Programma (5%) Niet geclassificeerd (32%) Niet geclassificeerd (32%) meeste geld naast levensonderhoud en huisvesting ook gegaan naar voedselzekerheid. Noodhulpgoederen zoals kleding, dekens, voedsel en tijdelijk onderdak werden geleverd. 5.2 Knelpunten in de hulpverlening India is een relatief stabiel land en de hulpverlening verloopt betrekkelijk voorspoedig. Wel lopen de hulporganisaties tegen knelpunten aan, zoals het bereiken van de doelgroep, in samenwerking met de Indiase overheid en in samenwerking met andere hulporganisaties. In het begin was de aandacht te eenzijdig gericht op de vissersgemeenschappen. De overheid beschouwde dit als de grootste getroffen groep, maar later werd duidelijk dat niet alleen vissers getroffen waren. De NGO s hebben steeds geprobeerd de hulp zo rechtvaardig mogelijk te verdelen. Het kastensysteem in India geeft belemmeringen voor het bereiken van specifieke groepen in de laagste kasten zoals de Dalits (onaanraakbare) en andere gemarginaliseerde groepen. Deze groepen worden veelal niet in de door de overheid gehanteerde registratiesystemen opgenomen. Getroffenen uit de hoogste kasten weten vaak de hoogste compensatie los te krijgen bij de overheid. De NGO s zijn hier alert op en proberen zoveel mogelijk oog te hebben voor alle getroffenen. Binnen de vissersgemeenschappen is er verzet om deze groepen te ondersteunen. Ervaring heeft geleerd dat hulp aan gemarginaliseerde groepen mogelijk is, wanneer dit gelijktijdig gebeurd met hulpverlening aan de vissersgemeenschappen. Het grote aantal NGO s dat werkzaam is in India, zorgt ervoor dat de overheid een afwachtende houding aanneemt. Zij stelt land beschikbaar en 4 Niet geclassificeerd betekent hier een besteding van Cordaid die pas in de eindrapportage wordt opgesplitst per sector. 18 SHO: 7e Tsunami rapportage

19 foto: Paul Tolenaar Mensen in Nood/Cordaid organiseerde afgelopen jaar trainingen voor de vissers in de deelstaat Tamil Nadu, India. De vissers leren om drenkelingen te redden en krijgen na afloop van de twee daagse training een rubberboot en reddingsvesten voor hun dorp mee. In de dorpen zijn rampenbestrijdingsplannen gemaakt, training en evacuatieplannen opgesteld en is zwemles gegeven. De brandweer mannen kregen ook een training en er is een handboek ontwikkeld. Zo wil Mensen in Nood/Cordaid de lokale hulpverlening verbeteren bij eventuele toekomstige waterrampen. De dorpelingen zijn dan beter voorbereid om levens te redden in de eerste uren na een ramp. fungeert als opzichter. De overheid stelde nieuwe bouwrichtlijnen voor huizen en scholen op die aanvankelijk veel onduidelijkheden bevatten. De trage toekenning van land voor de huizenbouw zorgde ook in 2006 voor vertraging. De overheid kwam traag met lijsten van begunstigden en deze bleken niet juist en onvolledig te zijn. Bij de NGO s is zorg of de overheid na hun vertrek de duurzaamheid van de projecten kan garanderen. Een programma voor juridische hulp bij compensatieaanvragen werd aanvankelijk overspoeld door meer dan honderdduizend aanvragers. Vooral in de beginfase was de kwaliteit van de tijdelijke huisvesting laag. De overheid wilde dat alle getroffenen voor 15 januari 2005 een dak boven hun hoofd hadden. De verkiezingen die in het verschiet lagen, zorgde voor deze druk. De zittende regering wilde daadkrachtig overkomen. Deze snelle handelswijze heeft er voor gezorgd dat ongeschikte locaties zijn geselecteerd. Door de cycloon langs de oostkust en in de hevige regen in de moessontijd eind 2005 (en in 2006 in mindere mate) zijn de huizen ondergelopen en werd de aanvoer van materialen bemoeilijkt. Daarnaast stelde de overheid de eis dakplaten van teer te gebruiken als dakbedekking in plaats van het traditionele riet. Hiermee nam de brandgevoeligheid van woningen af, maar door deze platen nam de warmte in de huizen toe. Naast het vaste land zijn ook de Andaman en Nicobar eilanden getroffen. Door de grote afstand tussen de eilanden en het gebrek aan transportmiddelen, deden zich grote logistieke problemen voor. De communicatie verliep moeizaam, omdat er te weinig elektriciteit was. Daarnaast was er weinig materiaal om puin te ruimen. De aanvoer van transportmiddelen heeft de situatie iets verbeterd. SHO: 7e Tsunami rapportage 19

20 6. Indonesië 6.1 Resultaten in de hulpverlening Veel SHO lid- en gastorganisaties, veertien in totaal, verlenen hulp in Indonesië vooral in Atjeh en op Nias. Tot nu toe is in Indonesië in vergelijking met de andere getroffen landen het meeste geld besteed: 55 miljoen. Het totale bedrag dat is toegewezen aan projecten bedraagt 89 miljoen. Tot nu toe is 76% van het bestede geld naar wederopbouwprojecten gegaan. Hierbij ligt de nadruk in de eerste plaats op huisvesting, zoals de (her)bouw van huizen en gemeenschapscentra evenals de infrastructuur eromheen. In de tweede plaats ligt de nadruk op levensonderhoud en onderwijs. De wederopbouw is nog in volle gang. Volgens de BRR (Badan Rehabilitasi dan Rekonstruksi, coördinatieorgaan van de overheid) woont 70% van de oorspronkelijk ontheemde families in Atjeh inmiddels weer in een eigen huis. De overige 30% bestaat voornamelijk uit landloze families voor wie het veel moeilijker is aanspraak te maken op een woning. Het gaat om mensen die op de vlucht waren vanwege het lokale conflict, of die in afgelegen en moeilijk toegankelijke gebieden leven. Op Nias wonen nog veel mensen bij familie of in een tijdelijk onderkomen. Over het algemeen loopt de huizenbouw achter, vooral vanwege de beperkte capaciteit van de bouwbedrijven, complexe processen rond landrechten, de verwoeste infrastructuur en de moeizame toevoer van materialen. De lokale economie heeft een enorme impuls gekregen door alle hulpactiviteiten die ter plekke geboden en ingekocht worden. Veel SHO lid- en gastorganisaties ondersteunden inkomstenherstellende projecten op het gebied van landbouw, dieren veehouderij en kleinschalige handel. Daartoe werden lokale gemeenschapsorganisaties, kleine of middelgrote bedrijven en organisaties van boeren of vissers ondersteund met herstelwerkzaamheden, training, giften, leningen, technische assistentie en pleitbezorging. Garnalenvijvers en botenwerven werden hersteld. Activiteiten zoals borduren, naaien en meubelmakerijen stimuleren families om nieuwe bronnen van inkomsten aan te boren. Binnen een half jaar na de ramp was 90% van de schoolgaande kinderen weer naar school. Tientallen scholen werden hersteld of herbouwd. Leraren werden getraind en kindvriendelijk onderwijs werd gestimuleerd. Traumaverwerking werd vaak opgepakt binnen de context van het onderwijs op scholen, zowel in de noodhulpfase als in de wederopbouwfase. Lesmateriaal, meubels en ander materiaal dat verloren ging tijdens de ramp werd zo veel mogelijk vervangen. 20 SHO: 7e Tsunami rapportage

21 Figuur 7: Bestedingen aan de wederopbouw per 31 december 2006 in Indonesië 5. Figuur 8: Bestedingen aan de noodhulp per 31 december 2006 in Indonesië 4. 18% 3% 0,03% 7% 10% 12% 33% 7% 14% 1% 12% 5% 0,01% 10% 6% 26% 35% 10% Gezondheidsorg (7%) Gezondheidsorg (33%) Water & sanitaire voorzieningen (3%) Water & sanitaire voorzieningen (6%) Voedselzekerheid (0,03%) Voedselzekerheid (10%) Levensonderhoud (18%) Levensonderhoud (26%) Onderwijs (10%) Onderwijs (0,1%) Huisvesting (35%) Huisvesting (12%) rampen (5%) Rampen (1%) Programma (12%) Programma (14%) Niet geclassificeerd (10%) Niet geclassificeerd (7%) Aan gezondheidszorg werd veel besteed in de noodhulpfase. Medische hulp werd verleend op grote schaal en doden werden geïdentificeerd en geborgen. Mobiele medische teams werden ingezet om zoveel mogelijk mensen te bereiken. Een opsporingsprogramma hielp familieleden elkaar na de ramp terug te vinden en er werd veel aandacht besteed aan psychosociale zorg, ook in de wederopbouwfase. Klamboes werden verstrekt, vaccinatieprogramma s uitgevoerd en ziekenhuizen of gezondheidsposten werden voorzien van medische apparatuur, voorraden medicijnen en training. Kinderen die geen verzorger meer hadden werden begeleid en beschermd en er werd een kinderbeschermingsbureau opgericht. De uitbraak van besmettelijke ziektes via vervuild drinkwater is voorkomen door op grote schaal waterputten, watertanks en waterleidingen aan te leggen. Tonnen voedsel en noodhulpgoederen werden in die fase geleverd. 6.2 Knelpunten in de hulpverlening In de eerste fase na de ramp bemoeilijkte de conflictsituatie de hulpverlening en bestond de dreiging dat buitenlandse organisaties moesten vetrekken. De situatie is sindsdien aanzienlijk verbeterd. De uitvoering van het vredesakkoord tussen de separatistische beweging Vrij Atjeh (GAM) en de Indonesische regering, dat in augustus 2005 werd getekend, verloopt zonder noemenswaardige problemen. Op 7 augustus 2006 is de Law on Governance of Aceh bekrachtigd, maar er blijft onenigheid over de uitvoering in de praktijk. Belangrijke punten uit de Memorandum of Understanding zijn, hoewel sterk afgezwakt, hierin opgenomen. Waarnemers van de Verenigde Naties in Atjeh dragen bij aan een verbeterde veiligheid op het eiland, hoewel dit nog geen veiligheid garandeert. 5 Kerk in Actie, Banda Aceh, November SHO: 7e Tsunami rapportage 21

22 Problemen doen zich voor in de oostelijk gelegen districten, waar meer controle is op de aanwezigheid van hulporganisaties. Het integreren van vredesopbouwactiviteiten in de hulpverlening is noodzakelijk. De re-integratie van ex-gam leden op dorpsniveau verloopt moeizaam en fondsen hiervoor zijn slecht beschikbaar vanwege bureaucratische processen bij de overheid. De steeds stringentere uitvoering van de Sharia wetgeving heeft grote gevolgen voor de bewegingsvrijheid van vrouwen en partnerorganisaties van en voor vrouwen. Eén lidorganisatie rapporteert het dilemma van toenemende spanning tussen de kustregio s en de binnenlanden. De minderheden in de binnenlanden zijn tijdens de verkiezingen niet goed vertegenwoordigd en er is een gebrek aan internationale aandacht (gezien de meeste fondsen gebonden zijn aan tsunami projecten), terwijl de binnenlanden tijdens de overstromingen eind 2006 en begin 2007 hard getroffen zijn. Een andere lidorganisatie merkt op dat mannen vaak meer profiteren dan vrouwen van de hulpverlening. Capaciteitsversterking en begeleiding van lokale partnerorganisaties voor een evenwichtige aanpak blijven daarom belangrijk. In moeilijk bereikbare gebieden ten zuiden van Lhokseumawe en op de eilanden Nias en Simeulue verlopen de ontwikkelingen nog steeds moeizaam. Er is schaarste aan bouwmateriaal en de slechte infrastructuur, veroorzaakt door de enorme verwoesting, maakt het lastig om de materialen op de juiste plaats te krijgen. Soms zijn er spanningen met de lokale bevolking, waardoor de omstandigheden naast fysiek ook mentaal erg zwaar zijn. Het is moeilijk capabel personeel te vinden voor de uitvoering van projecten op deze slecht toegankelijke eilanden. Ook in Atjeh is de schaarste aan gekwalificeerde mensen een probleem, vooral sinds de BRR en de overheid nieuw personeel oprichting van een Bureau voor de Kinderbescherming op provinciaal niveau en het sluiten van een samenwerkingsovereenkomst met het provinciaal kantoor voor Sociaal Welzijn dat tot doel heeft om de kinderbescherming te institutionaliseren. foto: Unicef Kinderbescherming Ongeveer 60% van de kinderen in Indonesië onder de 5 jaar heeft geen geboortebewijs; ongeveer de helft staat nergens geregistreerd. Daarnaast is er de speciale kwetsbaarheid van kinderen en vrouwen ten tijde van conflicten of rampen. Er zijn ongeveer 7000 instanties voor kinderen in Indonesië die zorgen voor meer dan kinderen die wees geworden of verwaarloosd zijn of voor wie hun ouders niet kunnen zorgen. Met zoveel Indonesische kinderen in kwetsbare omstandigheden is kinderbescherming een hoofduitdaging voor Unicef en haar lokale partners. Een belangrijk resultaat van hun inspanningen is de Eigen huis Het Nederlandse Rode Kruis bouwt in eigen beheer en met hulp van een zelf opgezette timmerfabriek, geprefabriceerde houten woningen, die bovendien aardbevingsbestendig zijn. Daarnaast is het NRK in november 2006 begonnen met levering van bouwmaterialen vanuit centrale distributiepunten in Gomo. De animo om de materialen op te halen en met de bouw te beginnen bleek gering. Het was vooral een geldkwestie, want naast het tijdrovende transport en de bouw zelf zou weinig tijd overblijven om in eigen levensonderhoud te kunnen voorzien. Het NRK heeft daarop een methodiek uitgewerkt die bestaat uit een vijftal financiële prikkels, die achteraf, telkens wanneer een fase is afgerond, worden verstrekt. Het is een persoonsgebonden budget in termijnen om zelf noodzakelijke arbeidskrachten in te huren. De eerste reacties zijn zeer positief. De materialen bij de distributiepunten worden nu snel opgehaald en her en der is daadwerkelijk met bouwen begonnen. 22 SHO: 7e Tsunami rapportage