Aardbeving Java - Help nu!

Transcriptie

1 2 e tussenrapportage SHO-actie Aardbeving Java - Help nu! Periode 27 mei januari 2008 Samenwerkende Hulporganisaties: ICCO & Kerk in Actie Mensen in Nood/Cordaid Nederlandse Rode Kruis Oxfam Novib Stichting Vluchteling Tear Terre des Hommes Unicef Nederland SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage 1

2 Inhoudsopgave Korte terugblik 2 1. Inleiding 3 2. Hulp algemeen 4 3. Hulp en resultaten per sector 6 4. Belemmeringen in de hulpverlening 9 5. Projectvoorbeelden Hoe is uw gift besteed? Overzicht hulp per organisatie 13 Adressen en contactpersonen 16 Korte terugblik Op zaterdag 27 mei 2006 trof in de vroege ochtend een zware aardbeving het eiland Java in Indonesië. De aardbeving, die een kracht had van 6,3 op de schaal van Richter, zorgde voor grote schade over een enorme oppervlakte. Het getroffen gebied besloeg ongeveer 500 km 2. Er wonen 5 miljoen mensen. Er vielen meer dan dodelijke slachtoffers, gewonden en ruim huizen en scholen werden totaal of gedeeltelijk verwoest. De aardbeving eiste vooral in de districten Bantul en Klaten veel levens. Meer dan duizend naschokken troffen het gebied na de beving nog. De aardbeving leidde tot grote humanitaire nood op Java. De Samenwerkende Hulporganisaties startten op maandag 29 mei 2006 onder het Nederlandse publiek een fondsenwervingsactie, onder de titel Aardbeving Java - Help nu!. De actie leverde ruim 4 miljoen euro op. Tien Nederlandse hulporganisaties hebben met het geld van de SHO-actie bijgedragen aan het lenigen van de eerste noden en wederopbouw in het getroffen gebied. Het gaat om de acht vaste leden van de SHO en twee gastleden. 2 SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage

3 Een groep vissers uit Lahusa. Deze vissers krijgen steun in de vorm van een boot (prauw) van PELMAS/BNKP (Kerk van Nias en de Batu-eilanden, Sumatra). 1. Inleiding In deze tweede tussenrapportage leggen de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) verantwoording af over de bestedingen die tussen 27 mei 2006 en 31 januari 2008 gedaan zijn in het kader van de actie Aardbeving Java - Help nu!. De actie loopt tot 27 mei Het rapport is gebaseerd op deelrapportages van de 10 deelnemende organisaties. In de deelrapportages wordt verantwoording afgelegd over gerealiseerde bestedingen, resultaten en bereikte doelgroepen, gespecificeerd naar fase (noodhulp of hulp bij wederopbouw), sectoren en landen. De deelrapportages zijn gebaseerd op projectrapportages van de uitvoerende organisaties. Hoewel in termen van kapitaalvernietiging en ontheemding de aardbeving op Java meer schade aanrichtte dan de tsunami op Atjeh, was het resultaat van de SHO-actie voor de slachtoffers van de aardbeving aanzienlijk minder dan de opbrengst van de SHO-actie voor de slachtoffers van de tsunami. Voor de aardbeving op Java was in totaal ruim 4 miljoen euro aan SHO-gelden beschikbaar, tegenover bijna 200 miljoen euro voor de slachtoffers van de tsunami. Het veel lagere bedrag heeft tot keuzes geleid van type hulp door partnerorganisaties. Ook is geld gebruikt als aanvulling op andere financieringen. In mei 2007, één jaar na de aardbeving, was van het beschikbare geld al ruim 2,8 miljoen euro besteed. Eind januari 2008 was ruim 3,7 euro besteed (zie de financiële rapportage). SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage 3

4 2. Hulp algemeen Na een snelle inventarisatie in de eerste weken na de ramp hebben de hulporganisaties plannen ontwikkeld voor noodhulp aan de slachtoffers gedurende enkele maanden. Na deze periode is de hulp gericht op wederopbouw, waarbij de lokale bevolking een actieve rol heeft gespeeld. Bij het herstel was een leidende rol voor de Indonesische overheid weggelegd. De noodhulpfase is door alle deelnemende organisaties volgens plan uitgevoerd. Ook hebben de meeste organisaties de wederopbouwprogramma s afgerond. Daar waar de SHO-fondsen een bijdrage vormen aan grotere herstelprogramma s, is de uitvoering in enkele gevallen nog niet geheel afgerond. Na een snelle inventarisatie in de eerste weken na de ramp hebben de hulporganisaties plannen ontwikkeld voor noodhulp aan de slachtoffers gedurende enkele maanden. Na deze periode is de hulp gericht op wederopbouw, waarbij de lokale bevolking een actieve rol heeft gespeeld. Bij het herstel was een leidende rol voor de Indonesische overheid weggelegd. De noodhulpfase is door alle deelnemende organisaties volgens plan uitgevoerd. Ook hebben de meeste organisaties de wederopbouwprogramma s afgerond. Het merendeel van de hulpverlening is besteed in de meest getroffen districten op Java: Bantul en Klaten. Eén organisatie heeft wederopbouw in de stad Yogyakarta ondersteund. Gezien de bijzondere positie van de regio van Yogyakarta (het is de enige provincie in Indonesië die nog wordt bestuurd door een pre-koloniaal sultanaat, met een speciale verdeling van autoriteiten) was het zeer belangrijk dat de regering een prominente rol speelde bij de hulpverlening. Over de rol van de VN is de eerste 72 uren na de ramp zorgvuldig onderhandeld met de sultan. Dankzij de goede coördinatie van de kant van VN en de overheid en vooral het feit dat bijna alle partners een (hoofd)kantoor hebben nabij het zwaarst getroffen gebied kon er goede voortgang geboekt worden. Zo hebben verschillende hulporganisaties de verantwoordelijkheid gekregen voor de coördinatie van de hulpverlening binnen een bepaalde sector. Zo is Unicef bijvoorbeeld verantwoordelijk gesteld voor de coördinatie van alle hulpverlening op het gebied van onderwijs. De dorpsgemeenschappen op Java zijn hecht en goed georganiseerd. Dit heeft de hulpverlening vergemakkelijkt. De lokale bevolking is sterk betrokken geweest bij de uitvoering van de hulpprojecten. In de dorpen zijn speciale lokale community organisers aangesteld om de projecten te coördineren. Deze deelname van de lokale bevolking in planning en uitvoering is van groot belang gebleken voor een effectieve wederopbouw op Java. Opnieuw is het belang van investeren in lokale organisaties naar voren gekomen. Er is veel hulp verleend via zogenaamde consortia, groepen van samenwerkende lokale organisaties. Ook dit heeft bijgedragen aan betere coördinatie en afstemming van de hulpverlening. In de noodhulpfase was de hulp vooral gericht op het verlenen van basisgezondheidszorg en het uitdelen van eerste levensbehoeften als voedsel, water, tenten, dekens en psychologische hulp. De aardbeving had een groot aantal huizen verwoest of beschadigd en de behoefte aan noodhuisvesting was groot. Daarbij is veel gebruik gemaakt van duurzaam materiaal, dat later deels gebruikt is voor de bouw van permanente woningen. De herbouw en nieuwbouw van huizen was erg belangrijk voor de getraumatiseerde bevolking. In veel dorpen is hiermee het gemeenschapsgevoel gestimuleerd. Ook gaf het veel mensen zelfvertrouwen te bouwen aan een nieuw eigen huis. De aardbevingbestendige bouwwijze heeft de bevolking een gevoel van veiligheid gegeven. Met sport- en spelpakketten voor scholen is aan getroffen kinderen een mogelijkheid geboden de gedachten te verzetten en het dagelijkse leven weer op te pakken. Een deel van de hulpactiviteiten betrof lobbywerkzaamheden om ervoor te zorgen dat de (overheids)hulp bij de mensen terecht kwam die deze het hardst nodig hadden. In de fase van hulp bij wederopbouw is veel aandacht besteed aan rampenbeheer. In Indonesië, gaat het er daarbij om de overheid, lokale hulpen ontwikkelingsorganisaties en de bevolking zo goed mogelijk voor te bereiden op natuurrampen en het voorkomen daarvan. 4 SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage

5 Dit gebeurt door: - het stimuleren van het gebruik van aardbevingbestendige bouwmethoden; - een goede organisatie van de lokale bevolking, om noden snel te kunnen definiëren en hulp te verdelen; - een goede coördinatie tussen overheid, lokale hulporganisaties en bevolking; - het op orde hebben van voorraden van noodgoederen. De hulporganisaties hebben er bij de Indonesische overheid op aangedrongen de komende jaren gestructureerder en consistenter aandacht te besteden aan community based disaster risk management, dat wil zeggen: het voorbereid zijn op rampen. Hiermee kan veel nood voorkomen worden. Enkele organisaties hebben SHO-fondsen gebruikt om tekorten in andere grotere programma s aan te vullen en/of verbeteringen en aanvullingen van programma s te financieren. Zo heeft Cordaid met SHO-fondsen de kwaliteit van de tijdelijke woningen zodanig verbeterd dat straks een groot deel van het materiaal gebruikt kan worden voor de bouw van permanente woningen. Ook zijn middelen verstrekt aan mensen die niet in aanmerking kwamen voor een tijdelijke woning, omdat hun woning slechts gedeeltelijk beschadigd was. Dit heeft veel onvrede, jaloezie en conflicten helpen voorkomen. Bij de hulpverlening na de Java-aardbeving zijn geleerde lessen na de tsunami van betekenis geweest. Verder is de inzet van relatief beperkte middelen (in vergelijking met de beschikbare middelen na de tsunamiramp) bevorderlijk gebleken voor de zelfredzaamheid van de bevolking. Eén van de zes door Terre des Hommes gefinancierde nieuwe schoolgebouwen. SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage 5

6 3. Hulp en resultaten per sector Gezondheidszorg Door middel van de inzet van een groot aantal mobiele klinieken (bus of motor) zijn ruim mensen in de getroffen gebieden voorzien van basisgezondheidszorg. In de eerste twee maanden na de ramp waren de klinieken gericht op algemene medische hulp. Later lag de nadruk meer op reproductieve gezondheidszorg, voorlichting en bewustwording. De mobiele klinieken bereikten vooral de meest afgelegen gebieden, die waren verstoken van medische hulp. Veel kinderen hadden na de aardbeving last van trauma s en stress. Daarom is veel aandacht besteed aan psycho-sociale zorg aan kinderen. Er zijn speciale culturele programma s en excursies voor kinderen georganiseerd. Ook werden zogenaamde happy-tents opgezet waar kinderen toegang hadden tot speelgoed, boeken, dvd s en medische zorg en zijn er pakketten voor sport en spel verstrekt aan 52 scholen en recreatiecentra. Ook waren er trainingen voor zorgverleners. Er zijn 18 kindercentra voor het psycho-sociale herstel van kinderen opgezet, vrijwel geheel gerund door vrijwilligers (begunstigden: kinderen). Ook een groep gehandicapten kreeg speciale psycho-sociale zorg. Voorlichting: er zijn ruim 400 vrijwilligers getraind, die dagelijks campagnes op het gebied van gezondheid uitvoerden in de dorpen. Ruim slachtoffers van de aardbeving hebben via deze dorpscampagnes informatie ontvangen over hygiëne en gezondheid. In de campagnes was veel aandacht voor gezondheid van vrouwen, seksuele voorlichting en hiv/aids. Er werden 50 flip-overs en 250 posters over borstvoeding verspreid aan 10 klinieken. 52 gehandicapten kregen fysiotherapie. 110 stafleden werden getraind op het gebied van gezondheidszorg, management van klinieken en acupunctuur. In samenwerking met reguliere klinieken op het gebied van reproductieve gezondheidszorg werden voorlichtingsprogramma s uitgevoerd en trainingen aan reguliere staf gegeven. Ook werden er trainingen gegeven over hygiëne en sanitatie en posters uitgegeven over deze thema s. Er zijn ruim hygiënepakketten uitgedeeld en ruim babykits. Er zijn 31 EHBO-kits gedistribueerd op scholen. Totaal aantal begunstigden: SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage

7 Water en sanitaire voorzieningen Er zijn ruim toiletvoorzieningen (latrines) gerepareerd of aangelegd, waarvan 20 op scholen. Er zijn ruim 750 waterputten aangelegd of schoongemaakt. Daarbij is technisch advies gegeven over het onderhoud. Ook zijn er veel jerrycans voor water uitgedeeld en waterleidingen gerepareerd. Naast de aanleg van voorzieningen is ook veel voorlichting gegeven over hygiëne en gezondheid met betrekking tot water en sanitatie. Totaal aantal begunstigden: Voedselzekerheid Er is in totaal aan ruim mensen voedsel uitgedeeld. De voedselpakketten bevatten onder andere: rijst, voedsel- en vitaminesupplementen voor kinderen, water en melk. Ook werden er maaltijden aan hulpverleners verstrekt. Totaal aantal begunstigden: Levensonderhoud In de eerste weken zijn er in de gemeenschappen op grote schaal noodpakketten uitgedeeld met zogenaamde non-food artikelen als kleding, gereedschap, matrassen, lakens, bedden, watertanks, huishoudelijke artikelen en dignity-kits voor vrouwen. In totaal zijn naar schatting aan zo n begunstigden materialen uitgedeeld. Na de directe noodhulp was de ondersteuning gericht op herstel van bronnen van inkomsten. In dit kader werden leningen en kredieten aan groepen boeren, vissers, vrouwen en kleine bedrijfjes verstrekt om economische activiteiten (weer) te kunnen opstarten. Naar schatting zijn hiermee ongeveer mensen geholpen. Ook werden concrete agrarische goederen als machines, zaaigoed, kunstmest en vee verstrekt. Zo werd bijvoorbeeld aan families en 238 vakmensen materiaal verstrekt om het land bouwklaar te maken. Tenslotte is op kleine schaal voorlichting en training gegeven aan 23 boerengroepen over het verbeteren van inkomsten en zijn 76 kleine ondernemers ondersteund bij het opstellen van een businessplan. Onderwijs Om de ramp te verwerken is het voor kinderen zeer belangrijk weer snel de dagelijkse routine op te pakken en naar school te gaan. Door de bouw van tijdelijke scholen en distributie van onderwijsmateriaal kon een groot aantal kinderen al snel weer onderwijs volgen. De lokatiekeuze en de bouw van de schoolgebouwen heeft in goed overleg met de autoriteiten en andere hulporganisaties plaatsgevonden. Er zijn 11 noodklaslokalen (tenten), 82 Transitional School Shelters (semi-permanente schoolgebouwen van bamboe) en 1 permanent schoolgebouw neergezet. Daarnaast zijn 31 tijdelijke scholen ingericht. Aan ruim leerlingen zijn schoolmaterialen verstrekt (boeken, pennen, potloden, schriften en dergelijke). Totaal aantal begunstigden: Totaal aantal begunstigden: SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage 7

8 Onderdak De ondersteuning ten behoeve van herstel van onderdak bestond uit het leveren van tenten voor noodopvang en van bouwmateriaal voor de bouw van tijdelijke huizen, het verlenen van technische ondersteuning bij de bouw en het bouwen van tijdelijke en permanente woningen. - Tijdelijke huizen: Er zijn tijdelijke huizen gebouwd voor ongeveer begunstigden. - Permanente huizen: Er zijn in totaal huizen gebouwd voor ongeveer begunstigden. Daarvan zijn 66 huizen gebouwd voor gehandicapten en hun families, inclusief aangepaste water- en sanitaire voorzieningen. - Tenten: Er zijn tenten uitgedeeld voor het lenigen van de eerste nood (naar schatting begunstigden) - Bouwmateriaal: Ruim families hebben bouwmateriaal ontvangen, in de meeste gevallen voor tijdelijk onderdak (ongeveer begunstigden). - Technische ondersteuning: Uitvoerende organisaties hebben veel technische ondersteuning gegeven bij de huizenbouw. Een ruwe schatting van het aantal begunstigden: mensen. Studenten en docenten van een lokale universiteit hebben een aardbevingbestendige en lokaal aanvaardbare bouwmethode ontwikkeld. Deze methode is bij ongeveer 200 families geïntroduceerd en goed ontvangen. Totaal aantal begunstigden: Rampen- en programmamanagement Een deel van de fondsen is gebruikt voor versterking van lokale hulporganisaties. Ook is veel aandacht besteed aan het voorbereid zijn van de overheid, internationale en lokale hulporganisaties en de bevolking op mogelijke (natuur)rampen. Het is niet mogelijk een reële schatting te maken van het totaal aantal begunstigen in deze sector. Het zijn er indirect mogelijk honderdduizenden, zo niet miljoenen. 8 SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage

9 4. Belemmeringen in de hulpverlening De hieronder genoemde belemmeringen zijn voor een deel ook genoemd in de eerste voortgangsrapportage. Slechte toegankelijkheid van het getroffen gebied. In de eerste week na de aardbeving was de situatie in het getroffen gebied chaotisch. De regio is dichtbevolkt en veel familieleden trokken massaal naar het rampgebied. De hulpverlening werd in de eerste weken dan ook bemoeilijkt door de overvolle, smalle en beschadigde wegen in het gebied. Evenals bij andere rampen maakte het grote aantal hulporganisaties op Java het coördineren van de hulpverlening tot een lastige opgave. De Indonesische regering had kort na de ramp beloofd om schade aan huisvesting te vergoeden. Pas eind 2006 werd het beleid van de Indonesische overheid bekend ten aanzien van toewijzing van deze vergoedingen voor wederopbouw van huizen. Sommige gezinnen stonden daarom in 2006 gereserveerd tegenover vroegtijdige deelname aan huisvestingsprogramma s van hulporganisaties omdat men bang was eventuele steun van de overheid te verliezen. Participatie van de bevolking bij het bepalen van de behoeften en uitvoering van programma s bleek tijdrovend, maar voor het welslagen wel de moeite waard. Sommige organisaties hebben ervoor gekozen bouwprojecten uit te besteden in verband met noodzakelijke efficiëntie, snelheid en technische deskundigheid. Opvolging van de programma s gericht op traumaverwerking zou voor een deel van de slachtoffers wenselijk zijn, maar bij de partnerorganisaties ontbreekt hiervoor de kennis en ervaring. Sommige partnerorganisaties waren niet vertrouwd met het verlenen van noodhulp of meer specifiek met bouwactiviteiten. Gebrek aan (technische) kennis en ervaring gaf nogal eens problemen bij de uitvoering. De vergoedingen van de overheid dekten maar een derde deel van de totale kosten van een gemiddelde woning en bovendien verliep de verstrekking gefaseerd over een periode van zes maanden. Een groot aantal hulporganisaties heeft de fondsen van de overheid aangevuld. De grote vraag naar bepaalde materialen in de regio (bamboe, hout) zorgde voor een zeer variabele kwaliteit en prijs van de geleverde materialen. De slechte staat van water- en sanitaire voorzieningen in de dichtbevolkte regio vormt een bedreiging voor de gezondheid van de bevolking. Het feit dat een septictank minstens op 10 meter afstand van een waterput dient te liggen om vervuiling van het drinkwater te voorkomen, leidt soms tot lastige situaties in dorpen. Mensen wonen in dicht op elkaar gebouwde huizen. SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage 9

10 5. Projectvoorbeelden Zingen en dansen Umu Nur Rochman is 12 jaar en zit in de 5 e klas van de lagere school. Ze heeft een klein zusje, haar moeder is lerares en haar vader boer. De school van Umu werd ernstig beschadigd door de aardbeving. Daarom zit ze nu op een andere school. Umu doet mee aan het rehabilitatieprogramma van Terre des Hommes. Ze tekent, zingt, danst en praat. Zo probeert ze haar trauma veroorzaakt door de aardbeving, te overwinnen. Tijdens sessies waarbij slachtoffers hun ervaringen delen was Umu zo moedig om te praten over wat ze heeft meegemaakt. De aardbeving verwoestte haar huis, haar school en veel mensen die zij kende zijn omgekomen. Opvangen van regenwater Ibu Rokimi en haar gezin wonen in het dorp Nogosari, in Bantul. Haar dorp werd verwoest door de aardbeving. De familie Rokimi moest het net als honderdduizenden andere huishoudens stellen zonder voldoende sanitaire voorzieningen, omdat de bronnen droogvielen. De aardbeving had de sanitaire voorzieningen vlakbij het huis verwoest. Na de aardbeving moest Ibu Rokimi enkele kilometers lopen voor de dichtstbijzijnde waterbron. Zij waste daar de kleren van het gezin en vulde jerrycans met water voor huishoudelijk gebruik. Het water was van slechte kwaliteit waardoor het hele gezin last kreeg van huiduitslag. Unicef heeft voorzieningen aangelegd voor de opslag van regenwater dichtbij de huizen, waardoor het gezin nu veel makkelijker aan schoon drinkwater kan komen. Woningen voor gehandicapten Door de aardbeving heeft een grote groep mensen een blijvende handicap opgelopen. Deze kwetsbare groep mensen kon niet zelf hun huis weer opbouwen. De lokale overheid en het lokale Rode Kruis hebben samengewerkt bij het aanwijzen van 66 gehandicapten die in aanmerking kwamen voor aangepaste huisvesting met water en sanitaire voorzieningen. De huizen werden ruim gebouwd waardoor er voldoende ruimte was voor de nieuwe bewoners om zich in een rolstoel voort te bewegen. Daarnaast werd er een rolstoelvriendelijke ingang geplaatst (een schuine oploop en een extra brede deur) en werd er om het huis beton gestort zodat de bewoner zich ook buiten zijn huis kan voortbewegen. Ook bij de bouw van de sanitaire en watervoorzieningen is rekening gehouden met de handicap van de getroffene, bijvoorbeeld door de bouw van een invalidentoilet. Dit project heeft de gehandicapte begunstigden voorzien van basisbehoeften zodat zij weer op een waardevolle manier kunnen leven en participeren binnen familie en gemeenschap. Schone WC In een onderzoek vlak na de aardbeving werd de woonsituatie van de slachtoffers onder de loep genomen. Veel huizen waren ingestort, dus werden er snel tijdelijke woningen gebouwd. Ook werd duidelijk dat veel mensen helemaal geen sanitaire voorzieningen in hun huis hadden. In eerste instantie koos Cordaid voor het opknappen van bestaande toiletten, vaak niet meer dan een gat in de grond, met een simpele bouwconstructie van bamboe eromheen. Toen uit een eerste evaluatie van een consultant (in september 2006) bleek, dat het grondwater (en daarmee het drinkwater) ernstig vervuild kon raken door deze vorm van sanitatie, werd gekozen voor een andere aanpak. Daarbij werd besloten om voor álle bewoners van de geselecteerde dorpen duurzame sanitaire voorzieningen aan te leggen. Met het Hygiene Promoption Program werden bewoners bewust gemaakt van de risico s van hun leefwijze op het gebied van sanitatie. Sommige mensen waren nog nooit naar een gewone wc geweest. Daarnaast werd een ontwerp ontwikkeld voor een milieuvriendelijk toilet: een septic tank werd aangesloten op ieder toilet. Er werd een kleine aanpassing op het toiletontwerp gemaakt door Cordaid s lokale bouwkundige. Een controleputje werd geplaatst op een van buiten af bereikbare plek, om eventuele verstoppingen van het kanaal gemakkelijk op te kunnen lossen. 10 SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage

11 6. Hoe is uw gift besteed? De SHO zijn zich ervan bewust dat zij hun werk kunnen doen dankzij uw giften. Daarom besteden ze aandacht aan een zo effectief en efficiënt mogelijke hulpverlening. Om dat voor elkaar te krijgen moeten aanvragen voor noodhulp en wederopbouw worden beoordeeld, de financiering worden voorbereid en (internationaal) gecoördineerd en geëvalueerd. Ook worden programma s financieel en inhoudelijk geëvalueerd aan de hand van rapportages en bezoeken aan het rampgebied. Deze werkzaamheden kosten geld. De SHO hebben afgesproken dat elke organisatie maximaal 6% van de beschikbare middelen mag uitgeven aan voorbereiding en coördinatie. De uitvoerende (lokale) organisaties leggen periodiek inhoudelijke en financiële verantwoording af over de bestedingen. Een bedrag van ,- van de committeringen is besteed en gerapporteerd. Deze projecten, die grotendeels hebben plaatsgevonden in de noodhulpfase, zijn afgerond. Staat van baten en lasten per 31 januari 2008 Baten uit eigen fondswerving - Publieksdonaties Af: Voorziening kosten fondsenwerving Beschikbaar uit fondsenwerving Subsidies rente Voor verdeling beschikbare middelen Verdeeld: - over deelnemers over gastdeelnemers Nog te verdelen middelen Aan kosten fondsenwerving is ,- uitgegeven. Het restant is gereserveerd voor evaluaties en rapportages. Een ongebruikt saldo wordt toegevoegd aan de beschikbare middelen. SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage 11

12 De voor verdeling beschikbare middelen worden aan de deelnemers toegekend volgens een jaarlijks gezamenlijk vastgestelde sleutel. De basis van deze sleutel is de omvang van de fondsenwerving en van de humanitaire hulpverlening over de voorgaande drie jaren met een minimum per deelnemer. Tear (4,9%) Stichting Vluchteling (8,5%) Terre des Hommes (6,2%) Icco & Kerk In Actie (15,7%) Verdeelsleutel % Mensen in Nood/Cordaid 21,3 Nederlandse Rode Kruis 17,0 Icco & Kerkinactie 15,7 Unicef Nederland 14,9 Oxfam Novib 11,5 Stichting Vluchteling 8,5 Terre des Hommes 6,2 Tear 4,9 Unicef Nederland (14,9%) Mensen in Nood/Cordaid (21,3%) Oxim Novib (11,5%) Nederlandse Rode Kruis (17,0%) Verdeelde actieopbrengst Verdeelde actieopbrengs Af: Voorziening voor kosten van voorbereiding en coördinatie Netto actieopbrengst Interest Ter beschikking voor doelstelling Totaal committeringen Nog te besteden SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage

13 7. Overzicht hulp per organisatie De deelnemers hebben hulpprojecten gefinancierd ter waarde van ,- (96% van de voor de doelstelling ter beschikking staande middelen). De committeringsruimte is de ruimte die de deelnemers nog hebben om nieuwe verplichtingen aan te gaan met uitvoerende organisaties en internationale koepels. Deze ruimte is ,- en zal vrijwel geheel worden aangewend voor de wederopbouw. Verwacht wordt dat het hele bedrag van deze SHO-actie eind mei 2008 besteed zal zijn. Cordaid Cordaid heeft het grootste deel van het SHOgeld besteed aan onderdak. Dit was een welkome aanvulling op het door de EU gefinancierde Transitional-Shelter programma. Met de lokale bevolking zijn op grote schaal tijdelijke woningen en daarbij behorende sanitaire voorzieningen gebouwd. De geplande sanitaire voorzieningen bleken in een aantal dorpen te leiden tot vervuiling van het drinkwater. Daarom zijn de voorzieningen vervangen door een ontwerp dat weliswaar duurder, maar ook geschikter was. Daarnaast zijn voor drie partnerorganisaties programma s gericht op traumaverwerking gefinancierd en zijn ruim basispakketten met non-food artikelen uitgedeeld (matrassen, elektriciteitsvoorziening en kleine huishoudelijke artikelen). Tijdelijk is, deels met SHO-geld, een lokaal veldkantoor in Yogyakarta opgezet voor coördinatie en ondersteuning van partnerorganisaties (juni juli 2007). Het programma is eind 2007 afgerond. Totaal aantal begunstigden SHO-geld: ruim families, mensen. ICCO & KerkinActie ICCO & KerkinActie heeft het SHO-geld grotendeels besteed via de internationale koepelorganisatie Acting Churches Together, met uitvoerende lidorganisaties in Indonesië. Ook is een partnerorganisatie ondersteund die samenwerkt met vier andere lokale organisaties. Deze samenwerking gaf goede resultaten en verdient in de toekomst verdere navolging. Zowel de drie ACT-partners als de andere lokale organisaties hebben nooden wederopbouwprogramma s uitgevoerd in verschillende sectoren. In de eerste fase was de hulp gericht op noodvoorzieningen: mobiele klinieken, hygiënepakketten, traumaverwerking, drinkwater- en sanitaire voorzieningen, voedsel, schoolmaterialen, tenten en dekens. Later zijn de programma s overgegaan op meer duurzame hulp in de vorm van training en voorlichting, wederopbouw van levensonderhoud, huizen en training gericht op rampenbeheer. Daarnaast zijn via een Nederlandse stichting middelbare beroepsopleidingen ondersteund met schoolgelden voor 200 leerlingen en 125 huizen voor ouders van leerlingen. Totaal aantal begunstigden: Nederlandse Rode Kruis Het Nederlandse Rode Kruis heeft het geld van de SHO via het Internationale en Indonesische Rode Kruis ingezet voor voedselhulp aan families. Vanaf mei 2007 is geld besteed aan een project van een lokale partnerorganisatie, gericht op hulp bij wederopbouw voor 66 gehandicapten. Er werd psycho-sociale hulp verleend aan 40 gehandicapten en 66 aangepaste huizen met water en sanitaire voorzieningen gebouwd, afgestemd op de behoeften van de gehandicapten. Oorspronkelijk waren er 79 huizen gepland, maar om de kwaliteit te waarborgen is het aantal verlaagd. Zo konden extra meubels en voorzieningen worden aangeschaft waardoor de huisvesting beter aansloot bij de realiteit van de gehandicapten en hun families. Ook zijn de huizen van duurzamer materiaal gebouwd waardoor ze beter tegen aardbevingen bestand zijn. Ter ondersteuning van een goede uitvoering van de hulpverlening was goed personeel noodzakelijk. Daarom is ook de functie van Support Service Coördinator in Yogyakarta gefinancierd. De voedselhulp was al na de eerste zes maanden afgerond, de hulp aan gehandicapten is in een afrondende fase. Oxfam/Novib Oxfam/Novib heeft de SHO-bijdrage besteed via drie programma s van lokale partnerorganisaties. Financiële steun werd verleend aan een programma met vier mobiele klinieken met medische teams voor drie getroffen districten aan een programma van een vrouwenorganisatie gericht op hulp aan vrouwen en kinderen bij traumaverwerking, opzetten en versterken van vrouwengroepen en economische activiteiten. Ook werd een programma van een organisatie gericht op kinderen gesteund. Hierbij zijn in de verwoeste dorpen kindercentra opgezet en activiteiten voor kinderen georganiseerd. Daarnaast is een bijdrage geleverd aan een grootschalig hulp- en ontwikkelingsprogramma SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage 13

14 van Oxfam Engeland. De bijdrage is besteed aan gereedschap en andere benodigdheden voor de bevolking om de resten en puin van hun huizen op te ruimen. Alle programma s zijn afgerond. Totaal aantal begunstigden: ruim , van wie kinderen ondersteund met traumaverwerking. Stichting Vluchteling Stichting Vluchteling heeft de SHO-middelen besteed via een groep van drie samenwerkende hulporganisaties. Er is hulp verleend op het gebied van gezondheidszorg, water en sanitatie, onderwijs en onderdak. In de noodhulpfase zijn aan families zogenaamde huishoud-pakketten uitgedeeld, is een voorlichtingscampagne over hygiëne en gezondheid uitgevoerd, zijn ruim 400 sanitaire voorzieningen aangelegd, 247 waterputten hersteld en zijn 800 shelter tool kits met bouw- en reconstructiemateriaal verstrekt. In de wederopbouwfase is training gegeven over gezondheid en beheer en onderhoud van de aangelegde voorzieningen, zijn 31 tijdelijke basisscholen ingericht met schoolmaterialen en zijn 187 huizen gebouwd. De programma s waren in mei 2007 reeds afgerond. Totaal aantal begunstigden: Tear Tear heeft de SHO-gelden besteed via drie lokale organisaties. Eén organisatie heeft alleen directe noodhulp verleend (tenten, non-food goederen, voedsel, schoolmateriaal). De andere organisaties hebben ook wederopbouwprogramma s uitgevoerd: één gericht op huizenbouw en aanleg van toiletten, de andere met activiteiten in verschillende sectoren. Toen bleek dat de overheid middelen verstrekte voor huizen, is het programma aangepast en zijn meer sanitaire voorzieningen aangelegd. Alle programma s zullen in mei 2008 zijn afgerond. Terre des Hommes Terre des Hommes heeft het SHO-bedrag besteed via drie lokale partnerorganisaties. De hulp betrof vooral noodhulp: hygiënepakketten, voedsel, tenten, dekens en onderwijsmateriaal. Daarnaast zijn met een eigen team zes schoolgebouwen gebouwd, waarvan één met SHO-geld. Totaal aantal begunstigden: mensen. Unicef Unicef heeft de SHO-gelden afgedragen aan Unicef Internationaal en besteed via het veldkantoor in Indonesië. Het geld is besteed aan de distributie van noodhulpgoederen (1.071 gezinstenten en 52 pakketten voor sport en spel voor scholen), het aanvullen van voorraden van noodhulpgoederen (148 sport- en spelpakketten en kookgerei) en een aantal trainingen op het gebied van rampenbeheer in West-Java. Unicef werkt samen met andere VN-organisaties aan plannen die de overheid in staat stellen om bij een ramp snel en adequaat te reageren. De helft van de fondsen is besteed. De andere helft zal in 2008 worden besteed aan noodvoorraden en trainingen. Totaal aantal begunstigden: mensen, voornamelijk kinderen. Hivos Hivos heeft de SHO-financiën besteed via één lokale organisatie gericht op community organizing en het ontwikkelen van lokale initiatieven. In de eerste twee maanden zijn noodhulpgoederen verleend aan huishoudens (voedsel, dekens, tenten). Ook is gewerkt aan herstel van het levensonderhoud door middel van ondersteuning aan 23 boerengroepen bij de opzet van kleine agrarische bedrijfjes en de introductie van milieuvriendelijke landbouwmethoden. Het programma is afgerond. Totaal aantal begunstigden: mensen. Totaal aantal begunstigden: ruim mensen. 14 SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage

15 Een ingestort kerkgebouw van de Kerk van Midden-Java in het zwaargetroffen Palaten. Save the Children Save the Children heeft de SHO-fondsen via het eigen veldkantoor ingezet ten behoeve van een groot noodhulpprogramma voor 99 lagere scholen in het rampgebied. Met het geld zijn eerst 11 noodklaslokalen (tenten) en vier maanden later 82 betere weerbestendige Transitional School Shelters neergezet. Deze shelters zijn eenvoudig te plaatsen en kunnen minstens twee jaar gebruikt worden in afwachting van de bouw van permanente schoolgebouwen door de overheid. Het programma is afgerond. De tenten zijn intussen niet meer nodig en bij de scholen opgeslagen voor eventuele toekomstige rampen. Totaal aantal begunstigden: kinderen op 18 lagere scholen. Het totaal aantal begunstigden wordt geschat op ruim een half miljoen mensen. Kanttekeningen Bij de weergave van de bereikte resultaten in de hulpverlening in de getroffen landen dienen enkele kanttekeningen geplaatst te worden: Er zijn schattingen gemaakt van de bereikte doelgroep. Per activiteit kan betrekkelijk nauwkeurig geschat worden hoeveel mensen er bereikt zijn, maar met het optellen van de doelgroepen van verschillende activiteiten is het mogelijk dat eenzelfde persoon van verschillende vormen van hulp gebruik heeft gemaakt van één organisatie. Ook kan het voorkomen dat één persoon van verschillende SHO-lidorganisaties hulp ontvangt. De meeste organisaties werken vanuit een geheel omvattend hulpprogramma, dat uit verschillende bronnen gefinancierd wordt. De bijdrage van de actie vormt dan een onderdeel van een groter budget. Voor informatie over het gehele programma van de SHO-lidorganisaties en gastdeelnemers wordt verwezen naar de websites van de individuele organisaties. SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage 15

16 Adressen en Contactpersonen Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Saskia Bolt (persvoorlichting SHO Java Actie): (030) Voor specifieke informatie van een SHO-lidorganisatie kunt u contact opnemen met onderstaande persvoorlichters: SHO-organisaties ICCO/Kerk in Actie Saskia Bolt (030) Oxfam Novib Jolanda van Santen (070) Mensen in Nood/Cordaid Marjolein Hammink (070) Nederlandse Rode Kruis Sebastien Kraaijeveld (070) Stichting Vluchteling Tirsa Hofstee (070) Tear Suzanne Vermeulen (030) Terre des Hommes Esther Adam (070) Unicef Martin de Beer (070) Gastdeelnemers Hivos Kathelijn Fenger-Leenders (070) Save the Children Marinke Ros (070) Colofon Uitgave van de Samenwerkende Hulporganisaties. Utrecht, mei Drukwerk: Drukkerij Libertas, Bunnik Layout: Ontwerpkamer, Utrecht Teksten: Samenwerkende Hulporganisaties Fotografie: ICCO en Kerk in Actie, Cordaid, Terre des Hommes Redactie: Anke Makaske (ICCO & Kerk in Actie) en Polly Breur (PBid) Eindredactie: Polly Breur 16 SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage

17 Samenwerkende Hulporganisaties SHO: Aardbeving Java - Help nu!, 2 e tussenrapportage 17