Gebiedsscan criminaliteit en overlast Stadsscan Breda. September 2011

Transcriptie

1 Gebiedsscan criminaliteit en overlast Stadsscan Breda September 2011

2 Gebiedsscan criminaliteit en overlast Stadsscan Breda

3 In opdracht van Politie & Wetenschap, 2011 Onder verantwoordelijkheid van Gemeenten Breda, Helmond, Eindhoven, s Hertogenbosch en Tilburg Politiekorps Midden en West Brabant Politiekorps Brabant Zuid Oost Politiekorps Brabant Noord Met speciale dank aan Met dank aan 41 veiligheidsfunctionarissen werkzaam in Breda en Helmond. Ze hebben ons belangrijke informatie en inzichten verschaft. Het gaat om wijkagenten, jeugdagenten, groepschefs, contactfunctionarissen van specifieke probleemgroepen, operationeel coördinatoren en rechercheurs. In twee stadsbijeenkomsten hebben we informatie verstrekt over criminaliteit in Breda en Helmond. Op basis van de criminaliteitscijfers, in beeld gebrachte dadergroepen én eigen expertise (vaak jarenlange opgebouwde straatkennis ) gaven ze onder meer aan waar in hun optiek het accent moet worden gelegd om de veiligheid te verbeteren. In aanvulling op deze bijeenkomsten hebben we zeventien interviews afgenomen, verdeeld over bestuur (4), politie (10) en overige respondenten (3). We bedanken deze respondenten voor hun tijd en informatie. Verantwoordelijke onderzoekers Deze studie is in opdracht van Politie & Wetenschap uitgevoerd door een onderzoeksconsortium bestaande uit dr. Balthazar Beke in samenwerking met dr. Edward van der Torre en dr. Henk Ferwerda. Ondersteuning Ze zijn daarbij ondersteund door Geert Beke en Eline Klein Hofmeijer (verslaglegging), Lobke Schaap (uitwerken interviewopnames), en Eddy Klein Hofmeijer senior veiligheidsanalist van het korps IJsselland (criminaliteitsanalyses, selectie dadergroepen, aanmaak hotspotkaarten). De aanvullende interviews zijn uitgevoerd door Balthazar Beke (Breda) en Theo Copper (Breda). De trendanalyses rondom diverse vormen van criminaliteit in voornoemde gemeenten zijn uitgevoerd door Lars van der Aa, Bap Boumans, Hans Muller en Peter Franken (politie Midden West Brabant) Mario de Vries en Peter Simons (politie Brabant Zuid Oost) en Frank Keurentjens en Fred van der Krabben (politie Brabant Noord). Gebiedsscan criminaliteit en Overlast Stadsscan Breda Breda, september 2011

4 Inhoud Voorwoord 5 1. Op hoofdlijnen 9 2. Veiligheid gemeten Vermogenscriminaliteit prioriteit Geweld breed aangepakt Drugscriminaliteit en drugsoverlast Dadergroepen als invalshoek Aanbevelingen Aanscherping van het lokale veiligheidsbeleid Hot spotkaarten 65

5

6 Voorwoord Voor u ligt een Stadsscan van Breda: een schets van de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van veiligheid. Deze is gemaakt op basis van enkele zogenaamde stadsbijeenkomsten. Daarvoor is aan de belangrijkste spelers op het gebied van veiligheid gevraagd op basis van hun vaak jarenlange praktijkervaring de ontwikkelingen op het gebied van veiligheid te schetsen én te duiden. Het gaat dan om vertegenwoordigers van het verantwoordelijke politiekorps (wijkagenten, recherche, leidinggevenden en specialisten 1 ), van het Openbaar Ministerie, van het veiligheidshuis en van de gemeentelijke afdeling Veiligheid (waaronder bijvoorbeeld de stadsregisseurs en mariniers). Aansluitend zijn verschillende relevante veiligheidsthema s met circa twintig deskundigen op het gebied van veiligheid in Breda verder uitgediept. 1. Personen speciaal belast met de aanpak van woninginbraak, hooligans, etc. 2. De Stads- of Gebiedsscan Criminaliteit & Overlast: een methodiekbeschrijving (2009) Beke, Klein Hofmeijer en Versteegh. Reed Business Amsterdam. Ontwikkeld in opdracht van het programma Politie & Wetenschap. Hoe wordt de Stadsscan gemaakt? Voor het samenstellen van deze Stadsscan is gebruikgemaakt van een nieuwe methodiek 2 die eind 2011 door alle politiekorpsen in Nederland wordt gebruikt. Deze methode koppelt op slimme wijze systeemkennis (informatie uit de registratiesystemen van de politie én andere organisaties) aan de straatkennis (kennis die wijkagenten, jeugdagenten, stadsmariniers en anderen - bewoners, wijkplatforms, winkeliers, jeugd- en jongerenwerk - hebben). Vooral politiemensen die werken in de praktijk van alledag beschikken vaak over kennis en informatie die niet uit systemen te krijgen is. Samen met andere veiligheidsdeskundigen zijn ze in staat vroegtijdig ontwikkelingen te signaleren en kennen ze achtergronden van bepaalde wijken én de bewoners daarvan. Daardoor kan men zicht krijgen op het beeld achter de cijfers. Juist door het combineren van deze twee bronnen wordt beter zichtbaar waar in de ogen van de betrokken veiligheidsfunctionarissen het accent moet worden gelegd om de veiligheid in Breda verder te verbeteren. Bij systeemkennis gaat het bijvoorbeeld om registraties van (1) overlastmeldingen van burgers die binnenkomen bij de Gemeenschappelijke Meldkamer, (2) het aantal door de politie vastgelegde misdrijven en incidenten, (3) het aantal veelplegers, (4) de uitgereikte gebiedsontzeggingen, enzovoorts. 5

7 Algemene doel van een Stadsscan De Stadsscan heeft een tweeledig doel. Allereerst wordt het gebruikt voor interne aansturing. Op basis van de bevindingen wordt duidelijk waar prioriteiten moeten worden gelegd in handhaving en toezicht. Ook wordt duidelijk of, en op welke terreinen extra informatie noodzakelijk is (verbeteren van de informatiepositie). Daarnaast informeren de Brabantse korpsen en de andere veiligheidspartners met deze rapportage het lokaal bestuur over de ontwikkeling ten aanzien van overlast en criminaliteit. Het gaat dan om informatie over ontwikkelingen waarvoor, uit het oogpunt van het vergroten en/of borgen van veiligheid aandacht moet komen of op geïntensiveerd kan worden. Specifieke doel van deze Stadsscan? Directe aanleiding voor deze analyse is het feit dat Breda en in mindere mate Helmond naast Eindhoven, s-hertogenbosch en Tilburg - reeds enige jaren in de Gemeentelijke Veiligheidsindex (GVI) 3 hoog scoren. Met uitzondering van Helmond bekleden genoemde gemeenten een prominente plaats in de Top vijftien van meest onveilige gemeenten. Eindhoven staat op plaats 3, s-hertogenbosch op 4, Tilburg op 7 en Breda staat op de 12-de plaats. Helmond sluit deze rij met een notering op plaats 42. Dit stabiele beeld van hardnekkige, hoge GVI-scores in de grote Brabantse gemeenten roept de intrigerende vraag op naar het waarom: wat maakt dat de grote Brabantse gemeenten relatief gezien zo onveilig zijn? Hebben zij - net als de grote steden - te kampen met grote stadproblematiek, en zo ja, hoe en waarom? Het vorenstaande is voor de betrokken burgemeesters aanleiding geweest om een verzoek neer te leggen bij Politie & Wetenschap voor een nadere analyse. 4 Status van een Stadsscan? De Stadsscan geeft in globale termen aan waar in de optiek van de betrokken veiligheidspartners aandacht aan dient te worden besteed als het gaat om veiligheid. Een logische volgende stap is dat met diverse veiligheidspartners dat beeld verder wordt aangescherpt en zo nodig bijgesteld. Dat vormt dan vervolgens de input voor het veiligheidsbeleid van de gemeente Helmond. De Stadsscan is dus niet meer en niet minder dan een eerste globale schets die na goedkeuring van lokaal bestuur - verder kan worden uitgebouwd. Leeswijzer Allereerst wordt onder de kop Op Hoofdlijnen een samenvatting gegeven van het veiligheidsbeeld van de gemeente Breda. Tevens worden de thema s genoemd die in de optiek van de betrokken veiligheidspartners in de komende vijf jaar ( ) aandacht verdienen. Thema s die in de komende maanden in nauwe sa- 3. Ontwikkeld door Politie & Wetenschap. 4. Deze factfindingsheet beperkt zich tot Breda. Voor een analyse van de andere Brabantse gemeenten verwijzen we naar De Stads- en regioscan in de grootste Brabantse gemeenten; de achtergronden van onveilige GVI scores,

8 menspraak met andere veiligheidspartners - verder moeten worden uitgewerkt. De lezer die een snel overzicht wil, kan zich beperken tot deze samenvatting. In paragraaf 2 wordt een kort overzicht gegeven van de criminaliteitsontwikkeling in de gemeente Breda over de laatste vier jaar. Vervolgens wordt in paragraaf 3 t/m 5 achtereenvolgens ingegaan op de achtergronden en mogelijke verklaringen van de ontwikkelingen op het gebied van vermogenscriminaliteit, geweldscriminaliteit en drugscriminaliteit en - overlast. In paragraaf 6 wordt een pleidooi gehouden voor een andere invalshoek bij het formuleren van lokaal veiligheidsbeleid. Daarbij richten we ons primair op dadergroepen en zogenaamde vrijplaatsen. Voor dat doel wordt een selectie van de belangrijkste dadergroepen - actief in Breda in beeld gebracht. In paragraaf 7 worden zestien concrete aanbevelingen gedaan waarmee het huidige lokale veiligheidsbeleid kan worden verbeterd. In een afsluitende paragraaf 8 worden tot slot vier pilots geschetst waarmee het huidige veiligheidsbeleid kan worden aangescherpt. Twee van de belangrijkste betreffen het in beeld brengen van de (lokale) criminele infrastructuren en daarmee samenhangende vrijplaatsen. Tevens wordt duidelijk op welke manier ze van invloed zijn op de belangrijkste zichtbare vormen van criminaliteit en in hoeverre hier al dan niet aandacht aan wordt besteed in het huidige gevoerde beleid. Lokaal bestuur krijgt hiermee kortom een handvat waarmee beter sturing kan worden gegeven aan het lokale veiligheidsbeleid. De andere twee pilots richten zich op een verbeterde opsporing. Eén betreft het realiseren van een betere afstemming tussen aanpak van drugsoverlast en de daarachter opererende criminele groeperingen, de ander op een verregaande integratie tussen enerzijds handhaving en toezicht en anderzijds opsporing. 7

9

10 1 Op hoofdlijnen Vermogenscriminaliteit Op basis van de cijfers van 2010 kan geconcludeerd worden dat het met de veiligheid in Breda de goede kant op gaat. Deze gunstige ontwikkeling kan helaas niet alleen worden toegeschreven aan de inspanningen van diverse veiligheidspartners in Breda. Analyses wijzen uit dat het mede veroorzaakt wordt door de landelijke invoering van BVH (een nieuw politieel registratiesysteem). Positief is de sterke afname van het aantal inbraak / diefstal vanuit bedrijven en instellingen. In de afgelopen vijf jaar (gemeten vanaf 2006) is dat zelfs gehalveerd. Ook het aantal woninginbraken is de afgelopen jaren met succes naar beneden gebracht. En wat verheugender is deze afname lijkt duurzaam, want ook 2011 scoort wat dat betreft goed. We zien dat de gunstige trend van 2010 niet op alle fronten wordt vastgehouden. Auto-inbraak is na een jarenlange afname in 2011 bezig met een forse inhaalslag. Op basis van de prognoses stijgt dat aantal met bijna auto-inbraken naar een recordhoogte van ruim Fors gestegen, is ook overige vermogensdelicten. Dat is terug te voeren op drie ontwikkelingen (1) een andere wijze van registreren in BVH, 5 (2) de toename van diefstal op school (van geld, GSM s e.d.) en (3) van zakkenrollerij. 5. Problemen met nieuwe invoercodes leiden ertoe alle niet goed plaatsbare aangiften van vermogensdelicten weg te schrijven onder de noemer overige vermogensdelicten Drugsoverlast en -criminaliteit Eén van de belangrijkste uitdagingen voor het veiligheidsbeleid in Breda vormt de aanpak van drugscriminaliteit en daarmee gepaard gaande drugsoverlast. De Brabantse regio vormt het speelveld van diverse criminele groeperingen die zich hebben toegelegd op de productie van en handel in drugs (zie onder meer paragraaf 7: beschrijving van criminele groeperingen). Deze markt is momenteel sterk in beweging. Dat heeft alles te maken met de inspanningen van de landelijke en lokale overheid om het aantal coffeeshops terug te dringen, plannen om de toegestane gebruikershoeveelheid te beperken tot twee gram, de intensieve drugscontroles (met speciale aandacht voor auto s met buitenlands kenteken) en het voornemen om te gaan werken met een pasjessysteem. Meer concreet zijn de succesvolle aanpak van illegale hennepkwekerijen, rigoureuze keuzes om het gedoogbeleid geheel te beëindigen zoals recent in Roosendaal en Bergen op Zoom, maar ook de recente bovenregionale inzet van de Taskforce B5 en soortgelijke initiatieven (zoals Courage) voldoende om te leiden tot drie 9

11 grote veranderingen: (1) de druk van buitenlands drugstoerisme op de grotere Brabantse steden (waaronder Breda) neemt sterk toe. De prognose is dat hiermee de illegale drugsmarkt (lees: straathandel) een extra impuls gaat krijgen én de drugsoverlast binnenkort de kritische grens zal overstijgen (met de nodige onrust onder bewoners), (2) tegelijkertijd neemt de aanzuigende werking van Nederland voor buitenlands drugstoerisme af en verplaatst een deel van de illegale drugshandel én productie zich naar de grensstreek en verder België in en (3) de repressieve aanpak richt zich vooral op de criminele groeperingen binnen de gemeenschap van kampers (en daaraan gekoppelde vrijplaatsen). Voorkomen moet worden dat hiermee andere (deels nieuwe) spelers op de markt de ruimte krijgen om deze opengevallen plaatsen in te nemen. Geweld Het aantal geweldsdelicten op jaarbasis in Breda is vanaf 2007 langzaam maar zeker aan het dalen tot circa in Ook 2011 lijkt in die zin goed te verlopen. Dat is vergeleken met vier jaar daarvoor een daling van ruim 25 procent; een resultaat om trots op te zijn. Grofweg hebben we te maken met twee vormen van geweld: straatgeweld (geweld in het publieke domein) en geweld achter de voordeur. Bij straatgeweld onderscheiden we (1) burenruzies, of - algemener - conflicten in woonwijken tussen bewoners, (2) uitgaansgeweld en (3) geweld in het verkeer. Op basis van de cijfers van 2010 blijkt dat van iedere tien geweldsmisdrijven er ruim acht zijn weg te schrijven als straatgeweld. In Breda hebben we in 2010 circa geweldsincidenten. Een kleine 300 geweldsmisdrijven zijn als huiselijk geweld (voornamelijk tussen partners of ex-partners) te beschouwen. Daar doorheen loopt een ander onderscheid. Het gaat om instrumenteel of niet-instrumenteel geweld. Overvallen en straatroof worden gerangschikt onder instrumenteel geweld. Geweld (of de dreiging ermee) is hier een middel (instrument) om een slachtoffer te beroven. Circa 120 geweldsmisdrijven in Breda zijn gekwalificeerd als straatroof of overval en vallen daarmee onder de noemer instrumenteel geweld. Al met al gaat het om 10 à 11 procent (in 2010 en 2011) van het straatgeweld in Breda. Dat is ook landelijk gezien veel. Uitgaansgeweld Het uitgaansgeweld is zoals verwacht kan worden - geconcentreerd in het uitgaanscentrum en het gebied tussen de binnenstad en het station. Ook op de aan- en afvoerroutes richting omliggende woonwijken vinden met enige regelmaat incidenten plaats. De bestaande aanpak van uitgaansgeweld voldoet in grote lijnen. Er is een (recent hernieuwd) convenant Veilig Uitgaan waarin de inspanningen van diverse partners (horeca, gemeente, politie en 10

12 beveiligingsbranche) zijn vastgelegd. Dit convenant richt zich vanzelfsprekend niet alleen op uitgaansgeweld, maar ook op het terugdringen van overlast, en vernielingen. Voetbalgeweld Een deel van de geweldsincidenten is voetbalgerelateerd (voor een deel samenvallend met uitgaansgeweld dat zich afspeelt rondom het café in de binnenstad waar veel kampers en ook harde kernleden van NAC komen). In het kader van Hooligans in beeld zijn circa 70 NAC supporters in beeld waarvan een klein deel (± 15) door de politie in de gaten worden gehouden. Er wordt vooral geïnvesteerd in de nieuwe lichting NAC-hooligans (van rond de 20 jaar). Inzet is te voorkomen dat ze de tweede generatie voetbalhooligans van NAC gaan worden. De aanpak (die deels landelijk wordt gecoördineerd) bestaat uit een mix van maatregelen gericht op het nauwlettend volgen van deze supporters, bij wangedrag direct ingrijpen (stadionverboden en meldingsplicht) en het aanbieden van alternatieve, clubgerelateerde activiteiten. Dit beleid lijkt zijn vruchten af te werpen. Wijkgeweld Daarnaast zien we dat een deel van de geweldsincidenten zich afspeelt in de diverse wijken. Het gaat om burenruzies die uitmonden in vechtpartijen (bijvoorbeeld in Westeinde en Tuinzigt) en confrontaties tussen jeugd en tussen jeugd en bewoners (bijvoorbeeld rond de Cruyff Court Haagse Beemden en de wijk Heuvel). Huiselijk geweld Huiselijk geweld heeft duidelijk de aandacht van de politie. Er is voldoende uitwisseling via een informeel netwerk. Specifieke gevallen worden besproken met de hulpverlening. Wat ook steeds meer gebeurt en dat is winst is dat de hulpverleningsinstellingen ook van hun kant risicogezinnen (die dus nog niet in beeld zijn bij de politieteams) aandragen met het verzoek aan de verantwoordelijke wijkagent hier een extra oogje in het zeil te houden. Standaardprocedure is dat, bij huiselijk geweldsincidenten op een adres waar ook kinderen wonen, een melding gedaan wordt bij jeugdzorg (zogenaamde zorgmelding). Aandachtspunten zijn het vollediger in beeld brengen van zogenaamde risicoadressen huiselijk geweld (adressen waar in één jaar twee of meer meldingen van huiselijk geweld zijn geregistreerd) en een ruimere toepassing van het huisverbod (momenteel worden in de gemeente Breda op jaarbasis ongeveer 25 huisverboden uitgevaardigd) Vanaf maart 2009 in dat jaar 29 huisverboden, in huisverboden en in 2011 tot nu toe 19 huisverboden. Dadergroepen in beeld Onze stelling is dat als men zich richt op specifieke delicten, men op zijn best een verschuiving naar andere delictsoorten bewerkstelligt (het zogenaamde waterbedeffect ). Effectief veiligheidsbeleid dient 11

13 zich daarom niet primair te richten op de diverse vormen van criminaliteit, zoals woninginbraak, auto-inbraak en zelfs ernstige delicten als straatroof. Het zijn dadergroepen en daarmee samenhangende risicogroepen ( high & low potential ) die in beeld moeten worden gebracht en vervolgens aangepakt moeten worden. En bij het in beeld brengen van deze dadergroepen moet tevens duidelijk zijn met welke verschillende delictsvormen ze zich bezighouden. Daarbij moet lokaal bestuur zich ook realiseren dat niet iedere dadergroep op lokaal niveau effectief is aan te pakken. Integendeel, we zullen zien dat naarmate dadergroepen regionaal of zelfs landelijk gaan opereren ze vanuit lokaal veiligheidsbeleid minder effectief zijn te bestrijden. Dat geldt zo mogelijk nog sterker voor dadergroepen die zelfs helemaal niet afkomstig zijn uit Breda. Het is duidelijk dat voor de aanpak van dergelijke groepen andere samenwerkingsverbanden noodzakelijk zijn. In het kader van deze inventarisatie hebben we als voorsprong dat een deel van de actieve criminele groeperingen al min of meer bekend is. Soms alleen omdat er sterke aanwijzingen zijn; soms omdat ze al onderwerp zijn geweest van opsporingsonderzoek. In paragraaf 6 beschrijven we zestien belangrijke criminele groeperingen. Aandachtspunten in het kort Er zijn enkele zaken benoemd die bijdragen aan een verdere verbetering van de veiligheid in Breda. Hier volgt een korte opsomming. Voor een nadere toelichting verwijzen we naar paragraaf 7. Zestien aanbevelingen 1. Toezicht op maat Aard en intensiteit van het toezicht moeten meer dan nu het geval is, worden bepaald aan de hand van de hot spots en hot times. Voor dat doel dient een overall locatieanalyse te worden gemaakt van hot spots in Breda en daaraan gekoppeld dagen en tijdstippen waarop hier de meeste misdrijven worden gepleegd (hot times). 2. Noodzaak tot volgen criminele carrières. Een deel van de harde kern van criminele en overlastgevende jeugdgroepen gaat op latere leeftijd behoren tot de in Breda actieve criminele groeperingen. Vanuit die gedachte doen we twee concrete aanbevelingen: Bij de inventarisatie van jeugdgroepen dient niet rigide vastgehouden worden aan de maximale leeftijdgrens van 18 jaar. Op dezelfde wijze dient het Veiligheidshuis soepel om te springen met de huidige leeftijdsgrens van 18 jaar. Standaard zou het Veiligheidshuis haar scope dienen uit te breiden tot circa 25 tot 26 jaar. 12

14 3. Toezichttaken bij gemeente De gemeente werkt steeds meer met BOA s. Dat stelt eisen aan de kwaliteit van deze toezichthouders, wijze van aansturing én de manier waarop wordt gezorgd voor een goede informatie-uitwisseling. 4. Uitwisseling stadsmariniers politie Voorgaande aanbeveling geldt mutatis mutandis ook voor de contacten tussen stadsmariniers en wijkteams. 5. Buurtpreventie kansrijk Buurtpreventieprojecten zijn - zo blijkt uit de ervaringen in diverse wijken in Breda kansrijk. Volgende stap is ook in sociaal zwakkere wijken met extra (financiële) ondersteuning van gemeente, politie en woningbouwverenigingen - dergelijke projecten op te zetten 6. Speciaal arrangement voor de nieuwe veelpleger In het kader van verhoogde pakkans en strengere sancties is het aan te bevelen een selecte groep (jonge) bekende criminelen in aanmerking te laten komen voor een speciaal arrangement 7. Gerichte inzet Bibob Het voorstel is dat districtelijk (dus in samenwerking met omliggende gemeenten) financiële middelen worden vrijgemaakt om een Bibob coördinator aan te stellen. De intergemeentelijke opzet wordt mede ingegeven door informatie waaruit blijkt dat criminele groeperingen uitwijken naar omliggende gemeenten en proberen daar te investe ren in horeca, detailhandel of onroerend goed. 8. Heling Onze stelling is dat het fenomeen vrijplaats min of meer synoniem staat voor locaties waar gestolen goederen gemakkelijk geheeld kunnen worden. Relevante vrijplaatsen moeten in beeld worden gebracht en vervolgens aangepakt (zie verderop pilot). 9. Intimidatie en geweld jegens bewoners en overheidsfunctionarissen Het verdient aanbeveling in breder verband te inventariseren welke wijken, buurten of straten met dit verschijnsel hebben te maken (stadsmarinier als taakaccenthouder). De aanpak dient te bestaan uit aanleg lijst notoire amokmakers, aanleg daaraan gekoppelde persoonsdossiers en bij wangedrag snelle interventie. 10. Inventarisatie woningovervallen Breda Het is relevant op districtelijk niveau vast te stellen of er de laatste jaren sprake is van een toename van het aantal overvallen op woningen. 13

15 11. Betere uitwisseling / samenwerking over hooligans (diverse clubs) Er dient geïnvesteerd te worden in betere (regionale) afstemming en samenwerking met o.a. Willem II. Deze afstemming is momenteel onvoldoende. 12. Maandelijkse uitdraai politiecontacten harde kern NAChooligans Voor het consequent monitoren van de harde kern van hooligans (ook wat betreft wangedrag dat zich buiten het voetbalgebeuren om afspeelt) moet iedere maand een uitdraai worden gemaakt met in die periode gepleegde strafbare feiten. Dat is overigens ook relevant met het oog op de opbouw van persoonsdossiers. 13. Instrument meldingsplicht vaker inzetten Een effectief instrument is de meldingsplicht, momenteel nog onderdeel van het stadionverbod. Dit kan ook worden ingezet bij uitgaansgeweld (melden op uitgaansavond). 14. Monitoren drugsoverlast en mogelijke toename illegale straathandel Er zijn vijf ontwikkelingen die komende tijd nauwlettend moeten worden gevolgd: Illegale (straat)handel en illegale handel vanuit verdachte panden in Breda Vaststellen kritische grens drugsoverlast Andere vormgeving huidige gedoogbeleid in Breda Opbouw informatiepositie van nieuwe criminele groeperingen in de drugshandel en -productie Afstemming aanpak drugsoverlast met aanpak van daarachter liggende drugscriminaliteit (zie ook pilot 3) 15.. Risicoadressen huiselijk geweld in beeld Een substantieel deel van de huiselijk geweldsincidenten wordt weggeschreven onder overlast (vooral burengerucht) en vernieling. Als deze incidenten worden meegenomen, kunnen de zogenaamde risicoadressen huiselijk geweld veel nauwkeuriger in beeld worden gebracht, met een daaraan gekoppelde aanpak. 16. Bredere toepassing huisverboden Vraag is of dit instrument niet ruimer kan worden ingezet. Het gaat dan niet alleen om meer huisverboden (met daaraan gekoppelde hulpverleningstrajecten), maar óók om de toepassing van huisverboden in die gevallen waar strafrechtelijk optreden (nog) niet mogelijk is. Het is bij uitstek een instrument waarmee ernstigere geweldsescalaties in de toekomst worden voorkomen. 14

16 Aanscherping van het lokale veiligheidsbeleid: vier pilots Afsluitend, stellen we voor vier pilots te gaan uitvoeren. Deels kunnen die worden uitgevoerd in Breda, maar ook een van de vier andere Brabantse gemeenten kan gekozen worden als proeftuin. Want dat is de uiteindelijke bedoeling van deze pilots. Nadat ze in een beperkte setting (van één of twee gemeenten) zijn uitgetest, kunnen ze vervolgens worden ingevoerd in alle Brabantse gemeenten. De eerste pilot beoogt voor lokale veiligheidspartners een blauwdruk van criminele groeperingen in Breda in beeld te brengen. Het gaat dan niet alleen om personen en rugnummers, maar ook om de onderlinge netwerken / criminele contacten én om de vormen van criminaliteit waar ze zich aan schuldig maken (alsmede een indicatie van omvang en ernst). En wellicht ook om de zogenaamde vrijplaatsen die we aan dergelijke criminele groeperingen kunnen koppelen. Interessant is ook een indicatie te geven over de actieradius van dergelijke criminele groeperingen. Een deel van dergelijke groeperingen beperkt haar criminele activiteiten niet tot Breda alleen. Verantwoordelijke veiligheidsorganisaties kunnen met deze informatie een gefundeerde keuze maken welke van deze criminele groeperingen ze met voorrang willen aanpakken. De tweede pilot zal bestaan uit de ontwikkeling van een methodiek waarmee vrijplaatsen in beeld kunnen worden gebracht. Gedacht wordt aan het ontwikkelen én testen van een checklist (inclusief daarbij behorende instructies) om dergelijke locaties in beeld te brengen. De derde pilot betreft het realiseren van een betere afstemming tussen aanpak van drugsoverlast en de daarachter opererende criminele groeperingen, de vierde pilot richt zich op een verregaande integratie tussen enerzijds handhaving en toezicht en anderzijds opsporing. 15

17

18 2 Veiligheid gemeten Om een goed beeld te krijgen van de wijze waarop veiligheid in Breda zich ontwikkelt, is het zinvol om de belangrijkste vormen van criminaliteit over meerdere jaren met elkaar te vergelijken. Zichtbaar wordt of het veiligheidsbeeld positief, dan wel negatief veranderd is. Onderstaand overzicht geeft de ontwikkelingen op het gebied van veiligheid over de jaren 2007 tot en met Om de meest recente ontwikkelingen ook in beeld te krijgen, zijn tevens de cijfers van het eerste half jaar van 2011 weergegeven. 8 Misdrijven Gemeente Breda Janapril 2011 Doorberekend 2011 Diefstal/inbraak woning Voertuigcriminaliteit ! Diefstal van brom-, fietsen Diefstal/inbraak bedrijven Winkeldiefstal Overige vermogensdelicten ! Zedendelicten Geweldsdelicten Aantasting openbare orde Illegale handel Overige misdrijven We hanteren een vaste standaard voor het benoemen van structurele stijgers en dalers. Meer dan 10 procent stijging ten opzichte van het gemiddelde van voorgaande drie jaren noemen we een structurele stijger (met groen gemarkeerd); meer dan 10 procent daling noemen we een structurele daler (met rood gemarkeerd). 8. Daarbij is tevens een prognose gegeven van de mogelijke cijfers voor

19

20 3 Vermogenscriminalitiet prioriteit Op basis van de cijfers kan geconcludeerd worden dat het met de veiligheid in Breda de goede kant op gaat. Dat geldt niet alleen voor vermogenscriminaliteit in Breda, maar ook voor geweld & zeden, openbare orde en illegale handel. Slechts op twee fronten zien we dit beeld enigszins gecorrigeerd. De belangrijkste daarvan is de enorme toename van het aantal aangiften onder de noemer overige vermogensdelicten (meer dan een verdubbeling). Bovenstaande gunstige ontwikkeling kan helaas niet alleen worden toegeschreven aan de inspanningen van diverse veiligheidspartners in Breda. Het beeld wordt zo blijkt uit landelijke analyses mede veroorzaakt door de landelijke invoering van BVH (een nieuw politieel registratiesysteem). 9 Waar dat relevant is, komen we daar op terug. Om de trends die we signaleren echt op waarde te kunnen schatten, zijn we gedwongen de cijfers van 2010 te vergelijken met die van 2011 (althans de prognose daarvan). De gunstige cijfers voor woninginbraak van 2010 zien we ook in En daarmee kan zo n ontwikkeling worden gekoppeld aan het huidige lokale veiligheidsbeleid. Met bovenstaande kanttekening in het achterhoofd gaan we terug naar de recente criminaliteitscijfers. Trends op het gebied van vermogenscriminaliteit We zien dan dat de gunstige trend van 2010 niet op alle fronten wordt vastgehouden. Auto-inbraak is na een jarenlange afname in 2011 bezig met een forse inhaalslag. Op basis van de prognoses stijgt het aantal met bijna auto-inbraken naar een recordhoogte van ruim Stadsmarinier Dit jaar zijn de cijfers voor woninginbraak licht dalend de laatste maanden. Woninginbraak is ook een speerpunt, en die cijfers dalen nu. Echter, de auto-inbraken zijn nu echt booming! Die zijn gigantisch, maar dat is weer geen speerpunt voor de politie. 9. Nieuwe (deels andere) invoercodes en vooral invoeringsproblemen resulteren in minder aangiften en deels ook forse verschuivingen. Onder deze noemer vallen ook diefstal van auto s. Ook dat is de afgelopen jaren weliswaar afgenomen, maar in 2011 gaat de teller weer richting driehonderd. Auto s worden vooral gestolen in Bavel en de zuidkant van Ulvenhout, zodat men gemakkelijk wegkomt via de snelwegen. Ook Prinsenbeek ligt daarvoor gunstig. Het gaat duidelijk om regionaal (en deels landelijk) opererende dadergroepen waarvan overigens een deel afkomstig is uit criminele milieus in Breda. Deze laatste groepering houdt zich ook bezig met het seriematig stelen van specifieke auto-onderdelen. 19

21 Diefstal van (brom)fietsen is vooral in 2009 explosief gestegen. In vergelijking met voorgaande jaren met ruim een derde gestegen. De betrokken veiligheidexperts verklaren die stijging doordat bekend werd dat met een loper gemakkelijk een veel verkocht AXA-slot te kraken is. Het gaat om blanco (onbewerkte) fietssleutels die gekocht kunnen worden bij iedere fietsenhandelaar. De gestolen fietsen worden vervolgens verhandeld via sites als Markplaats. Inmiddels is dat slot uit de handel genomen. Op basis van de cijfers over 2010 en 2011 lijkt het daarmee een eenmalige eruptie en stabiliseert het aantal aangiften op dit front zich weer op het normale niveau van gemiddeld vier per dag. In de praktijk blijkt dat (brom)fietsendiefstal overigens geen prioriteit heeft. Dat geldt allereerst voor lokaal bestuur, scholen, NS e.d. als het gaat om goede (en veilige) stallingmogelijkheden. Het geldt ook voor de politie die beperkt aandacht heeft voor het opsporen van daders. Een deel van de fietsendiefstallen kan worden gezien als startdelict voor een nieuwe jonge lichting crimineeltjes. De vraag is dus of hier niet een kans tot vroegtijdig ingrijpen wordt gemist. Positief is de sterke afname van inbraak / diefstal vanuit bedrijven en instellingen. In de afgelopen vijf jaar (gemeten vanaf 2006) is dat zelfs gehalveerd. Er is onder meer een stadsmarinier belast met dit specifieke thema. De afname komt grotendeels voor rekening van betere beveiliging van bedrijventerreinen en de inzet van aldaar gevestigde bedrijven (w.o. het project Veilig Ondernemen ). Het aantal woninginbraken is de afgelopen jaren met succes naar beneden gebracht. En wat verheugender is deze afname lijkt duurzaam, want ook 2011 scoort wat dat betreft goed. Het cijfer is wel enigszins geflatteerd omdat diefstallen / inbraken uit garagebox, schuur of tuinhuis circa 250 aangiften op jaarbasis - hier niet worden meegerekend. 10 Officier van Justitie Onder de noemer woninginbraak vallen ook pogingen tot inbraak en het is dan niet duidelijk is of er werkelijk inbraak is geweest. Aan de andere kant worden dergelijke pogingen ook weggeschreven onder vernieling Dat cijfers in deze relatief zijn, wordt helder verwoord door een medewerker van het districtelijk woninginbraakteam: Woninginbraakteam Als je het hebt over omvang: ik vind het gigantisch. Vergeleken met vorig jaar zitten wij hoger. En ondanks dat wij nu bezig zijn met bepaalde figuren uit het inbraakcircuit te trekken, blijft het stijgen. Het is echt enorm. Er zijn maanden bij van 150 inbraken, waar overigens wel ook pogingen tussen zitten. Daar wordt cijfermatig weinig onderscheid in gemaakt in het district, maar het maakt wel degelijk verschil natuurlijk. Maar hoe je het ook wendt of keert: het blijft stijgen. 10. Deze vallen onder de categorie overige misdrijven. 20

22 De inbraken concentreren zich in de sociaal zwakkere wijken van Breda en veelal is er een redelijke indicatie van mogelijke c.q. waarschijnlijke dadergroepen (zie onder meer paragraaf 6). Wijken die in dit opzicht extra aandacht vragen, zijn Haagse Beemden en Prinsenbeek en vanuit deze laatste locatie gaat het naar Westerpark en Tuinzigt. In laatstgenoemde wijk is een deel van de woninginbraken toe te schrijven aan daklozen en verslaafden die gebruikmaken van de daar gevestigde dagopvang t IJ. Daar rondom heen zijn enkele helers actief. Ook Kesteren - een zwakkere wijk met veel huurwoningen, eenoudergezinnen van Antilliaanse, Surinaamse en Aziatische afkomst en weinig sociale controle is doelwit van woninginbraak. Het wijkbeeld is op al deze locaties min of meer hetzelfde Het leeuwendeel betreft eenvoudige inbraken ( flipperaars 11 ); een beperkt deel bestaat uit grondige inbraken ( ambachtelijk voorbereid ). Met ambachtelijk wordt overigens geen positief waardeoordeel gegeven over dit type woninginbraken. De voorbereiding bestaat eruit dat een andere (professionelere) dadergroep actief is die slachtoffers doelbewuster (op basis van verwachte buit) uitkiest. Stadsmarinier De hot spots van woninginbraak zijn afhankelijk van de dadergroepering die je hebt, of de buit waar ze op uit zijn. Als de buit dure auto s betreft dan maakt de woning of locatie niet uit, maar de auto die voor de deur staat. Als je verder kijkt, zie je wel binnen bepaalde teamgebieden dat daar meer inbraken plaatsvinden. Het zijn vaak de wat oudere woningen met minder goed hang- en sluitwerk en waar een ander type mensen woont. Voor de bulk van eerstgenoemde soort woninginbraken ( eenvoudige inbraken ) zijn inderdaad bepaalde buurten zo blijkt uit de analyses van de politieteams vaker doelwit dan andere (achter in deze FFS geven we een reeks hot spotkaarten weer). Dat heeft te maken met het al dan niet aanwezig zijn van inbraakbeveiliging (wijken met oude, slecht beveiligde woningen hebben de voorkeur). Op basis van de inbraakgolf in 2008 en 2009 is er op een breed front gewerkt aan het terugdringen van woninginbraak. Succesvol is de buurtpreventie in bijvoorbeeld Biesdonk, Heksenwiel en Gageldonk. 11. Ze verschaffen zich met simpele middelen (zoals met creditkaart het slot wegduwen = flipperen) toegang tot een woning. Ze stelen veelal klein spul, zoals sieraden, laptops, geld, en ook wel flatscreens.. Stadsmarinier Bij woninginbraak in deze wijken licht de politie de coördinator van de buurtpreventie in. Die informeert de straatcontactpersoon (iedere straat heeft een contactpersoon), en die mensen ondernemen direct actie. Dat gebeurt door te flyeren in de straat van let op, er is ingebroken en een soort telefoonlijstestafette. Mensen zijn op die manier gewoon extra alert. Ook regelen ze tochten door de wijk met voetjes en wordt er door buurtbewoners in de eigen buurt geke- 21

23 ken welke auto s niet op slot zijn gedaan, welke achterpoorten open staan, etc. En daar spreken ze elkaar op aan. Dergelijke initiatieven leiden automatisch tot een grotere sociale controle en hebben daarmee hun doorwerking op de gehele wijk. Ook gemeente en woningbouwverenigingen dragen bij met meer preventieve maatregelen. Dat varieert van het stimuleren van voornoemde buurtpreventie tot het beter beveiligen van achterpaden, extra toezicht en beter hang- en sluitwerk. Wat daarnaast ook veel zoden aan de dijk zet, is de intensievere opsporing die vorm heeft gekregen in een districtelijk inbraakpreventieteam. Extra aandacht gaat uit naar de categorie overige vermogensdelicten 12, dat als één van de grootste stijgers kan worden gezien. Zoals gezegd, is dit deels een gevolg van een andere wijze van registreren in BVH. 13 Maar daarnaast signaleren betrokken veiligheidsexperts de toename van het aantal leerlingen dat slachtoffer is van diefstal op school (van geld, GSM s e.d.) als zorgwekkend. Aparte aandacht dient te worden besteed aan zakkenrollerij. De laatste jaren ligt het aantal aangiften op jaarbasis rond de 400. En als de trend van het eerste helft van 2011 zich doorzet, zal het aantal aangiften dit jaar met ruim 60 procent stijgen (naar 670). Deze cijfers zijn van belang omdat de positie van Breda in de Gemeentelijke Veiligheidsindex o.a. wordt bepaald aan de hand van voornoemd rijtje vermogensdelicten. Het beeld is dan dat woninginbraak na een structurele daling nagenoeg gelijk is gebleven in 2011 (maar landelijk aan de hoge kant) en auto-inbraak weer toeneemt (tot voorbij het hoge niveau van 2007). Ook diefstal van (brom)fietsen is na een flinke daling weer licht aan het stijgen. Gunstig is de forse afname van inbraak en diefstallen op bedrijventerreinen. In hoeverre deze ontwikkelingen van invloed zijn op de rangorde van Breda in de top 100 van onveilige gemeenten van Nederland is vooralsnog onzeker. Enkele aandachtspunten Bij voornoemde analyse van de vermogensdelicten zijn enkele thema s naar voren gekomen die aandacht verdienen. Voor zover het praktische zaken betreft, stippen we ze hier kort aan. Voor een volledig overzicht verwijzen we naar paragraaf Toezicht op maat Aard en intensiteit van het toezicht moeten meer dan nu het geval is, worden bepaald aan de hand van de hot spots en hot times. 12. Onder overige vermogensmisdrijven valt een scala aan misdrijven waarvan de belangrijkste drie (1) diefstal / inbraak uit garagebox, schuur of tuinhuis, (2) zakkenrollerij en (3) een restcategorie allerlei/overig. 13. Problemen met nieuwe invoercodes leidt ertoe alle niet goed plaatsbare aangiften van vermogensdelicten weg te schrijven onder de noemer overige vermogensdelicten. 22

24 2. Toezichttaken bij gemeente De gemeente werkt meer en meer met BOA s 14 (beveiligers 15, rondewachten en afvalwachten e.d.). Deze ontwikkeling stelt eisen aan de kwaliteit van voornoemde toezichthouders, de wijze van aansturing én de manier waarop wordt gezorgd voor een goede informatieuitwisseling (onderling en richting politie). Hetzelfde geldt voor de contacten tussen stadsmariniers en wijkteams. 3. Buurtpreventie kansrijk Buurtpreventieprojecten zijn - zo blijkt uit de ervaringen in diverse wijken in Breda kansrijk. Deze zouden dan ook moeten worden uitgebreid (ook tot de sociaal zwakkere buurten). 4. Selectieve en dadergerichte opsporing Kort is aangestipt dat er grofweg een tweedeling is te maken tussen het kleine grut en de criminele groeperingen die zich op grotere schaal bezighouden met woninginbraak, maar ook met andere vormen van criminaliteit. In het kader van effectief veiligheidsbeleid zijn laatstgenoemde dadergroeperingen aanzienlijk interessanter. Tegelijkertijd vragen hun professionaliteit, de criminele netwerken die ze vormen (regionaal) en hun actieradius (regionaal en vaak landelijk) (zie verderop) een andere opzet van informatiehuishouding en inzet van opsporingscapaciteit. Het vraagt óók een minder op delict gerichte inzet. We komen hierop terug in paragraaf 6 Beschrijving dadergroepen ) en formuleren vervolgens in paragraaf 8 een voorstel voor een pilot rond dit thema. 5. Koppeling handhaving/toezicht en opsporing Een nauwkeurige analyse van aard en omvang van voornoemde verschillende vormen van de vermogenscriminaliteit leert dat er winst is te behalen door handhaving/toezicht en opsporing beter te koppelen. In paragraaf 8 doen we een voorstel om op dit terrein een pilot te starten. 14. Bijzondere Opsporings Ambtenaren. 15. Ingehuurd via Scorpions 23

25

26 4 Geweld breed aangepakt Het aantal geweldsdelicten op jaarbasis in Breda is vanaf 2007 langzaam maar zeker aan het dalen. De jaren 2006 en 2007 waren met ruim geweldsmisdrijven slechte jaren; de daarop volgende jaren scoren aanzienlijk beter. Relatief gezien weliswaar, want ruim vijftienhonderd geweldsmisdrijven op jaarbasis blijft, gezien de ernst van geweldsmisdrijven, hoog. De daling van 2010 wordt in 2011 min of meer vastgehouden. Dat is vergeleken met vier jaar daarvoor een daling van ruim 25 procent; een resultaat om trots op te zijn. In onderstaande tabel een overzicht van de daaronder vallende vormen van geweld. Misdrijven Gemeente Helmond Janjuni 2011 Doorberekend 2011 Geweldsdelicten (poging tot) moord, doodslag (1.4.2) Openlijk geweld (persoon) (1.4.3) Bedreiging (1.4.4) Mishandeling (1.4.5) Straatroof (1.4.6) Overval (1.4.7) De (landelijke) toename vanaf 2009 van (poging tot) moord en doodslag heeft te maken met de introductie van een nieuw registratiesysteem bij politie waarbij een (beperkt) deel van de zware mishandelingen alleen kan worden genoteerd onder poging tot doodslag (ten gevolge van veranderde invoercodes). Twee zaken vallen op. Ten eerste valt het overgrote deel van de geweldsmisdrijven onder de noemer mishandeling en als goede tweede bedreiging. Het gaat daarbij zoals we later zullen zien voornamelijk om uitgaansgeweld en huiselijk geweld. Ten tweede is het aantal straatroven en overvallen in Breda verhoudingsgewijs hoog. De winst wordt vooral geboekt door een afname van het aantal gevallen van straatroof. De prognoses voor 2011 zijn wat betreft het aantal overvallen gunstig. Gooien we straatroof en overvallen op één hoop (waar veel voor te zeggen is: zie verderop) dan blijft het min of meer gelijk. Straatgeweld en geweld achter de voordeur Grofweg hebben we te maken met twee vormen van geweld: straatgeweld (geweld in het publieke domein) en geweld achter de voordeur. Bij straatgeweld onderscheiden we (1) burenruzies, 25

27 of - algemener - conflicten in woonwijken tussen bewoners, (2) uitgaansgeweld en (3) geweld in het verkeer. Op basis van de cijfers van 2010 blijkt dat van iedere tien geweldsmisdrijven er ruim acht zijn weg te schrijven als straatgeweld. In Breda hebben we in 2010 circa geweldsincidenten. Een kleine 300 geweldsmisdrijven hebben de code huiselijk geweld (voornamelijk tussen partners of ex-partners). Opvallend is overigens dat verhoudingsgewijs ook met grote regelmaat mannelijke (ex-)partners slachtoffer zijn van huiselijk geweld. Rising star is tevens het aantal ouders dat door kinderen worden mishandeld (op jaarbasis gaat het om 36 incidenten). Daar doorheen loopt een ander onderscheid. Het gaat om instrumenteel of niet-instrumenteel geweld. Overvallen en straatroof worden gerangschikt onder instrumenteel geweld. Geweld (of de dreiging ermee) is hier een middel (instrument) om een slachtoffer te beroven. Circa 120 geweldsmisdrijven in Breda zijn gekwalificeerd als straatroof of overval en vallen daarmee onder de noemer instrumenteel geweld. De toename van het aantal overvallen in 2009 zet zich niet door in 2010 en Daarbij dient te worden aangetekend dat bij dergelijke kleinere aantallen trendanalyses minder zeker zijn. Hieronder een schematisch overzicht. Geweldsmisdrijven in Breda ± N = Straatgeweld in Breda ± N = Huiselijk geweld in Helmond ± N = 300 Waarvan straatroof en overvallen ± N = 120 Waar vindt geweld plaats in Breda? De geweldsmisdrijven concentreren zich in een aantal buurten/wijken (aan het eind van deze FFS hebben we relevante hot spotkaarten weergegeven). Het uitgaansgeweld is zoals verwacht kan worden - geconcentreerd in het uitgaanscentrum en het gebied tussen de binnenstad en het station. Ook op de aan- en afvoerroutes richting omliggende woonwijken vinden met enige regelmaat incidenten plaats. De bestaande aanpak van uitgaansgeweld voldoet in grote lijnen. Er is een (recent hernieuwd) convenant Veilig Uitgaan waarin de inspanningen van diverse partners (horeca, gemeente en politie) zijn vastgelegd. Dit convenant richt zich vanzelfsprekend niet alleen op uitgaansgeweld, maar ook op het terugdringen van overlast en vernielingen. Een centraal thema is in dit verband het terugdringen van excessief alcoholgebruik. In dat kader zijn er vaste afspraken over het niveau en de kwaliteit van toezicht. Het gaat om gecertificeerd horecapersoneel, maar ook cameratoezicht en politieel toezicht. 26

28 Een deel van de geweldsincidenten is voetbalgerelateerd; althans speelt zich af rondom het café in de binnenstad waar veel kampers en ook harde kernleden van NAC komen. 17 Overigens gaat het om een beperkt aantal massalere vechtpartijen. Dat is vooral toe te schrijven aan de oude harde kern die bij dreigende escalaties vaak corrigerend optreedt. Supporterscoördinator Het supporterscafé ligt in een straat met andere cafés waar ook regelmatig Rotterdammers komen stappen. Vorig jaar is er bij een dancefestival op het Scheeveld een groep Rotterdammers door een aantal NAC-supporters van het evenemententerrein afgeslagen, geduwd, of in ieder geval weggewerkt. En twee maanden later komt er een vergeldingsactie. Een groep van circa 25 Rotterdammers komt in een keer hier in de straat, beukt een aantal mensen in elkaar en loopt weer weg. Dus het blijft een voortdurend proces. Er hoeft maar iemand te zijn die Rotterdam Hooligans schreeuwt bij ons in de Vissersstraat en dan heb je de poppen aan het dansen. Daarnaast zien we dat een deel van de geweldsincidenten zich afspeelt in de diverse wijken. Het gaat om burenruzies die uitmonden in vechtpartijen (bijvoorbeeld in Westeind, Tuinzigt en Teugenkwartier) en confrontaties tussen jeugd en tussen jeugd en bewoners (bijvoorbeeld rond de Cruyff Court Haagse Beemden en de wijk Heuvel). 17. Dat zijn overigens redelijk gescheiden groepen. Slechts enkele kampers maken deel uit van de harde kern van NAC-supporters. De binding zit meer in het soort café, muziek en deels natuurlijk dezelfde sociale achtergrond. Straatroof en overvallen Straatroof en een deel van de overvallen zijn in de optiek van betrokken veiligheidsdeskundigen meer en meer te karakteriseren als gelegenheidscriminaliteit. Toevallige passanten (veelal jongeren) worden voor de lol bedreigd, geïntimideerd of in elkaar geslagen en en passant gedwongen hun fiets, mobieltje of geld af te geven. Door het impulsieve karakter is er moeilijk een patroon te ontdekken in straatroof. Locaties en tijdstippen wisselen vrij willekeurig. Dat bemoeilijkt een adequate aanpak. De overvallen zijn deels van hetzelfde niveau. Het gaat dan om impulsieve berovingen van kleine ondernemers. Voorlopige analyses wijzen uit dat we hier te maken hebben met relatief jonge daders. Ze maken vaak deel uit van jeugdgroepen (zoals bijvoorbeeld de jongere lichting van de Brabantse Parkgroep en/of jongeren uit Breda Noord) en houden zich bezig met allerlei vormen van groepscriminaliteit zoals autoinbraak en woninginbraak. En bij tijd en wijle plegen ze straatroof of een overval. Straatroof is dan één van de delicten waar deze jongeren zich meestal groepsgewijs aan schuldig maken. Juist bij dit soort groepen zien we het eerder genoemde waterbedeffect. Naarmate bijvoorbeeld woninginbraak door allerlei preventiemaatregelen moeilijker wordt, wijkt een deel van hen naar straatroof of een overval. Een snelle manier om geld te maken. 27

29 Rechercheur Die jongens zijn vijftien, zestien jaar en ze pakken alles aan. Enige tijd geleden zijn er drie opgepakt voor straatroof. Het betrof een oude man van in de zeventig die ze van de geldautomaat gevolgd hebben tot in het park. En daar hebben ze hem beroofd. Voornoemd incident staat niet alleen. Betrokken veiligheiddeskundigen signaleren een verschuiving waarbij oudere personen vaker slachtoffer worden van straatroof. Ook een verschuiving richting overvallen op woningen wordt her en der in verschillende gemeenten al gesignaleerd. In hoeverre dat ook het geval is in Breda e.o. is nog niet duidelijk. Al met al kunnen we constateren dat circa 10 à 11 procent (in 2010 en 2011) van het straatgeweld in Breda te kwalificeren is als straatroof of overvallen. Dat is ook landelijk gezien veel. Voetbalgeweld In het kader van Hooligans in beeld heeft de politie de namen van zo n 250 NAC supporters (onderverdeeld in hinderlijk, overlastgevend, crimineel ). Zo n 70 man daarvan bijna uitsluitend blank, autochtoon en afkomstig uit de oude volksbuurten - zijn te beschouwen als harde kern of risicogroep. Een deel daarvan (circa 15) wordt consequent gevolgd. Deze groep van 50 is grofweg op te delen in twee subgroepen. Allereerst de groep dertigers en veertigers. Ze vormen de echte harde kern van NAC hooligans die altijd een risico blijft in termen van overlast en geweld (ook buiten de wedstrijden om). Supporterscoördinator voetbal Dat het uit de hand gaat lopen, zie je ook aan bepaald gedrag en kleding van de betreffende supporters: ze nippen aan hun bier, en je ziet dat ze vaak leren kleding aan hebben of twee jassen over elkaar aan, om te gaan rellen. Toen wij de confrontatie hadden tussen Jong Willem II met Jong NAC had 60 procent met zand verzwaarde handschoenen bij zich. Aan de buitenkant zijn ze verzwaard met zand, om meer slagkracht te geven. Portiers in de binnenstad hebben die dingen ook wel bij zich. Die dingen zijn strafbaar, daar is ook een aantal leden voor veroordeeld. Dat zijn Categorie IV wapens. Doordeweeks werken ze (veelal in de bouw e.d.) en in de weekends gaat een deel zich te buiten aan excessief alcohol- en drugsgebruik. Het past in het normale straatbeeld van de wijken waar ze wonen waarbij mensen op straat voor hun huis zitten met een krat bier. In de zijlijn verdienen ze wat extra s door heling, winkeldiefstal, verkoop illegaal vuurwerk, kleinschalige drugshandel e.d. Het is volstrekt geaccepteerd dat er allerlei gestolen spullen van elkaar gekocht en verkocht worden. Regelmatig worden jongeren uit deze groep betrapt bij winkeldiefstallen. Het gaat dan om kostbare zaken als camera s, e.d. 28