RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ OBS DE VEENVLINDER

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ OBS DE VEENVLINDER Plaats : Spijkenisse BRIN-nummer : 14LB-1 Registratienummer : Onderzoek uitgevoerd op : 13 november 2009 Rapport vastgesteld te Zoetermeer:1 februari 2010 HB /5 documentnummer

2

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 11

4

5 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 13 november 2009 een onderzoek uitgevoerd op OBS De Veenvlinder om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De inspectie heeft voor De Veenvlinder een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn en dat er risico s zijn in de kwaliteit van het onderwijsleerproces. Op 31 augustus 2009 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke vereisten voldoet. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie -activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten: o Analyse eindopbrengsten schooljaren ; o Plan van aanpak n.a.v. analyse en waardering van de eindopbrengsten; o Interventies n.a.v. de analyse van de eindopbrengsten analyse; o Analyse van Cito -gegevens (gr.8) o Kwaliteitskalender (planning opbrengsten en onderwijsaanbod) Ook aanvullende vragenlijsten zijn bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen:1-2a, 1-2b, 3-4, 4-5, 5-6 en 7-8. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leraren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag. Tijdens het onderzoek zijn meerdere indicatoren beoordeeld van de kwaliteitsaspecten: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7a, 8, 9 en de wet en regelgeving. De inspectie heeft zich hierbij beperkt tot het kernkader. Pagina 5 van 11

6 Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader po/vo Daarnaast is gebruik gemaakt van aanvullende normeringen die opgenomen zijn in de volgende notitie: Analyse en waarderingen van opbrengsten, maart 2009 en wijzigingen A&W notitie, september In haar jaarwerkplan 2009 verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Al deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek over de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer Pagina 6 van 11

7 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten. Opbrengsten 1.1* De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2*. De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Leerstofaanbod 2.1* Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.6 De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 3.2 De school heeft voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde onderwijstijd gepland conform het landelijk gemiddelde van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie. Schoolklimaat 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan De leraren tonen in gedrag en taalgebruik voor alle leerlingen respect. Pagina 7 van 11

8 Didactisch handelen 5.1* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 5.6 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Afstemming Begeleiding 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.7 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 13). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 12). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 19). N4 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WPO, art. 8). ja nee De normindicatoren zijn aangegeven met een asterisk*. Pagina 8 van 11

9 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De Veenvlinder heeft in vergelijking met het inspectieonderzoek van november 2005 op een aantal kwaliteitsaspecten voldoende onderwijskwaliteit weten te behouden. Hiervoor komen in aanmerking: leerstofaanbod, onderwijstijd, pedagogisch- en didactisch handelen. Het huidige onderzoek richt zich voornamelijk op het vinden van verklaringen voor de onvoldoende eindopbrengsten die de school in drie achtereenvolgende schooljaren laat zien, terwijl de tussentijdse resultaten al langere tijd voldoende zijn. Wellicht liggen verklaringen in de volgende aspecten die verbeterpunten vormen voor de school: de zorg en begeleiding en de daarmee verbonden afstemming daarvan tijdens de lessen. De veranderingen die de school op het gebied van de aansturing meemaakt en daardoor het kwaliteitsbeleid. Toelichting Opbrengsten (kwaliteitsaspect 1) De school realiseert in drie achtereenvolgende schooljaren ( ) eindresultaten die onder de norm liggen gelet op de leerlingenpopulatie. Bij het laatste inspectieonderzoek zijn zowel de tussentijdse resultaten als de eindresultaten nog als voldoende beoordeeld. Het schoolteam blijkt jaarlijks op de tussentijdse toetsresultaten steeds voldoende niveau te realiseren, terwijl de eindresultaten in dezelfde periode een dalende tendens laten zien. De directie geeft aan dat er met name vanaf groep 6 een kentering optreedt in de resultaten. Door een gerichte analyse van de toetsresultaten van het schooljaar , heeft het schoolteam geconstateerd dat het rekenen/wiskundeonderwijs een belangrijk speerpunt moet vormen voor verbetering van de resultaten. Dit geldt eveneens voor de extra zorg van leerlingen. De directie heeft zowel een plan van aanpak als een kwaliteitskalender opgesteld om hieraan te werken. De school heeft een leerling op een aparte leerlijn geplaatst. De voortschrijdende extra zorg in termen van hulpplannen is voldoende ingezet. Er is echter bij de start van het zorgtraject geen ontwikkelingsperspectief voor de leerling bepaald, waardoor de inspectie niet kan beoordelen of de leerling zich optimaal naar zijn naar specifieke onderwijsbehoefte heeft ontwikkeld. Indicator 1.4 is hierdoor als onvoldoende beoordeeld. Tenslotte besteedt de school voldoende aandacht aan de sociale competenties van leerlingen. Na uitval op de toetsen zijn gerichte hulpacties gepland die in de zorgmappen inzichtelijk zijn vastgelegd. Onderwijsleerproces (kwaliteitsaspect: 2, 3, 4 en 5) Het onderwijsleerproces is van voldoende kwaliteit. Evenals in het onderzoek van 2005 laat De Veenvlinder in het onderwijsleerproces voldoende basiskwaliteit zien. Alle indicatoren van deze aspecten zijn voldoende van niveau. Hiermee ligt er een stabiel fundament om verder te bouwen. De onderwijstijd is verruimd en laat thans meer marge -uren zien. De inspectie vraagt nog wel om te onderzoeken hoe de extra uren strategisch ingezet kunnen worden ten gunste van de gekozen speerpunten. Het leerstofaanbod voldoet aan de kerndoelen en is aangevuld op het gebied van begrijpend lezen. In de onderbouw staat woordenschatuitbreiding in een taalrijke leeromgeving nu centraal. Op De Veenvlinder heerst verder een prettig schoolklimaat waarin leraren en leerlingen respectvol met elkaar omgaan en waar leerlingen in een taakgerichte werksfeer actieve betrokkenheid laten zien. De school is in combinatiegroepen ingedeeld waardoor de meeste leraren hun leerlingen leren om zelfstandig te werken en verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces. Pagina 9 van 11

10 Afstemming (kwaliteitsaspect 6) Alhoewel het onderwijsleerproces voldoende basiskwaliteit van leraren laat zien, is de afstemming nog onvoldoende. Er moet op het huidig fundament nog stevig verder worden gebouwd om succesvolle leerresultaten te bereiken. De inspectie constateert dat leraren nog onvoldoende planmatig en doelgericht handelen als het gaat om de afstemming van de onderwijstijd, de instructie en de verwerking van leerstof op de individuele verschillen tussen leerlingen. Naast de klassikale aanpak (binnen de combinaties) is er nog onvoldoende differentiatie in de instructiefase van de lessen. Het is verder nog geen gemeengoed bij leraren om het directe instructiemodel te hanteren waarbij het lesdoel expliciet aan de orde komt bij de start en een reflectie plaatsvindt op het eind van de les, om na te gaan of het doel is bereikt. Begeleiding en zorg (kwaliteitsaspect 7a en 8) De school hanteert een samenhangend systeem van instrumenten en procedures om de prestaties van leerlingen te volgen. Leraren analyseren hun toetsresultaten systematisch en stellen voor leerlingen die dit nodig hebben hulpplannen op. Dit positieve resultaat is bereikt na een jaar intensieve coaching van de interne begeleider. Voor elke groep is een behoorlijk aantal hulpplannen opgesteld die op verschillende manieren worden uitgevoerd en geëvalueerd. Desalniettemin beoordeelt de inspectie de planmatige uitvoering van de zorg nog als onvoldoende. Het is onduidelijk hoe de hulpplannen structurele aandacht krijgen tijdens de lessen. Bij de meeste leraren wordt gedurende de les overwegend ingegaan op leerlingen die op dat moment individuele aandacht vragen. Een vooraf geplande en doordachte organisatie van extra hulp tijdens de lessen is nog niet aan de orde. Dit aandachtspunt kan in samenhang met de problemen rond de afstemming wellicht mede veroorzaken dat de eindopbrengsten van de school nu nog onvoldoende zijn. Daarom is het een goede zaak dat de directie prioriteit geeft aan intensieve aandacht voor de zorg op haar kwaliteitszorgkalender voor dit schooljaar. Hierbij zal de scholing van leraren op de volgende elementen een duidelijke plek krijgen: opbrengstgericht leren werken, opstellen en werken met groepsplannen, toepassing van effectieve differentiatie en hanteren van een adequaat klassenmanagement. Naar het oordeel van de inspectie dient hierbij het werken in combinatieklassen als duidelijk uitgangspunt en meerwaarde meegenomen te worden. Aansturing en kwaliteitszorg (kwaliteitsaspect 9) Het schoolteam van De Veenvlinder heeft een tijd van wisselende aansturing achter de rug. De vorige directeur is op 1 augustus 2009 vertrokken. Nu wordt de school tijdelijk geleid door de locatieleider van de andere afdeling: De Krullevaar. Zij heeft in de afgelopen maanden samen met het schoolteam alle toetsonderdelen in kaart gebracht en geanalyseerd. Hierop zijn er schoolbreed verbeterplannen en speerpunten voor het beleid opgesteld. Het bestuur zal vervolgens vanaf midden december 2009 een interim directeur aanstellen die met een gerichte opdracht de in gang gezette verbeteringen zal continueren om een vervolg kwaliteitsslag te maken. Door de huidige screening en systematische analyses van toetsresultaten laat de school zien dat, de analyses en trendoverzichten ten opzichte van het vorig inspectieonderzoek op orde zijn. De schoolleiding ontwikkelt hier beleid op en reflecteert regelmatig op de verbeteringen. Hierdoor zijn de volgende indicatoren voldoende: 9.2, 9.3 en 9.4. Wat nog ontbreekt is het inzicht in de werkelijke problematiek van de leerlingenpopulatie. Dit is noodzakelijk om te kunnen aantonen dat de gekozen speerpunten van beleid in relatie staan tot onderwijsbehoeften van de leerlingen (indicator 9.1). De fase van het verbeterproces is nog te pril om de onderwijskwaliteit te kunnen borgen (indicator 9.5). Pagina 10 van 11

11 3. TOEZICHTARRANGEMENT Onderwijskwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont enkele belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan De Veenvlinder een aangepast arrangement toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit over één jaar weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in het derde kwartaal van 2010 opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. In aanvulling hierop heeft de inspectie nadere afspraken gemaakt met het bestuur om uiterlijk 1 februari 2010 een nader uitgewerkt plan van aanpak (verbeterplan) op te sturen over de te bereiken verbeteringen naar aanleiding van de tekortkomingen die in dit onderzoek zijn vastgesteld. Deze prestatieafspraken legt de inspectie daarna vast in een toezichtplan. Wettelijke vereisten Er zijn geen tekortkoming geconstateerd in de naleving van wettelijke vereisten. Alle documenten zijn tijdig opgestuurd en de onderwijstijd voldoet aan de landelijke norm. Er zijn enkele onzuiverheden in de informatie van de schoolgids aan ouders geconstateerd. Het bevoegd gezag dient deze fouten uiterlijk 1 december 2009 te corrigeren en zij verantwoordt zich hierover aan de inspectie. Pagina 11 van 11