RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING BIJ DE GOEDE HERDER

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING BIJ DE GOEDE HERDER Plaats : Rotterdam BRIN-nummer : 11CJ Onderzoek uitgevoerd op : 12 januari 2010 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 23 maart 2010 HB /8 documentnummer: H CJ.EEM

2

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 12

4

5 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 12 januari 2010 een onderzoek uitgevoerd op De Goede Herder om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding en toezichthistorie Tijdens een kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 22 en 23 mei 2007 zijn tekortkomingen vastgesteld in de opbrengsten en het onderwijsleerproces op De Goede Herder. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 3 september De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. In het kader hiervan voert de inspectie nu een onderzoek uit om na te gaan of, in hoeverre de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke vereisten voldoet. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie -activiteiten van de school en documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten: kwaliteitsbeleidsplan veranderonderwerpen en actiepunten van de ad hoc commissie GHS (Goede Herderschool). Ook aanvullende vragenlijsten zijn bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen: KP1-2, KP3, KP4, KP6, KP7 en KP8. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leraren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag. Tijdens het onderzoek zijn meerdere indicatoren beoordeeld van de volgende aspecten: resultaten, onderwijsleerproces, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Tijdens het onderzoek naar de kernindicatoren zijn de volgende indicatoren aan het kader toegevoegd: efficiënt gebruik maken van de onderwijstijd (3.1) en afstemming (6.2 t/m 6.4) omdat de inspectie bij deze indicatoren naar samenhang heeft gezocht in de uitvoering van groepsplannen en hulpplannen. Indicator 5.6 (onderwijs in leerstrategieën) en indicator 5.12 (leerlingen leren eigen verantwoordelijkheid nemen voor het leerproces) zijn toegevoegd omdat deze indicatoren tijdens het vorig onderzoek als onvoldoende zijn beoordeeld. Pagina 5 van 12

6 Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader po/vo Daarnaast is gebruik gemaakt van aanvullende normeringen die opgenomen zijn in de volgende notitie: Analyse en waarderingen van opbrengsten, oktober In het jaarwerkplan 2009 verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Al deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek over de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 6 van 12

7 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten. Opbrengsten 1.1* De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2*. De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. 2.6 De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Pagina 7 van 12

8 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Schoolklimaat 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Didactisch handelen 5.1* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 5.6 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Pagina 8 van 12

9 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.7 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. 9.8 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 13). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 12). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 19). N4 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WPO, art. 8). ja nee De normindicatoren zijn aangegeven met een asterisk*. Pagina 9 van 12

10 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Na een periode van een intensief verbetertraject, laat de Goede Herder zien dat zij een kwaliteitsslag heeft weten te maken in de onderwijskwaliteit. De eindopbrengsten en de tussenresultaten laten inmiddels voldoende niveau zien. Het onderwijsleerproces is verbeterd en is overwegend voldoende. Op dit gebied is nog een enkele indicator als onvoldoende beoordeeld. Er is verder hard gewerkt aan de verbetering van zorg en begeleiding waarin nu duidelijk planmatig wordt gewerkt. Op dit onderwerp is het maken van diepere analyses en diagnoses nog een vereiste. De kwaliteitszorg is aanmerkelijk verbeterd, maar er zijn hierbij nog verbeterpunten omdat de consolidatie van processen en de daaraan verbonden borging van afspraken nog aandacht vraagt. Toelichting Resultaten De inspectie stelt vast dat de Goede Herder in 2009 voldoende eindopbrengsten realiseert op de Cito- eindtoets, gelet op de schoolpopulatie die zij heeft. In 2007 en 2008 liggen de eindscores nog onder de ondergrens die de inspectie hanteert. De school heeft naar aanleiding van een aangepast arrangement hard gewerkt aan een verbetertraject en heeft de onderwijskwaliteit aanmerkelijk kunnen verbeteren. De directie verwacht in 2010 eveneens een positief resultaat, aangezien de huidige groep 8 op de actuele vorderingentoetsen en op de uitslag van de entreetoets een positief resultaat laat zien. De tussentijdse toetsresultaten zijn overwegend voldoende van niveau. Rekenen/wiskunde in groep 6 is nog onvoldoende, maar de overige vier onderdelen zijn voldoende: rekenen/wiskunde in groep 4, technisch lezen in groep 3 en 4 en begrijpend lezen in groep 6. Rekenen/wiskunde is een speerpunt van verbetering voor de school waarvoor diverse opgestelde verbeteractiviteiten nog volop in uitvoering zijn. De directie en interne begeleiding zijn gestart om voor leerlingen met een afbuigende leerlijn een ontwikkelingsperspectief op te zetten. Voor de leerlingen van de huidige groep 8 is dit perspectief terugkijkend naar de toetshistorie opgemaakt. De ouders zijn over de vorderingen op de hoogte gehouden, maar de onderbouwing van de toetsresultaten en beredeneerde bijstellingen van een eindperspectief zijn niet vastgelegd in de dossiers. Om deze reden heeft de inspectie indicator 1.4 nog als onvoldoende beoordeeld, maar zij heeft wel een positieve opmerking gemaakt over de duidelijke stap die de school in dit proces heeft gezet. Navenant overschrijdt het aantal leerlingen dat de leerstof van groep 8 niet haalt, de norm die de inspectie hiervoor hanteert waardoor indicator 2.2 nog onvoldoende is. De sociale competenties van leerlingen liggen op het niveau dat verwacht mag worden. Aanbod, tijd en schoolklimaat De inspectie stelt vast dat de genoemde aspecten, voldoende kwaliteit laten zien. De school heeft voldoende onderwijstijd gepland en besteedt deze op een juiste wijze aan leerlingen die specifieke hulp en extra zorg nodig hebben. Het onderwijsaanbod voldoet aan de kerndoelen, is actueel en laat een doorgaande lijn zien. Naast het VVE -programma, werkt men in de onderbouw en in groep 3 met het protocol dyslexie, waardoor er een doorgaande lijn zichtbaar is. De ontluikende gecijferdheid is onderwerp van ontwikkeling. De school heeft voldoende aanbod voor sociale competenties, bevordering van actief burgerschap, sociale integratie en diversiteit. Daarnaast heeft de inspectie een positief schoolklimaat aangetroffen waarin leraren en leerlingen respectvol met elkaar omgaan. Onderwijsleerproces Het onderwijsleerproces laat overwegend voldoende kwaliteit zien. De inspectie heeft in het vorig onderzoek van 2008 het didactisch handelen van leraren als voldoende beoordeeld. In het onderhavig onderzoek laten leraren progressie zien in hun didactisch handelen. Bij de meeste leraren heeft de inspectie een goede aanpak gezien van het effectieve instructiemodel. De invoering van het werken met groepsplannen heeft de afgelopen periode centraal gestaan. Elke klas werkt met drie niveaus en het blijkt dat leraren vooruit zijn gegaan in hun didactische vaardigheden om hiermee om te gaan. De afstemming tijdens de instructie Pagina 10 van 12

11 en de verwerking van de les is bij de methodegebonden toetsen voldoende verwerkt in de groepsplannen. Het klassenmanagement komt bij de meeste leraren goed tot zijn recht. Waar de inspectie kritisch nog over is, is dat leraren onderling van elkaar niet weten hoe ver zij zijn in dit verbeterproces en of de doelen al gehaald zijn die zij nastreven. Voor de consolidatie en het vaststellen van afspraken over minimumdoelen of wel voor de borging van het proces, is het van belang dat leraren in deze fase van elkaar leren door collegiale consultaties en of door het onderling becommentariëren van het huidige proces. De aandacht voor leerstrategieën is in het vorig onderzoek nog als onvoldoende beoordeeld, maar laat nu voldoende kwaliteit zien (indicator 5.6). Ten slotte is ook de aandacht voor de ontwikkeling van de eigen verantwoordelijkheid van leerlingen, een aandachtspunt geweest in het vorig onderzoek. Hier is wel aan gewerkt, maar de inspectie ziet op dit punt nog ruimte voor verbetering als het gaat om een eenduidige, inzichtelijke doorgaande lijn in de opbouw hierin van groep 1 tot en met groep 8. Indicator 5.12 is nog als onvoldoende beoordeeld. Zorg en begeleiding De inspectie concludeert dat de zorg en begeleiding voldoende kwaliteit laat zien. Het systeem waarmee de prestaties van leerlingen worden bijgehouden is samenhangend en genormeerd. Leerlingen die zorg nodig hebben, worden hiermee vroegtijdig gesignaleerd. In de achterliggende twee jaar hebben leraren onder aansturing van de huidige interne begeleider, duidelijke stappen gemaakt in de aanpak en verbetering van de extra zorg die leerlingen nodig hebben. De huidige werkwijze met groepsplannen heeft het aantal individuele hulpplannen en leerlingen met afbuigende leerlijnen waarmee leraren voorheen moesten werken aanmerkelijk doen afnemen. Doordat ook de evaluaties van de hulp- en groepsplannen beter worden vastgelegd, geeft de inspectie thans een positieve beoordeling voor indicator 8.4, welke in het vorig onderzoek nog als onvoldoend is beoordeeld. Het aandachtpunt bij de zorg en begeleiding dat bij de Goede Herder nog aanscherping behoeft, is de diepere analyse en diagnose van oorzaken van de uitval op de toetsen. Zowel de methodegebonden als de methodeonafhankelijke toetsen kunnen nader geanalyseerd worden. Door deze analyse kunnen bij een aantal leerlingen in het groepplan scherpere (sub)doelstellingen geformuleerd worden over het aanbod, de tijd en de leerstrategie die de leraar bij hen volgt. Omdat dit nog niet zichtbaar is, is indicator 8.2 als onvoldoende beoordeeld. Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg is overwegend van voldoende niveau op de Goede Herder. De vertaalslag van het schoolplan naar de verbeterplannen die zijn opgesteld in de achterliggende twee jaar laten een structurele aanpak en inzet zien van de gerealiseerde kwaliteitsverbetering. Met behulp van een kwaliteitsinstrument en de jaarlijks op te stellen werkplannen worden de verbeteractiviteiten in een cyclisch proces jaarlijks planmatig uitgevoerd en geëvalueerd. De school laat bij het gekozen speerpunt rekenen/wiskunde, hierbij de invoering van het effectieve instructiemodel en de aanpak van groepsplannen zien, dat zij structureel werkt aan resultaatverbetering van dit vakgebied. Naast de eerder genoemde diepere analyses en diagnoses van problemen bij de uitval van leerlingen op de toetsen, zal ook het leren maken van trendanalyses door leraren, meer de mogelijkheid bieden om opbrengstgericht werken en preventief sturen op hogere opbrengsten te realiseren. Ruimte voor verbetering ziet de inspectie in navolging van het gemis aan collegiale consultaties bij leraren waaraan zij eerder refereerde, dat ook de directie op dit moment nog onvoldoende zicht blijkt te hebben op de fase waarin elke leraar is, in de praktische uitvoering van de streefdoelen van het effectieve instructiemodel en de uitvoering van de groepsplannen tijdens de lessen. De vereiste beleidsafspraken die nodig zijn op schoolniveau kunnen hierdoor na de huidige implementatiefase nog niet worden vastgesteld. Zo is het in deze fase nog niet mogelijk om de gerealiseerde verbeteringen en afspraken over het juiste klassenmanagement te consolideren en te borgen. Om deze reden heeft de inspectie indicator 9.4 als onvoldoende beoordeeld. Pagina 11 van 12

12 3. TOEZICHTARRANGEMENT Onderwijskwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan de Goede Herder het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en, eventueel, een onderzoek in het kader van het Onderwijsverslag of themaonderzoeken of een vierjaarlijks bezoek. Pagina 12 van 12