Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 10 FEBRUARI 2015 P N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. P N I M A H, inverdenkinggestelde, aangehouden, eiser, met als raadslieden mr. Hans Rieder en mr. Jean Flamme, beiden advocaat bij de balie te Gent, II M A M A, inverdenkinggestelde, aangehouden, eiser, met als raadslieden mr. Thomas Gillis en mr. Filip Van Hende, beiden advocaat bij de balie te Gent, tevens met als raadsman mr. Maarten Vandermeersch, advocaat bij de balie te Kortrijk, tegen

2 10 FEBRUARI 2015 P N/2 1. BAGGERWERKEN DECLOEDT & ZOON nv, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, met kantoor te 2018 Antwerpen, Mechelsesteenweg 136, 2. ONDERNEMINGEN JAN DE NUL nv, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 3. DREDGING ENVIRONMENT & MARINE ENGINEERING nv, die woonplaats kiest ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 4. HERBOSCH-KIERE nv, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 5. DREDGING INTERNATIONAL nv, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 6. SOCIETA ITALIANA ASSICURAZIONI TRASPORTI S.I.A.T. spa, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 7. ZURICH VERSICHERUNGS ag, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 8. AXA BELGIUM nv, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 9. ASSURANCES CONTINENTALES CONTINENTALE VERZEKE- RINGEN nv, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld,

3 10 FEBRUARI 2015 P N/3 10. GENERALI ASSURANCES iard, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 11. AXA CORPORATE SOLUTIONS sa, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 12. AMLIN CORPORATE INSURANCE nv, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 13. KILN GROUP Ltd, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 14. AVERO SCHADEVERZEKERINGEN BENELUX nv, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 15. MUTUAL INSURANCE ASSOCIATION - MUNIS ua, die woonplaats heeft gekozen ten kantore van mr. Bernard Insel, reeds vermeld, 16. J V, in eigen naam en als vertegenwoordiger van S en J V, 17. S V, in eigen naam en als vertegenwoordiger van S en J V, 18. H T, in eigen naam en als vertegenwoordiger van D, A H, M en J T, 19. M T I, in eigen naam en als vertegenwoordiger van D, A H, M en J T,

4 10 FEBRUARI 2015 P N/4 verweerders. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF De cassatieberoepen zijn gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent, kamer van inbeschuldigingstelling, van 25 november De eiser I voert in een memorie die aan dit arrest is gehecht, drie middelen aan. Hij legt een nota neer in antwoord op de mondelinge conclusie van het openbaar ministerie. De eiser II voert in een memorie die aan dit arrest is gehecht, twee middelen aan. Raadsheer Erwin Francis heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Marc Timperman heeft geconcludeerd. II. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Eerste middel van de eiser I 1. Het middel voert schending aan van artikel 6.1 EVRM, artikel 14.1 IVBPR en de artikelen 28bis, 3, laatste lid, 47duodecies, 1, en 47tredecies Wetboek van Strafvordering, alsmede miskenning van het algemeen rechtsbeginsel van het recht van verdediging: in antwoord op eisers middel dat het federaal parket niet loyaal is omdat dit parket, vertegenwoordigd door hetzelfde lid, evenmin loyaal is geweest in een bepaalde andere zaak waarin de bijzondere opsporingsmethode infiltratie eveneens werd toegepast, oordeelt het arrest dat (...) [h]et niet ernstig is om voor te houden dat het federaal parket zich in een welbepaalde strafzaak deloyaal zou opgesteld hebben bij de uitvoering van een bijzondere opsporingsmethode hetgeen trouwens op heden in de zaak [ A. ] nog niet door een (laat staan definitieve) rechterlijke beslissing werd vastgesteld om dan vanuit die puur subjectieve premisse te poneren dat zulks ook wel in andere strafzaken, waaronder het voorliggend dossier, het geval zal zijn (...). ; door aldus te oordelen dat de deloyale opstelling van het openbaar ministerie in de zaak A. nog niet door een defi-

5 10 FEBRUARI 2015 P N/5 nitieve rechterlijke beslissing werd vastgesteld, heeft de kamer van inbeschuldigingstelling zich op haar persoonlijke kennis verlaten, nu die vaststelling nooit voorwerp van debat is geweest en niet blijkt uit de gegevens van het strafdossier, zodat zij niet aan tegenspraak werd onderworpen. 2. Het arrest steunt de verwerping van eisers middel over het beweerde gebrek aan loyaliteit van het federaal parket op de reden dat de zaak A. hangende is voor een andere rechtbank en uit niets blijkt dat die zaak enig verband zou houden met de strafvordering ten laste van de eiser, zodat daaruit geen besluiten kunnen worden getrokken over de loyaliteit van het federaal parket in deze zaak, en verder op de reden die het middel vermeldt. Die redenen dragen de beslissing ook zonder de vermelding dat de deloyale opstelling van het openbaar ministerie in de zaak A. nog niet door een definitieve rechterlijke beslissing werd vastgesteld. Het middel dat opkomt tegen een overtollige reden, kan niet tot cassatie leiden en is bijgevolg bij gebrek aan belang niet ontvankelijk. Tweede middel van de eiser I Beide onderdelen 3. Het middel voert in zijn beide onderdelen schending aan van de artikelen 47octies, 1 en 3, 47novies, 2, en 235ter, 4, Wetboek van Strafvordering: in antwoord op eisers middel waarbij werd betwist dat een uitdrukkelijke machtiging in de zin van artikel 47octies, 1, tweede lid, Wetboek van Strafvordering was gegeven om kortstondig beroep te doen op de deskundigheid van een burger, in casu de Belgische consul in Nairobi (Kenia), oordeelt de kamer van inbeschuldigingstelling dat die consul te aanzien is als een burger in de zin van het vermelde artikel 47octies, 1, tweede lid, tot wiens deskundigheid het afleveren van het nodige visum ontegensprekelijk behoorde (eerste onderdeel) en dat zij bij de inzage van het vertrouwelijk dossier heeft vastgesteld dat de onderzoeksrechter de tussenkomst van de consul overeenkomstig die bepaling uitdrukkelijk heeft gemachtigd (tweede onderdeel); aldus miskent het arrest de verplichting tot vertrouwelijkheid, bepaald in artikel 235ter, 4, Wetboek van Strafvordering. 4. Het Wetboek van Strafvordering bepaalt:

6 10 FEBRUARI 2015 P N/6 - in artikel 235ter, 4: In het arrest van de kamer van inbeschuldigingstelling mag geen gewag worden gemaakt van de inhoud van het vertrouwelijk dossier, noch van enig element dat de afscherming van de gebruikte technische hulpmiddelen en de politionele onderzoekstechnieken of de vrijwaring van de veiligheid en de afscherming van de identiteit van de informant, de politieambtenaren die belast zijn met de uitvoering van de observatie of infiltratie en de in artikel 47octies, 1, tweede lid, bedoelde burger in het gedrang kan brengen. ; - in artikel 47octies, 1, tweede lid: In uitzonderlijke omstandigheden en mits uitdrukkelijke machtiging van de bevoegde magistraat, kan de infiltrant bij een welbepaalde operatie kortstondig een beroep doen op de deskundigheid van een persoon die niet tot de politiediensten behoort, indien dit strikt noodzakelijk voorkomt voor het welslagen van zijn opdracht. ; - in artikel 47octies, 3, 4, dat de schriftelijke machtiging tot infiltratie onder meer melding dient te maken van de wijze waarop aan de infiltratie uitvoering zal worden gegeven, daaronder begrepen de toelating om kortstondig een beroep te doen op de deskundigheid van een burger; - in artikel 47novies, 2, eerste lid, dat de machtiging tot infiltratie bij het vertrouwelijk dossier wordt gevoegd; - in artikel 47novies, 2, derde lid, dat in een proces-verbaal wordt verwezen naar de machtiging tot infiltratie en in dat proces-verbaal ook de vermeldingen worden opgenomen, bedoeld in artikel 47octies, 3, 1, 2, 3 en Uit die bepalingen volgt dat de toelating om kortstondig een beroep te doen op de deskundigheid van een burger niet moet vermeld worden in het open dossier. Het ontbreken van die informatie in het open dossier heeft tot gevolg dat de kamer van inbeschuldigingstelling het verweer van een partij die het bestaan van deze toelating betwist, enkel kan beantwoorden door vast te stellen dat de toelating zich al dan niet in het vertrouwelijk dossier bevindt. Door die enkele vaststelling schendt de kamer van inbeschuldigingstelling artikel 235ter, 4, Wetboek van Strafvordering niet. In zoverre het middel, tweede onderdeel, uitgaat van een andere rechtsopvatting, faalt het naar recht.

7 10 FEBRUARI 2015 P N/7 6. De omstandigheid dat de kamer van inbeschuldigingstelling, overeenkomstig eisers aanvoering, oordeelt dat artikel 47octies, 1, tweede lid, Wetboek van Strafvordering in deze zaak van toepassing is omdat kortstondig een beroep werd gedaan op de deskundigheid van de consul te Nairobi met het oog op enkel het afleveren van een visum voor België aan de eiser, houdt geen schending in van artikel 235ter, 4, Wetboek van Strafvordering. In zoverre kan het middel, eerste onderdeel, niet worden aangenomen. Derde middel van de eiser I 7. Het middel voert schending aan van artikel 6.1 EVRM, artikel 14.1 IVBPR en de artikelen 47octies, 1 en 2, 47tredecies, 56, 56bis en 235ter Wetboek van Strafvordering, alsmede miskenning van het algemeen rechtsbeginsel van het recht van verdediging. Eerste en tweede onderdeel 8. De onderdelen voeren aan dat, in antwoord op eisers middel dat de Belgische infiltranten niet de hoedanigheid hadden zoals te dezen vereist door artikel 47octies, 2, tweede lid, laatste zin, Wetboek van Strafvordering, het arrest oordeelt, eensdeels, dat geen enkele wettelijke bepaling voorschrijft dat het strafdossier of het vertrouwelijk dossier een bewijs zou moeten bevatten dat de tussengekomen infiltranten voldoen aan die bepaling en dat de controle van de federale procureur over de tenuitvoerlegging van de in deze zaak aangewende bijzondere opsporingsmethode overeenkomstig de artikelen 47octies, 7, eerste lid, en artikel 47tredecies Wetboek van Strafvordering, samen met de controle die de onderzoeksrechter krachtens de artikelen 56 en 56bis Wetboek van Strafvordering behoudt over het gerechtelijk onderzoek, een afdoende waarborg bieden dat de tussengekomen infiltranten aan die wettelijke bepalingen voldoen (eerste onderdeel), anderdeels, dat de eiser niet aannemelijk maakt dat de infiltranten niet zouden voldoen aan de bepalingen van artikel 47octies, 2, tweede lid, laatste zin, Wetboek van Strafvordering (tweede onderdeel); de kamer van inbeschuldigingstelling die als enige toegang heeft tot de informatie vervat in het vertrouwelijk dossier, dient bij toepassing van artikel 235ter van dat wetboek na te gaan of de

8 10 FEBRUARI 2015 P N/8 infiltranten beschikken over de hoedanigheid van politieambtenaar en van lid van de directie van de speciale eenheden van de federale politie zoals vereist voor de te dezen uitgevoerde politionele onderzoekstechnieken; wanneer die hoedanigheid niet uit het open of het vertrouwelijk dossier zou blijken, moet die kamer het openbaar ministerie daartoe om bewijzen verzoeken. 9. De onderdelen betrekken niet alle redenen van het arrest in hun kritiek. Het arrest stelt ook vast dat uit het proces-verbaal dat het aanwijst blijkt dat elk van de infiltranten aan de leidinggevende officier heeft verklaard Ik ben undercoveragent bij de Federale Politie en heb hiertoe een specifieke opleiding genoten. Ik werk onder de verantwoordelijkheid van de directeur speciale eenheden. Het oordeelt dat hieruit met afdoende zekerheid moet worden besloten dat de twee Belgische infiltranten voldeden aan de bepalingen van artikel 47octies, 2, tweede lid, laatste zin, Wetboek van Strafvordering. Uit die redenen blijkt dat de kamer van inbeschuldigingstelling de hoedanigheid van die infiltranten heeft onderzocht en bijgevolg daarover geen bewijs meer diende te vragen aan het openbaar ministerie. In zoverre kunnen de onderdelen niet worden aangenomen. 10. Voor het overige komen de onderdelen op tegen overtollige redenen die de beslissing niet schragen en die de vermelde zelfstandige redenen die de onderdelen niet aanvechten, onverlet laten. In zoverre kunnen de onderdelen niet tot cassatie leiden en zijn zij bij gebrek aan belang niet ontvankelijk. Derde onderdeel 11. Het onderdeel voert aan dat, in antwoord op eisers middel dat de genaamde Ron geen buitenlandse speciaal daartoe opgeleide en bevoegde ambtenaar is, het arrest oordeelt dat geen enkel element van het strafdossier of het vertrouwelijk dossier toelaat te twijfelen aan het feit dat de tussengekomen Amerikaanse infiltrant Ron zou voldaan hebben aan de voormelde kwalificaties; de kamer van inbeschuldigingstelling, die als enige toegang heeft tot de informatie vervat in het vertrouwelijk dossier, dient bij toepassing van artikel 235ter van dat wetboek na te gaan of de infiltranten beschikken over de vereiste hoedanigheid voor de te de-

9 10 FEBRUARI 2015 P N/9 zen uitgevoerde politionele onderzoekstechnieken; bovendien moet die kamer nagaan of er een bijkomend voorafgaand akkoord met de federale procureur was om samen te werken met buitenlandse speciaal daartoe opgeleide en bevoegde ambtenaren; wanneer die hoedanigheid niet uit het open of het vertrouwelijk dossier zou blijken, moet zij het openbaar ministerie daartoe om bewijzen verzoeken. 12. Het arrest oordeelt: Voorts heeft dit hof, kamer van inbeschuldigingstelling, aan de hand van het vertrouwelijk verslag vastgesteld dat toelating werd verleend om tijdens de uitvoering van de infiltratie in de Verenigde Staten samen te werken met een buitenlandse speciaal daartoe opgeleide en bevoegde ambtenaar. Aldus stelt het arrest het bestaan vast van het in artikel 47octies, 2, tweede lid, laatste zin, Wetboek van Strafvordering vereiste akkoord. In zoverre mist het onderdeel feitelijke grondslag. 13. Op grond van de voormelde reden, de redenen zoals vermeld in het eerste en tweede onderdeel van dit middel en de reden Geen enkel element van het strafdossier en/of van het vertrouwelijk dossier laat toe om te twijfelen dat de tussengekomen Amerikaanse infiltrant Ron niet zou voldaan hebben aan de voormelde kwalificaties. kan het arrest wettig oordelen dat de Amerikaanse infiltrant de door artikel 47octies, 2, tweede lid, laatste zin, Wetboek van Strafvordering vereiste hoedanigheid heeft. In zoverre kan het onderdeel niet worden aangenomen. Eerste middel van de eiser II 14. Het middel voert schending aan van de artikelen 235ter, 47octies, 1 en 2, tweede lid, Wetboek van Strafvordering: de kamer van inbeschuldigingstelling die oordeelt zoals vermeld in het derde middel, eerste onderdeel, van de eiser I, dient bij toepassing van artikel 235ter, 1, Wetboek van Strafvordering na te gaan of de infiltranten voldoen aan de vereisten van artikel 47octies, 1, tweede lid, laatste zin, Wetboek van Strafvordering, zo niet heeft de inverdenkinggestelde daarop geen enkele controle; de verwijzing naar de in het arrest vermelde wetsbepalingen en naar de rol van de onderzoeksrechter en het openbaar ministerie volstaat niet voor een dergelijke controle wanneer het open en het vertrouwelijk dossier samen genomen de kamer van inbeschuldigingstelling niet toelaten ten

10 10 FEBRUARI 2015 P N/10 volle haar controle uit te oefenen omdat een aantal gegevens haar niet ter beschikking worden gesteld om de regelmatigheid van de infiltratie effectief te controleren. 15. Het middel heeft dezelfde strekking als het derde middel, eerste onderdeel, van de eiser I en is om dezelfde redenen te verwerpen. Tweede middel van de eiser II 16. Het middel voert schending aan van artikel 47octies, 1, en 47quinquies, 2 en 3, Wetboek van Strafvordering: het arrest oordeelt enkel dat de tussenkomst van de Belgische consul in Kenia werd gemachtigd door de onderzoeksrechter; het afleveren van een visum op niet-rechtsgeldige gronden maakt het misdrijf van valsheid uit; het arrest spreekt echter nergens over de bijzondere machtiging voor het plegen van een misdrijf door de consul zoals bepaald in artikel 47quinquies, 2, Wetboek van Strafvordering; bovendien blijkt nergens uit dat overeenkomstig artikel 47quinquies, 3, van dat wetboek schriftelijk en voorafgaand aan de uitvoering van de infiltratie de misdrijven die men voornemens was te plegen aan de federale magistraat werden gemeld, noch is er sprake van een schriftelijke melding nadien, indien de voorafgaande melding niet kon gebeuren. 17. In zijn beroepsconclusie heeft de eiser niet aangevoerd dat de tussenkomst van de Belgische consul in Kenia een misdrijf uitmaakte waarvoor een toelating als bedoeld in artikel 47quinquies, 2, Wetboek van Strafvordering vereist was. Hij kan dat niet voor het eerst voor het Hof aanvoeren. In zoverre is het middel nieuw, mitsdien niet ontvankelijk. 18. Voor het overige stelt het arrest vast dat het vertrouwelijk dossier de toelating van de federale procureur tot het plegen van bepaalde misdrijven bevat. In zoverre mist het middel feitelijke grondslag. Ambtshalve onderzoek van de beslissing 19. De substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven rechtsvormen zijn in acht genomen en de beslissing is overeenkomstig de wet gewezen.

11 10 FEBRUARI 2015 P N/11 Dictum Het Hof, Verwerpt de cassatieberoepen. Veroordeelt de eisers tot de kosten van hun cassatieberoep. Bepaalt de kosten in het geheel op 126,01 euro waarvan de eiser I 63 euro verschuldigd is en de eiser II 63,01 euro. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, tweede kamer, samengesteld uit afdelingsvoorzitter Luc Van hoogenbemt, als voorzitter, de raadsheren Alain Bloch, Peter Hoet, Antoine Lievens en Erwin Francis, en op de openbare rechtszitting van 10 februari 2015 uitgesproken door afdelingsvoorzitter Luc Van hoogenbemt, in aanwezigheid van plaatsvervangend advocaat-generaal Marc De Swaef, met bijstand van griffier Frank Adriaensen. F. Adriaensen E. Francis A. Lievens P. Hoet A. Bloch L. Van hoogenbemt