HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO

Transcriptie

1 HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO N HANDELSPR. - Reiscontracten A05 Brussel, MH/SL/LC ADVIES OP EIGEN INITIATIEF over EEN VOORONTWERP VAN WET TOT REGELING VAN HET REISCONTRACT (bekrachtigd door de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO op 26 maart 2009) ***

2 2 De Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO heeft kennis genomen van een voorontwerp van wet tot regeling van het reiscontract, opgesteld door professor E. Balate. Dit ontwerp werd voor advies voorgelegd aan de Raad voor het Verbruik door de Minister gelast met de consumentenbescherming, de heer P. Magnette. Gezien de fundamentele impact op de sector heeft de Hoge Raad tijdens zijn plenaire vergadering van 26 maart 2009 volgend advies uit. STANDPUNT De Hoge Raad kan niet akkoord gaan met de voorgestelde tekst om volgende redenen: 1. Hij uit zijn bezwaren omtrent de werkwijze die door de bevoegde Minister Magnette wordt gevolgd. Het uitgangspunt van het voorontwerp waarbij gesteld wordt dat er veel problemen zouden zijn, is sterk betwistbaar. Het aantal dossiers van de Geschillencommissie Reizen bewijzen eerder het tegendeel. De manier waarop dit dossier werd behandeld is immers totaal onaanvaardbaar. De sector werd niet betrokken bij de uitwerking van deze hervorming. En dit terwijl de Hoge Raad meent dat bij een dergelijke fundamentele hervorming van de bestaande stelsels de betrokken sector toch minstens voorafgaand zou moeten worden geraadpleegd of, beter nog, als partner had moeten deelnemen aan de voorbereidende werkzaamheden. Het voorontwerp van wet moet dan ook beschouwd worden als een reflectietekst die enkel professor Balate bindt. 2. De Europese Commissie bereidt momenteel een hervorming voor van de consumentenrechten en de richtlijn pakketreizen. Op 8 oktober 2008 werd het voorstel van richtlijn betreffende de consumentenrechten ingediend door de Europese Commissie. In de nieuwe ontwerprichtlijn betreffende de consumentenrechten worden vier belangrijke richtlijnen betreffende consumentenbescherming samengesmolten, namelijk de richtlijn over onrechtmatige bedingen, deze over de waarborg voor consumptiegoederen, deze over de verkoop op afstand en deze over de verkoop buiten de onderneming van de verkoper. In overeenstemming met de huidige tendens past dit voorstel van richtlijn het principe toe van de maximale harmonisatie, wat impliceert dat de Lidstaten ertoe gehouden zijn de regels die ingevoerd worden door de Europese richtlijn strikt te respecteren en er dus niet mogen van afwijken. De Commissie heeft aangekondigd dat de nieuwe ontwerprichtlijn pakketreizen uiterlijk in 2010 wordt neergelegd. Het is duidelijk dat men beide richtlijnen wil hervormen tot een samenhangend geheel. 3. Het is bijgevolg niet opportuun op Belgisch niveau hierop te anticiperen. Een aanpassing van de wet dreigt momenteel binnen de kortste keren achterhaald te worden of te leiden tot onzekerheid over de overeenstemming van beide niveau s. De wetgever moet er zich van bewust zijn dat iedere nieuwe aanpassing telkens voor de bedrijven kosten impliceren. Teneinde opeenvolgende hervormingen te vermijden, pleit de Hoge Raad er dan ook voor om te wachten op de aangekondigde nieuwe Europese regels. De voorgestelde radicale wijziging van de consumentenbescherming maakt weinig kans dat zij overeenstemt met de Europese voorschriften in een context van maximale harmonisatie.

3 3 Bovendien meent de Hoge Raad dat de hervorming zoals voorgesteld door professor Balate een reflectie is vanuit puur juridisch standpunt en op geen enkele manier rekening houdt met de economische effecten van dergelijke aanpassing van de wetgeving. De verzwaarde verplichtingen zullen grote economische problemen veroorzaken waarvan vooral de kleinere ondernemingen in de sector het slachtoffer zullen zijn. De Hoge Raad wijst ondermeer op de hoofdelijke aansprakelijkheid die wordt ingesteld waardoor verzekeringen (bv. verzekering burgerlijke aansprakelijkheid) quasi onbetaalbaar zullen worden. 4. Er dient ook rekening te worden gehouden met de internationale context. De reissector is een sector waar de ondernemingen bij uitstek geconfronteerd worden met concurrentie uit andere landen. Indien de Belgische verkopers van reizen een groot aantal verplichtingen moeten ondergaan en een grotere aansprakelijkheid moeten dragen die niet gelden voor hun buitenlandse confraters, zullen zij groot concurrentieel nadeel ondervinden, want zij zullen geen aanlokkelijke prijzen meer kunnen toepassen omwille van de vele lasten die zij moeten doorrekenen en dit in tegenstelling tot de buitenlandse ondernemingen. 5. Veel van de nieuwe verplichtingen die het voorontwerp invoert gaan gepaard met een overdadige papierwinkel wat volkomen indruist tegen de wil tot administratieve vereenvoudiging van de overheid. Om een voorbeeld te geven: artikel 12 van het voorontwerp stelt dat indien het reiscontract werd gesloten via een techniek van communicatie op afstand het pas definitief geldig wordt nadat de verkoper heeft aangetoond dat het nadien schriftelijk werd bevestigd wat de verkoper van reizen ertoe verplicht de postgegevens van de reiziger te weten te komen of om hem uit te nodigen zich aan te bieden in zijn verkooppunt en zo te beantwoorden aan de opgelegde voorwaarde om het contract formeel af te sluiten. Nog moeilijker is de vereiste - voorzien in artikel 11 - om het reiscontract op te maken in evenveel exemplaren dan er partijen zijn. Gezien de zeer wijde en vage definitie die wordt gegeven in het toepassingsgebied van het voorontwerp, kan het aantal partijen waaraan een exemplaar moet verstrekt worden hoog oplopen of zelfs onmogelijk te bepalen zijn. De verplichting voor de verkoper om reizen aan te bieden die zijn aangepast aan de fysieke conditie van de reiziger en de grotere aansprakelijkheid die op hem weegt, zal leiden tot het opstellen van zeer gedetailleerde vragenlijsten over de fysische geschiktheid van de toekomstige klant. Tevens impliceert dit een bevraging die indruist tegen de wet op de privacy Zoals al werd gezegd in het vorige punt, gaat het toepassingsgebied van de wet tot regeling van het reiscontract aanzienlijk worden uitgebreid in vergelijking met dat van de wet van 16 februari die momenteel van toepassing is. Dit is voornamelijk het resultaat van de uitbreiding in artikel 2, 1, 1 van het voorontwerp van de definitie van "reiscontract" die allerlei prestaties omvat die niet vallen onder wat courant als reizen worden aanvaard en zelfs fel verschillen van het concept van "pakket" dat gereglementeerd wordt door de richtlijn 90/314/EEG betreffende pakketreizen, met inbegrip van vakantiepakketten en rondreispakketten 3. 1 Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens. 2 Wet van 16 februari 1994 tot regeling van het contract tot reisorganisatie en reisbemiddeling. 3 Richtlijn 90/314/EEG van de Raad van 13 juni 1990 betreffende pakketreizen, met inbegrip van vakantiepakketten en rondreispakketten.

4 4 De Hoge Raad stelt zich trouwens vragen bij de rechtszekerheid van de dienstverleners die zonder het te weten onder het toepassingsgebied van het voorontwerp zouden kunnen vallen door diensten aan te bieden die al bij al bijkomend zijn maar toch impliciet gedekt worden door de nieuwe definitie van reiscontract en reisverkoper. Krachtens artikel 15 is elke reisverkoper, zelfs al is hij niet rechtstreeks medecontractant van de reiziger, die bijdraagt tot het sluiten van het reiscontract en/of aan de uitvoering van het reiscontract hoofdelijk gehouden tot de verplichtingen bepaald in deze wet. Tal van dienstverstrekkers dragen bij tot de uitvoering van een reiscontract ( de reisbemiddelaar, de reisorganisator, de luchtvaartmaatschappij, de hotelier, de vervoerder die een transfert organiseert, de gids, de organisator van een evenement etc. De hoofdelijke aansprakelijkheid van elk van deze partijen voor het totale pakket is in de praktijk niet werkbaar. 7. Die buitensporige uitbreiding, gecombineerd met de resultaatverbintenis voor elke reisverkoper, die ook zeer breed wordt gedefinieerd aangezien werd afgestapt van de terminologie gebruikt in de wet van 1994 waar een onderscheid wordt gemaakt tussen reisbemiddelaar en reisorganisator, leidt tot volkomen onuitvoerbare situaties en die bovendien absoluut niet kloppen met de werkelijkheid want de eindaansprakelijkheid geldt ook voor de personen die enkel een rol als bemiddelaar gespeeld hebben en die helemaal geen vat hebben op de daadwerkelijke dienstverlening. De hoofdelijke aansprakelijkheid waartoe elke persoon die meewerkt aan het afsluiten of het uitvoeren van een reiscontract gebonden is, stemt geenszins overeen met de omstandigheden op het terrein. 8. Het voorontwerp voorziet een verlenging van de verjaringstermijnen van contractuele vorderingen die respectief op 2 en 10 jaar worden gebracht. De Hoge Raad kan dit niet ondersteunen zonder dat daar grenzen worden aan toegevoegd. Hij kan een verlenging van de verjaringstermijnen aanvaarden in vergelijking met wat de wet van 1994 bepaalt maar dan in combinatie met beperkingen betreffende het moment van indiening van de aanvraag. Een zaak beginnen negen en een half jaar later dan de feiten is totaal ondoenbaar. De facturen of andere documenten moeten niet zolang bewaard worden. Het zal dan ook moeilijk zijn de schade te bewijzen indien de basiselementen verdwenen zijn. In een dergelijk stelsel pleit de Hoge Raad ervoor dat er een voorwaarde wordt ingelast inzake de termijn waarbinnen de klacht moet worden ingediend. In andere EU-landen is een klacht enkel ontvankelijk indien deze binnen de maand na terugkeer formeel wordt bevestigd. Het huidige ontwerp voorziet geen sanctie voor het niet naleven van deze formaliteit. 9. Tenslotte meent de Hoge Raad dat het feit dat werd geopteerd voor een totale hervorming, waarbij tabula rasa wordt gemaakt van het voorgaande stelsel, niet de meest opportune oplossing is. Vermits het vorige stelsel al 15 jaar zonder teveel strubbelingen werkt, is het veeleer aangewezen de geldende wetgeving aan te passen aan de evolutie van de consumptiepatronen en aan de nieuwe producten en diensten die aangeboden worden. Dit standpunt wordt trouwens gedeeld door de heer Jos Speybrouck, die voorzitter is van een arbitragecommissie van de Geschillencommissie Reizen. De Hoge Raad is van mening dat veeleer moet vertrokken worden van de bestaande rechtspraak zoals bekend bij het Arbitraal college van de Geschillencommissie Reizen om aanpassingen aan de wet van 16 februari 1994 door te voeren. Het Arbitraal college kan een inventaris opmaken van de casussen waarin behoefte bestaat om de bestaande wet van te verbeteren.

5 5 BESLUIT De Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO is van oordeel dat er geen verder gevolg mag gegeven worden aan het besproken voorontwerp van wet. Hij meent immers dat gezien de Europese context een dergelijke hervorming volkomen inopportuun is. Hij betreurt ook dat de sector niet werd geraadpleegd en geeft de voorkeur aan een modernisering van de bestaande wetgeving. Tenslotte wenst de Hoge Raad te worden geraadpleegd over de toekomstige ontwikkelingen in dit dossier. Bovenstaande bemerkingen vormen geenszins een exhaustieve lijst van alle bemerkingen, doch slechts een summier overzicht van de voornaamste problemen.