Preek van 8 november 2015, 8 e van de herfst, gehouden in De Morgenster in Papendrecht door Piet van Die DE 99

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Preek van 8 november 2015, 8 e van de herfst, gehouden in De Morgenster in Papendrecht door Piet van Die DE 99"

Jan Pieters
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Preek van 8 november 2015, 8 e van de herfst, gehouden in De Morgenster in Papendrecht door Piet van Die DE 99 Als iemand van u honderd schapen heeft waarvan er één verloren is geraakt, laat hij dan niet de negenennegentig andere in de woestijn achter om naar het verdwaalde dier op zoek te gaan tot hij het gevonden heeft? (Lucas 15, 4) Nulpunt Het pastoraat in onze gemeente wordt gereorganiseerd. De manier waarop het geregeld was voldoet niet meer. Met steeds minder mensen moest steeds meer gedaan worden. Dat riep de vraag op: hoe kan het anders, hoe kan het beter? Ik ben altijd voor de methode Des Bouvrie. U kent hem wel, de bekende ontwerper en meubelmaker Jan des Bouvrie. Hij helpt mensen om hun huis te opnieuw in te richten. Dat doet hij op bijzondere wijze. Zijn methode: gooi niet alles weg, maar maak je huiskamer helemaal leeg, zet alles buiten, en begin dan met terugplaatsen. Dan ontdek je wat er echt toe doet. Beginnen op een nulpunt dat kan ook bij het pastoraat een goede methode zijn. Je doet het al sinds jaar en dag op die en die manier. Iedereen vindt dat vanzelfsprekend. Maar in de loop der tijd zijn er ongemerkt allemaal dingen bijgekomen. Dan wordt het op den duur te vol. Zeker als er steeds minder mensen zijn om de kamer van het pastoraat op orde te houden. De Pastor De methode Des Bouvrie brengt ons in het pastoraat vanzelf bij Jezus. Hij is er ooit met het pastoraat begonnen. Pastoraat is de afgeleide van het woord pastor. Het betekent herder. Pastoraat is herderen. En het oerbeeld van die die herder is Jezus zelf. Hij vertelt er meermalen over. Bijvoorbeeld in de gelijkenis van het verloren schaap. Die gelijkenis is vaak idyllisch en sentimenteel uitgelegd. Idyllisch, want wat is er nu een mooier plaatje dan een herder op de Drentse hei? Zet er nog eens een ondergaande zon bij en het is helemaal romantisch. En sentimenteel, want het gaat om een arm schaapje dat de weg kwijt is. Snik. Denk daarbij ook nog eens aan mensen die de kerk vaarwel hebben gezegd en daardoor aan de drank zijn 1

2 geraakt en het sentimentele Kerstverhaal is geboren. Het evangelie met een hoog Charles Dickens-gehalte. Hij rekent anders Maar als je nog eens goed naar de gelijkenis van Jezus kijkt, ga je zien dat het verhaal helemaal niet zo idyllisch is. En zeker niet sentimenteel. Het verhaal begint net als alle gelijkenissen in het herkenbare dagelijks leven. Er was eens een herder. Een herder met honderd schapen. Tot zover niets bijzonders. Het hoorde in die tijd tot het dagelijkse beeld. Dat er ook weleens een schaap de aansluiting met de kudde verloor, was ook geen opzienbarend nieuws. Maar dan begint het. Dan gaat het verhaal, ook net als alle andere verhalen van Jezus, uit het spoor lopen. Schaap weg. Je zou zeggen dat de herder dan wel iemand zou inschakelen om het schaap te achterhalen. Of hij moest het schaap afschrijven als verloren. De herder moest immers zelf bij de kudde blijven. Zeker als je bedenkt dat deze herder met zijn kudde verblijft in de woestijn. Het is een plek waar een kudde zonder herder niet zomaar aan water en gras kon komen. En wat te denken van de wilde dieren? Elke herder zou dus gekozen hebben om bij zijn kudde te blijven. Of om eerst zijn kudde in veiligheid te brengen. Maar niet deze herder. Hij liet de negenennegentig schapen achter in de wildernis en hij ging op zoek naar dat ene schaap. Zijn deernis met dat ene dier won het van zijn berekening. Die deernis zet alle berekeningen op zijn kop. Eén is ineens meer dan negenennegentig. Gericht op de kudde Wat zo alledaags begon eindigt buitensporig. Helemaal niet idyllisch. Helemaal niet sentimenteel. De negenennegentig worden aan zichzelf overgelaten. En dan die vraag van Jezus: welke herder zou dan niet doen? Daar treedt er helemaal een kortsluiting met het gezonde verstand op. Wie dat niet zou doen!? Nou, wij! Ja, de kamer van ons pastoraat is inmiddels heel anders ingericht. Bij ons draait het om de negenennegentig. Wij willen in ons pastoraat iedereen bedienen. Nou ja, iedereen? Iedereen die bij de kudde van de kerk blijft dan. Want onze pastorale aandacht richt zich zelden op mensen van buiten de kerk. Ja, als ze het zelf vragen. Als er een verzoek komt of de dominee een buitenkerkelijke uitvaart 2

3 wil begeleiden, zeggen we geen nee. Maar we gaan er niet naar op zoek. Zelfs als er een schaap met de kudde breekt lukt het ons meestal niet eens om een soort exitgesprek te houden. We richten ons op de kudde zelf. Daar is genoeg werk, zeggen we. Maar wie weer eens de kamer van het pastoraat leeg maakt en zich afvraagt: wat is de kern van het pastoraat, komt uit bij de Pastor waarmee het allemaal begon. En die Pastor met hoofdletter P zegt: Pastoraat richt zich op het honderdste schaap. Het honderdste schaap Het honderdste schaap wie of wat is dat dan? Je kunt het niet precies aanwijzen. Je kunt het alleen omschrijven. Het honderdste schaap is de zwakste. De eenling. De zoeker. Degene die voor de groep buiten beeld valt. Degene die niemand mist. Of die gemist kan worden als kiespijn. Op wie eigenlijk wordt neergekeken. Die niet binnen de groep past. Die irriteert. Zal ik eens een concreet voorbeeld noemen? Ik moest ineens denken aan die hooligans die in Steenbergen de hoorzitting met hun gebral versjteerden. Misschien zijn die wel het honderdste schaap. U zegt: Die verdienen het niet? Maar dan lijken we misschien zelf wel op de farizeeën en schriftgeleerden uit het evangelie. Die zeiden ook van de mensen waarmee Jezus omging: Die verdienen het niet. Het is tuig van de richel. U merkt, de sfeer rond de gelijkenis was inderdaad niet sentimenteel. Bedienen Ik geef toe: het voorbeeld van die hooligans is wat extreem. Ik drijf het dan ook wat op de spits. Maar ik doe dat ook om te laten zien hoe extreem wij het pastoraat in de loop der tijd hebben ingericht. Onze focus ligt precies aan de andere kant: het bedienen van de negenennegentig. Ik gebruik met opzet het woord bedienen. Ik zie mijn vader nog op stap gaan met zijn medeouderling. De zwarte streepjesbroek van s zondags als hij dienst had, had hij net nog niet aan. Maar er hing wel een sfeer van wijding om hem heen. Hij ging namelijk op huisbezoek. Dat werd jaarlijks afgelegd bij iedereen. Meestal door twee ouderlingen. En de bezoeken werden ook gerapporteerd in de kerkenraad. Pastoraat was een soort 3

4 controle: hoe staat het er met de kudde voor? Dwaalt niemand af? Zijn de gelederen nog gesloten? Van verzorgingskerk naar ontmoetingskerk Dat is inmiddels sterk veranderd. Je komt niet overal meer binnen. Dat is niet nodig, zeggen we zelf. Maar het grondpatroon is nog altijd hetzelfde: een kleine groep bedient de rest. We zijn om zo te zeggen een verzorgingskerk. Een soort ANWB. Je bent er lid van, betaalt je contributie op tijd en als je ze nodig hebt schakel je ze in. In de kerk is het zelfs nog sterker: daar verwachten sommige schapen nog wel dat de kerk ongevraagd op de stoep staat, ook als er van pech geen sprake is. En met de kerk wordt dan al snel de dominee bedoeld. Ik heb al tijden niemand van de kerk gezien. Maar mevrouw X komt toch bij u? Ja, maar die komt namens zichzelf. Mevrouw X is anders wel van het wijkteam. Ja, maar dat is toch iets anders. Ik bedoel de dominee. Maar de kerk dat is niet de dominee of de ouderling, dat zijn wij zelf. En dus ook niet eens mevrouw X van het wijkteam alleen. Maar ook degene die zegt al tijden niemand van de kerk te hebben gezien. Dat heeft die persoon namelijk wel. Die ziet zelfs elke dag iemand van de kerk. Want we kijken s-morgens toch allemaal in de spiegel? Daar ziet u ook iemand van de kerk. Iemand van de negenennegentig schapen die aan elkaars hoede zijn overgelaten. Die het samen moeten redden. Die samen een ontmoetingskerk moeten vormen. Een kerk waarin niet alleen gevraagd wordt: Wat kan een ander voor mij doen?, maar: Wat kunnen wij voor elkaar betekenen? De gemeente is subject Ik kom op glad ijs, dat voel ik. Nog even en niemand durft nog een dominee te bellen. Wel doen! Bij twijfel altijd mailen of bellen! Daar is hij of zij voor. En met alle liefde zal er gehoor worden gegeven. En elke ouderling zal dat ook doen. Met hart en ziel. En denk niet: hij of zij heeft het al zo druk. Iedereen heeft het druk. En er is in de agenda altijd wel een uur over. Denk ook niet: een ander heeft het harder nodig. Juist degenen die dat denken cijferen zichzelf te snel weg. Het is aan de mensen van het georganiseerde pastoraat zelf om te bewaken dat de aandacht gefocust blijft op het honderdste schaap. Op degene die het kwetsbaarst is. Op degene die ongewild buiten beeld dreigen te vallen. 4

5 Maar het is aan de kudde van de negenennegentig om om te zien naar elkaar. Dat gebeurt gelukkig ook al heel veel. Het is misschien wel een van de sterkste kanten van onze geloofsgemeenschap. Maar dat draagt ook het gevaar in zich dat we denken dat het wel goed zit. Ook aan je sterke kanten moet je blijven werken. Daarom is het goed om tegen elkaar te zeggen: de gemeente van Jezus is niet het object van het pastoraat, ze is zelf subject. Een gemeente moet zelf herderen. Jezus laat de kudde van zijn volk over aan zichzelf. Dat is niet sentimenteel en niet idyllisch. Maar het is ook niet hard. Het is juist een teken van groot vertrouwen. Ze kunnen het vast en zeker met elkaar redden! 5

Vergelijkbare documenten

zondag 2 juli 2017 in het Kruispunt

zondag 2 juli 2017 in het Kruispunt lezing oude testament (lector) Jesaja 30, 15-18 lied Liedboek 62, 1.6. Mijn ziel is stil... lezing nieuwe testament (lector) Lucas 15, 1-10 lied Liedboek 944, 1.3.4.