EUG zondag 12 oktober 2008 Cyclus: gelijkenissen van Lucas. Overweging bij Lucas 16,1-9

Transcriptie

1 EUG zondag 12 oktober 2008 Cyclus: gelijkenissen van Lucas Overweging bij Lucas 16,1-9 Het is een harde noot om te kraken- deze gelijkenis. Van alle kanten hebben we deze harde noot bekeken En we denken nog steeds dat er iets te eten is- We hebben zelfs een vermoeden van de smaak Maar het eetbare deel is diep verborgen en geeft zich niet zomaar prijs. De onrechtvaardige rentmeester zo is deze gelijkenis bekend. En de eerste reactie na het lezen van de tekst was in de sfeer van: Jezus. Ben je de weg kwijt? Hoe kun jij, uitgerekend jij, dit immorele handelen van die rentmeester goed keuren? Dat hadden we niet verwacht. Goed en kwaad Mijn en dijn Eerlijk en oneerlijk Dat zijn toch eigenlijk wel min of meer duidelijke categorieën En dat onderscheid lijkt hier ineens tussen haakjes gezet te zijn. Dus de grote vraag waarmee we gaan zoeken is: Wat keur jij Jezus, dan eigenlijk goed? Dat is de vraag die wij jou willen stellen. Wat bedoel je in vredesnaam als je zegt dat wij ons vrienden moeten maken met de mammon zo vol onrecht? Wij,. ja, Wij voelen ons aangesproken als jij het tegen je leerlingen hebt in deze gelijkenis. Want, niet voor niets komen wij hier al eeuwenlang op deze plek zondag aan zondag bij elkaar om te luisteren naar de woorden uit de Bijbel. Omdat we geloven dat daar voor ons een spoor van God te ontdekken is. Trouwens, We kwamen ook luisteren omdat we meegenomen werden door al die andere mensen die helemaal gefascineerd zijn door jou. De tollenaars en de zondaars - al die mensen die er niet bij horen Die veracht worden Waarmee niemand om wil gaan. Zij trekken naar jou, Jezus, toe als vliegen naar de stroop en jij ontvangt ze met open armen wat heb je toch altijd met hen? en wat het spannend maakt-

2 dat is dat jij je niet laat weerhouden door die morrende Farizeeërs en de Schriftgeleerdenja, want die zijn er ook altijd bij. Op de een of andere manier heb jij, een onweerstaanbare aantrekkingskracht. Maar toch- of zij echt horen is de vraag zij luisteren zo verschrikkelijk kritisch Het lijkt of hun oordeel al van te voren vast ligt. Ik geloof dat jij niet past niet in hun schema In hun schema van goed en kwaad In hun systeem van regels en geboden die ze afleiden uit de Thora. Jouw liefde voor de Thora is zeker zo groot als die van hen- En toch is er die wereld van verschil. Dat verhaal van die rentmeester, Het was wel humor zoals je dat vertelde. Je ziet het voor je Het is komisch om je voor te stellen hoe die rentmeester door zijn baas op het matje wordt geroepen omdat hij het bezit van zijn heer verkwist.. En hoe hij dan in het nauw komt te zitten en zich eruit redt door een schelmenstreek hij scheldt de pachters van zijn heer zoveel schuld kwijt dat ze zich aan hem verplicht weten en hem wel zullen helpen als hij op straat komt te staan. Het resultaat is dat hij niet hoeft te spitten, dat kan hij niet Noch hoeft te bedelen- dat wil hij niet. Wat er wordt opgeroepen is een vermakelijk tafereel Maar tocheigenlijk komen we nog niet zoveel verder, Want het is en blijft toch doortrapt en berekenend wat hij doet.??? Ook al vinden we het slim- we begrijpen nog steeds niet dat jij dit goedkeurt - zeker wanneer jij - Jezusdan ook nog verzucht dat de zonen van de wereld toch wel wijzer zijn dan de kinderen van het licht En dat je dan tegen je leerlingenen tegen ons dus ook.- zegt: Ik wou dat jullie zo slim waren ik wou dat jullie vrienden zouden maken met behulp van die mammon zo vol onrecht. Het is verwarrend wat je zegt Maar wij zoals we hier zitten- luisterend naar jou- geven het nog niet op - Want eerlijk gezegd geloven wij nog steeds niet dat jij immoreel en frauduleus handelen goedkeurt. Maar wat dan wel?

3 Wat is er dan in het handelen van die rentmeester waar wij een voorbeeld aan moeten nemen? Kan het te maken hebben met zijn verandering van loyaliteit? De keuze die hij maakt door in plaats van een verlengstuk van zijn heer te zijn, En zijn bezit te beheren alsof het van hemzelf was.. Nu aan de kant van de schuldenaars gaat staan. Ineens is hij immers solidair met de schuldenaars Solidair met die mensen die in het krijt staan, die zelf niets hebben waarop ze hun bestaan kunnen funderen. Die, als het er op aan komt, afhankelijk zijn van de goede of de kwade wil van de rijke man en zijn rentmeester? Zou het misschien zo kunnen zijn dat het de Heer, en dit keer schrijf ik Heer met een hoofdletter, zoals wel meer gedaan wordt in de Bijbel, dat die Heer uiteindelijk wil dat er zo royaal en gul met zijn bezit wordt omgegaan? En dat die Heer niet wil dat er van zijn bezit een systeem wordt gemaakt, een gesloten systeem waarin geen ruimtegeen beweging meer zitom royaal en vrijgevig te zijn? Het lijkt of de woorden uit de vorige gelijkenis hier resoneren De woorden van de Vader en weer schrijf ik een hoofdletterdie tegen de oudste zoon zegt: Mijn jongen, alles wat van mij is, is toch ook van jou? Maar dan komt ook de gedachte op dat jij, Jezus, Ja want we gaan toch nog weer met jou in gesprek-, in jouw omgaan met tollenaars en zondaars eigenlijk precies lijkt op die rentmeester die ineens zo vrijgevig is. Die solidair wordt met de schuldenaars en hun schuld kwijtscheldt.. Als dat zo is, dan zegt jij tegen je leerlingen- en ook tegen ons. dat wij jou daarin moeten- of mogen navolgen. Maar.. als we dan horen dat wij vrienden moeten maken met de mammon vol onrecht. Klopt het dat daar twee dingen in doorklinken? Dat je ons, om te beginnen, oproept om open te staan voor mensen, wie ze ook zijn en wat ze ook op hun kerfstok hebbeneen oproep om niemand af te schrijven. Door jouw omgaan met die mensen die door iedereen werden afgeschreven

4 laat jij, Jezus ons iets zien van een onvoorwaardelijke liefde, een liefde die niet verdiend hoeft te worden met goed gedrag of met godsdienstig leven volgens de regels Is dat dan liefde van God voor mensen? omdat jij gelooft dat er altijd, in ieder mens de mogelijkheid aanwezig is om om te keren, om op weg te gaan en de mens te worden zoals God ons bedoeld heeft? Het tweede waar we toch niet om heen kunnen dat is dat je ons toch ook nog wel iets duidelijk maakt over ons omgaan met geld en goed. Die Mammon die zo vol onrecht- die staat voor geld en voor bezit. We zijn het wel met je eens dat er eigenlijk altijd een luchtje zit aan geldgeld is nooit helemaal zuiver. Zegen en geld, ze zijn niet vanzelf met elkaar verbonden- Ik vermoed dat je ons uitnodigt om ons geld en ons bezit niet te laten heersen over ons leven Je zegt niet dat het verkeerd is om geld te hebben- nee, dat niet Ons bezit mag nooit de zeggenschap hebben, nooit het laatste woord, want dan zijn wij het bezit van ons geld Jij wilt ons weg roepen uit een gesloten levenshouding waarin wij beheerst worden. Maar eerlijk gezegd. Wij houden wel van beheersen: van ordenen, we willen graag greep hebben op de wereld om ons heen. We willen graag ons eigen leven organiseren- En ons bezit helpt daarbij- Onze levensovertuiging ookhet helpt om de dingen overzichtelijk te houden. Eigenlijk houden we niet van dat ontregelende dat jij laat zien Komen we ondertussen dan toch in de buurt van het antwoord op die vraag van het begin: Wil jij ons prikkelen bedoel je soms dat we wel een beetje meer lef mogen hebben? Een beetje meer durf om de platgetreden paden te verlaten als het gaat om het dienen van God. Dat we niet de braafste kindertjes van de klas hoeven te zijn Daag je ons uit om tegen de stroom in te zwemmen? Die onrechtvaardige rentmeester hij past niet in ons plaatje- Maar hij past wel in jouw plaatje. Jij gaat de verwarring niet uit de weg. Jij past ook niet in gangbare schema s van goed en kwaad. Jij laat mensen zien hoe in hun eigen goedheid kwaad verborgen kan zitten

5 En hoe erin zogenaamde slechte mensen altijd goeds aanwezig is Jij doet een appel op ons- om met open handen te leven Om niet vast te houden aan onze zekerheden Aan alles wat we nodig hebben om ons eigen leventje te organiseren. Want dan is het heel erg moeilijk om die liefde die jij,jezus laat zien die liefde die naar ons toekomt als een godsgeschenk om die echt te ontvangen Want als we daarbij stilstaandie liefde ontregelt Die zet ons bestaan op z n kop Kunnen we dat? Durven we dat? Ons leven uit handen geven? Loslaten en ontvangen tegelijk?