Verkondiging Maartenskerk zondag 18 mei 2014 Johannes 21, Teun Kruijswijk Jansen

Transcriptie

1 Verkondiging Maartenskerk zondag 18 mei 2014 Johannes 21, Teun Kruijswijk Jansen Eerst een associatie bij de lezing uit het evangelie van vanmorgen. Mijn tekenleraar op de middelbare school vroeg wel eens als je intensief aan het tekenen was speels: en hou je nog een beetje van me? Dat was, ook in de jaren zeventig van de vorige eeuw, een vrij onverwachte vraag! Tegenwoordig zou deze leraar waarschijnlijk op non-actief gesteld worden als leerlingen een beetje kwaad willen. Hou je nog een beetje van me Een vraag, die in iedere relatie die we hebben speelt, al spreken we hem meestal zo direct niet uit! Het is een bijzonder en vreemd gesprek tussen Jezus en Petrus daar bij een smeulend vuurtje: Simon zoon van Johannes heb je mij lief? Het zijn de eerste woorden van Jezus tot Petrus na zijn dood en opstanding. Jezus vraagt niet: Hoe maak je het? Heb je mij gemist? Heb je mij gezocht? Heb je nog verdriet gehad om mij? En die verloocheningen, hebben die nog doorgewerkt? Zonder omwegen vraagt hij op de man af: heb je mij lief? Doe ik je werkelijk iets? Of is het praten over, denken over? Breng ik je in beweging? Kennelijk is dit een belangrijke vraag, want het Johannesevangelie sluit ermee af, en vertelt het als enige. Er is ook iets vreemds mee aan de hand: het Grieks, waarin dit geschreven staat, kent voor liefde meer woorden dan wij: agapè en fileo.

2 Agapè is zoiets als belangeloze liefde, Fileo is meer sterke persoonlijke genegenheid. Jezus vraagt Petrus met agapè: heb je mij belangeloos lief, (dus niet om jezelf ), Petrus antwoord met fileo: ja ik hou van je omdat jij mij zoveel doet. Dus meer vanuit zichzelf, en voor zichzelf. En om het nog wat ingewikkelder, en tegelijk eenvoudiger te maken: in dit slot van het Johannesevangelie wordt er een strijdje gestreden tussen de Johannes-leerlingen en de Petrusleerlingen. En het zal u niet verbazen dat als de evangelist spreekt over de geliefde leerling van Jezus dan juist het woord agapè gebruikt wordt. Met andere woorden: Johannes heeft in beginsel al meer van de intenties van Jezus begrepen dan Petrus. Petrus had nog wat te leren voor hij zijn taak als geroepene om de gemeente te leiden aan zou kunnen. Simon, zoon van Johannes, hou je van mij? Nog vreemder wordt t: hou je van mij meer dan de anderen? Meer dan Johannes, de leerling die Jezus lief had, die geen gelegenheid in het evangelie voorbij laat gaan om te wijzen op de liefde. Die zelfs een hele brief gewijd heeft aan de liefde? Meer dan Maria Magdalena aan wie Jezus zich openbaarde door haar naam uit te spreken: Maria! Meer dan Maria de moeder van Jezus. Meer dan al die vrouwen die hem gevolgd waren tot aan het kruis en niet halverwege vluchtten? Houd je van mij, meer dan de anderen? Geen aarzeling bij Petrus. Niet: ik moet het nog even bekijken, wat vraag je me nou toch? Toch eens even aan de anderen vragen hoe dat zit. Meteen spontaan: ja Heer, je weet het. Geen spoor van twijfel: Liefde? Dat is wel een erg groot woord!

3 En meer dan alle anderen? Nee, rechtstreeks: ja Heer, je weet het. Je weet het? Hoe moest Jezus dat weten? De laatste ontmoeting bij een kolenvuurtje was juist: ik ken hem niet. Ik ken je niet... Ik ken je niet Ik ken je niet. Drie keer. Ja Heer je weet het. Wat weet Jezus? En dan die merkwaardige wending: wees dan een herder voor mijn schapen. Een plompverloren overgang van de liefde voor Jezus naar de herderlijke zorg voor zijn kudde. De vraag naar de persoonlijke liefde van Petrus ten opzichte van Jezus verschuift naar de relatie van Petrus naar de anderen. Merkwaardig dat Jezus niet zegt: ik hou ook van jou. Of: laten we voortaan genieten van onze vriendschap, laten we daarin blijven want dat is eeuwig leven. Nee: wees dan een herder voor mijn schapen. Het meest pijnlijke van dit gesprek is, dat het met hele kleine nuances drie keer herhaald wordt. Drie keer: hou je van mij. Ja Heer, je weet het Wees dan een herder voor mijn kudde. Drie keer. Het doet pijn. Dat staat er ook. Het deed Petrus verdriet/ pijn dat Jezus hem voor de derde keer vroeg: hou je van mij? Maar die derde keer gebeurt er iets vreemds: Jezus vraagt nu niet meer naar de agapè, maar naar de fileo. Het lijkt erop dat hij beseft dat belangeloze liefde voor deze leerling teveel van de bovenste plank is, en dat hij zich naar de mogelijkheden van Petrus zich aanpast. Zo wordt Petrus de spil van de nieuwe geloofsgemeenschap

4 ook al heeft hij de Heer driemaal verloochend. In de christelijke gemeenschap is niet de mannetjesputter de sterke man. In de christelijke geloofsgemeenschap is degene die veel vergeven is de meest bruikbare figuur. Vergeving is niet: we praten er niet meer over. Of: zand erover! In de christelijke gemeenschap wordt het verleden overwonnen door de nieuwe kans die je krijgt en een nieuwe intentieverklaring van diegene die die nieuwe kans krijgt. Vergeving betekent, dat je de kans krijgt het verkeerde weer recht te buigen en het kwaad in iets goeds om te zetten. Het evangelie van Johannes loopt uit op de scheppende kracht van het Woord, dat niet alleen doorwerkt in Jezus, maar ook in zijn volgelingen. Zij worden zo per definitie een leergemeenschap. In de liefde, van fileo naar agapè ben je niet snel uitgeleerd! Jezus stelt de vraag over de liefde aan zijn leerling. Wij zijn zeker niet beter dan hij. Jezus stelt ons dezelfde vraag over de liefde over de dood heen. Het is een kernvraag: de liefde als enig teken van de opstanding die duurzaam is. Het is schokkend, de schok van de opstanding, dat Jezus het pastoraat verbindt met de liefde: de opstanding betekent niet dat je je aan de Opgestane moet hechten omdat Hij je zoveel doet, maar dat Hij je verwijst naar belangeloze liefde naar de ander toe: wees dan een herder voor mijn schapen! De liefde als bron van herderlijke zorg. En dan denk ik niet allereerst aan dominees en pastores, maar aan ons allemaal: wij die op de een of andere manier zorg dragen voor anderen, in onze familie of vriendenkring, buren, bekenden

5 maar ook onbekenden: armen, vluchtelingen, wie zorg nodig hebben. Ook in ons gemeentewerk: zorg voor de dienst, de liturgie, het gebed, muziek en zang, de zorg voor het woord van God (dat het ons ongehinderd bereikt ), zorg voor elkaar, de gemeenschap, een hartelijk kopje koffie. Heb je mij meer lief dan alle anderen? Zo niet: blijf van mijn kudde af! Overweldig de ander niet met jouw zorg die zomaar bemoeizucht kan zijn. Tracht de ander niet met jouw normen vast te zetten. Simon, herder van allen, heb je mij lief? Voor Simon kunnen we onze eigen naam invullen. Wat is liefde: het vervolg maakt het duidelijk. Liefde is een weg gaan die je zelf niet altijd wilt gaan, maar die je van de ander uit aangereikt wordt. Liefde is het zwaartepunt verleggen naar de ander. Liefde is het einde van de zelfliefde. Kom en volg mij krijgt Petrus te horen. Niet jij omgord jezelf, nee, je zult omgord worden. In dat teken zal jouw leven staan en in dat teken ook jouw zorg. Kom en volg mij, maak God groot door uit de liefde te leven. Ga de weg van de liefde, en wees zo getuige van mijn dood en verrijzenis. Volg mij, leg je eigengereidheid en je angst om jezelf te verliezen nou eens af. Laat je leiden door wat die ander echt van je nodig heeft. Dat is de bron van mijn gemeenschap. De kern van alle pastoraat. Zorg voor de ander vanuit de liefde; een grotere liefde dan wie zijn leven geeft voor de ander is er niet. In die zorg voor mijn mensen, de gemeenschap, kom en volg mij.

6