NIEUWSBRIEF december 2016 FIJNE KERSTDAGEN EN EEN GOED 2017

Transcriptie

1 Secretariaat: Anna Paulownaplein RC Goes Tel.: info@delevendedelta.nl Internet: KvK Zeeland: Rabobank Oosterschelde: NL84 RABO NIEUWSBRIEF december 2016 FIJNE KERSTDAGEN EN EEN GOED 2017 U hebt al enige tijd geen Nieuwsbrief ontvangen, maar dat betekend niet dat we stil hebben gezeten. In tegendeel. In deze editie willen wij u graag informeren over enkele onderwerpen die onze bijzondere aandacht hebben gehad. Aan de organisatie van een (openbare) donateurbijeenkomst eind februari /begin maart 2017 met enkele toonaangevende sprekers wordt gewerkt. U krijgt daarvoor tijdig een uitnodiging 1

2 Dan kunt u ook een update van ons beleidsdocument "Zorgen over de Westerschelde" tegemoet zien! HYDROBIOGRAFIE WESTERSCHELDE Op 24 februari 2016 ontvingen wij het volgende verzoek van het College van Rijksadviseurs (CRa) in Den Haag: "Het CRa neemt samen met een aantal kennispartners uit Vlaanderen en Nederland het initiatief om een zogenaamde hydrobiografie te ontwikkelen van het Schelde estuarium. Deze biografie beschrijft en verbeeldt de ontwikkelingsgeschiedenis van de regio, met nadruk op de fysieke interventies en interacties tussen mensen en het natuurlijk systeem in de loop der eeuwen. De in formatie die in deze hydrobiografie wordt vastgelegd, levert gedeelde inzichten op over de achtergrond van de bestaande landschappelijke structuren en over de waarden daarvan. Dat inzicht plaatst de actuele opgave over de Schelde als blijvend bevaarbaar groot water en als ecologisch reservoir in een historisch perspectief. Het levert waarden en beelden op die kunnen bijdragen aan een groter draagvlak en acceptatie voor de problematiek in deze regio. Daarnaast en bovendien kan dit inzicht worden ingezet als een bouwsteen voor visie- en strategieontwikkeling, zoals die in het brede discours van de Vlaams Nederlandse Schelde Commissie (VNSC) plaatsvindt". Stichting De Levende Delta werd verzocht om medewerking om samen met andere gebiedskenners van de Schelde en omgeving, de contouren, omvang en hoofdlijnen van zo'n hydrobiografie te gaan verkennen op het gebied van de waterstaatkundige ontwikkelingsgeschiedenis. Na ampele overweging heeft ons bestuur daarover contact gezocht met de heer Ir. W(il).B.P.M. Lases uit Tiel die vanuit zijn studie, beroepsmatige achtergrond en specifieke belangstelling daarvoor, bijzonder goed ingevoerd is en als expert op dit gebied wordt gezien. Hij toonde zich bereid om als adviseur namens Stichting De Levende Delta aan deze verkenning deel te nemen. Wij zijn hem daarvoor erkentelijk! De Rijksadviseur voor Land en Water wil de historie van de Westerschelde zo goed als mogelijk in een kaartenatlas vastleggen om als basisdocument voor verdere activiteiten, studies e.d. dienstbaar te kunnen zijn. Op 23 november 2016 is deze "Atlas" tijdens het Scheldesymposium in Antwerpen door de Rijksadviseur Prof. Ir. Eric Luiten, hoogleraar Cultuurhistorie en Ontwerp aan de TU Delft, gepresenteerd. Als voorbereiding op de realisatie van deze biografie heeft hij een gemengde Vlaams- Nederlandse expertbijeenkomst met mensen vanuit verschillende invalshoeken in Roosendaal georganiseerd, en tevens nog een expertbijeenkomst met Vlamingen belegd in Antwerpen, om zich voor dit project te laten voeden. Namens De Levende Delta heeft dus Ir. Wil Lases aan de eerste bijeenkomst deelgenomen en heeft aansluitend daarop nog de nodige nadere gegevens aan de Rijksadviseur verstrekt. 2

3 Enkele belangrijke aspecten die hij heeft ingebracht zijn: - De uitnodigingsbrief van de Rijksadviseur aan de deelnemers van de expertbijeenkomst had als aanhef: "Vrienden van de Schelde". Hoewel de VNSC stimuleert om de Westerschelde en de Zeeschelde (getijrivier), Schelde te gaan noemen, is door hem met klem ingebracht dat de Westerschelde een zeearm is met een beetje rivierwater en géén rivier De Schelde. Ontpolderen is geen ruimte voor de rivier, maar extra ruimte voor de zee! - De historische ligging van de dijken en de asymmetrie van het getij, zorgen voor de instandhouding van het meergeulen stelsel. Ontpolderingen kunnen dat stelsel juist aantasten. Veranderingen in het meergeulen stelsel, hebben andere oorzaken. - De diepte van de Westerschelde is de laatste 50 jaar verruimd door: - verlies aan zand als gevolg van de verdiepingsrondes; - de zandwinning (meer dan 100 miljoen m3); - en de verruimingswerkzaamheden in de Zeeschelde. Dit, ondanks het feit dat de Noordzee veel slib aan de Westerschelde leverde! De verschuivingen in de estuariene natuur zijn met name daaraan te wijten. - De militaire onderwaterzetting van 75 % van Zeeuws-Vlaanderen eind 16e eeuw, heeft de Westerschelde met name in het oosten sterk doen uitschuren. Daardoor gingen door veel te sterke stroming, polders verloren die nu nog als platen herkenbaar zijn in de Westerschelde. Ook de getijstroming heeft zich daardoor sterker ontwikkeld, waardoor het Kreekrak een echt wantij werd. Wel reageerde de Noordzee op de terugwinning van de onder water gezette polders op de te ruim geworden Westerschelde, met de levering van zand. Tussen 1875 en 1950 nog met 100 miljoen m3! - Vóór 1970 werd de Zeeschelde vanuit de Westerschelde niet (merkbaar) verzilt. De eerste verdiepingsronde van 1970 had wezenlijke invloed op de verdere verzilting met een toename van 1g CI'/I (zoutgehalte Noordzee 19 g CI'/I) bij de Hedwigepolder. In 2005 was de zoutindringing op de Zeeschelde al voorbij Zwijndrecht(B). - Aan een stormvloedkering in de monding van de Westerschelde, met een afhandeling van de diep stekende schepen aldaar, valt in de toekomst waarschijnlijk niet te ontkomen! Door in de Westerschelde en de Zeeschelde maatregelen voor een natuurlijke evenwichtige ontwikkeling te nemen die ook voor de toekomst nodig zijn, kan men nog wat tijd kopen om een dergelijke kering rustig voor te bereiden. Dit betekent géén nieuwe verdiepingsronde meer; het zand en slib dat verloren wordt aan de Zeeschelde, strategisch terugstorten; definitief stoppen met de zandwinning (dus ook die zandwinning die elders in het systeem gecompenseerd wordt); en het aanbrengen van zandbuffers op platen in de verschillende cellen van de Westerschelde voor plaatuitbreiding. De consequentie is wel méér baggeractiviteit en slim terugstorten. Een 3

4 stormvloedkering zorgt in open toestand ook voor een demping van het getij. Dit heeft een positief effect op de benodigde zwaarte van de dijken en de landinwaartse verzilting. Een stormvloedkering zorgt voor de meest duurzame oplossing van dit gewenste ecosysteem. Ga er verder niet aan sleutelen en laat het verder aan de natuur zelf over! Op den duur bestaat de kans dat men tot een volledige kering over moet gaan. Antwerpen zou zich de noodzaak af moeten gaan vragen noodzaak om diep stekende schepen in de monding af te gaan handelen. Hier hadden de natuurorganisaties al lang op in moeten steken! DE VEILIGHEID VAN RIJNMOND-DRECHTSTEDEN EN DE BIJDRAGE VAN ZEELAND Een groepje Delta-ingenieurs die verantwoordelijk waren voor het ontwerp en de bouw van de Oosterschelde kering en de Maeslantkering, heeft enige tijd geleden in een brief aan de Tweede Kamer kritisch commentaar geleverd op het Regeringsbesluit over het Waterbeleid. Deze kritiek betreft zowel de veiligheid als de zoetwatervoorziening en is neergelegd in het inmiddels bekende "Plan Spaargaren". Stichting De Levende Delta heeft vanaf het begin de visie die in dit plan is neergelegd omarmd. In haar beleidsdocument "Zorgen over de Zuidwestelijke Delta" van januari 2016 is hiervan gemotiveerd melding gemaakt. Op ons verzoek heeft Ir. Frank Spaargaren in de onderstaande samenvatting de actuele status van (de visie achter) dit plan nader uiteengezet. "Klimaatscenario s gaan er vanuit dat de zeespiegel gaat stijgen. Ook moeten we rekenen op zwaardere regenval, maar er kunnen ook periodes met langdurige droogte en hogere temperaturen optreden. De regering wil tijdig maatregelen treffen, zodat we niet verrast worden. De Deltacommissaris werkt sinds 2000 in breed verband aan plannen. De hoofdopdracht is: hoe houden we Nederland veilig en hoe zorgen we er voor dat er voldoende zoetwater beschikbaar is. Het gebied Rijnmond-Drechtsteden is qua veiligheid het meest kwetsbaar. Daar treffen hogere zeestanden en grotere rivierafvoeren elkaar. De Maeslantkering in de Nieuwe Waterweg wordt gesloten bij een storm. Ook de Haringvlietsluizen zijn dan gesloten. Indien deze situatie samenvalt met een hoge rivierafvoer, loopt de rivier in een gesloten badkuip zonder afvoer. In het gehele gebied van Rotterdam tot het Haringvliet lopen de waterstanden op. Hoe langer de storm duurt, hoe hoger de waterstanden. Bij lage rivierafvoeren worden de Haringvlietsluizen gesloten en wordt de gehele rivierafvoer via de Nieuwe Waterweg naar zee geleid. Daarmee wordt de indringing van zout zeewater zoveel mogelijk tegengegaan. Niettemin kan de verzilting doordringen tot inname punten voor drinkwater, bij voorbeeld bij Gouda. De verzilting van de lage gebieden van west Nederland vormt een toenemend probleem. 4

5 Eind 2015 heeft de Regering op voorstel van de Deltacommissaris besloten de veiligheid van het Rijnmond-Drechtsteden gebied te verzekeren met de Maeslantkering. Deze kering is rond 2070 afgeschreven en wordt dan vervangen door een nieuwe kering. Als de waterstand achter de keringen te hoog oploopt, wordt het Volkerak-Zoommeer als extra berging ingezet. In de zoetwater problematiek wordt voorzien door wateraanvoer vanuit meer oostelijke rivierdelen naar knelpunten, onder anderen waar drinkwater wordt ingenomen. Ook delen van Brabant worden op deze manier van zoetwater voorzien. Voor Schouwen- Duiveland en de Bevelanden wordt geen voorziening getroffen voor de aanvoer van zoet water. Voor het tegengaan van de verzilting van laag gelegen gebieden worden geen maatregelen genomen. Onze visie kan als volgt worden samengevat: 1. De veiligheid. Het risico dat de waterstanden achter gesloten keringen te hoog oplopen is te groot. In de Nieuwe Waterweg wordt een sluiscomplex aangelegd met daarnaast een spuimiddel en een groot gemaal. Bij hoge rivierafvoeren wordt met dit gemaal ( ca m3/s) de Lekafvoer naar zee gepompt. De waterstanden bij Rotterdam en omgeving blijven dan ruim 1,5 m onder die bij de oplossing met de Maeslantkering. De extra opvang capaciteit van het Volkerak- Zoommeer zet geen zoden aan de dijk. Het levert een verlaging van de waterstanden op het Haringvliet op van ca. 0,2 m. Bij Dordrecht is het effect nul. In ons voorstel wordt via het Volkerak-Zoommeer lozing op het veel grotere Oosterschelde bekken voorzien. In de Philipsdam komt een doorlaatwerk. De schuiven van de Stormvloedkering worden op laag water voor de storm gesloten, zodat het Oosterschelde bekken maximale berging kan leveren. Dit levert een verlaging van de waterstand bij Dordrecht op van ca. 1,0 m en op het Haringvliet/Hollandsdiep van ca. 0,6 m. Een mooie bijdrage van Zeeland aan de veiligheid van Rijnmond-Drechtsteden. 2. Falen van de Maeslantkering. Ieder kunstwerk heeft een kans op falen. Denk maar aan bruggen die niet meer open of dicht gaan of waarvan de sterkte te kort schiet. De faalkans van de Maeslantkering is becijferd op 1 keer in de honderd sluitingen. Bij de huidige zeestand wordt de kering eens in de 10 jaar gesloten. Hij faalt dus eens in de 1000 jaar. Bij oplopende zeespiegel wordt de kering, ergens tussen 2050 en 2100, vijf keer per jaar gesloten. Hij faalt dan dus eens in de 20 jaar. Naar onze mening volstrekt onacceptabel. Achter de Maeslantkering wonen nu mensen buitendijks. Een ernstig onderschat probleem. De Overheid acht zich niet verantwoordelijk. Hetzelfde geldt voor de Waterschappen. Buitendijks wonen is eigen risico. Sluizen met een dubbel stel 5

6 deuren hebben een faalkans van praktisch nul en wonen ook deze mensen veilig. Hetzelfde geldt voor de industriële buitendijkse activiteiten. 3. Zoetwatervoorziening. Door de aanleg van sluizen in de Nieuwe Waterweg wordt indringing van zout water grotendeels voorkomen. In droge zomers met een lage rivierafvoer kan dit zoete water in Nederland breed worden ingezet, in plaats van zoutindringing via de Nieuwe Waterweg tegen te gaan en naar zee weg te stromen. Het IJsselmeer, dat de omliggende gebieden van zoetwater voorziet, kan van extra zoetwater worden voorzien. Het Volkerak-Zoommeer, dat in onze visie zoet blijft, kan worden doorgespoeld met een relatief klein deel van de beschikbare rivierafvoer zodat de waterkwaliteit goed blijft. 4. Scheepvaart. Een plan met sluizen in de Nieuwe Waterweg is ook door de Deltacommissaris onderzocht. In 2012 is dat plan op voornamelijk economische gronden verworpen. De stagnatiekosten voor de scheepvaart ten gevolge van sluizen waren extreem hoog. Daarnaast was en is het havenbedrijf Rotterdam mordicus tegen sluizen. In ons sluizen plan zijn de effecten op de scheepvaart opnieuw onderzocht. De sluizen zijn oostelijk van de Maeslantkering gesitueerd en laten dus de toegang naar de havens van de Maasvlakte en Europoort volledig vrij. Ondernemers in de haven zien de zeescheepvaart naar de oude Stadhavens steeds verder afnemen. Activiteiten worden verplaatst naar de diepe westelijke havens. Zij tillen dus minder zwaar aan sluizen dan het Havenbedrijf. Verder blijkt bij een toenemend aantal sluitingen van de Maeslantkering, de stagnatiekosten daarvan even groot of groter te worden dan die van sluizen. Tenslotte: Het Havenbedrijf is bang dat sluizen leiden tot afname van de zeevaart. Vergelijken we Rotterdam echter met Antwerpen, dan blijkt dat de container aanvoer in Antwerpen stijgt, hoewel de afhandeling achter sluizen plaatsvindt. In Rotterdam is er vrije toegang naar de Europoort havens, maar neemt de aanvoer van containers af. Hoezo hebben de sluizen een negatief effect? De binnenvaart zal de sluizen moeten passeren. Daarmee is 30 tot 45 minuten gemoeid. De gemiddelde verblijftijd/wachttijd van binnenvaart schepen in de haven is uur. Misschien kan daar eerst wat aan worden gedaan, in plaats van het maken van een halszaak van minuten. Omdat het Volkerak-Zoommeer zoet blijft en er bij hoge afvoeren water naar de Oosterschelde moet worden afgevoerd, worden de Volkeraksluizen verwijderd. Hierdoor wordt het grootste gedeelte van de stagnatie door sluizen in de Nieuwe Waterweg gecompenseerd. 6

7 5. Het milieu. Er is een sterke lobby voor het zo zout mogelijk houden dan wel maken van de afgesloten zeearmen en de Nieuwe Waterweg. Samen met het Havenbedrijf verzetten zij zich tegen het sluizen plan. Ook het Volkerak- Zoommeer moet zout worden. De Combinatie van Beroepsvissers heeft schriftelijk laten weten een groot aantal voordelen te zien in het sluizen plan. Het opent de mogelijkheid via vismigratie- voorzieningen de visstand op het Haringvliet, het Volkerak-Zoommeer en de Oosterschelde te verbeteren. Onze brief aan de Tweede Kamer heeft geleid tot de motie Geurts, waarin de minister wordt verzocht het sluizen plan opnieuw te onderzoeken. Het resultaat van dit onderzoek is dat de minister en de Tweede Kamer hebben besloten de optie sluizen als volwaardige oplossing terug op de agenda te zetten. Nu is de vraag aan de orde wanneer de keuze tussen de (vervanging) van de Maeslantkering of het sluizen plan moet worden gemaakt. Gezien de voorbereidingstijd en de bouwtijd neemt de minister het standpunt in dat rond 2050 een besluit moet worden gemaakt. Wij hebben in een tweede brief aan de Kamer vastgelegd dat rond 2050 de veiligheid onvoldoende wordt. Daarnaast zien we het gevaar dat de zoetwatervoorziening in de knel komt. Wij vinden dat de keuze rond moet worden genomen, zodat de sluizen er in 2050 kunnen liggen. Unaniem aangenomen moties in de Algemene Vergadering van het Waterschap Hollandse Delta en het Hoogheemraadschap Delfland ondersteunen onze visie. Ook LTO Nederland doet dat. In de politieke besluitvorming heeft de VVD de positie van het Havenbedrijf gekozen, waarbij de keuze zo lang mogelijk wordt uitgesteld. Het CDA kon geen meerderheid vinden voor een eerder besluit. De minister, die niet terugkeert na de verkiezingen, laat het over aan haar opvolger. Er is dus sprake van een politieke impasse. Het is belangrijk dat belanghebbende partijen er voor zorgen dat de zaak na de verkiezingen aandacht krijgt." PLAN PLEZIER TEN ZUIDOOSTEN VAN BAARLAND?! Stichting De Levende Delta is onaangenaam verrast met het recente bericht in de PZC dat er over wordt gedacht om ten zuidoosten van Baarland mogelijk een 150 ha. groot natuurgebied onder de naam Plan Plevier aan te gaan leggen. Wij zijn van mening dat agrarische cultuurgrond bescherming behoeft en zullen ons blijven verzetten tegen het onttrekken daarvan onder het mom van natuurcompensatie. Voor natuurcompensatie zijn er o.i. aantoonbaar voldoende buitendijkse mogelijkheden voor handen! 7

8 We zullen de verdere ontwikkelingen kritisch volgen en niet schromen om daar waar mogelijk onze kennis en invloed aan te wenden om de realisatie van dit Plan te voorkomen VOORTGANG PLAN PERKPOLDER Wij stellen vast dat de verkoop van gronden voor de ontwikkeling van de beoogde recreatieve voorzieningen en woningen in dit Plan, keer op keer wordt opgeschort. Het lijkt er ook op dat er nog steeds geen sluitende overeenkomst is tussen de provincie en de gemeente Hulst met de partijen die voor de ontwikkeling ervan in beeld zijn. Westelijk Perkpolder wordt opgehoogd. De vraag dient zich aan waar de gigantische hoeveelheid grond (specie) vandaan komt; wat de kwaliteit daarvan is en hoe de financiering daarvan geregeld is? VOORTGANG PLAN HERTOGIN HEDWIGEPOLDER In november 2014 is door een uitspraak van de Raad van State het Rijksinpassingsplan onherroepelijk geworden en het onteigeningsplan ontpoldering Hedwigepolder bij Koninklijk Besluit vastgelegd. In juni dit jaar achtte de rechtbank Zeeland / West-Brabant de onteigening gerechtvaardigd en werd de vordering tot onteigening aan de Staat toegekend. Momenteel loopt er nog een procedure bij de Hoge Raad waarvan de provincie de uitspraak op zijn vroegst in september 2017 verwacht TENSLOTTE NOG EVEN DIT... Als u deze NIEUWSBRIEF via PostNL heeft ontvangen, dan beschikken wij helaas nog niet over uw adres! Maak het ons en u a.u.b. wat gemakkelijker en goedkoper en stuur even uw adres naar: info@delevendedelta.nl Hartelijk bedankt! 8