4 Van de Scherpenberg naar de Baneberg

Transcriptie

1 4 Van de Scherpenberg naar de Baneberg Fragment uit topografische kaart n 28/5-6 met toelating A 1858 van het Nationaal Geografisch Instituut - tel Op bovenstaande kaart staan de waarnemingsplaatsen aangeduid (met volgnummer). De landschapswandeling begint bij de Scherpenberg en eindigt bij de Lijstermolen op de Baneberg. Men kan uitstappen op de parking ten noorden van de Scherpenberg (weg Loker - De Klijte). Daarna rijdt de bus naar de parking bij de Lijstermolen op de Baneberg, waar na de wandeling kan ingestapt worden. Vanaf de Oude Bellestraat (zie kaart hierboven) zijn er drie mogelijkheden om naar de parking aan de Lijstermolen te wandelen: langs 6A, 6B of 6B + 7. Ze zijn alle drie in de opdrachten bij de landschapswandeling voorzien. De keuze is aan de leerkracht (in functie van tijd en opdrachten). Gebruik ook de topografische kaart (met kilometervakken) voorzien als losse bijlage. 79

2 Kleine landschapselementen Voor uitleg over de kleine landschapselementen (KLE) zie bijlagen 15 (De rijkdom aan autochtone bomen en struiken in het Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels) en 16 (De betekenis van KLE). Situeer met onderstaande symbolen de KLE die je tijdens deze wandeling in het landschap ontdekt op het onderstaande kaartfragment van het traject. Let op het onderscheid tussen puntvormige, lijnvormige en vlakke elementen. Duid tevens de gevolgde weg aan! PUNTVORMIGE ELEMENTEN: Alleenstaande boom of knotboom (Veedrink)poel LIJNVORMIGE ELEMENTEN: Holle weg Gemengde haag (meidoorn, sleedoorn, liguster,...) Beek(vallei) met natuurlijke begroeiing Houtkant en (knot)bomenrij Kruidenrijke wegberm VLAKKE ELEMENTEN: Ruigte Fragment uit topografische kaart n 28/5-6 met toelating A 1858 van het Nationaal Geografisch Instituut - tel

3 Grondmonsteranalyse De afwisseling van akkers, weiden en bos op en rond de Scherpenberg maakt dit gebied ideaal voor een vergelijkende grondmonsteranalyse. Neem langs het wandeltraject grondmonsters op een grasland, akkerland en bosgrond. Voor een goede bemonstering worden er ongeveer 20 stalen per stuk land genomen en in een plasticzakje (met vermelding van de plaats) verzameld. Voor verdere behandeling, analyse en besluitvorming: zie Bijlage 8 (Grondmonsteranalyse). 4.1 De Scherpenberg, kennismaking met het landschap Wandel op de asfaltweg (bordje met aanduiding 'Heuvellandroute') naar een plaats bij de zitbank met vermelding 'Vereniging voor Natuur en Stedenschoon' (zie foto hiernaast). De elementen van het landschap Observeer vanaf deze plaats het landschap in westwaartse richting en in oostwaartse richting, zoals op de foto's. Benoem op de twee onderstaandse foto's de waargenomen elementen van reliëf, bebouwing, begroeiing en bodemgebruik. Westwaarts (hellingsbos) Oostwaarts (hoeve) 81

4 Noteer de waargenomen landschapselementen ook in onderstaande vergelijkingstabel. Westwaarts Oostwaarts Reliëf Bebouwing Begroeiing Bodemgebruik Welke verklaring(en) heb je voor het verschil in bebouwing, bodemgebruik en begroeiing tussen deze twee landschappen? Bodem en ondergrond Neem een grondstaal (liefst goed vochtig) en bepaal m. b. v. de techniek 'Bodemsoort bepalen' (zie Bijlage 6) welke grondsoort je hebt. Wellicht vind je ook steenbrokken. Bekijk ze aandachtig (zie ook de foto). Welke zichtbare samenstelling hebben ze? Met welk gesteente hebben we hier te maken? (zie techniek 'Gesteentesoort bepalen', Bijlage 6) Wat valt er op in het stukje steen op de foto? Wat besluit je uit deze waarnemingen van bodem en ondergrond? 82

5 Vegetatie bij bezoek in het voorjaar (bij voorkeur mei) Wat valt er op in het bos op de heuvelhelling? Welke plant bloeit hier zo weelderig? (foto) Krijgen deze planten (op het moment dat ze volop in bloei staan) veel of weinig licht? Waaraan is dat te wijten? Waardoor is er alleen in het voorjaar zo'n overvloedige bloemenweelde? Wat vind je zelf van de aanblik van deze bloeiende heuvelflank? Waarom? Volg het wandelpad ('Uitgezonderd aangelanden') dat over de oostelijke helling van de Scherpenberg voert; je komt uit aan de zuidkant van de heuveltop, bij een witgekalkt huis. Als dit niet mogelijk is volg je de asfaltweg tot aan het huis. 4.2 De Scherpenberg, panorama van de zuidkant Vanop de plaats bij het witte huis heb je een ruim zicht op het landschap in zuidelijke richting. Beleving van het landschap Wat is je eerste indruk bij het bekijken van het panorama? Noteer enkele treffende woorden! Bepaal je eigen belevingsindex van dit panorama (zie Bijlage 2: 'Eigen beleving meten'). Vergelijk je eigen uitkomst met die van anderen. 83

6 Situeren en oriënteren t.o.v. de omgeving Raadpleeg de topografische kaart (losse bijlage) en noteer op onderstaande kaartschets: - met een kruisje: je huidige waarnemingsplaats en je vorige waarnemingsplaats - met een cirkel: de topzone van de Scherpenberg - met pijlen (+ richting benoemen!): de richting naar de Kemmelberg, de Rodeberg, de dorpskern van Loker parking Heuvellandroute VVNS Schat de afstand Scherpenberg - Kemmelberg (Ossuaire). Schat ook het hoogteverschil tussen jouw standplaats en de top van de Kemmelberg. Neem dan de topografische kaart (losse bijlage). Daarop staan kilometervakken en hoogtelijnen. Vergelijk je geschatte afstand en hoogteverschil met de waarden die je op de kaart kunt vaststellen. Ruimtelijke kenmerken van het landschap Vanop de waarnemingsplaats bij het witte huis heb je een ruim overzicht van het landschap tussen Scherpenberg en Kemmelberg. Onderstaande foto toont een deel van dit landschap. In dit landschap kunnen drie zones onderscheiden worden (drie diepteplans): - voorplan (zone 1) - middenplan (zone 2) - achterplan (zone 3) 84

7 Noteer in de tabel de goed zichtbare elementen van het landschap. Doe dit per component en per zone. Componenten Voorplan (zone 1) Middenplan (zone 2) Achterplan (zone 3) Reliëf: - Hellingsgraad - Hoogteverschil - Kamlijn (zone 3) Begroeiing Bebouwing Bodemgebruik Reliëfpatroon (vlakte,heuvel, dal met dalhoofd) Welk verband zie je tussen begroeiing en gebruik? Welk verband zie je tussen begroeiing en reliëf? Omcirkel twee voorbeelden van dit verband op de voorgaande foto en noteer welk verband je vaststelt. Natuur in het landschap Meet je eigen beoordeling van natuurlijkheid van dit landschap (zie techniek: 'Eigen beoordeling van natuurlijkheid meten', Bijlage 4). Foto daterend van omstreeks 1980 Vergelijk het landschap op bovenstaande foto met de huidige toestand van dit landschap. Zet een kruis over de elementen die verdwenen zijn en vul aan met elementen die erbij gekomen zijn. 85

8 Welke lijnvormige KLE zijn er aanwezig in dit landschap? Welke puntvormige KLE zijn er aanwezig in dit landschap? Is de hoeveelheid KLE in dit landschap afgenomen of toegenomen i.v.m (foto)? Welke invloed heeft dit op je beoordeling van de natuurlijkheid van dit landschap? Op de zuidhelling van de Scherpenberg is er een heel specifieke vorm van KLE te herkennen, eigen aan een sterke helling (zie ook foto hiernaast). Teken een reliëfprofiel volgens de lijn op de foto en plaats er de begroeiing op Wat stel je dan vast: - over de vorm van de helling? - over de relatie met de begroeiing? Welke recreatieve mogelijkheden zou jij toelaten in het landschap van Scherpenberg tot Kemmelberg? Omcirkel en verantwoord! Terrasje zitten - wandelen - fietsen - crossen - kamperen - vakantiedorp - sportbeoefening (welke?) - andere:... Bron in een dalhoofd (geologische doorsnede) waarnemingsplaats 7 Diestiaan 6 Bartoon 5 Lediaan Paniseliaan Ieperiaan 86

9 Hoe is de ondergrond in en rond de Scherpenberg samengesteld? Waarop wijzen die kenmerken? (zie genese van het gebied in Deel 1: Voorbereiding) - materiaal: wijst op: - materiaal: wijst op: Arceer op de foto hiernaast (genomen vanop de waarnemingsplaats op de doorsnede vermeld) het deel van het landschap waar het erg nat is (of kan zijn). Let ook op de betonnen ring (in de cirkel). Wat is dat? Waarom is die daar aangelegd? Verklaar het bestaan ervan op een hoogte van 80 m. Landschap en kaart Fragment uit topografische kaart n 28/5-6 met toelating A 1858 van het Nationaal Geografisch Instituut - tel Vergelijk de kaart met het werkelijke landschap en combineer je terreinwaarnemingen (uit de vorige opdrachten) met de hoogtelijnen en andere landschapsaanduidingen op de topografische kaart. Schrijf in de vakjes: heuvel - dal - dalhoofd - bos - weiland - akkerland (3x) - hoeve (3x) - weg Zet deze en de vorige waarnemingsplaats (d.m.v. kruisjes) op de kaart en trek een dikke lijn rond het gebied dat in de voorgaande opdrachten onderzocht werd. Teken ook een rechte lijn waarlangs de geologische doorsnede (vorige bladzijde) werd getekend. 87

10 Met welke woorden typeer je dit landschap? (zie techniek 'Landschap typeren', Bijlage 5) - volgens gebruik en inrichting: - volgens de schikking van de landschapselementen: - volgens de afmetingen van de landschapselementen: - volgens ontstaan van het reliëf: Maak m.b.v. de schetsen duidelijk hoe de heuvel en het dalhoofd ontstaan zijn. Kruidenrijke (weg)bermen Observeer de samenstelling van de vegetatie van de verschillende bermen. Meerdere opnamen maken de resultaten natuurlijk betrouwbaarder. Voor uitleg zie techniek 'Plantenopname in een kruidenrijke (weg)berm', Bijlage 11. Noteer je resultaten in het opnameformulier voor vegetatiekartering van Bijlage 11. Ook voor de naverwerking van de resultaten verwijzen we naar deze bijlage. In welke groepen zou je de door jou onderzochte bermen of weiden onderbrengen? Wat kun je er uit afleiden voor wat betreft het beheer? 88

11 4.3 De holle weg aan de Scherpenberg Vanaf het witte huisje ga je verder langs de asfaltweg tot je rechts kunt afdalen in een holle weg. De foto hiernaast toont de toestand in mei Vul de foto aan met (eventuele) veranderingen naar het huidige beeld. De witte stippellijn op de foto hiernaast toont het oorspronkelijke reliëfniveau. Teken met een volle zwarte lijn de huidige dwarsdoorsnede van de weg. Wat stel je vast t.o.v. het oorspronkelijk niveau? Loopt de lengteas van deze holle weg horizontaal of hellend? Breng de beide voorgaande vaststellingen in verband met het ontstaan van de holle weg. Als de erosie hier jaarlijks 1 cm bodem wegneemt, hoe lang is de vorming van deze holle weg dan reeds bezig? Van de oorspronkelijk zeer rijke flora en fauna op de flanken van de holle wegen blijft door gebrek aan (aangepast) beheer nog maar weinig over... Toch loont het nog best de moeite om één van de holle wegen op ons traject aan een ecologisch onderzoek te onderwerpen. Er zijn twee mogelijkheden: deze holle weg of die aan de Baneberg (Plaats 6A). Onderzoek naar de ecologie van de vegetatie op verschillende plaatsen in de lengte van de holle weg Bij het ecologisch onderzoek van de plantengroei bepalen we enkele abiotische factoren (lichtintensiteit, temperatuur en vochtigheid van de bodem, humusgehalte en ph-waarde van de bodem), gecombineerd met een plantenopname. 89

12 Voor de technieken voor het bepalen van de abiotische factoren en de opnametabel ervan verwijzen we naar Bijlage 12. De plantenopname kan op dezelfde manier gebeuren als voor de wegbermen (zie hoger). De resultaten worden op eenzelfde opnameformulier genoteerd (Bijlage 11). In een naverwerking kunnen de opnamen en de gedane metingen gecombineerd worden tot een interessant ecologisch geheel. Voor de uitwerking hiervan verwijzen we naar Bijlage 13 ('Ecologie van de holle weg'). Onderzoek van de fauna Terwijl het vegetatie-onderzoek doorgaat, kan ook aandacht besteed worden aan het dierenleven. Gebruik hiervoor opnieuw Bijlage 13, waarin ook een opnametabel voor fauna-elementen voorzien is. Waardering van de holle weg Bepaal de waarderingsindex voor de onderzochte holle weg aan de hand van Bijlage 3. Hoe zie je de toekomst van deze holle weg? Omcirkel je keuze en verantwoord: Behouden in huidige staat - asfalteren - bebouwen - afschermen - gebruiken als (vul zelf in)... 90

13 4.4 Op weg naar Loker, gebruik van het landschap Vervolg je weg op de asfaltweg richting Loker tot aan een hoeve met veedrinkput (zie foto hiernaast voor het bepalen van de correcte waarnemingsplaats). Noteer deze waarnemingsplaats op de kaartschets bij plaats 2 op p. 84. Hoeve Noteer op de foto welke gebouwen van de hoeve oud zijn en welke recent (let op bouwwijze en materialen). Vormt het geheel van gebouwen een harmonieus geheel? Verantwoord! Indien je vindt van niet: wat is een mogelijk alternatief? Bodem Neem een handvol goed vochtige grond van het veld langs de weg. Bepaal de bodemsoort m.b.v. techniek 'Bodemsoort bepalen', Bijlage 6. Bodemgebruik De foto hiernaast geeft een zomers beeld van het landschap. Noem je dit een open of gesloten landschap? In welke mate wordt het landschap in deze omgeving gebruikt voor de natuur, de landbouw (akkerland - weiland), de recreatie, andere gebruikersvormen? Schat het gebruik als een deel van de oppervlakte die daarvoor in aanmerking komt. Stel dit voor op het cirkeldiagram. 91

14 Leg een verband tussen dominerend gebruik en bodem. Natuur in dit landschap Duid op elk van de drie foto's van plaats 4 aan welke de elementen voor natuurlijk biologisch leven van planten en dieren in dit landschap zijn (omcirkel de elementen). Noteer ze. Wat stel je vast i.v.m. de aanwezigheid van 'natuur' in dit landschap? Omcirkel! De natuurelementen domineren / zijn beperkt tot KLE Leg uit: dit natuurelement (op de foto hiernaast) is een relict. Veedrinkpoelen Een vergelijkende studie van twee poelen als leefmilieu kan best een interessant beeld geven van de onderlinge verschillen in voorkomen van soorten. Kies bv. een goed onderhouden en een verwaarloosde poel. Technieken: zie wateronderzoek in de Warande. 92

15 Knotbomen (knotwilgen) Om knotbomen als leefgemeenschap te bestuderen, maak je gebruik van Bijlage14. Wat stel je vast i.v.m.: - de variatie van de plantengroei op de onderzochte knotten? - de invloed van de verspreidingswijze op het voorkomen van bepaalde plantensoorten? - de variatie van het dierlijk leven op/in de onderzochte knotbomen? - de precieze plaats van voorkomen van dieren op/in de knotbomen? - de onderzochte abiotische factoren binnen en buiten de knotbomen? 93

16 4.5 Uitzicht op een bronbos (Vijvervelde) Ga verder in de richting van Loker tot bij het eerstvolgende kruispunt (zie foto). Bekijk hier de ligging van de weg t.o.v. het algemeen niveau van het landschap. Wat stel je vast? In de bermen kan je de aanwezigheid van kruiden en bloemen onderzoeken. Wat stel je vast? Welk verband leg je tussen beide voorgaande vaststellingen? Even voorbij dit kruispunt kijk je vanaf de weg in zuidelijke richting (zie foto). Welke specifieke reliëfvorm herken je? Markeer die met een dikke lijn op de foto. Welke vegetatie komt daarin voor? Welke beek heeft hier één van haar bronnen? (zie topografische kaart als losse bijlage) Let wel: de site is niet toegankelijk! Daarom vind je hieronder enkele foto's die de toestand ter plaatse tonen. Dalhoofd in de site Vijvervelde Bron (in de cirkel) en aangepaste vegetatie Vergelijk de toestand van dit dalhoofd met het dalhoofd op de zuidkant van de Scherpenberg: - waarin komen ze overeen? - waarin verschillen ze? 94

17 Welke aardkundige en ecologische waarde heeft de site ten opzichte van het omgevende landschap? (zie ook techniek 'Waardering bepalen', Bijlage 3) - aardkundige waarde: - ecologische waarde: In welke mate vind je het verantwoord dat een dergelijke site voor bezoekers wordt afgeschermd? Je vervolgt je weg richting Loker. Aan de grote weg steek je over (let op het verkeer!) en neem je de kleine asfaltweg aan de overkant: de Oude Bellestraat. Het is een oude weg in de richting van het stadje Belle. Dit is de Vlaamse naam voor Bailleul, dat net over de grens met Frankrijk ligt, in het zogenaamde Frans-Vlaanderen (een deel van Vlaanderen dat in de 17de eeuw bij Frankrijk werd gevoegd). Vanop de Oude Bellestraat kun je rechtstreeks naar de parking aan de Lijstermolen op de Baneberg gaan. Daartoe neem je even voorbij het volgende kruispunt de landweg aan de rechterkant (waarnemingsplaats 6A). Je kunt ook de Oude Bellestraat blijven volgen tot aan het volgende kruispunt (waarnemingsplaats 6B). 4.6A De holle weg bij de Baneberg Wandel een eindje in de holle weg tot op een plaats die overeenkomt met de foto. Welke indruk maakt het geheel op je? Teken een dwarsdoorsnede van deze holle weg, inbegrepen de 'aankleding' met vegetatie. Voor het onderzoek van de holle weg: zie de holle weg aan de Scherpenberg (4.3). Zoek een plaats op zoals het beeld op de foto hieronder. Duid op de foto het oorspronkelijk niveau van het landschap aan (dikke lijn). 95

18 Waaraan zie je dat zo'n holle weg een erosieve insnijding (erosiegeul) is in het oorspronkelijk oppervlak? Welke bodemmaterialen tref je aan op zo'n wand (soort, kleur,...)? Waardering van de holle weg Zoek terug je quoteringen op voor de waardering van de holle weg aan de Scherpenberg (zie 4.3). Kopieer ze in onderstaande tabel. Quoteer dan op een totaal van 5 punten de verschillende waarderingen voor deze holle weg aan de Baneberg. Vergelijk beide quoteringen met elkaar. Het kan gebeuren dat je vindt dat je quoteringen bij de Scherpenberg onderschat of overschat zijn in vergelijking met je waardering bij deze holle weg. Pas ze eventueel aan. Holle weg Scherpenberg Holle weg Baneberg Belevingswaarde /5 Aardkundige waarde /5 Cultuurhistorische waarde /5 Ecologische waarde /5 Recreatieve waarde Quoteer het mogelijk gebruik van deze holle weg, telkens op een totaal van 5 punten: Wandelen /5 Fietsen (ATF) /5 Brommen /5 Motorcrossen /5 4x4 rally /5 Paardrijden /5... /5 96

19 Verantwoord de quoteringen die je gegeven hebt in verband met het gebruik ervan (gebruik je eigen waarnemingen om je antwoorden te staven!). - Wat past wel? Waarom? - Wat past niet? Waarom? Stelling: 'Deze holle weg moet onveranderd blijven!' Ja of neen? Waarom? Wat moet er eventueel aan veranderd worden? Welke aanpassingen in het bestaande landschap vind je nodig of wenselijk ten dienste van het recreatief gebruik dat jij het meest passend vindt? informatiebord - fietsenparking - rustbanken - wegverhardingen - cafetaria - afscherming - andere: B Kruispunt de Vier Winden Als je de Oude Bellestraat blijft volgen kom je aan een kruispunt met 'vier armen'. Hier stond eertijds het cafe 'De Vier Winden', vandaar de naam van dit kruispunt. De waarnemingsplaats is op het kruispunt. Voor een ruimer panorama op het landschap kun je ook de Schomminkelstraat inwandelen (met verkeersteken 'Pas op: wandelaars') tot aan een wit huis: villa 'Ter Hulst'. Na deze opdracht kun je de Schomminkelstraat verder doorlopen tot de Rodebergstraat. Maar er is ook de mogelijkheid om even verder in de Oude Bellestraat een wandelpad te nemen doorheen Ter Hulst (plaats 7), om aldus op de Rodebergstraat uit te komen. Dit laatste is zeker aan te bevelen, als er nog voldoende tijd is. Beleving van het landschap Bepaal je eigen belevingsindex t.o.v. het omringende landschap (zie formulier 'Eigen beleving meten', Bijlage 2). Zijn er storende elementen in het omringende landschap? Zo ja: welke, en waarom storen ze? Beoordeel ook de natuurlijkheid van het omringende landschap (zie formulier 'Eigen beoordeling van natuurlijkheid meten', Bijlage 4). Vergelijk je eigen uitkomsten met die van anderen. Vergelijk ook met de natuurlijkheid bij de Scherpenberg. 97

20 Waardoor wordt de natuurlijkheid in dit landschap positief of negatief beïnvloed? Langs de kant van de weg staan enkele meidoornstruiken. Waaruit leid je af dat het de relicten van een haag zijn? (Lees ook Bijlage 15: 'De rijkdom aan autochtone bomen en struiken in het Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels') Helling en bodemgebruik Kijk op het kruispunt 'De Vier Winden' in de richting van de Rodeberg (foto). Verfijn op de foto de reliëfdoorsnede die met een zwarte lijn is aangeduid. Noteer op de doorsnede het bodemgebruik, evenals de KLE. Zet op de foto een kring rond de bron in de weide. Beide zijden van dit dal (de 2 rechthoeken op de foto) vertonen een ander landschapsbeeld. Vul volgende tabel in: Welke verschillen? Linkerzijde (= richting...) Rechterzijde (= richting...) Welke gevolgen? Waaraan zijn de gevolgen merkbaar? Het bodemgebruik in het (op de foto) afgebeelde gebied is niet overal in overeenstemming met de hellingen in het reliëf. Duid met XXXX enkele voorbeelden aan. Wat is het gevolg voor de bodem? 98

21 Bodemerosie Tijdens jouw wandeling langs de Oude Bellestraat en doorheen Ter Hulst (zie verder) kan je, afhankelijk van het weer en het seizoen, duidelijke sporen van bodemerosie waarnemen. Bekijk onderstaande foto's, genomen op het einde van de maand december (1999), na enkele dagen met veel regen. Welke tekenen van bodemerosie heb je tijdens de wandeling in het landschap ontdekt? Kruis ze aan bij de foto's. Welke zijn de (vier) erosiebevorderende factoren in dit landschap (af te leiden uit jouw waarnemingen)?

22 Traditioneel landschap Je kunt best gaan staan ter hoogte van de witte villa met de naam 'Ter Hulst', tevens de naam van het landschap ten zuiden van deze waarnemingsplaats. Zorg dat je onderstaande beelden waarneemt. Kijkrichting Vier Winden en Loker Kijkrichting Ter Hulst Vergelijk het landschap in de richting Ter Hulst (zuid) met het landschap in de richting Loker (oost). Ter Hulst Vier Winden - Loker Reliëf (effen - oneffen) Opgaande begroeiing (veel - weinig) Bewoning (verspreid - gegroepeerd - lint) Gebruik (akkerland - weiland - gemengd) Indeling (kleinschalig - grootschalig) TYPERING: (open landschap - gesloten landschap - bocagelandschap - coulissenlandschap) Als je weet dat alleen 'Ter Hulst' nog vrij getrouw het traditionele landelijk landschap vertoont, welke wijzigingen heeft het overige landschap in de loop der jaren ondergaan? Probeer een paar oorzaken voor die landschapsevolutie te bedenken (historisch, economisch,...) Wat vind je trouwens zelf van die ontwikkeling? 100

23 4.7 Wandeling doorheen Ter Hulst Blijf vanaf het kruispunt De Vier Winden de Oude Bellestraat volgen. Neem even verder rechts een wandelpad, dat doorheen het traditioneel ogende landschap van Ter Hulst voert. Dit landelijk pad komt uit op de Schomminkelstraat, die rechtsaf naar de Rodebergstraat leidt. Het pad biedt vooral de gelegenheid tot directe kennismaking met het landschap. Op het einde van het wandeltraject is er bovendien een uitgestrekt panorama in de richting van de Kemmelberg, van Nieuwkerke en Bailleul (Fr.). Tijdens de wandeling over het pad doorheen Ter Hulst noteer je de zichtbare elementen van het landschap op onderstaand kaartschema, gebruik makend van de aangegeven symbolen. Plaats deze elementen ook op het lengteprofiel van hetzelfde traject (onder de kaart). 101

24 Als je op het hoogste punt van het wandelpad gekomen bent, hou je halt. Overloop dan eerst de waarnemingen, die je deed langs het doorlopen traject. Beleving van het landschap in TER HULST Bepaal je eigen belevingsindex voor het wandeltraject doorheen het landschap van Ter Hulst (zie formulier:'eigen beleving meten', Bijlage 2). Vergelijk je eigen uitkomsten met die van anderen. Vergelijk ook met je belevingsindex bij De Vier Winden. Zijn er storende elementen in het landschap langs dit traject? Zo ja, welke? Waardoor storen ze? Beoordeel ook de natuurlijkheid van het landschap langs het wandeltraject (zie formulier: 'Eigen beoordeling van natuurlijkheid meten', Bijlage 4). Vergelijk je eigen uitkomsten met die van anderen. Vergelijk ook met de natuurlijkheid bij De Vier Winden. 102

25 Kenmerken van het landschap in Ter Hulst Welk reliëf heb je waargenomen tijdens je wandeling doorheen Ter Hulst (zie ook de topografische kaart als losse bijlage)? Omcirkel: heuvel - vlakte - vallei - dalhoofd Welke landschapsvormende processen hebben in het landschap langs dit traject een belangrijke rol gespeeld? Omcirkel: ontstaan van een bron - erosie - afzetting - spontane plantengroei - aanplant en beheer - landbouw Welke relatie reliëf - bodemgesteldheid heb je vastgesteld langs dit traject? Welke relatie reliëf - begroeiing of bodemgebruik heb je vastgesteld langs dit traject? Welke relatie bodem - begroeiing of bodemgebruik heb je vastgesteld langs dit traject? Welke specifieke biotopen levert de combinatie van reliëf, water en bodem in dit landschap op? Welke begroeiing komt er met de verschillende biotopen overeen? (Vul volgende tabel in) Biotoop (met reliëf, water en bodem) Begroeiing Hoe typeer je het landschap van Ter Hulst in zijn geheel (meerdere antwoorden mogelijk)? Omcirkel: natuurlandschap - half natuurlijk landschap - cultuurlandschap - gesloten landschap - open landschap 103

26 Oriënteren Op het hoogste punt van het wandeltraject kun je genieten van een uitgestrekt panorama, tot in Frankrijk. Kemmelberg Loker Nieuwkerke Bailleul Douvebeek Beek naar Douvebeek Op de foto van het panorama zijn enkele plaatsen aangeduid. Wijs ze aan in het landschap! Relaties in het landschap Welke reliëfelementen herken je in het voorliggende landschap? Teken (lijnen) en benoem ze op de foto (hierboven). vallei (welke vorm?) - waterscheidingslijn (welke vorm?) - heuvel (welke vorm?) - heuvelkam Duid op de foto hierboven ook (met een kringetje) minstens twee plaatsen aan, die als goed voorbeeld gelden voor - een duidelijk verband tussen reliëf en begroeiing - een duidelijk verband tussen reliëf en gebruik. Leg dan uit waarom je deze plaatsen als goede voorbeelden voor het verband van reliëf met begroeiing en bodemgebruik beschouwt. Wat verderop naar het zuidwesten ligt de Douvevallei. Zie de topografische kaart als losse bijlage. Waarmee stemt deze vallei overeen? 104

27 Waar zie je in het voorliggende panorama elementen in het landschap, die gelijkenis vertonen met de hierboven afgebeelde voorbeelden? Duid ze met een dikke zwarte kring aan op de overzichtsfoto op vorige pagina. Waardering van het landschap Blijf nog even op het panoramapunt van de wandeling doorheen Ter Hulst staan. Met de volgende quoteringslijsten bepaal je een eigen waardering ten opzichte van de gehele wandeling doorheen Ter Hulst, zowel wat het eigenlijke wandeltraject betreft als wat betreft het panoramisch zicht op het einde van deze wandeling. Quoteer de aanwezige landschapswaarden telkens op 5 punten (zie Bijlage 3 voor verduidelijking). Verantwoord je quoteringen op basis van je eigen waarnemingen in het landschap! - esthetische belevingswaarde /5 omdat - aardkundige waarde /5 omdat - cultuurhistorische waarde /5 omdat - ecologische waarde /5 omdat 105

28 Quoteer het (op basis van je quoteringen van de aanwezige landschapswaarden!) te verantwoorden gebruik - van het pad doorheen het landschap van Ter Hulst: natuurontwikkeling /5 omdat wandelen /5 omdat fietsen (ATF) /5 omdat paardrijden /5 omdat motorcrossen /5 omdat...?... /5 omdat - van het omgevende landschap: natuurontwikkeling /5 omdat kamperen /5 omdat bungalowpark /5 omdat sportterrein /5 omdat landbouw /5 omdat woonwijk /5 omdat...?... /5 omdat Daal vervolgens van het uitzichtpunt af naar de asfaltweg (Schomminkelstraat), die je rechts opgaat naar het kruispunt met de Rodebergstraat. Onderweg passeer je aan je rechterkant een gerestaureerde boerderij (zie topografische kaart). 106

29 4.8 Recreatie en horeca op de Baneberg - Rodeberg Wandel naar het kruispunt van de Schomminkelstraat met de Rodebergstraat en ga dan verder naar rechts op het voetpad langs de Rodebergstraat tot op de Rodeberg. Daar kun je rechts de parking aan de Lijstermolen bereiken. Welke recreatieve voorzieningen bemerk je in het landschap van de Baneberg en de Rodeberg? Noteer op de kaart (hieronder) met kruisjes (X) de horecazaken, met bolletjes (0) de andere toeristische of recreatieve voorzieningen die je zelf waarneemt (kabelbaan, zwembad, ruiterschool,...). Fragment uit topografische kaart n 28/5-6 met toelating A 1858 van het Nationaal Geografisch Instituut - tel Wat zoekt een recreant in dit landschap? Duid aan met een waarderingscijfer van 1 tot 5 (het meest gezochte krijgt 5). - sportbeoefening (hoe?) - natuurbeleving (wat?) - schoonheid van het landschap (waardoor?) - winkelen (welke?) - horecazaken (waar?) Welk stadium van toeristische ontwikkeling zou je geven aan de Rodeberg (zie Bijlage 7: 'De toeristische ontwikkeling van een regio bepalen')? Pas de milieu-index toe (zie Bijlage 1: 'Milieu-index voor steden en dorpen'). Wat besluit je? Kwalificeer vanuit het belangenconflict (socio-economisch belang tegenover landschapswaarden en natuurbehoud) een lijst van 10 vormen van verstoring. Geef elk van de onderstaande situaties een quotering tussen 1 en 10, hoogste quotering voor de grootste verstoringen.... /10 Vervalsen van streekeigen vegetaties met exoten en sierplanten... /10 Lawaaioverlast door elektronisch versterkte muziek, luidsprekers... /10 Afgraven van hellingen en toppen tot vlakke bouw- en parkeergronden... /10 Lozen van afvalwaters in de bronbeken... /10 Permanente verkeersdrukte (vooral in weekend)... /10 Bodemerosie en vegetatievernietiging (bodemvegetatie en struiken) door overbetreding. 107

30 ... /10 Verstoring van de fauna (broedvogels, kleine zoogdieren, amfibieën en reptielen) in de omgeving... /10 Sluikstorten en zwerfafval... /10 Visuele verontreiniging van landschappen en uitzichten door hoge of opvallende gebouwen, lintbebouwing... /10 Vernietiging van de oorspronkelijke vegetaties door bouwwerken, parkings, terrassen, nutsvoorzieningen,... Toerisme en recreatie zijn echter elementair om deze streek ontwikkelingskansen te bieden. Welke basismaatregelen zou je, als beleidsverantwoordelijke, treffen om de toeristische activiteiten hier met de landschappelijke kwaliteiten te verzoenen? (Beknopte omschrijving aan de hand van de 5 'zwaarste' wantoestanden uit de lijst). Venster op het landschap van de West-Vlaamse Heuvels De wandeling eindigt op de parking aan de Lijstermolen. Aan de bosrand heb je een samenvattend panorama op het landschap vanop de Rodeberg in de richting van de Kemmelberg. Welke elementen dragen bijzonder bij tot de aantrekkingskracht van dit landschap (zie foto)? -welke lijnen? -welke vormen? -welke kleuren? 108

31 Op het einde van de landschapsverkenning tussen Scherpenberg en Rodeberg past een algemene waardering van het landschap, dat tijdens deze wandeling werd geobserveerd. Quoteer je eigen beleving ten opzichte van het beschouwde landschap: - op esthetisch gebied (schoonheid, aantrekkelijkheid,...).../10 - op gebied van natuurlijkheid (emotionele natuurbeleving).../10 Quoteer je eigen waardering ten opzichte van het beschouwde landschap: - op gebied van zijn aardkundige waarde.../10 - op gebied van zijn cultuurhistorische waarde.../10 - op gebied van zijn ecologische waarde.../10 Quoteer je eigen schatting van de waarde (het nut) van het beschouwde landschap: - voor het leveren van opbrengsten en inkomen in de landbouw.../10 - voor het bieden van inkomen uit recreatieve diensten.../10 109