Nationaal verkeerskundecongres 2014

Transcriptie

1 Nationaal verkeerskundecongres 2014 Het imagoprobleem voorbij; promotie van de driewielfiets voor ouderen kent alleen maar winnaars Gerda van Leeuwen (Auteur is werkzaam bij Blijf Veilig Mobiel) Annemiek Waterborg (Auteur is werkzaam bij ANBO-Blijf Veilig Mobiel) Samenvatting Het bevorderen van het gebruik van de driewielfiets zorgt minder voor ongevallen op de fietspaden en wegen waarbij oudere fietsers betrokken zijn, minder kosten ook in de gezondheidszorg en meer welzijn en zelfstandigheid voor ouderen zelf. De ontwikkeling van een veilige mobiliteit voor ouderen krijgt een forse boost door ontwikkeling van een trendy driewielfiets voor ouderen of het promoten van de ombouw van de eigen e-bike naar een driewielfiets. Het imagoprobleem zal verdwijnen ook als de gewone rijwielhandel na verloop van tijd, net als bij de e-bike, winst ziet in het verkopen van trendy driewielers voor ouderen of de ombouw propageert van e-bike naar driewielfiets. Door toename van het aantal fietsende ouderen tot 2040 vraagt dit wel om acceptatie door de ouderen, aanpassing van de omgeving, met name op de fietspaden, maar ook aanpassingen aan de fietsen zelf. Trefwoorden Imagoprobleem, driewielfiets, fietsongevallen, ouderen, veiligheid 1

2 Het imagoprobleem voorbij; promotie van de driewielfiets voor ouderen kent alleen maar winnaars. De vergrijzing blijft de komende decennia toenemen en daarmee het aantal verplaatsingen van ouderen in het verkeer. De komende jaren zal vooral het aandeel jarigen sterk stijgen en vanaf 2025 neemt ook de groep 80- plussers sterk toe (de dubbele vergrijzing). De jarigen vormen de groep waarin op dit moment de meeste slachtoffers vallen bij verplaatsingen - vooral bij fietsongevallen. Veel ouderen stappen daarna niet meer op de fiets. De driewielfiets voor ouderen is voor een aantal ouderen dé oplossing voor dit probleem. De ontbrekende schakel in de mobiliteitsketen van ouderen. Nut/noodzaak van het stimuleren van de driewielfiets Het bevorderen van het gebruik van de driewielfiets zorgt minder voor ongevallen op de fietspaden en wegen waarbij oudere fietsers betrokken zijn, minder kosten ook in de gezondheidszorg en meer welzijn en zelfstandigheid voor ouderen zelf. Zo kan het gebruik van de scootmobiel worden opgeschort of mogelijk zelfs niet nodig zijn. Dat bespaart met name gemeenten veel geld en levert gezondheidswinst op voor ouderen, die gewoon verkeersdeelnemer blijven in plaats van een gehandicaptenvervoermiddel gebruiken. Wat is een driewielfiets Een driewieler is een vervoermiddel met 3 wielen. Een gewone fiets met een wiel extra. Het grootste voordeel van een driewielfiets is dat deze niet kan omvallen. Er zijn heel veel verschillende typen en modellen. De driewielfiets voor volwassenen is in Nederland al tientallen jaren in gebruik als vervoermiddel voor mensen met een beperking of mensen die hun evenwicht niet (meer) kunnen bewaren op een gewone fiets. Door verstrekking op indicatie en financiering via AWBZ of Wmo kreeg de fiets in Nederland het stempel van een gehandicaptenfiets en heeft daarmee een groot imagoprobleem. In andere Europese landen, bijvoorbeeld Engeland, speelt dit imagoprobleem nauwelijks. Imago s kunnen worden opgekrikt. Dat blijkt uit de ontwikkeling van de e-bike, die nu zeker niet alleen meer voor ouderen aantrekkelijk is. De driewielfiets is tot op dit moment voornamelijk verkrijgbaar via speciale leveranciers van hulpmiddelen en de daarbij behorende winkels. Voor veel ouderen is dit een drempel om de fiets te gaan gebruiken. 2

3 Het voordeel van 3 wielen is de grotere stabiliteit. Dat is voor mensen met een beperking of problemen met hun evenwicht een groot voordeel. Ook hoeft er bijvoorbeeld veel minder vaak af- en opgestapt te worden. Een driewielfiets is even lang als veel gewone fietsen. Uiteraard zijn ze allemaal breder maar nooit breder dan een scootmobiel en zeker minder breed dan een bakfiets. Sommige ontwerpen zijn langer dan een gewone fiets maar nooit langer dan een bakfiets, een scootmobiel of een brommobiel. De ruimte die een driewielfiets op het fietspad inneemt is dus vergelijkbaar met die van een scootmobiel, kinderbakfiets, brommer of snorfiets. De benodigde ruimte voor parkeren is gelijk aan een gewone fiets of ligfiets cq scootmobiel. Al rond 1850 introduceerde Batavus een fiets met 2 wielen achter. Deze was gebaseerd op een paardenkoets. Daarnaast kent iedereen de kinderfietsjes met 3 wielen, de (kinder)bakfietsen, de fietstaxi s in Amsterdam. Een fiets met drie wielen is dus niets nieuws. Op dit moment is er geen betrouwbare informatie over het aantal driewielfietsen in Nederland. De veronderstelling is dat het eerder zal gaan om duizenden dan 10-duizenden. Het zal meer zijn dan het aantal bakfietsen (beperktere doelgroep) en meer dan het aantal brommobielen (neemt af), maar veel minder dan het aantal scootmobielen. Nederland heeft ruim 19 miljoen berijdbare fietsen. We zijn een echt fietsland. Het aantal fietsende ouderen zal de komende jaren toenemen (dubbele vergrijzing). Ouderen ontdekken de gezondheidswinst, de kostenbesparing en willen minder afhankelijk zijn. Deze fietsende ouderen gaan gebruik maken van dezelfde fietspaden of wegen. Het aantal scootmobielen zal verminderen omdat gemeenten steeds vaker een forse eigen bijdrage vragen. Ouderen zullen een alternatief zoeken bijvoorbeeld in de driewielfiets (eventueel met trapondersteuning) of hun eigen omgebouwde e-bike. De verwachting en doelstelling van BVM is dat het aantal driewielfietsen fors gaat toenemen om bovengenoemde redenen. De driewielfiets vervangt de scootmobiel niet, maar is een stap eerder in de keten van gewone fiets/e-bike naar scootmobiel. Eventuele noodzakelijke aanpassingen aan de driewielfiets kunnen uit de Wmo worden betaald. De gemeente bespaart dan de kosten voor een fiets. Conclusie De ontwikkeling van een veilige mobiliteit voor ouderen krijgt een forse boost door ontwikkeling van een trendy driewielfiets voor ouderen of het promoten van de ombouw van de eigen e-bike naar een driewielfiets. Het imagoprobleem zal verdwijnen ook als de gewone rijwielhandel na verloop van tijd, net als bij de e-bike, winst ziet in het verkopen van trendy driewielers voor ouderen of de ombouw propageert van e-bike naar driewielfiets. Door toename van het aantal fietsende ouderen tot 2040 vraagt dit wel om aanpassing van de omgeving, met name op de fietspaden, maar ook aanpassingen aan de fietsen zelf. Aanpassingen die zich terugbetalen door vermindering van het aantal ernstige verkeersslachtoffers onder deze doelgroep en toenemende gezondheidswinst. Promotie van de driewielfiets voor ouderen kent dus alleen maar winnaars. Discussiepunten: 3

4 De huidige fietspaden zijn berekend op snelle toename van het aantal driewielfietsen. Imagoverbetering zal, net als bij de e-bike, na verloop van tijd het aantal driewielfietsen ( en omgebouwde e-bikes) onder ouderen doen toenemen wegens praktische overwegingen. Er moet een speciale e-bike worden ontwikkeld voor senioren. De driewielfietsombouwmodule moet bij de verkoop meteen als mogelijkheid worden genoemd. Het aantal driewielfietsen zal harder stijgen dan het aantal bakfietsen; dit vraagt aanpassing aan de fietsparkeervoorzieningen en de aansluiting op het openbaar vervoer. Er moet een evenwichtstest voor fietsende ouderen worden ontwikkeld om de juiste fiets te kunnen kiezen. Fabrikanten en ondernemers in de rijwielbranche moeten een grotere rol gaan spelen bij imagoverandering van de driewielfiets en de e-bike voor ouderen met ombouwmodule. Zij zijn daarmee in staat om het aantal ongevallen met fietsende ouderen te verminderen. Voorzieningen en oplossingen in de infrastructuur moeten ontwikkeld worden mét inbreng van de doelgroep(en) hierbij (i.c. de fietsende ouderen). Fietspaden moeten mede door het toenemende aantal ouderen, daar waar mogelijk een normale en een snelle rijbaan kennen. Discussiepaper wordt gepresenteerd op het NVC in de vorm van een PowerPointpresentatie 4

5 Verdere informatie en digitale producten Ook zijn producten te bestellen bij 5