Aansluiting arbeidsrecht op WW, ZW en WIA PROF. MR. WILLEMIJN ROOZENDAAL (VU)

Transcriptie

1 Aansluiting arbeidsrecht op WW, ZW en WIA PROF. MR. WILLEMIJN ROOZENDAAL (VU)

2 Programma WW: Eerste werkloosheidsdag Verwijtbare werkloosheid Passende arbeid ZW/WIA Ontslagpositie zieke werknemer Verweer tegen ontslag WW, ZW en WIA na ontslag

3 Systematiek WW Voorwaarden ontstaan recht - Werknemer (art. 15 jo. art. 3 t/m 8) - Werkloosheid (art. 16) - Wekeneis of referte eis 26 uit 36 (art. 17 en art. 17a) Duur: afhankelijk van arbeidsverleden (art. 42) Geldend maken recht Procedurele verplichtingen: - informatieplicht (art. 25); meewerken aan controle (art. 26) Verplichtingen gericht op beperking verzekerd risico - Voorkomen verwijtbare werkloosheid, passende arbeid aanvaarden, geen benadelingshandeling plegen (art. 24 WW)

4 Duur en hoogte WW Duur naar huidig recht (art ) Basisuitkering 3 maanden Verlenging mogelijk tot maximaal 38 maanden afhankelijk van arbeidsverleden - Voldoen aan 4 uit 5 eis Hoogte (art. 47) 2 maanden 75% dagloon, daarna 70%

5 Duur vanaf 1 januari 2016 (WWZ) Vanaf 2016 vertraagde opbouw - Arbeidsverleden tot 10 jaar: 1 maand uitkering per jaar - Arbeidsverleden vanaf 10 jaar: 0,5 maand uitkering per jaar - Maximum van 24 maanden ipv 38 - Aanvulling in cao? Overgangsperiode: Verkorting uitkeringsduur stapsgewijs vanaf 2016 tot 2019 ( A-B) (A= jaren arbeidsverleden; B= aantal kwartalen na 2016) Verkorting geldt alleen voor na 1/1/16 ontstane rechten: minstens 6 maanden gewerkt

6 Einde arbeidsovereenkomst en WW Het kan lonen het einde van de a.o. uit te stellen onder doorbetaling van loon: Om aan de referte eis te voldoen (bij herintreders of nulurencontract bv) vereiste: 1 arbeidsuur per week in 26 uit 36 weken Om aan de 4- uit 5 eis te voldoen: 208 uur loon in kalenderjaar voorafgaand aan de eerste werkloosheidsdag dus over het jaar heen tillen Om tot een hoger dagloon te komen wordt berekend over laatste jaar Maar let op bij hervatting arbeid vanuit WW: na half jaar werken is WWZ-korting van toepassing

7 Art. 1a Begrip arbeidsuur Onder arbeidsuur wordt verstaan: a) uur waarover een werknemer inkomen uit arbeid heeft ontvangen of b) uur waarover een werknemer recht heeft op inkomen uit arbeid Samenhang met art. 7:628 BW

8 Werkloosheidsbegrip art. 16 lid 1 Beschikbaarheid voor arbeid > In staat en bereid zijn > ja, tenzij duidelijk en ondubbelzinnig niet beschikbaar > bv. CRvB 3 september 2014 en 2 oktober 2013 Relevant arbeidsurenverlies > minstens 5 uur of helft arbeidsuren verloren > arbeidsurenverlies afzetten tegen het gemiddeld aantal gewerkte uren in de laatste 26 weken daaraan voorafgaand Arbeidsurenverlies is verlies van betaalde uren (art. 1 a)

9 Einde a.o. en toch uitstel WW: Fictieve opzegtermijn art. 16 lid 1 jo. Art. 1a jo. Art. 2 Gelijkstellingsregeling Kern: door toepassing f.o. is er tijdelijk geen arbeidsurenverlies Toepassing van de fictieve opzegtermijn betekent dat werknemer gedurende die periode niet werkloos wordt geacht: recht gaat later in NB Werknemer komt tijdens de fictieve opzegtermijn wel in aanmerking voor uitkering op grond van de Ziektewet (art. 7 onder b jo. art. 29 lid 2 onder d, ten tweede, ZW)

10 Fictieve opzegtermijn Wanneer van toepassing? beëindiging van de dienstbetrekking - door opzegging of - wederzijds goedvinden zonder inachtneming van een termijn ten minste gelijk aan de bij opzegging rechtens geldende termijn wn krijgt een vergoeding mee

11 Fictieve opzegtermijn Schadeloosstelling of vergoeding wegens het beëindigen van de dienstbetrekking wordt (voor zover toereikend) gelijkgesteld met arbeidsuren over het niet in acht genomen deel van de rechtens geldende termijn Indien daarover recht op loon zou hebben bestaan

12 Fictieve opzegtermijn A B C Ontbinding/ beeindingsovk/ opzegging gelijkstelling A-B= door rechter of partijen in acht genomen termijn A-C= rechtens geldende termijn B-C= fictieve opzegtermijn (mits vergoeding toereikend)

13 Rechtens geldende termijn Art. 7:672 BW (afhankelijk van wie initiatief neemt) > Bij beëindigingsovereenkomst: termijn werkgever Aanzegtermijn van art. 7:672 lid 1 BW werkt door (USZ 2001/106) Individueel of collectief overeengekomen afwijkingen werken door (USZ 2003/54; RSV 2003/103)

14 Fictieve opzegtermijn civielrechtelijke opzegtermijn Bv. Overgangsrecht 45+-ers Flexwet (USZ 2001/106) Toepasselijkheid buitenlands recht (USZ 2004/337) Afwijking in strijd met art. 7:672 BW (USZ 2012/253); zie ook HR 1/5/15

15 Startpunt opzegtermijn Voor vaststelling fictieve opzegtermijn wordt de dienstbetrekking geacht te zijn opgezegd op: - datum schriftelijke beëindigingsovereenkomst - indien mondeling overeengekomen, laatste dag van dienstbetrekking Art. 2 Gelijkstellingsregeling arbeidsuren (ltst wijz. 2015)

16 Fictieve opzegtermijn en WWZ Bij ontbinding neemt kantonrechter opzegtermijn in acht (671b lid 8 BW) - voor ontbinding is f.o. niet meer relevant Fictieve opzegtermijn nog steeds relevant bij beëindigingsovereenkomst en opzegging zonder inachtneming juiste termijn Transitievergoeding wordt niet toegerekend

17 Vergoeding wegens beëindiging Ruim uitleggen; ook vergoedingen in natura en periodieke aanvullingen (evt. herberekenen USZ 2003/227) Niet eronder vallen aanspraken ontstaan tijdens dienstbetrekking (zoals vakantiedagen) I.v.m. beëindiging i.v.m. werkloosheid (USZ 2006/47: bovenwettelijke periodieke uitkering bij werkloosheid kan niet worden gelijkgesteld) Transitievergoeding wordt niet meegenomen

18 Benadelingshandeling Indien de vergoeding ontoereikend is om de fictieve opzegtermijn te overbruggen gaat het WW-recht eerder in. Maar het afzien van het recht op een (toereikende) vergoeding kan benadelingshandeling zijn (art. 24 lid 5) In dat geval gaat het recht op uitkering lopen, maar wordt de uitkering niet uitbetaald gedurende fictieve opzegtermijn (art. 7 jo. 2 lid 5 Maatregelenbesluit) Zie ook Beleidsregels art. 24 en 27 WW

19 Geldend maken van het recht WW-verplichtingen: - voorkomen verwijtbare werkloosheid (art. 24 lid 1 onder a) - passende arbeid zoeken, behouden en aanvaarden (art. 24 lid 1 onder b) - werkloosheidsfondsen niet benadelen (art. 24 lid 5) - inschrijving als werkzoekende en meewerken aan re-integratie (art. 26)

20 Verwijtbare werkloosheid Art. 24 lid 1 onder a: de wn. moet voorkomen dat hij verwijtbaar werkloos wordt Verwijtbaar werkloos worden: > Art. 24 lid 2 onder a WW (a-grond) ontslag dringende reden en > Art. 24 lid 2 onder b WW (b-grond) eigen ontslagname

21 Verwijtbare werkloosheid I A-grond (art. 24 lid 2 sub a) Grond voor ontslag is een dringende reden als bedoeld in art. 7:678 BW + Verwijtbaar aan de werknemer Sanctie: art. 27 lid 1: blijvend gehele weigering of, bij verminderde verwijtbaarheid, max 26 weken helft uitkering. Aanpassing door inkomensverrekening WWZ!

22 A-grond: dringende reden? CRvB 18 februari 2009 USZ 2009/68 niet de route maar de reden is van belang. UWV heeft zware onderzoeks/motiveringsplicht. In navolging HR: - objectieve dringendheid - subjectieve dringendheid (onverwijldheid) - proportionaliteitstoets (ernst gedrag, persoonlijke omstandigheden) ( + verwijt aan werknemer) Eigen beoordeling UWV, kan verschillen van kantonrechter. Indicaties: snelle beëindiging, geen vergoeding, ontbinding wegens dringende reden; tegenstrijdige verklaringen

23 Verwijtbare werkloosheid II B-grond (art. 24 lid 2 sub b) Beëindiging door of op verzoek werknemer Voortzetting redelijkerwijs van de werknemer te vergen (eigen ontslagname) Sanctie: art. 27 lid 1: blijvend gehele weigering of, bij verminderde verwijtbaarheid, max 26 weken helft uitkering. Aanpassing sanctie WWZ!

24 B-grond Uitgangspunt: initiatief werknemer levert verwijtbare werkloosheid op Uitzonderingen o.a.: -verhuizing partner waarmee reëel en aantoonbaar belang is gemoeid -ondanks herhaalde aanmaning niet-betalen loon

25 A of B? UWV-Beleidsregels art. 24 en 27 WW Uitgaan van initiatief werkgever: - als na onderzoek nog onduidelijk is wie initiatief heeft genomen - einde dienstbetrekking wegens bedrijfseconomische redenen.

26 A of B? Soms materieel beoordelen: USZ 2010/49; USZ 2011/205; USZ 2013/258 ontslag op eigen verzoek als sluitstuk van de onderhandelingen: niet het formele ontslagbesluit, maar de feiten en omstandigheden die tot het ontslag hebben geleid doorslaggevend Zie echter ook: USZ 2013/197: als werknemer kan kiezen tussen (a) op eigen verzoek met vergoeding of (b) niet op eigen verzoek zonder vergoeding, is die keuze beslissend. Wie het initiatief heeft genomen voor de onderhandelingen, doet niet ter zake.

27 Verplichtingen beperking verzekerd risico - voorkomen verwijtbare werkloosheid (art. 24 lid 1 onder a) - passende arbeid zoeken, behouden en aanvaarden (art. 24 lid 1 onder b)

28 Passende arbeid Art. 24 lid 3: alle arbeid die voor de krachten en bekwaamheden van de werknemer is berekend, tenzij aanvaarding om redenen van lichamelijke, geestelijke of sociale aard niet van hem kan worden gevergd. Richtlijn passende arbeid 2008: - na half jaar zakken in niveau, loon, arbeidstijd, - na 1 jaar verder zakken

29 Passende arbeid lid 3 WW: in eerste 6 mnd uitkering: aansluiting bij laatste arbeid; daarna alles passend (voor 35-minner: meteen alles passend) Besluit passende arbeid WW en ZW 2014: eerste zes maanden aansluiten bij niveau (HBO/MBO/ VmO/LO) Reistijd niet meer dan 2 u per dag Min 70% laatstverdiende loon/gebruikelijke loon bij die functie (art. 4 lid 3 besluit) Samenhang met nieuw systeem inkomensverrekening

30 Werkhervatting tijdens WW Voor WWZ - om recht op WW te houden moest werknemer werkloos blijven: beschikbaar en voldoende arbeidsurenverlies - Bij aanvaarden van baan werd aantal arbeidsuren verrekend met uitkering - Drempel voor aanvaarden lager loon

31 Werkhervatting tijdens WW Na WWZ - Bij aanvaarden baan wordt inkomen verrekend met uitkering; bij 87,5 % maandloon, einde uitkering (art. 20 sub c). - Behoud arbeidsurenverlies/bereidheid is niet meer vereist - Omvang arbeidsurenverlies is niet meer maatgevend voor hoogte uitkering; als drempel art. 16 is behaald, kan bij voltijds werkaanvaarding met laag loon toch recht op uitkering blijven bestaan

32 Verplichtingen passende arbeid Verplichtingen van art. 24 lid 1 onder b WW gelden al voor intreden werkloosheid (USZ 2005/148) Bv. Sollicitatieplicht geldt bij geregelde ontbinding vanaf datum indienen verzoekschrift (USZ 2005/328). Extra relevant in WWZ: 669 lid 1, herplaatsingsplicht Ontslagregeling art. 9 lid 3: passende arbeid moet aansluiten bij opleiding, ervaring en capaciteiten

33 24 lid 1 sub b onder 2 Passende arbeid aanvaarden Hierbij gaat het om aanbod van andere dan eigen arbeid (andere omvang of ander werk) Zie bijv.: CRvB LJN: BK2266: werkneemster verliest baan omdat zij niet bereid was noodzakelijke opleiding te volgen en een aanbod van ander passend werk van eigen werkgever weigert Sanctie: blijvende korting uitkering (art. 27 lid 2) Samenhang met wijzigingsleer in civiel recht? (Stoof/ Mammoet)

34 Art. 24 lid 1 sub b onder 3 Passende arbeid behouden Hierbij gaat het om aanbod van eigen arbeid Sanctie: blijvende korting tenzij verminderde verwijtbaarheid, dan max 26 weken de helft, art. 27 lid 1 Zie ook art. 24 lid 7 passende arbeid niet behouden kan alleen een maatregel opleveren als er sprake is van verwijtbare werkloosheid, dwz dringende reden of eigen ontslagname; bij dat laatste hoort ook afslaan aanbod voortzetting

35 Aanvaarden of behouden? CRvB 14 november 2012, USZ 2013/7 Aanvaarden ziet op situaties waarin ander passend werk is aangeboden of door eigen toedoen niet is verkregen, alsook op situaties waarin sprake is van een aanbod de eigen arbeid voort te zetten in een omvang die wezenlijk verschilt van de omvang van de geëindigde dienstbetrekking, mits die verandering in redelijkheid van de werknemer kan worden gevergd Behouden betreft voortzetting van de eigen arbeid in (nagenoeg) dezelfde omvang, bij dezelfde of een andere werkgever

36 Werkaanvaarding en WW Aanvaarden baan met lager loon heeft in WW thans minder gevolgen: - Als is voldaan aan eis arbeidsurenverlies art. 16, is er recht op WW met verrekening inkomsten - Is er geen arbeidsurenverlies, dan geen WW maar wel dagloongarantie bij werkloosheid binnen 54 weken, (mits in die baan met hoger loon minimaal 1 jaar gewerkt) - Het kan lonen om een lage loon-baan voor 5 uren minder te aanvaarden, zodat inkomen wordt aangevuld met WW

37 Systematiek ZW en WIA Loondoorbetaling zieke werknemer 2 jaar (7:629 BW): de wachttijd (art. 23 WIA) ZW vormt vangnet tijdens wachttijd (art. 29 ZW) Na twee jaar Poortwachtertoets (art. 25 WIA): mogelijk max 1 jaar extra loon doorbetalen (loonsanctie, art. 7:629 lid 11 BW) Of : WIA uitkering mits minstens 35% arbeidsongeschikt: IVA (duurzaam en geheel) WGA (herstel nog mogelijk of gedeeltelijk) WGA: eerst loongerelateerd ( WAO + WW referte eis + arbeidsverleden) dan loonaanvulling (mits werk); of vervolguitkering (% minimumloon)

38 Ontslag van de zieke werknemer in de WWZ Kern redelijk ontslag: 669 lid 1: opzegging indien redelijke grond en herplaatsing binnen redelijke termijn in andere passende functie, al dan niet door scholing, niet mogelijk Lid 3: redelijke gronden 38

39 Ontslagregeling Artikel 10: redelijke termijn herplaatsing Hoofdregel: gelijk aan opzegtermijn (lid 1) Bij arbeidsgehandicapten: 26 weken (lid 2) Lid 3: definitie: REA-groep, WIA, voorziening getroffen, recht op ZW ex 29b ZW Zie ook de inleenregeling lid 5

40 Opzegging Art. 7:669 lid 3 sub a en b jo. 671 en 671a BW bij ontbreken instemming toestemming UWV nodig - alleen mogelijk bij grond a (= bedrijfseconomisch) en b (= langdurig verzuim) art. 7 Regeling Ontslagprocedure geen toestemming UWV bij opzegverbod. Opzegverbod bij ziekte: art. 7:670 lid 1 BW Toch opgezegd? Vernietigingsprocedure: art. 7:681 BW

41 Langdurig verzuim Bij UWV 669 lid 1: opzegging indien redelijke grond en herplaatsing binnen redelijke termijn in andere passende functie, al dan niet door scholing, niet mogelijk Lid 3 onder b: na 2 jaar ziekte: - wn niet meer in staat voor bedongen arbeid - herstel binnen 26 weken niet mogelijk en bedongen arbeid niet in aangepaste vorm verricht

42 Ontbinding Art. 7:669 lid 3 sub a t/m h jo. 671b BW Ontbindingsgronden bij ziekte: sub c regelmatig ziek sub e verwijtbaar handelen sub g verstoorde verhouding Art. 671b lid 2 kantonrechter kan verzoek slechts inwilligen indien er aan de voorwaarden voor opzegging bedoeld in art. 669 is voldaan en er geen opzegverbod van toepassing is

43 Uitzonderingen opzegverbod Art. 670a lid 1 BW jo. 660a: Uitzondering voor zieke werknemer: geen opzegverbod tijdens ziekte als de werknemer > zonder deugdelijke grond weigert passende arbeid te verrichten, mee te werken aan re-integratiemaatregelen, op/bijstellen plan van aanpak > En de werknemer schriftelijk is gemaand of het loon is gestaakt met aanzegging 629 lid 7 ( zie ook 671b lid 5) Algemene uitzonderingen: instemming, proeftijd, dringende reden, beëindiging onderneming 670a lid 2

44 Doorbreken opzegverbod Art. 7:671b lid 6 BW: ondanks bestaan van opzegverbod kan toch ontbonden worden, indien: - Het verzoek geen verband houdt met omstandigheden waarop het opzegverbod betrekking heeft (wegensverband); of - Er sprake is van omstandigheden van dien aard dat de arbeidsovereenkomst in het belang van de werknemer behoort te eindigen. > Zie ook art. 671b lid 7: geen verbod bij ziekte na ontvangst ontbindingsverzoek Let op: geen ontbinding meer mogelijk bij opzegverbod ziekte en reden bedrijfseconomisch

45 Wegens veelvuldig verzuim 669 lid 3 onder c: Bij regelmaat niet kunnen werken in bedongen arbeid Voor bedrijfsvoering onaanvaardbare gevolgen Niet gevolg arbeidsomstandigheden wg Binnen 26 weken geen herstel en bedongen arbeid niet in aangepaste vorm Deskundigenoordeel nodig: 671b lid 4 BW. Geen tenzijclausule! Waar ziet het oordeel op?

46 Wegens tekortkoming re-integratie Bij Ktr. 671b lid 5: a. eerst waarschuwen of loonstop na aanzegging en b. deskundigenverklaring vereist Wel tenzij-clausule! 46

47 Verweer tegen ontslag zieke werknemer Voor zieke werknemer is er risico bij akkoord gaan met ontslag: verplichting verweer tegen ontslag *tijdens periode 7:629 lid 1 BW: * tijdens loonsanctie Zo niet, benadelingshandeling (= korting op uitkering) art. 45 sub j ZW: tijdens wachttijd art. 88 lid 1d WIA; tijdens loonsanctie art. 24 lid 10 WW: tijdens loonsanctie

48 Akkoord gaan met ontslag 670a lid 2 sub a en 671 lid 2: Opzegverbod niet van toepassing bij schriftelijke instemming 14 of 21 dagen bedenktijd middels schriftelijke aan werkgever gerichte verklaring herroeping mogelijk UWV heeft 4 weken voor besluit aanvraag ZW te laat voor herroeping. Vernietiging wegens wilsgebrek?

49 Rechtspraak verweerplicht CRvB 4 april 2012, USZ 2012/116 Instemmen met regelmatig bedrijfseconomisch ontslag mag (maar let op: in WWZ geen doorbreking opzegverbod bij bedrijfseconomisch ontslag! Dus mag niet meer!) CRvB, 29 april 2010, USZ 2010/188 Prijsgeven loonaanspraken voor intreden arbeids-ongeschiktheid is geen benadelingshandeling Verweerplicht omvat plicht bodemprocedure aanspannen na verlies kort geding. ECLI:NL:CRVB:2007:BB9546 Beeindigingsovereenkomst kan vernietigd worden wegens misbruik van omstandigheden als werknemer risico niet kende. Hof Den Bosch 1 april 2008, JAR 2008/183 (i.c.: benadelingshandeling)

50 Risico werkgever bij ontslag zieke werknemer Verhaalsanctie (art. 39a ZW): Wn. ziek uit dienst. Als bij overdracht wg -> UWV blijkt dat werkgever niet aan poortwachterregels heeft voldaan verhaalt het UWV het ziekengeld op wg. Max 1 jaar, duur afgestemd op periode van nalatigheid Premiedifferentiatie voor instroom vangnetters in ZW (Bezava) en in WGA - Ook bij proeftijdontslag, oosv, eigen ontslagname.. Mits 1e ziektedag tijdens a.o. of binnen 4 weken na afloop. - Niet voor no-risk polis gevallen

51 Financiering WIA-uitkering Gedifferentieerde premie WGA - Berekend op uitkering WGA loongerelateerd - Daarna berekend op uitkering ter hoogte van vervolguitkering - tot 10 jaar na einde wachttijd Of: Eigen risico dragen als bestuursorgaan - uitkeringen zelf betalen - zelf verantwoordelijk voor reïntegratie - Duur en doelgroep gelijk, ongeacht ontslag

52 Premiedifferentiatie ZW-flex en WGA-flex sinds 2014 Grote werkgevers (> 3 miljoen loonsom): individueel gedifferentieerde premie Middelgrote werkgevers ( ca miljoen loonsom) gedifferentieerde premie gebaseerd op schadelast van de onderneming en de sector. Kleine werkgevers (tot loonsom): sectorale premie gebaseerd op schadelast van de sector. Schadelast: uitkeringen in geval eerste ziektedag tijdens dienstbetrekking of tijdens nawerking art. 46 (4 weken) NB ook in WW eigenrisicodragers: overheidswerkgevers

53 WW-route Hersteldmelding tijdens wachttijd onderdeel van vaststellingsovereenkomst; WW-aanvraag; daarna evt. weer ziek melden (eerste 14 weken WW opsouperen, art. 29d ZW). - als het lukt: geen benadelingshandeling en geen toerekening schadelast - Maar: UWV niet gebonden aan vaststelling eerste/ laatste ziektedag door werkgever of werknemer. Zie bv. USZ 2014/302 maar ook ECLI:NL:RBZWB:2014:8120

54 Afzien van uitkering? - eigenrisicodragers WW: beeindigingsovereenkomst op voorwaarde afzien van WW - Ook mogelijk voor eigenrisicodragers WIA, ZW? - Hoge eisen aan inzicht van werknemer in risico. UWV is niet gebonden aan de afspraak.

55 Bedankt voor uw aandacht!