2 Bijdrage van de faculteit aan het Onderwijsverslag TUE 1991

Transcriptie

1 2 Bijdrage van de faculteit aan het Onderwijsverslag TUE 1991 (Vergelijk Onderwijsverslag TUE 1991) 2.1 Algemeen Deel Kwantitatieve gegevens initieel hoger onderwijs (i.h.o.) Het onderwijs in de faculteit Tabel 2.1 : Overzicht studierichtingen Faculteit Studierichting Regulier Vrije en volledig studierichting Wiskunde en Informatica Technische Wiskunde Wiskunde en Informatica Technische Informatica Technische Informatica. Sinds september 1989 biedt de faculteit ook een verkorte opleiding voor HIO-studenten die een volledige studie hebben voltooid. De opleiding bestaat uit een speciaal programma van één trimester, waarna (bij voldoende resultaat) de deelnemers geacht worden te kunnen instromen in het reguliere programma na de D1-fase. In totaal beslaat het programma twee studiejaren. Voor afgestudeerden van de HTO opleiding Computertechniek is sinds september 1991 een vrijstellingsregeling van kracht. Hierdoor wordt hen de mogelijkheid geboden de studie Technische Informatica in nominaal drie jaar af te ronden. Na het behalen van een aangepast eerste trimester wordt vrijstelling verleend voor alle vakken uit het propaedeutisch jaar en enkele vakken uit het tweede jaar. Vervolgens kunnen deze studenten het volledige normale curriculum volgen vanaf het tweede trimester in het tweede jaar. Afstuderen is mogelijk in alle richtingen binnen de Informatica-opleiding Aantallen eerstejaars Tabel 2.2 : Eerstejaars studierichting instelling verslagjaar (per ) Studierichting Propaedeusefase Overige fasen Totaal m v tot m v tot m v tot Technische Wiskunde Technische Informatica Technische Wiskunde. Bij een vergelijking van de gegevens in tabel 2.1 over 1991 met de gegevens over 1990 en 1989 kan het volgende worden opgemerkt. De forse daling die in 1989 plaats vond, heeft zich niet voortgezet. In 1990 is sprake van een licht herstel, in 1991 wederom van een geringe daling. Het niveau van 1988 is zeker niet bereikt. Technische Informatica. De instroom heeft zich eerst gestabiliseerd en loopt nu terug. Dit is overigens een landelijk verschijnsel. De instroom bij de technische universiteiten lijkt niet zo sterk af te nemen als de instroom bij de algemene universiteiten. Lotgevallen W&I 1991 p.15

2 Aantallen ingeschrevenen Tabel : Ingeschrevenen van de laatste vijf jaar (per ) Studierichting Studenten WO Extraneï Auditoren Totaal Technische Wiskunde Studiejaar m v tot m v tot m v tot m v tot Techn. Informatica Studiejaar m v tot m v tot m v tot m v tot Tabel geeft het aantal ingeschreven wiskunde en informatica studenten aan de TUE voor de studiejaren 1987 t/m 1991 weer, waarbij onderscheid is gemaakt tussen studenten WO, extraneï en auditoren. Bij de studierichting Technische Wiskunde is na een geringe toename van het aantal studenten in 1990 weer een verdere daling te zien. Bij de studierichting Technische Informatica is sinds 1988 een daling waarneembaar. Tabel : Nationaliteit ingeschreven studenten (per ) Studierichting Nederlands Overige m v tot m v tot Technische Wiskunde Technische Informatica Numerieke rendementen In tabel is het propaedeuserendement van de zgn. `curriculum eerstejaars studentenstudierichting-instelling' weergegeven voor de cohorten 86/87 tot en met 90/91 na 1, 1,5, 2 en 3 jaar, waarbij onderscheid is gemaakt tussen mannen en vrouwen. De rendementscijfers hebben dus betrekking op de curriculum eerstejaars studenten aan de TUE die binnen de gekozen studierichting na 1, 2 of 3 jaar hun P-examen behalen. Tabel : Propaedeuse rendement cohorten 1985/1986 t/m 1989/1990 voltijd Studierichting Cohortgrootte Numeriek rendement van de eigen stud.r. Num. rend. Techn. Wisk. na 1 jaar na 1,5 jaar na 2 jaar na 3 jaar onafh. v.d. studier. Cohort m v tot m v tot m v tot m v tot m v tot m v tot 1986/ / / / / Lotgevallen W&I 1991 p.16

3 Studierichting Cohortgrootte Numeriek rendement van de eigen stud.r. Numeriek rend. Techn. Inform. na 1 jaar na 1,5 jaar na 2 jaar na 3 jaar onafh. v.d. studier. Cohort m v tot m v tot m v tot m v tot m v tot m v tot 1986/ / / / / Toelichting: Cohortgrootte in de jaren 1986 t/m 1988 per 31 mei; vanaf het jaar 1989 per 1 december. Rendement na 1 jaar per 1 december; na 1,5 jaar per 1 mei; na 2 en 3 jaar per 31 augustus. Technische Wiskunde. De tabel overziende valt op dat van cohorten 1989/1990 en 1990/1991 na een jaar het P-rendement beduidend hoger is dan van voorgaande cohorten. Van cohort 1989/1990 is het P-rendement na twee jaar 79%. Dit betekent een grote en gewenste toename. In 1989/1990 is gestart met een nieuw curriculum. Het ligt voor de hand deze toename toe te schrijven aan het nieuwe curriculum. Gezien de kleinere instroom in de laatste jaren is dit echter nog voorbarig. Technische Informatica. De generatie 1988 doorliep als laatste het oude propaedeuseprogramma. De studenten werd in voorlichtingsbijeenkomsten herhaaldelijk op het hart gebonden om de propaedeuse bijtijds te halen teneinde met succes het oude doctoraalprogramma te kunnen blijven volgen. Dit verklaart mogelijk de stijging van het rendement na 1 jaar ten opzichte van eerdere generaties. De generatie 1989 doorliep als eerste het nieuwe programma. Het rendement na een jaar van de generatie 1990 is 38%. Wellicht kan dit toegeschreven worden aan het nieuwe programma. Een toename van het rendement kan echter ook veroorzaakt worden door een kwalitatief betere instroom. Tabel : Doctoraalrendement cohorten 1983/1984 t/m 1987/1988 Studierichting Cohortgrootte Numeriek rendement Techn. Wiskunde na 4 jaar na 5 jaar na 6 jaar meer dan 6 jaar Cohort m v tot m v tot m v tot m v tot m v tot 1983/ / / / / Techn. Informatica na 4 jaar na 5 jaar na 6 jaar meer dan 6 jaar Cohort m v tot m v tot m v tot m v tot m v tot 1983/ / / / / Toelichting: Cohortgrootte per 31 mei; rendement per 31 augustus. Het D-rendement van de curriculum eerstejaars studenten (esc) is dusdanig berekend dat het onafhankelijk is van de studierichting waarin het D-diploma wordt behaald. Technische Wiskunde. Uit de tabel blijkt dat het percentage studenten - man of vrouw - dat in 4 jaar het D-examen aflegt vrijwel 0 is. De faculteit heeft besloten een nieuw Lotgevallen W&I 1991 p.17

4 curriculum in te stellen met als voornaamste argumenten: het verbeteren van de interne samenhang en het beter inspelen op de tegenwoordige beroepssituatie. De verwachting is dat na invoering van het nieuwe curriculum het rendement zal stijgen. Overigens kunnen de doctoraalrendementen nog stijgen doordat een aantal studenten een verlenging van de inschrijvingsduur geniet, of in 1991/1992 staat ingeschreven als auditor. Tabel : Doctoraalrendement in relatie tot aantal P-geslaagden Studierichting Cohortgrootte D-rendement van P-geslaagden per 31 augustus van Techn. Wiskunde jaar+3 jaar+4 jaar+5 jaar+6 Cohort m v tot m v tot m v tot m v tot m v tot 1984/ / / / / Techn. Informatica jaar+3 jaar+4 jaar+5 jaar+6 Cohort m v tot m v tot m v tot m v tot m v tot 1984/ / / / Toelichting: Cohortgrootte per 1 december; rendement per 31 augustus. Technische Wiskunde. De cohortgrootte in de studierichting Technische Wiskunde is het aantal geslaagden voor het P-examen met als peildatum 1 december in de aangegeven periode. De studierichting waarin een D-diploma is behaald, hoeft niet gelijk te zijn aan de studierichting waarin het P-diploma is gehaald. De cijfers in deze tabel tonen aan dat een groot percentage van de studenten die voor het P- examen zijn geslaagd hun studie aan de TUE succesvol voltooien. Indien de cijfers uit tabel vergeleken worden met de cijfers uit tabel kan geconcludeerd worden dat het propaedeutisch jaar naast een oriënterende en verwijzende functie ook daadwerkelijk een selecterende functie heeft. Lotgevallen W&I 1991 p.18

5 Tabel : Doctoraalrendement op basis van D-instroom Studierichting Cohortgrootte D-rendement op basis van D-instroom per 31 augustus van Techn. Wiskunde geslaagden (cumulatief in %) na: jaar+3 jaar+4 jaar+5 jaar+6 Cohort m v tot m v tot m v tot m v tot m v tot 1984/ / / / / Techn. Informatica Cohort m v tot m v tot m v tot m v tot m v tot 1984/ / / / / Toelichting: Cohortgrootte per 1 december; rendement per 31 augustus. In deze tabel is de vermelde studierichting, de studierichting waarin het D-diploma is gehaald (of waarin men nu nog is ingeschreven). De populatiegrootte wordt bepaald door het aantal studenten die op 1 december in de betreffende periode met de D-fase zijn begonnen aan de vermelde studierichting. Deze populatie kan dus studenten bevatten die hun P-diploma in een andere studierichting hebben gehaald. In de tabel wordt weergegeven welk percentage van een populatie op de genoemde peildatum het D-diploma wiskunde heeft gehaald. Lotgevallen W&I 1991 p.19

6 Tabel : Relatie tussen studieduur P-fase en studieduur D-fase: Technische Wiskunde Studieduur Studieduur P-fase D-fase P1 P1,5 P2 P>2 Cohort 1983: 46 stud. Propaedeuse # %I # %I # %I # %I Doctoraal # %P # %P # %P # %P %S D D D D> Cohort 1984: 56 stud. Propaedeuse # %I # %I # %I # %I Doctoraal # %P # %P # %P # %P %S D D D D> Cohort 1985: 69 stud. Propaedeuse # %I # %I # %I # %I Doctoraal # %P # %P # %P # %P %S D D D D> Cohort 1986: 64 stud. Propaedeuse # %I # %I # %I # %I Doctoraal # %P # %P # %P # %P %S D D D D> Cohort 1987: 63 stud. Propaedeuse # %I # %I # %I # %I Doctoraal # %P # %P # %P # %P %S D D D D> Lotgevallen W&I 1991 p.20

7 Tabel : Relatie tussen studieduur P-fase en studieduur D-fase: Technische Informatica Studieduur Studieduur P-fase D-fase P1 P1,5 P2 P>2 Cohort 1983: 139 stud. Propaedeuse # %I # %I # %I # %I Doctoraal # %P # %P # %P # %P %S D D D D> Cohort 1984: 140 stud. Propaedeuse # %I # %I # %I # %I Doctoraal # %P # %P # %P # %P %S D D D D> Cohort 1985: 109 stud. Propaedeuse # %I # %I # %I # %I Doctoraal # %P # %P # %P # %P %S D D D D> Cohort 1986: 119 stud. Propaedeuse # %I # %I # %I # %I Doctoraal # %P # %P # %P # %P %S D D D D> Cohort 1987: 165 stud. Propaedeuse # %I # %I # %I # %I Doctoraal # %P # %P # %P # %P %S D D D D> Lotgevallen W&I 1991 p.21

8 Toelichting bij tabel 2.4.5: # = absolute aantallen. P1, P1,5, P2 en P>2 zijn de subcohorten van die studenten die het P-examen na resp. 1, 1,5, 2 en 3 jaar hebben gehaald. D4, D5, D6 en D>6 zijn de studenten die het D-examen na resp. 4, 5, 6 en 7 jaar hebben gehaald. Cohortgrootte per 31 mei. P-rendement na 1 jaar per 1 december; na 1,5 jaar per 1 mei; na 2 en 3 jaar per 31 augustus. D-rendement per 31 augustus. %I = percentage geslaagden voor propaedeuse van totale instroom; %P = percentage geslaagden voor doctoraal van geslaagden voor propaedeuse; %S = percentage geslaagden van totale instroom Afgelegde examens Tabel 2.5 : Aantal met goed gevolg afgelegde examens ( ) Studierichting Propaedeuse Doctoraal m v tot m v tot Technische Wiskunde Technische Informatica Technische Wiskunde. In vergelijking met 1990 daalde het aantal afgelegde propaedeutisch examens slechts zeer gering met 2. Het aantal afgelegde doctoraal examens steeg echter met 12. Technische Informatica. Ten opzichte van 1990 daalde het aantal met goed gevolg afgelegde propaedeutisch examens van 109 tot 85. Het aantal afgelegde doctoraal examens steeg met Kwantitatieve gegevens post-initieel hoger onderwijs (p.i.h.o.) De aio-opleidingen 4-jarige aio's Tabel : Promoties 1991 Aantal 1 e geldstroom 2 e geldstroom 3 e geldstroom intern extern m v tot m v tot m v tot m v tot m v tot m v tot Wisk Inf Noot: De projecten van twee interne promovendi bij informatica werden vanuit de 3 e geldstroom medegefinancierd. Wiskunde. Het aantal promoties is in vergelijking met 1990 gelijk gebleven. De faculteit hoopt door het aantrekken van meer aio's een toename van het aantal promoties te bewerkstelligen. De faculteit heeft de vorm en organisatie van de begeleiding verbeterd door een goede organisatiestructuur op te zetten. Informatica. Het aantal promoties is in vergelijking met 1990 toegenomen. Aan het eind van het verslagjaar waren 26 aio/oio-plaatsen binnen de sector Informatica vervuld, waarvan veertien aio-plaatsen uit de 1 e geldstroom en de centrale beleidsruimte, twee oio-plaatsen uit het SOBU en tien oio-plaatsen uit de 2 e en 3 e geldstroom. De faculteit wil het aantal aio's handhaven op 24 à 30, zodat uit deze pool zes à zeven promoties per jaar tot stand komen. Lotgevallen W&I 1991 p.22

9 De sector Informatica ondervindt geen problemen om de beschikbare plaatsen te vervullen; grotendeels worden hiervoor afgestudeerden van de eigen studierichting Technische Informatica gevonden. Het onderzoek van de promovendi is in vrijwel alle gevallen ingebed in een van de VF-programma's van de faculteit. Het onderwijs aan de 4-jarige aio's vindt gedecentraliseerd plaats in de groepen waarin ze zijn geplaatst. Deze begeleiding kan verschillende vormen hebben, zoals het doen volgen van colleges en seminaria, en geleide literatuurstudie. Mede op grond van de aanbevelingen van de Visitatiecommissie wil de faculteit de controle op de totstandkoming en uitvoering van opleidings- en begeleidingsprogramma's voor aio's intensiveren. aio-netwerken Wiskunde. De faculteit neemt deel aan onderstaande aio-netwerken: I II III Systeem- en regeltheorie: Deelnemende instellingen: RUG, TUD, UT, VUA, TUE Penvoerder: RUG Mathematische Besliskunde: Deelnemende instellingen: alle Nederlandse universiteiten m.u.v. Nijenrode en de Open Universiteit Penvoerder: RUG Stochastiek: Deelnemende instellingen: TUD, RUG, KUN, VUA, EUR, TUE Penvoerder: TUD Tabel 3.2 : aio-netwerken Netwerk Deeln. aio's Deeln. aio's Promoties Aantal deelnemende totaal 1991 TUE 1991 TUE 1991 Instellingen m v tot m v tot m v tot Systeem en regeltheorie Math Besliskunde Stochastiek Toelichting: De genoemde aantallen in deze tabel zijn schattingen; de netwerken hebben een zeker open karakter waardoor moeilijk te bepalen is wie wel, en wie niet meegeteld zou moeten worden. Informatica. De meeste aio's maken deel uit van informele netwerken, zoals onderzoekswerkgroepen en 2 e en 3 e geldstroom-projecten van grotere omvang. De sector Informatica nam in 1991 nog niet deel aan een officieel aio-netwerk. Lotgevallen W&I 1991 p.23

10 Instituut Vervolgopleidingen Ontwerpersopleidingen Tabel : Ontwerpersopleidingen IVO-TUE Opleiding Instroom 1991 Totaal aantal Geslaagd 1991 Deelnemende deelnemers 1991 faculteiten m v tot m v tot m v tot WI WskI/W/Bdk/ECMI TI WskI/E/W CM WskI/N/W/T/W-UT (TUD) ICT E/WskI LBS Bdk/W/WskI Toelichting: WI = Wiskunde voor de Industrie; TI = Technische Informatica; CM = Computational Mechanics; ICT = Informatie- en communicatietechniek; LBS = Logistieke besturingssystemen. Wiskunde. De uitvoering van de opleiding Wiskunde voor de Industrie wordt grotendeels geregeld vanuit de faculteit Wiskunde en Informatica. In de andere twee opleidingen vervult de faculteit een serviceverlenende rol. Informatica. De ontwerpersopleiding Technische Informatica leidt op tot het ontwerpen van gegevensverwerkende systemen voor technische toepassingen. Uitgangspunt hierbij is het streven naar enerzijds een goede theoretische fundering in de vorm van specificatie- en ontwerpmethoden, en anderzijds praktische oefening door het werken aan een groot project. Het aantrekken van voldoende goede cursisten is geen enkel probleem gebleken. Er is een uitstekende samenwerking met het bedrijfsleven, waarbij ook cursussen vanuit het bedrijfsleven worden verzorgd. De gang van zaken stemt hier tot tevredenheid. Lotgevallen W&I 1991 p.24

11 Korte onderzoekersopleidingen Tabel : Korte onderzoekersopleidingen IVO-TUE: n.v.t. Tabel : Herkomst tweejarige aio's IVO-TUE (per ) Opleiding tue tud ut rug rul ruu luw kun kub uva vua eur buit. hbo tot WI TI CM ICT LBS Toelichting: WI = Wiskunde voor de Industrie; TI = Technische Informatica; CM = Computational Mechanics; ICT = Informatie- en communicatietechniek; LBS = Logistieke besturingssystemen. Afstandsonderwijs n.v.t. Post-doctorale beroepsopleidingen IVO-TUE Tabel : Post-doctorale beroepsopleidingen IVO-TUE: n.v.t Lerarenopleiding Wiskunde. De faculteit signaleert dat er een groot tekort aan eerstegraadsleraren wiskunde aan het ontstaan is. De belangstelling van studenten voor de lerarenopleiding wiskunde is gering. Desondanks meent de faculteit de nu beschikbare capaciteit voor deze opleiding te moeten handhaven. De TUE dient hiervoor echter voldoende middelen beschikbaar te stellen. Er is een landelijk stimuleringsbeleid nodig om de instroom in de eerstegraadslerarenopleidingen drastisch te verhogen. Tabel 3.4 : Aantallen afgegeven bevoegdheden in 1991 Opleiding Bevoegdheden m v tot Wiskunde Lotgevallen W&I 1991 p.25

12 Overig post-initieel hoger onderwijs PAO-cursussen Tabel : PAO-cursussen 1991 Opleiding Cursisten Duur Aantal Cursusgeld Samenw. Penvoerder m v tot cursus dagen Comm. database weken 4 ƒ 3.115,= n.v.t. TUE-WskI Informatica. De capaciteit aan cursussen vanwege het PAO-orgaan Informatica lijkt de vraag ernaar te gaan overstijgen. Zo heeft het PAO-orgaan een door de TUE ontwikkelde cursus Computergrafiek in een laat stadium laten vervallen en is overleg met de aanbieders van vergelijkbare cursussen op het gebied van databases nodig gebleken om onnodige concurrentie te voorkomen. Als uitvloeisel hiervan is de PAO-cursus Database systemen in 1991 grondig herzien waardoor het accent van de ontwikkeling van zelfstandige database systemen is verlegd naar integratie van bestaande database systemen. Dit heeft geresulteerd in de cursus Communicerende databases. Post-doctorale cursussen De faculteit voert een stimulerend beleid ten aanzien van de uitbreiding van externe contacten. Wiskunde. Via het Instituut Wiskundige Dienstverlening Eindhoven (IWDE) bestaan veel contacten met het bedrijfsleven en (semi-)overheidsinstellingen. Het IWDE is belast met de acquisitie van contractonderzoek en contractonderwijs. Dit jaar is voor het eerst samengewerkt met PAO-Natuurwetenschappen voor de cursus Inverse problems. Informatica. Er wordt gestreefd naar het beschikbaar stellen van delen van het onderwijsaanbod in de ontwerpersopleiding aan bedrijven of individuen buiten de TUE. Eventuele stappen in die richting zullen via het IVO worden gedaan. Tabel 3.5.2: Post-doctorale cursussen 1991 Opleiding Cursisten Duur cursus Aantal Cursusgeld Samenwerkings Penvoerder m v t cursusdagen verband Heat and Mass Transfer dagen ECMI IWDE Eindige Elementen colleges IWDE Design of experiments dagen RC IWDE Inverse Problems dagen ECMI/IWDE PAO-N Noot: De weergegeven bedragen zijn de maxima; voor verschillende groepen golden andere regelingen, zoals voor ECMI-studenten e.d.. Lotgevallen W&I 1991 p.26

13 Contract-onderwijs Wiskunde. De vakgroep Discrete Wiskunde heeft een cursus Computer algebra voor wiskundeleraren georganiseerd, waaraan 17 cursisten hebben deelgenomen. De cursus is in 12 blokken van 2,5 uur gegeven. De cursus is bekostigd uit de gelden voor Nascholing Onderwijs Inzet wetenschappelijk personeel Tabel 4.1 : Beschikbaar wetenschappelijk personeel in de faculteit (inclusief onderzoek). Aantal fte bezet, peildatum 31 december 1991 (1e geldstroom) Faculteit: Wiskunde en Informatica Categorie Aantal fte bezet m v tot HL 19,6 0,0 19,6 UHD 19,6 0,0 19,6 UD 55,2 4,3 59,5 aio 4 jr 26,0 3,0 29,0 aio 2 jr 3,0 0,0 3,0 Ov. WP 13,9 1,6 15,5 Totaal 137,3 8,9 146,2 Tabel 4.2 : Norm wetenschappelijk personeel t.b.v. onderwijs in fte (1991) Sector Inzet WP t.b.v. Inzet WP t.b.v. Totaal inzet WP facultaire andere t.b.v. onderwijs studierichtingen studierichtingen Wiskunde 13,7 26,7 40,4 Informatica 16,5 3,9 20,4 In tabel 4.2 is de inzet van het wetenschappelijk personeel ten behoeve van onderwijs aangegeven op basis van normfinanciering (exclusief bestuur en beheer en begeleiding van assistenten in opleiding). Lotgevallen W&I 1991 p.27

14 2.W Het onderwijs in de studierichting Technische Wiskunde 2.W.1 Algemeen De faculteit telt vier vakgroepen: - Discrete Wiskunde (DW); - Analyse (A); - Besliskunde en Stochastiek (B&S); - Informatica (I). Voor de vormgeving en uitvoering van het onderwijs in de studierichting Technische Wiskunde zijn in de eerste plaats de vakgroepen DW, A en B&S verantwoordelijk, met daarnaast een substantiële inbreng van vakgroep I. In het verslagjaar is het derde jaar van het nieuwe studieprogramma ingevoerd. In het studiejaar is de mogelijkheid gecreëerd voor goede studenten een gecombineerd programma Wiskunde en Informatica te volgen zodat de student een P-diploma in zowel de Technische Wiskunde als de Technische Informatica kan behalen. In het studiejaar begonnen 13 studenten het combinatie-programma. Uit de inmiddels lange ervaring weet men dat aan een afgestudeerde die direct na het ingenieursexamen de B&S-praktijk ingaat andere eisen worden gesteld dan aan een afgestudeerde die van plan is research te gaan doen dan wel een vervolgopleiding als ontwerper of als promovendus te volgen. Op basis van de noodzakelijke verbreding van de opleiding en de hierboven geformuleerde gedachte zijn in de nieuwe opzet van de wiskundestudie twee stromen ingesteld: een praktijk variant Besliskunde en Statistiek en een algemene variant. Afgestudeerden van de algemene variant zullen veelzijdig inzetbaar moeten zijn; de verwachting is dat een groot deel van deze afgestudeerden een (2- of 4-jarige) vervolgopleiding zullen gaan volgen. In zekere zin hierop vooruitlopend en verder in overeenstemming met de ook in HOOP 2 genoemde voorkeur voor onderzoekgebonden onderwijs zal het laatste jaar van de algemene opleiding bij voorkeur plaatsvinden binnen een van de sterke onderzoekgroepen. De wiskunde-vakgroepen leveren belangrijke bijdragen aan het onderwijs in de studierichtingen van andere faculteiten (service-onderwijs) en ook worden vanuit andere faculteiten bijdragen geleverd aan de studierichting wiskunde. Voor het wiskundeonderwijs in de eerste twee jaren voor de andere studierichtingen is een werkgroep, de Groep Basisonderwijs (GBO), ingesteld. 2.W.1.1 Relatie onderwijsaanbod/oriëntatie arbeidsmarkt De studierichting en de faculteit zijn er zich van bewust deel uit te maken van een technische universiteit, die zich uiteraard sterker richt op de wensen van het bedrijfsleven en op de ontwikkelingen in de techniek dan de algemene universiteiten dat plegen te doen. Voor de studierichting Technische Wiskunde houdt dit in dat toepasbare wiskunde centraal staat en dat de opleiding is gericht op het leveren van afgestudeerden in die specialismen waarin vele plaatsen in het bedrijfsleven bezet kunnen worden. 2.W.1.2 Rol interne en externe stages In het keuzepakket van de specialisatieperiode in het doctoraalprogramma en binnen het afstudeerwerk kunnen studenten een stage opnemen. Stages kunnen worden uitgevoerd binnen de universiteit, bij andere universiteiten en het bedrijfsleven in binnen- en buitenland. 2.W.1.3 Relatie opleidingsduur, kwaliteit ingenieursopleiding en rendement De faculteit poogt deze drie onverenigbare taken zo goed mogelijk uit te voeren door de initiële opleiding het karakter te geven zoals hierboven reeds beschreven: een studie van voldoende breedte en gericht op het aankweken van een wetenschappelijke en kritische Lotgevallen W&I 1991 p.28

15 houding. De faculteit is er tot nu toe in geslaagd om een opleiding van voldoende diepgang te bieden, die blijkens de conclusies van de Visitatiecommissie de internationale vergelijking kan doorstaan. Wel staat de breedte van de opleiding voortdurend onder druk. Er is een opmerkelijk verschil tussen de cursusduur en de studieduur: een groot deel van de studenten rondt het P- of het D-examen pas af tegen het eind van de daarvoor beschikbare studieduur (vgl. Algemeen deel, tabellen II.4). Het lijkt dat op dit punt van een compromis sprake is, zij het dat dit beeld niet wezenlijk anders was voor de invoering van de twee-fasenstructuur en de studieduurbeperking. Het hanteren van streefrendementen voor het propaedeutisch examen is niet erg zinvol zolang er sprake is van een vrije studenteninstroom. 2.W.2 Het systeem van kwaliteitszorg 2.W.2.1 Onderwijsinput 2.W Studievoorlichting Vanaf 1987 nam het aantal eerstejaars studenten af. In het studiejaar 1989 zelfs drastisch. Het studiejaar 1990 toont een stijgende lijn, ter vergelijking: respectievelijk 60, 34 en 43 eerstejaars in de jaren 1988, 1989 en 1990, terwijl in 1991 de instroom stabiliseerde op 41. Landelijk gezien heeft zich bij de wiskundestudenten een daling ingezet. De in het algemeen dalende tendens valt niet te rijmen met de beroepsmogelijkheden voor wiskundig ingenieurs. Om aan de vraag van de markt te voldoen zou een instroom van 60 à 70 wenselijk zijn. Door een gericht wervingsbeleid hoopt de faculteit de instroom weer toe te laten nemen naar aantallen van rond 60 studenten. De inrichting van voorlichting moet niet alleen gericht zijn op de wiskundestudie maar dient ook duidelijk te maken welke mogelijkheden er voor een wiskundig ingenieur zijn weggelegd. Tevens is van belang dat wiskundedocenten aan een middelbare school op de hoogte zijn van de tegenwoordige beroepsmogelijkheden voor een wiskundig ingenieur. De faculteit heeft een voorlichtingsfilm en een nieuwe voorlichtingsbrochure voor middelbare scholieren gemaakt. Uiteraard blijft de faculteit meedoen aan voorlichtingsactiviteiten op instellingsniveau georganiseerd. De faculteit draagt voor wat de specifieke voorlichting aan meisjes betreft alleen op instellingsniveau bij. Desondanks is het percentage meisjes de afgelopen 5 jaar gestegen van 16 naar 25% in Dit is in vergelijking met de andere faculteiten van de TUE hoog te noemen. Jaarlijks vinden er aan de TUE de zgn. THEA-dagen plaats, waaraan de faculteit actief deelneemt en zal blijven deelnemen. Tijdens de studie wordt er in de opleiding geen onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen ook niet met betrekking tot de beroepsvoorlichting. Lotgevallen W&I 1991 p.29

16 2.W Gemiddelde VWO-eindexamencijfers Tabel W.1 : Frequentieverdeling van het gemiddelde eindexamencijfer VWO (cohort 1991/1992) Gemiddeld VWO-cijfer Aantal Procent 8.5 X < X < X < X < X < X < Totaal Tabel W.2 : Frequentieverdeling van het gemiddelde eindexamencijfer per vak in procenten (cohort 1991/1992) Cijfer 10 Cijfer 9 Cijfer 8 Cijfer 7 Cijfer 6 Cijfer 5 Cijfer < 5 Vak aant pct aant pct aant pct aant pct aant pct aant pct aant pct tot Eng Econ I Natuurk Ned Scheik Wisk A Wisk B Noot: Voorts was 14 maal Biologie, 1 maal Wiskunde I en l maal Wiskunde II afgelegd. De faculteit onderzoekt jaarlijks de correlatie tussen VWO-cijfers en de studieresultaten van de P- fase. Ook in 1991 was deze correlatie aanzienlijk. Studenten met meer dan gemiddeld acht voor de exacte vakken slagen in het algemeen voor het P-examen. Studenten met minder dan een acht gemiddeld en bovendien zeven of minder voor het gemiddelde van alle vakken, behoren tot de groep van studenten met een laag slaagpercentage (minder dan 20%) voor het P-examen. 2.W Knelpunten en oplossingen Er schrijven zich jaarlijks weinig studenten in voor wiskunde. Dit beeld is landelijk. Een mogelijke oorzaak zou kunnen zijn het ontbreken van een duidelijk beroepsbeeld van de wiskundige bij abituriënten. De faculteit heeft met het oog hierop een voorlichtingsfilm gemaakt. Verder zijn er plannen om actiever dan voorheen aan voorlichting te gaan werken. Een andere mogelijke oorzaak zou gelegen kunnen zijn in de verandering van het wiskundeonderwijs aan de middelbare school. De daling begint in het eerste jaar dat Wiskunde I en II vervangen zijn door Wiskunde A en B. De werkgelegenheid kan deze daling niet verklaren. De arbeidsmarkt kan het huidige aanbod van wiskundig ingenieurs gemakkelijk aan. De faculteit voert een actief voorlichtingsbeleid gericht op leerlingen en docenten van het VWO om speciale aandacht te schenken aan het beroepsbeeld van een wiskundig ingenieur. Verder heeft de hierboven genoemde verandering in het wiskundeleerplan van het VWO de aansluiting op het wiskundeonderwijs in het eerste jaar op het beginniveau van de studenten nadelig beïnvloed. Door het wegvallen van Wiskunde II op de middelbare Lotgevallen W&I 1991 p.30

17 school zijn de wiskundige vaardigheden bij de aankomende studenten verminderd. Een van de uitgangspunten voor het instellen van een nieuw curriculum is verbetering van die aansluiting. 2.W Personeel De personeelsopbouw van de faculteit is gebaseerd op de omvang en aard van de taakstelling van de faculteit. De onderzoekskernen met de daaraan gekoppelde afstudeerrichtingen vragen om specialisten van hoog niveau, zowel fundamenteel ingestelde als toepassingsgerichte. In enige gebieden is het bijna onmogelijk geworden om toegepast ingestelde medewerkers of medewerkers met industriële ervaring van voldoende niveau aan te trekken vanwege de scheefgetrokken salarisverhoudingen tussen universiteiten en bedrijfsleven. Dit geldt voor medewerkers in een aantal wiskundedisciplines, met name numerieke wiskunde, statistiek en besliskunde. De faculteit heeft de afgelopen jaren derhalve een beleid gevoerd om potentieel geschikte aanwezige of daartoe aangetrokken medewerkers intern om te scholen in gewenste richtingen. Dit omscholingsproces is vaak succesvol maar niet altijd. Bovendien is het duur en tijdrovend. Om de service-positie van de faculteit te behouden dient op een breed gebied voldoende expertise in de wiskunde en in de informatica aanwezig te zijn. In de faculteit zijn medewerkers aangesteld, buiten de onderzoekskernen, die beschikken over de gewenste specialistische know how. Deze medewerkers hebben in het algemeen hun hoofdtaak in onderwijs met een meer algemeen karakter. De omvang van de toewijzing van personeelsmiddelen en de huidige universitaire salarisstructuur bieden geen uitzicht op verbetering. Analyse van de omvang van de onderwijsinspanning in de studierichting Technische Wiskunde en in het wiskunde service-onderwijs enerzijds en van de daarvoor beschikbaar gestelde personele middelen anderzijds, wijst uit dat een rationalisatie van het onderwijs zal moeten plaatsvinden om deze twee in evenwicht te brengen: de inzet van personele middelen overtreft ruimschoots de TUE-toewijzing voor deze taakstelling. Deze rationalisatie dient ten goede te komen aan het wiskunde onderzoek. Bij de opzet van het nieuwe curriculum geldt deze rationalisatie als randvoorwaarde. 2.W Het management van het onderwijs Raden en commissies. Conform het daaromtrent bepaalde in de wet is de studierichtingscommissie Technische Wiskunde (STUWI) ingesteld. Daarnaast functioneren een propaedeusecoördinator (Pcoördinator) en een doctoraalcoördinator (D-coördinator), die ieder een bijdrage aan de kwaliteitszorg geven. De faculteit kent een studentenraad (SR) die in dezen een belangrijke signaleringsfunctie heeft. De STUWI is samengesteld uit vertegenwoordigers van de vakgroepen (4 leden), 4 studentleden en twee adviseurs namelijk de P- en D-coördinator. Staff Development. Bij het toewijzen van docenten voor de verschillende vakken zijn behalve de vaktechnische ook de vakdidactische bekwaamheden van belang. Colleges worden toegewezen in eerste instantie aan hoogleraren en universitaire hoofddocenten met behoorlijke doceerkwaliteiten. De faculteit beschikt over ervaren docenten die alleszins bereid zijn hun didactische verworvenheden over te dragen op de beginnende docenten. Er is in zekere zin sprake van een interne en informele docentenbegeleiding. Cursorische docententraining op de TUE wordt verzorgd door de faculteit Wijsbegeerte en Maatschappijwetenschappen. Deelname van docenten aan deze cursussen is vrijblijvend; dit gebeurt overigens zelden. Lotgevallen W&I 1991 p.31

18 De kwaliteitsbeheersing. De faculteit maakt voor wat de kwaliteitszorg betreft in eerste instantie onderscheid in aspecten van vakinhoudelijke, onderwijskundige en curriculaire aard. Aspecten van curriculaire aard hebben betrekking op de onderwijskundige en vakinhoudelijke samenhang van de verschillende vakken en bovendien op de actuele waarde van het studieprogramma. Hieronder wordt verstaan de mate waarin het programma voldoet aan de pluriforme eisen die door onderzoeks- en bedrijfsinstellingen aan wiskundig ingenieurs worden gesteld en de mate waarin het programma aansluit op de kennis en vaardigheden van de beginnende student. Tenslotte dienen hier ook nog die onderdelen vermeld te worden die te maken hebben met de beheers- en beleidsondersteunende aspecten van de kwaliteitszorg. Vakinhoudelijke aspecten. De zorg voor de kwaliteit van de inhoud van de vakken wordt voor een belangrijk gedeelte door de vakgroepen gedragen. De STUWI verzorgt de coördinatie en de begeleiding; de vakinhoudelijke invulling wordt door de vakgroepen uitgevoerd. Uiteindelijk is daar voldoende deskundigheid aanwezig om de technische inhoud van de vakken te kunnen garanderen. Bovendien, vanwege de reeds lang bestaande traditie aan de faculteit van goed onderwijs is er in elke vakgroep ook in didactisch opzicht voldoende deskundigheid ontwikkeld en ervaring aanwezig om de invulling van de vakken te kunnen verantwoorden. Zo bleek bij de behandeling van de onderwijskundige rapporten die in 1991 op centraal niveau gemaakt zijn dat al zeer vele van de daarin voorgestelde maatregelen bij de studierichting wiskunde al sinds jaar en dag gebruikelijk zijn. Onderwijskundige aspecten. Onderwijskundige aspecten van de kwaliteitszorg zijn nadrukkelijk van belang in de basisperiode (de eerste twee jaar) van de opleiding. P- en D-coördinatoren hebben voor de in deze periode verkerende studenten de taak evaluatie van de gebruikte onderwijs- en examenmethoden en de studiebegeleiding te verzorgen. De evaluatie vindt plaats in bijeenkomsten van de STUWI en wordt voorbereid door de coördinatoren. Deze voorbereiding vindt onder meer plaats aan de hand van een schriftelijke enquetering aan het einde van elk trimester bij alle studenten van het eerste jaar. Voor een aantal vakken van het vernieuwde tweede jaar is voorts gebruik gemaakt van defaciliteiten die de faculteit W&MW heeft voor onderwijsevaluatie. De resultaten van deze enquetes worden tevens aan de betreffende docenten ter hand gesteld. De studierichting Technische Wiskunde is een opleiding met in de P-fase ongeveer 50 studenten en in de D-fase ongeveer 175 studenten. Bij deze aantallen is de behoefte aan een geautomatiseerd evaluatie- en studievoortgangssysteem niet zo sterk aanwezig. De ontwikkeling van elke student wordt door de coördinatoren nauwlettend gevolgd; de coördinatoren volgen daarbij een eigen systeem. Op instellingsniveau is er een werkgroep bezig met de ontwikkeling van een geautomatiseerde studievoortgangssysteem; de bedoeling is wel dat de studierichting Technische Wiskunde te zijner tijd van dit systeem gebruik zal maken. Een belangrijke taak voor de coördinatoren is ook weggelegd op het gebied van de signalering, niet alleen met betrekking tot de ontwikkeling van een individuele student maar meer in het algemeen ten aanzien van de voortgang van het onderwijsproces. Problemen bij colleges, instructies of bij de examinering worden in overleg opgelost. De studentenraad speelt hierbij eveneens een belangrijke rol. Curriculaire aspecten. De kwaliteitszorg met betrekking tot het curriculaire aspect is eveneens een taak van de STUWI en de P- en D-coördinatoren. Deze zorg bestaat in eerste instantie uit het signaleren van knelpunten in het curriculum. Deze blijken echter van een zodanige inhoud te zijn dat incidenteel oplossen van knelpunten alleen maar symptoombestrijding zou betekenen. Het studieprogramma was te Lotgevallen W&I 1991 p.32

19 versnipperd en overladen en sloot in mindere mate aan op de geringer wordende wiskundige kundigheden van de beginnende student. In de tweede helft van de jaren 80 ontstond er in de faculteit een discussie die uiteindelijk resulteerde in een geheel nieuw wiskundecurriculum dat in september 1989 is gestart. Het vernieuwde derde studiejaar is in het verslagjaar ingevoerd. Dit betekende een aanmerkelijke afslanking van het onderwijsprogramma (zie ook onder 2.W.2.1.4). Beheers- en beleidsondersteunende aspecten. Ter ondersteuning van het onderwijsproces kent de faculteit een bureau onderwijs en onderzoek, die naast de administratieve ondersteuning tevens de beleids- en beheersaspecten van het onderwijs verzorgt. Huisvesting. Er is hard gewerkt aan plannen voor nieuwbouw voor de faculteit. Er is een groot tekort aan ruimte: dubbele of drievoudige bewoning van kamers belemmert het geven van individueel onderwijs en verstoort het verrichten van onderzoek. De faculteit heeft dringend behoefte aan instructiezalen elders. Vanzelfsprekend blijft de faculteit krachtig streven naar een unilocatie, hoewel de bouwplannen zoals ze gemaakt zijn dit nog niet mogelijk maken. Apparatuur. Op het gebied van apparatuurbeleid ligt er een geweldig spanningsveld tussen hetgeen noodzakelijk wordt geacht voor kwaliteit van onderwijs, onderzoek en dienstverlening en de mogelijkheden begrensd door de omvang van de financiële middelen. In 1990 is een investeringsniveau bereikt waarop alle beschikbare middelen aan onderhoud en vervanging moeten worden besteed. In 1991 is gestart met de vervanging van apparatuur. Ten behoeve van het onderwijs is het noodzakelijk de beschikbare PC-zalen uit te breiden en zalen met werkstations in te richten. De plannen hiervoor zijn in 1991 ontwikkeld en zullen naar verwachting in 1992 uitgevoerd worden. 2.W.2.2 Het onderwijsproces 2.W De onderwijsorganisatie Algemeen. Het curriculum telt 4 cursusjaren elk bestaande uit 3 trimesters. Aan het eind van elk trimester kunnen de bij het trimester behorende examenonderdelen schriftelijk worden afgelegd. Herkansingsmogelijkheden worden geboden in de interimperiode in augustus. Propaedeutisch programma. In september 1989 is het nieuwe eerstejaarsprogramma gestart. Van alle mogelijke afstudeerrichtingen zijn representatieve vakken aanwezig in het eerste jaar. In het eerste jaar is een toepassingsvak in de richting Natuurkunde opgenomen. De algemeen vormende vakken zijn uit de nieuwe propaedeuse weggelaten. Een plaats daarvoor is in latere jaren ingeruimd. In het nieuwe eerste jaar is wel het P-colloquium ingevoerd dat als doel heeft de student te informeren over en te oriënteren op het verdere verloop van de studie en de maatschappelijk situatie als wiskundig ingenieur. Doctoraalprogramma. Het huidige D-programma omvat drie cursusjaren met elk drie trimesters. Het D1-programma bestrijkt het tweede jaar van de opleiding en wordt afgesloten met een wettelijk niet verplicht D1- examen. In het algemeen wordt in deze fase de noodzakelijk geachte basiskennis verder ontwikkeld. Deze fase staat al in het teken van een oriëntatie op de afstudeerrichting. Naast een aantal verplichte vakken wordt de studenten een aantal keuzevakken aangeboden. Het D2-programma bestrijkt het derde en vierde jaar van de opleiding. In het derde jaar Lotgevallen W&I 1991 p.33

20 begint de student het studieprogramma van de gekozen afstudeerrichting. Het is nog sterk cursorisch van karakter. Deze periode is gericht op het verdiepen van kennis en het vergroten van vaardigheden met betrekking tot een specifieke groep van vakken in een van de volgende afstudeerrichtingen: Discrete wiskunde; Numerieke analyse; Toegepaste statistiek; Systeemtheorie en Besliskunde. In het eerste trimester van het vierde jaar wordt deze periode in de praktijk variant B en S voortgezet, terwijl in de algemene variant dan de kennismaking met de vakgroep plaatsvindt via het zogenaamde vakgroepsprojekt. De afstudeerperiode start met het tweede trimester in het vierde cursusjaar. Het cursorisch gedeelte van de opleiding is dan afgerond. In deze periode wordt de nadruk gelegd op het leren zelfstandig problemen op te lossen en de verkregen resultaten over te dragen. In de voorafgaande fasen is hiermee bij een aantal vakken reeds een begin gemaakt. Nieuw doctoraalprogramma. Na de P-fase worden in de sector Wiskunde van de faculteit twee doctoraalvarianten aangeboden, de praktijk variant Besliskunde en Statistiek en de algemene variant. In de praktijk variant studeren 13 tweedejaars, 12 derdejaars studenten en 7 vierde jaars studenten. In de algemene opleiding studeren 15 tweedejaars studenten, 7 tweede jaars en 2 vierde jaars studenten. Daarnaast bestaat de mogelijkheid een aanvullend doctoraal examen en een vrij doctoraal examen af te leggen. Het bestaan van een praktijk variant Besliskunde en Statistiek geeft de mogelijkheid beter in te spelen op de specifieke behoefte van de arbeidsmarkt in dit gebied. De algemene opleiding is toegepast wiskundig van karakter en zal tot in het derde jaar van de opleiding algemeen blijven. Het afstuderen in de algemene opleiding wordt ingebed in een van de onderzoekgroepen van de faculteit. De onderzoekgroep dient van voldoende omvang en van voldoende niveau te zijn om afstudeerders te begeleiden zonder cursorisch onderwijs aan te bieden. Ook bestaat de mogelijkheid af te studeren door middel van het uitvoeren van een service- of contractopdracht. Vanwege de krappe middelen wordt de faculteit gedwongen haar eigen onderwijsaanbod voor de wiskundestudenten te beperken en meer gebruik te maken van het onderwijsaanbod van en voor andere studierichtingen en bovendien meer nog dan voorheen te letten op het ingenieursaspect van de opleiding. Onderwijsbelasting. In de voorgaande paragrafen is reeds aangegeven dat de faculteit zich niet meer de weelde van een ver doorgevoerde differentiatie in het wiskunde curriculum kan veroorloven. Om voldoende ruimte aan het onderzoek te kunnen bieden zou de onderwijslast omlaag moeten. Zowel bij de uitvoering van het onderwijs, als bij het ontwerpen van het nieuwe curriculum is voortdurend aandacht besteed aan een verantwoorde inperking van de onderwijsbelasting. Relatie onderwijs/onderzoek. Het onderwijsprofiel wordt mede bepaald door het onderzoekprofiel van de faculteit. De afstudeerrichtingen hangen nauw samen met de zwaartepunten in het onderzoek. Bij de uitvoering van de afstudeeropdracht komt een deel van de studenten al direct in contact met dat onderzoek, doordat zij betrokken worden bij de uitwerking van deelproblemen. Studiebegeleiding en studieadvisering. Uitgangspunt van de begeleiding in het eerste jaar is er voor te zorgen dat studenten op een gefundeerde wijze worden geïnformeerd of zij voldoende aanleg hebben om de wiskunde opleiding met succes te kunnen vervolgen. Behaalde examenresultaten vormen niet de enige bron van informatie. Studiehouding en studievaardigheden spelen ook een wezenlijke rol. De begeleiding in het eerste jaar is gericht op een individuele benadering van studenten. Lotgevallen W&I 1991 p.34

21 In het eerste jaar is gekozen voor een onderwijsvorm, het Wiskundepracticum genaamd waarbij studenten gedurende enkele middagen per week in groepen van circa 20 tot 25 studenten voor een aantal vakken tegelijk begeleid worden door eenzelfde instructiebegeleider. De instructiebegeleider leert op deze manier zijn studenten kennen en kan zonodig knelpunten in een vroeg stadium signaleren. De coördinatie van de taken van de instructiebegeleiders wordt verzorgd door de P-coördinator. De P-coördinator, zelf een van de instructiebegeleiders, heeft een volledig overzicht van de vorderingen van alle eerstejaars studenten. Hij voert daarbij een eigen niet geautomatiseerd systeem. De studierichting Technische Wiskunde is geen opleiding met grote aantallen studenten. Het is voor de P-coördinator goed mogelijk om zijn systeem `met de hand' uit te voeren. Regelmatig vinden er gespreksronden plaats met de studenten volgens een vastgelegd rooster. Indien de studievoortgang daartoe aanleiding geeft, worden studenten voor een extra gesprek opgeroepen. Na afloop van de eerste examenperiode en de tweede examenperiode in het eerste jaar wordt er op basis van de bereikte resultaten, de ervaring van de onderwijsgevers en eventueel gegevens van het bureau studentenpsychologen aan elke eerstejaars student een voorlopig oordeel gegeven. Aan eind van het eerste studiejaar wordt er een door de wet verplicht schriftelijk studieadvies aan elke student uitgebracht. Hier voor bestaan standaard papieren. Om het studieadvies uit te brengen is door de faculteitsraad een studieadviescommissie ingesteld. Het merendeel van de adviezen wordt voor de zomervakantie uitgebracht, doch in een aantal gevallen pas eind augustus omdat voor sommige het noodzakelijk is de resultaten van de interimperiode in augustus af te wachten om tot een verantwoord advies te kunnen komen. De betrokken instructeurs proberen zoveel mogelijk het studieadvies aan de student persoonlijk te overhandigen en met hem of haar te bespreken. Het proces van de beoordeling wordt uiteraard met de nodige zorg omgeven. In de D-fase komt geen analogon van het wiskundepracticum voor. Het `mentorenproject', dat vorig verslagjaar van start is gegaan, is gecontinueerd. Tweedejaars studenten worden in groepen van 5 à 6 studenten begeleid door een mentor uit het hooglerarencorps. Deze groepjes houden regelmatig bijeenkomsten waarbij over de wiskunde gesproken wordt, maar waar naast educatieve aspecten ook sociale vaardigheden en informele contacten een rol spelen. De coördinatie van de studiebegeleiding wordt verzorgd door de D-coördinator. Zijn taken zijn verder het begeleiden van studenten bij de keuze van een afstudeerrichting en het signaleren van knelpunten in de studievoortgang, het studieprogramma en de examinering. Evenals de P-coördinator richt de D-coördinator zijn systeem naar eigen inzicht in. Voordat een student zijn afstudeerprogramma ter goedkeuring aan de examencommissie aanbiedt wordt er overleg gevoerd met de D-coördinator. Bovendien worden studenten die ten opzichte van de nominale studieduur een achterstand dreigen op te lopen van 50% door de D-coördinator voor een gesprek uitgenodigd. Voor deze studenten kan de wettelijke beperking van de studieduur een probleem worden. Maatschappelijke vorming. De bevordering van het maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef heeft in het studieprogramma een plaats door het opnemen van W&Mw-vakken in de D-fase van het studieprogramma. W&Mw-vakken in het eerste studiejaar blijken bij studenten niet aan te slaan. Dit kan enerzijds verklaard worden uit het feit dat de geestelijke rijpheid van eerstejaars onvoldoende is om de waarde van dergelijke vakken te appreciëren. Anderzijds komt het directe nut van dergelijke vakken meer tot zijn recht tegen het einde van de studie, als het zicht op een baan in de maatschappij groter is. In het P- en D-colloquium komen geregeld sprekers van buiten die punten van algemeen belang aan de orde stellen. Lotgevallen W&I 1991 p.35