Senaat heropent euthanasiedebat

Transcriptie

1 Senaat heropent euthanasiedebat TlNE PEETERS N-VA, MR en Open Vld zijn er voorstander van om het euthanasiedebat snel te heropenen, sp.a en CD&V gaan daar schoorvoetend in mee. "Zolang de Senaat bestaat, kan ze beter iets nuttigs doen," zegt fractieleidster Liesbeth Homans (N-VA). "De wetgeving bevat nu nog te veel grijze zones." De fractieleiders van N-VA, MR en Open Vld pleiten ervoor om het euthanasiedebat snel op te starten en de huidige wetgeving verder te verfijnen en eventueel open te trekken naar minderjarigen en dementerenden. Die debatten zullen gevoerd worden in de gezamelijke commissie Justitie en Sociale Zaken, waar ook andere ethische thema's zoals orgaandonatie of draagmoederschap zullen besproken worden. "Je voelt duidelijk aan dat er een breed draagvlak is om de wet aan te passen over de partijgrenzen en de geloofsovertuigingen heen," weet fractieleider Bart Tommelein (Open Vld). De christendemocraten willen het debat niet uit de weg gaan, de fractieleden steken de komende weken de koppen samen om hun eigen standpunt af te punten. "Wij zullen ons goed laten informeren en dan ons standpunt bepalen", zegt fractieleidster Sabine De Bethune (CD&V). "Met euthanasie, zeker als het gaat om minderjarigen, moetje zeer behoedzaam omspringen." Sp.a twijfelt over het nut van zo'n debat, PS wil eerst intern overleg plegen. "Wij zijn altijd bereid tot een gesprek, maar ik voel geen grote aandrang om het debat nu te voeren", zegt senator Johan Vande Larrotte (sp.a). "De wet bestaat, ze wordt uitgeoefend, er zullen altijd onduidelijkheden zijn. Er zijn nu andere prioriteiten."

2 Dokter Wim Distelmans deelt Marc Cosyns' verontwaardiging over euthanasie, maar niet de oplossing 'Cosyns vecht tegen verkeerde vijand' Distelmans: 'Laat artsen die kiezen voor palliatieve sedatie ook nadien een registratieformulier invullen en insturen naar een bevoegde commissie.' I Credit: Photo News I~ :1 I,j., ; BRUSSEL 'Je kunt euthanasie niet volledig loskoppelen van de strafwet. Je moet wantoestanden bestrijden, maar dokter Marc Cosyns vecht tegen de verkeerde vijand.' Zo reageert expert palliatieve zorg Wim Distelmans en voorzitter van de Federale Commissie Euthanasie op Cosyns' pleidooi om euthanasie binnen een vertrouwensrelatie met een arts te zien als normale palliatieve zorg, en niet als 'euthanasie'. Distelmans heeft een ander voorstel. NA THALIE CARPENTIER Dora (81) was een dementerende vrouw die een dodelijk drankje innam en vervolgens nog een inspuiting kreeg van Marc Cosyns (DM 9/11). Met het publiek maken van Dora's verhaal wou de Gentse huisarts Cosyns het debat over euthanasie verder opengooien. Zijn pleidooi: haal dat strafwettelijk etiket weg als 'euthanasie' de logische eindstap in iemands ziekteproces na veelvuldig overleg met een vertrouwensarts. Noem het dan een van de vele keuzes binnen het palet normale palliatieve medische zorg. Dan wordt alles veel bespreekbaarder en vermijd je dat patiënten zonder overleg met pijnstillers worden 'platgespoten', meent Cosyns. Wim Distelmans, titularis leerstoel 'waardig levenseinde' (VUB) deelt de verontwaardiging over de wantoestanden, maar niet de oplossing. Strijden tegen het strafwettelijk etiket dat op euthanasie kleeft, is niet alleen zinloos maar ook technisch onmogelijk, zegt Distelmans. "Volgens artikel 394 van het strafwetboek is opzettelijke doding met voorbedachten rade moord. Ook als de patiënt zelf toestemming heeft gegeven, is dat strafbaar. Volgens de strafwet maakt het geen verschil of iemand er zelf om vraagt of niet. Dat is maar logisch ook. Moord moet strafbaar blijven." De bijzondere situatie van euthanasie is een uitzondering die sinds 00 onder bepaalde voorwaarden gedepenaliseerd wordt. Distelmans: "De euthanasiewet was nodig om dat strafwettelijk artikel te neutraliseren voor actieve medische levensbeëindiging onder bepaalde voorwaarden. Zoals bij terminaal zieke patiënten die ondraaglijk lijden en daar zelf uitdrukkelijk om verzoeken. Dankzij die wet zijn artsen die euthanasie toepassen ook beschermd." Platspuiten Haal je dat bijzondere wettelijk kader weg, dan riskeer je opnieuw in de flou artistique van vroeger te verzeilen, waarschuwt Distelmans. "Voor de euthanasiewet konden artsen die euthanasie toepasten zich bij een later geschil enkel beroepen op een noodsituatie. Enerzijds moet je als arts het leven beschermen, anderzijds moet je ook het lijden verzachten. Soms kun je enkel verzachten door het leven te benemen. Bij een geschil moest de rechter oordelen of die inschatting terecht was. Als een rechter het leven boven het lijden plaatste, kon dat voor de arts slecht aflopen."

3 Voorbeeld: De patiënt vraagt de arts om een dodelijk middel dat hij zelf kan innemen op het moment dat het voor hem 'genoeg is geweest'. De dokter is niet aanwezig bij inname. Mag dit? Juridisch complex. Zelfdoding is in België niet strafbaar. Wie suïcide wil plegen, bevindt zich in een crisissituatie en moet geholpen worden. Wie hem echter dodelijke middelen geeft, kan beschuldigd worden van schuldig verzuim. Bij klacht oordeelt de rechter over de arts. Als de dokter wél aanwezig is bij inname of nog een dodelijke injectie bijgeeft, gaat het om euthanasie. (zie 6) 6 Euthanasie of opzettelijke levensbeëindiging op verzoek van de patiënt Voorbeeld: Bewuste en handelsbekwame meerderjarigen die ondraaglijk fysiek of psychisch lijden ten gevolge van een ernstige, ongeneeslijke aandoening kunnen euthanasie vragen. Mag dit? Opzettelijke levensbeëindiging, zelfs op verzoek van de patiënt, wordt in principe als moord beschouwd. Sinds de euthanasiewet is euthanasie uitzonderlijk toegelaten onder strikte voorwaarden. Bij klacht stelt het parket nog steeds een onderzoek in en kan het de arts vervolgen. De Federale Commissie Euthanasie dient als buffer en beslist soeverein of vooral de geest van de wet en niet de letter werd nageleefd. Het verzoek moet vrijwillig, overwogen en herhaald zijn. De patiënt moet bewust zijn op het ogenblik dat euthanasie wordt gevraagd. Drie artsen moeten de aanvraag controleren. Verworven wilsonbekwaamheid zoals dementie is een bijzondere situatie. Het kan enkel in een vroeg stadium van de ziekte als de patiënt nog lucide genoeg is.

4 Ingrijpen kort voor de dood: wat mag een arts, wat niet? NA THALIE CARPENTIER 1 Een zinloos geworden behandeling stopzetten Voorbeeld:Afkoppelen van een nierdialyse bij een terminale patiënt of geen reanimatie meer uitvoeren bij ernstig ziek persoon. Hierdoor zal de patiënt overlijden. Een behandeling niet meer opstarten Voorbeeld: niet beginnen met sondevoeding bij een zwaar dementerende patiënt die niet meer zelf kan eten. Zonder sondevoeding zal de patiënt overlijden. 3 I Pijnstillende medicatie opdrijven bij een stervende patiënt die erg veel pijn lijdt (a) of palliatieve sedatie (b) Voorbeeld: (a) Iemand die crepeert van de pijn tijdens het stervensproces. (b) Het bewustzijn van iemand die tijdens het sterfproces voortdurend moet braken, wordt verlaagd door hem te verdoven. Officieel laat men 'de patiënt slapen'. In principe versnelt de arts daarmee het levenseinde niet, maar verhoogt hij iemands comfort tot die 'spontaan' overlijdt. De medicatie kan echter zo sterk verhoogd worden dat het overlijden wél versneld wordt. Laat de natuurlijke dood te lang op zich wachten, dan wordt die sedatie helaas ook soms zonder overleg opgedreven. Dan gaat het eigenlijk over levensbeëindiging zonder verzoek. (zie 5) Mag dit? Deze beslissingen moeten volgens de wet op de patiëntenrechten gebeuren in overleg met de patiënt of met zijn wettelijke vertegenwoordigers. Volgens de deontologische code van de Orde van Geneesheren moeten artsen afzien van therapeutische hardnekkigheid. Bij ernstig ongeneeslijk zieken wordt gevraagd palliatieve zorg - zoals pijnstilling en palliatieve sedatie - toe te passen. Probleem is volgens Wim Distelmans, titularis van de VUB-leerstoel 'waardig levenseinde' dat palliatieve sedatie geregeld als containerbegrip gebruikt wordt om 'levensbeëindiging zonder verzoek' te maskeren. "Dat mag niet. Als vooraf grondig wordt overlegd en de patiënt gaat ermee akkoord de sedatie te verhogen als de natuurlijke dood niet snel genoeg zou volgen, is de situatie anders. Dan zou je kunnen spreken van trage euthanasie." (zie 6) 4 Opzettelijke levensbeëindiging zonder verzoek van de patiënt Voorbeeld: Een pasgeborene met ernstige afwijkingen die wellicht maar enkele maanden zal leven. Beslist wordt om het leven nu al mild te beëindigen. Omdat de baby daar zelf niet om kan vragen, is dit geen euthanasie, maar levensbeëindiging zonder verzoek. Mag dit? Schemerzone. Beslissen om zulke kinderen niet te behandelen valt in ons land onder normaal medisch handelen. Soms is de situatie zo schrijnend dat artsen overgaan tot actieve levensbeëindiging. wettelijk niet geregeld. 5 Dat is Hulp bij zelfdoding

5 Voorbeeld: De patiënt vraagt de arts om een dodelijk middel dat hij zelf kan innemen op het moment dat het 'voor hem 'genoeg is geweest'. De dokter is niet aanwezig bij inname. Mag dit? Juridisch complex. Zelfdoding is in België niet strafbaar. Wie suïcide wil plegen, bevindt zich in een crisissituatie en moet geholpen worden. Wie hem echter dodelijke middelen geeft, kan beschuldigd worden van schuldig verzuim. Bij klacht oordeelt de rechter over de arts. Als de dokter wél aanwezig is bij inname of nog een dodelijke injectie bijgeeft, gaat het om euthanasie. (zie 6) 6 Euthanasie of opzettelijke levensbeëindiging op verzoek van de patiënt Voorbeeld: Bewuste en handelsbekwame meerderjarigen die ondraaglijk fysiek of psychisch lijden ten gevolge van een ernstige, ongeneeslijke aandoening kunnen euthanasie vragen. Mag dit? Opzettelijke levensbeëindiging, zelfs op verzoek van de patiënt, wordt in principe als moord beschouwd. Sinds de euthanasiewet is euthanasie uitzonderlijk toegelaten onder strikte voorwaarden. Bij klacht stelt het parket nog steeds een onderzoek in en kan het de arts vervolgen. De Federale Commissie Euthanasie dient als buffer en beslist soeverein of vooral de geest van de wet en niet de letter werd nageleefd. Het verzoek moet vrijwillig, overwogen en herhaald zijn. De patiënt moet bewust zijn op het ogenblik dat euthanasie wordt gevraagd. Drie artsen moeten de aanvraag controleren. Verworven wilsonbekwaamheid zoals dementie is een bijzondere situatie. Het kan enkel in een vroeg stadium van de ziekte als de patiënt nog lucide genoeg is.