Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
|
|
- Gerarda van Dijk
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
2
3 PALLIATIEVE THERAPIE... 6 PALLIATIEVE ZORG... 6 HET STOPZETTEN OF NIET STARTEN VAN EEN LEVENSVERLENGENDE BEHANDELING... 7 Hoe stelt men een wilsverklaring om een behandeling te weigeren op?... 8 PALLIATIEVE SEDATIE EUTHANASIE De wet Als terminale patiënt Als niet-terminale patiënt In het bezit van een voorafgaande wilsverklaring met betrekking tot euthanasie BIJLAGEN... 19
4
5 Wanneer iemand met een levensbedreigende ziekte wordt geconfronteerd, is praten over het levenseinde soms moeilijk. Men heeft tijd nodig om te zien dat men nog maar een korte tijd te leven heeft en men klampt zich vaak nog vast aan hoop en genezing. Toch slagen steeds meer en meer mensen erin om te praten over het levenseinde en de wens te uiten dat dit op een menswaardige manier zou gebeuren. Meer dan vroeger, hebben mensen vragen. Zelfs als men zich in een gezonde toestand bevindt, kan men, dankzij de huidige wetgeving, zijn wil neerschrijven met betrekking tot het levenseinde. Over een aantal begrippen rond het levenseinde bestaat echter nogal wat onduidelijkheid en verwarring. Met deze brochure willen we proberen een aantal termen nader te verklaren. Roept deze brochure vragen bij u op, aarzel dan niet om een zorgverlener aan te spreken. Het palliatief supportteam
6 PALLIATIEVE THERAPIE Palliatieve therapie is het geheel van behandelingen, die niet meer kunnen leiden tot genezing maar er wel toe bijdragen dat men de levenskwaliteit voor de patiënt en de omgeving zo veel mogelijk handhaaft of verbetert. De behandeling bestaat bijvoorbeeld uit vele vormen van chemotherapie, bestralingen, hormonentherapie, immunotherapie, sommige chirurgische ingrepen, dialyse, transfusies of kunstmatige vocht- en voedseltoediening,... Het accent ligt op behandeling van de ziekte en de nevenwerkingen. Vaak wordt het leven er ook een tijd mee verlengd. PALLIATIEVE ZORG Palliatieve zorg is totaalzorg voor mensen met een levensbedreigende aandoening bij wie geen genezende behandeling meer mogelijk is. Bij palliatieve zorg ligt het accent vooral op comfortzorg met aandacht voor de totale mens. Palliatieve zorg begeleidt mensen op lichamelijk vlak (controle van de pijn en andere klachten), psychisch (omgaan met gevoelens en emoties), sociaal (aandacht voor de familie, de kinderen, de vrienden) en spiritueel vlak (geloofs- en zinvragen). Dit alles met het oog op het bevorderen van de levenskwaliteit, rekening houdend met de wensen van de patiënt. In de praktijk wordt palliatieve zorg al eens ten onrechte verengd tot terminale zorg of stervensbegeleiding. Dit is echter een misvatting. Palliatieve zorg start best al wanneer de patiënt nog palliatieve therapie krijgt en ze eindigt in terminale zorg gevolgd door stervensbegeleiding. 6
7 HET STOPZETTEN OF NIET STARTEN VAN EEN LEVENSVERLENGENDE BEHANDELING Op initiatief van de patiënt: de voorafgaande wilsverklaring om een behandeling te weigeren (let op: dit is niet hetzelfde als de wilsverklaring omtrent euthanasie zie pagina 15) Aangezien de patiënt altijd zijn toestemming moet geven om een behandeling te starten, heeft hij ook het recht een behandeling te weigeren. Hij kan zijn weigering tot behandeling mondeling meedelen aan zijn arts. Hij kan dit echter ook schriftelijk vastleggen in een voorafgaande wilsverklaring. Deze wilsverklaring kan gebruikt worden indien hij in een eventuele latere situatie niet meer bewust zou zijn (bijvoorbeeld coma) of zijn wil niet meer zou kunnen uiten (bijvoorbeeld dementie) en zich in een ongeneeslijke toestand zou bevinden. Met dit document kan een vertegenwoordiger of vertrouwenspersoon van de patiënt (bijvoorbeeld partner, familielid, huisarts, vriend,...) de behandelende arts inlichten over de wensen van de patiënt. In beide situaties (zowel de mondelinge als schriftelijke weigering) is de arts wettelijk verplicht in zijn handelen hier rekening mee te houden. Zie wet op de patiëntenrechten: 7
8 Hoe stelt men een wilsverklaring om een behandeling te weigeren op? Voor dit soort wilsverklaring is geen wettelijk model voorhanden. De patiënt kan de wilsverklaring eigenhandig neerschrijven en hierin ook schriftelijk een vertegenwoordiger aanduiden. Wat kan in een wilsverklaring om een behandeling te weigeren staan? Als ik, naam en geboortedatum, mij in een ongeneeslijke situatie bevind, waarbij ik zelf mijn wil niet meer kan uiten, En/of als ik mij in een verregaande dementerende toestand bevind En/of als ik mij in een onomkeerbare coma bevind, wens ik: geen kunstmatige voeding meer (zoals sondevoeding, infuusvoeding); geen reanimatie meer; geen kunstmatige beademing meer; geen vervoer meer naar intensieve zorgen; geen levensverlengende medicatie meer; geen levensverlengende behandelingen meer Mijn vertegenwoordiger(s): vertegenwoordiger 1 vertegenwoordiger 2 Naam & handtekeningen Datum van wilsverklaring Handtekening van de aanvrager van wilsverklaring Opgemaakt in..... exemplaren Wilsverklaringen kan u terugvinden op (via vragen en antwoorden > documenten ). Ook verkrijgbaar op de Sociale Dienst van het AZ Diest. 8
9 Bemerkingen Het is wenselijk dat de patiënt het bestaan van een dergelijke wilsverklaring meedeelt aan de behandelende (huis)arts en dat deze arts dit noteert in het medisch dossier. Als de patiënt geen vertegenwoordiger heeft aangeduid, kan de arts deze wilsverklaring nog naast zich neerleggen. Het is dus belangrijk dat een vertegenwoordiger genoteerd staat. De wilsverklaring is onbeperkt geldig maar kan altijd ingetrokken of gewijzigd worden door de patiënt. Voor de bewaring van dit document is de patiënt zelf verantwoordelijk. Op initiatief van de arts: code beperking therapie Wanneer een behandeling medisch zinloos is, zal de arts voorstellen om deze behandeling te stoppen of niet meer te starten. Een code beperking therapie wordt door de arts ingesteld. Zo wordt duidelijk voor alle hulpverleners welke behandelingen nog wel of niet meer gestart of gestopt worden. Welke codes beperking therapie bestaan er? Code 0: geen therapiebeperking (alle levensreddende behandelingen worden nog gedaan) Code 1: geen reanimatie Code 2: geen reanimatie + bestaande behandeling niet meer uitbreiden Code 3: geen reanimatie + bestaande behandeling afbouwen 9
10 Bemerkingen Het is wenselijk dat de arts dit met de patiënt en de familie bespreekt. Het hulpverlenend team stelt gemotiveerd zijn advies omtrent de code van therapiebeperking aan de patiënt en zijn familie voor, maar legt om emotionele en psychologische redenen de verantwoordelijkheid voor deze beslissing nooit op de schouders van de patiënt of zijn familie. Deze beslissing is dus een medische beslissing. De wet op de patiëntenrechten voorziet in het fundamenteel recht van iedere patiënt dat hij/zij toestemming moet geven voor welke behandeling dan ook - genezend, levensreddend, levensverlengend, palliatief, Mensen hebben dus ook het recht om een behandeling te weigeren. We spreken dan over het stoppen of niet starten van een medisch zinloze behandeling. 10
11 PALLIATIEVE SEDATIE Palliatieve sedatie is het toedienen van een geneesmiddel, waardoor het bewustzijn van de patiënt zodanig wordt verminderd dat de pijn of het lijden niet meer gevoeld wordt. Uitzonderlijk (bij minder dan twee procent van de patiënten) is het lichamelijk of psychisch lijden van de terminale patiënt zo groot dat de standaard palliatieve zorgmogelijkheden dit onvoldoende kunnen verlichten. Op vraag van de patiënt, en in overleg met de omgeving, kan palliatieve sedatie overwogen worden. De patiënt wordt tijdelijk of continu in slaap gehouden. Tijdelijk: De patiënt slaapt alleen s nachts of wanneer hij aangeeft dat hij het nodig heeft. Het is de bedoeling dat de patiënt overdag nog zo veel mogelijk bij bewustzijn is. Continu: De patiënt slaapt voortdurend. De medicatie wordt blijvend gegeven en zo nodig wordt de dosis aangepast. Het is niet de bedoeling dat de patiënt nog bij bewustzijn komt. Bemerkingen In AZ Diest begeleidt het palliatief supportteam mee de vraag naar en de uitvoering van de palliatieve sedatie. Door de evolutie van de ziekte of door het stoppen van de eventueel medisch zinloos geworden levensverlengende behandelingen, zal op een bepaald ogenblik in beide vormen van sedatie de patiënt niet meer wakker worden en op natuurlijke wijze overlijden. Daarom is het nodig dat er in beide vormen van sedatie vooraf afscheid wordt genomen, en dat er eventueel een afscheidsritueel (ziekenzalving, ziekenzegen, ) wordt voorzien. Bij de continue sedatie vraagt het soms tijd om de juiste dosis te vinden zodat de patiënt voldoende diep slaapt. Het tijdstip van opstart sedatie tot overlijden kan van enkele uren tot meerdere dagen variëren. Voor de omgeving kan dit een moeilijke, maar zinvolle tijd zijn. 11
12 Bij continue palliatieve sedatie verkeert de patiënt in zijn laatste levensdagen. Hij eet en drinkt weinig of helemaal niet meer. Het is doorgaans ook niet zinvol om vocht toe te dienen: het lichaam vraagt er niet om. Het zou integendeel het ongemak verhogen en het sterven soms nodeloos kunnen verlengen. Soms is het nodig om een sonde te plaatsen om onrust als gevolg van een volle urineblaas te voorkomen. Er is speciale aandacht voor algeheel comfort: zachte zorg, regelmatige mondzorg, houding in bed, rustige omgeving, aanwezigheid van naasten, muziek, aromatherapie, EUTHANASIE Euthanasie is het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een arts op herhaaldelijk verzoek van de patiënt die ondraaglijk en uitzichtloos lijdt. Hierbij worden middelen toegediend, waardoor het leven enkele minuten na het starten van de toediening van deze middelen, eindigt. Sinds 2002 is euthanasie in België onder bepaalde voorwaarden wettelijk toegelaten (zie ook Elke arts heeft het recht hier wel of niet op in te gaan. De wet Een arts, die euthanasie uitvoert, pleegt geen misdrijf, indien aan volgende wettelijke voorwaarden voldaan is. De patiënt is meerderjarig, of ontvoogd minderjarig, handelingsbekwaam en bewust op het moment van de vraag. Het verzoek is vrijwillig, overwogen en herhaald, niet tot stand gekomen als gevolg van externe druk. De patiënt moet de vraag herhaaldelijk stellen aan de arts, er moeten dus meerdere gesprekken zijn tussen arts en patiënt, gespreid over een redelijke tijd. 12
13 De patiënt bevindt zich in een medisch uitzichtloze situatie. Hij heeft een ondraaglijk lichamelijk of psychisch lijden dat niet kan verholpen worden en dat het gevolg is van een ongeneeslijke aandoening. De arts moet de mogelijkheden van palliatieve zorg bespreken met de patiënt. Een tweede arts moet de patiënt onderzoeken en tot de conclusie komen dat de toestand uitzichtloos is. Deze arts is onafhankelijk zowel van de patiënt als van de behandelende arts. Hij deelt zijn bevindingen schriftelijk mee aan de behandelende arts en dit document maakt verder deel uit van het medisch dossier. Als er een verplegend team is, dat in regelmatig contact staat met de patiënt, moet de behandelende arts het verzoek van de patiënt bespreken met dit team. Alleen als de patiënt dit wenst, moet de arts dit bespreken met zijn familie. Het euthanasieverzoek moet op schrift worden gesteld, gedateerd en ondertekend door de patiënt of door een ander persoon (zie verder). De dood ten gevolge van een euthanasie wordt beschouwd als een natuurlijke dood. Let op: geen enkele arts kan verplicht worden om euthanasie toe te passen. Hij moet dit wel tijdig meedelen aan de patiënt zodat de patiënt eventueel een andere arts kan zoeken. Een arts die euthanasie uitvoert, moet binnen de vier dagen het registratieformulier invullen en opsturen naar de federale evaluatiecommissie (formulier te verkrijgen bij het palliatief supportteam of 13
14 De patiënt, met betrekking tot een euthanasieverzoek, kan zich volgens de Belgische wet in de volgende drie situaties bevinden: als terminale patiënt; als niet-terminale patiënt; in het bezit van een voorafgaande wilsverklaring met betrekking tot euthanasie. Als terminale patiënt Onder terminaal verstaat men dat de patiënt binnen afzienbare tijd (gaande van dagen, weken, tot maximaal drie maanden), ondanks de mogelijke medische tussenkomsten, verwacht wordt te overlijden. Een patiënt die om euthanasie verzoekt en beantwoordt aan de wettelijke voorwaarden, moet herhaalde gesprekken hierover voeren met de arts van zijn keuze en zijn verzoek neerschrijven. Hoe wordt een verzoek opgesteld? Bijvoorbeeld: ik, ondergetekende,..... wens dat bij mij euthanasie wordt uitgevoerd. Datum en handtekening Als de patiënt niet meer in staat is om te schrijven, kan iemand anders dit in zijn naam doen (voorwaarden zie bijlage pagina 19). 14
15 Een tweede arts zal de patiënt komen bevragen, onderzoeken en oordelen of aan alle wettelijke voorwaarden voldaan is. Als niet-terminale patiënt Als de arts van oordeel is dat de patiënt niet binnen afzienbare tijd zal overlijden, spreekt men van een niet-terminale situatie. Een patiënt die zich in deze situatie bevindt en toch euthanasie wenst, dient, na het vervullen van alle wettelijke voorwaarden, een verzoek op papier te stellen. Daarna moet hij minstens één maand wachten voor de arts een euthanasieprocedure mag uitvoeren. Er wordt in dit geval, naast de tweede arts ook een derde arts (die psychiater is of specialist in de aandoening van de patiënt) in consult gevraagd. In het bezit van een voorafgaande wilsverklaring met betrekking tot euthanasie In tegenstelling tot de wilsverklaring om een behandeling te weigeren (zie pagina 7), kan men ook een voorafgaande wilsverklaring opstellen met betrekking tot euthanasie. De euthanasiewet voorziet de mogelijkheid om de vraag naar euthanasie nu neer te schrijven voor het geval men zich later in een onomkeerbare coma zou bevinden. 15
16 Hoe wordt een voorafgaande wilsverklaring met betrekking tot euthanasie opgesteld? Hiervoor bestaat een wettelijk formulier. Dit moet men invullen en om de vijf jaar vernieuwen. Het formulier wordt ingevuld in het bijzijn van twee getuigen waarvan tenminste één persoon geen erfgenaam is of geen materieel belang heeft bij het overlijden van de persoon. Het is aan te raden ook nog een vertrouwenspersoon aan te duiden, zodat voldoende mensen weet hebben van het bestaan van deze wilsverklaring. De arts die euthanasie toepast op basis van een wilsverklaring dient zich ook aan de wettelijke voorwaarden te houden. De voorgedrukte formulieren zijn te verkrijgen via P of via het palliatief supportteam, sociaal werk, de palliatieve thuiszorgequipes of in sommige gemeentes. Bemerkingen Wensen rond het levenseinde vragen zeer zorgvuldige gesprekken met de behandelende arts. Start dit gesprek tijdig met uw arts (dit kan een specialist zijn en /of de huisarts). Een euthanasievraag stellen is een recht, een euthanasieuitvoering krijgen is geen recht. Elke arts heeft immers het recht te weigeren om de procedure uit te voeren. Het is daarom aan te raden om op voorhand met uw arts hierover te praten, zijn standpunt te kennen zodat u eventueel tijdig een andere arts kunt raadplegen, die eventueel wél op het verzoek wil ingaan. 16
17 Bijvoorbeeld als een arts zegt: ik zal je helpen als het nodig is.vraag dan expliciet wat helpen voor hem is en wat hij verstaat onder als het nodig is. Het kan zijn dat u niet op dezelfde golflengte zit. Vaak wordt gedacht dat alles in orde is als de papieren (zoals het verzoek tot euthanasie en de wilsverklaring) in orde zijn. Het belangrijkste item, namelijk heb ik een arts die mijn vraag ten gepaste tijde ten uitvoering zal/wil/kan brengen?, wordt al eens vergeten. Een arts is ook niet verplicht om een euthanasie uit te voeren op een onomkeerbaar comateuze patiënt op basis van een wilsverklaring. Een euthanasieprocedure (van euthanasieverzoek tot uitvoering) kan geruime tijd duren en moet met de uiterste zorg gevolgd worden. Een euthanasie wordt dus nooit dringend uitgevoerd. De patiënt moet zijn verzoek meerdere keren bespreken, over een redelijke tijd gespreid, én een tweede arts moet geraadpleegd worden. Het palliatief support team komt tot bij de patiënt om meerdere gesprekken te voeren en er wordt een afscheidsritueel voorgesteld. Een wilsverklaring wordt dus altijd lang op voorhand opgesteld, een verzoek tot euthanasie wordt opgesteld als de euthanasie een reëel verzoek wordt en eventuele uitvoering in zicht komt. Een wilsverklaring omtrent euthanasie dient voor mensen die in een langdurig, onomkeerbare coma zijn en dus niet voor terminale patiënten die in de laatste dagen van hun leven op natuurlijke of kunstmatige wijze in een toestand van bewusteloosheid geraken. 17
18 Een euthanasieverzoek gebeurt tussen patiënt en arts. Alleen als de patiënt dit wenst, moet de arts dit bespreken met de familie of naasten die door de patiënt aangeduid worden. In de praktijk is het zeer zeldzaam dat de familie en naasten worden uitgesloten, zeker als de patiënt met hen nauwe banden heeft. Sterven is een persoonlijk gebeuren, maar ook een relationeel gebeuren: de familie die achterblijft moet op een gezonde manier kunnen afscheid nemen en rouwen. Een euthanasieverzoek en een wilsverklaring omtrent euthanasie kunnen altijd worden ingetrokken door de patiënt. Hulp bij zelfdoding is wettelijk niet geregeld in België. 18
19 BIJLAGE 1 Het euthanasieverzoek (als de patiënt nu om euthanasie verzoekt) De patiënt stelt het zelf op schriftelijk; (zie pagina 14) gedateerd; ondertekend door patiënt; duidelijke vraag naar euthanasie wordt vermeld; wordt in medisch dossier bewaard; als de patiënt er om vraagt, moet het verwijderd worden uit het dossier en hem worden terugbezorgd. De patiënt is niet in staat het zelf op te stellen schriftelijk; door een meerderjarige die geen erfgenaam is; in het bijzijn van de behandelende arts; de reden waarom de patiënt het zelf niet kan opstellen, wordt vermeld; gedateerd; ondertekend door schrijver en arts; wordt in medisch dossier bewaard; als de patiënt er om vraagt, moet het verwijderd worden uit het dossier en hem worden terugbezorgd. 19
20 De wilsverklaring De patiënt stelt het zelf op schriftelijk; duidelijke vraag naar euthanasie, als hij zijn wil niet meer kan uiten, wordt dit vermeld; in het bijzijn van twee meerderjarige getuigen; een van de getuigen mag geen erfgenaam zijn; een of meerdere vertrouwenspersonen kunnen worden aangewezen (mogen wel erfgenaam zijn); de behandelende arts, de geraadpleegde arts, leden van het verpleegkundig team kunnen geen vertrouwenspersoon zijn; gedateerd; ondertekend door patiënt, getuigen en vertrouwenspersonen; wordt bewaard door de vertrouwenspersonen, eventueel door huisarts. De patiënt is niet in staat het zelf op te stellen schriftelijk; duidelijke vraag naar euthanasie, als hij zijn wil niet meer kan uiten wordt dit vermeld; door een meerderjarige die geen erfgenaam is; in het bijzijn van twee meerderjarige getuigen een van de getuigen mag geen erfgenaam zijn; een of meerdere vertrouwenspersonen kunnen worden aangewezen (mogen wel erfgenaam zijn); de behandelende arts, de geraadpleegde arts, leden van het verpleegkundig team kunnen geen vertrouwenspersoon zijn; de reden waarom de patiënt het zelf niet kan opstellen, wordt vermeld; medisch getuigschrift als bewijs dat patiënt het zelf niet kan opstellen; gedateerd; ondertekend door schrijver, getuigen en vertrouwenspersonen; wordt bewaard door de vertrouwenspersonen, eventueel door de huisarts. 20
21 De wilsverklaring (te vernieuwen om de vijf jaar) wordt door de patiënt opgesteld als hij in een later stadium comateus zou zijn Zie Actieve levensbeëindiging zonder verzoek van de patiënt Het met voorbedachte rade toedienen van levensverkortende middelen, ook het overmatig opdrijven van pijnstillers en bewustzijnsverlagende middelen, met de bedoeling het leven te verkorten of te beëindigen, zonder verzoek van de patiënt en zonder dit te bespreken met de patiënt is niet wettelijk en kan dus leiden tot gerechtelijke vervolging. 21
22 BIJLAGE 2 Wat is het Palliatief Support Team? Het PST is een team van deskundigen (arts, verpleegkundige, psycholoog, sociaal verpleegkundige, ziekenhuispastor, ) die in heel het ziekenhuis actief zijn. Het PST heeft een adviserende en ondersteunende rol. Het is geen verpleegafdeling. De aard van begeleiding is afhankelijk van de noden en behoeften van de patiënt. Voor wie is het PST? Iedereen kan een tussenkomst van het PST vragen: de patiënt zelf, zijn familie, de behandelende arts, (hoofd)verpleegkundigen of een andere gezondheidswerker van binnen of buiten het ziekenhuis. Elke aanvraag wordt altijd aan de behandelende arts gemeld. Welke patiënten komen in aanmerking voor ondersteuning van het PST? Elke patiënt die aan een (snel) evoluerende ziekte lijdt en voor wie geen genezende behandeling meer mogelijk is, alsook zijn familie, kan beroep doen op het PST. Wat doet het PST? Het PST ondersteunt de begeleiding en zorg voor de patiënten en zijn naasten door : het verzachten van pijn en andere ongemakken. 22
23 psychosociale ondersteuning. zorgen voor de continuïteit en de organisatie bij ontslag naar huis, met eventuele hulp van palliatieve thuiszorg, of naar de palliatieve eenheid, of naar een rusthuis. zorg bij vragen rond het levenseinde. begeleiden van zingevingsvragen. aanbieden van documentatie en informatie van palliatieve zorg en sociale voorzieningen. Er wordt speciale aandacht besteed aan de communicatie tussen de verschillende betrokkenen. Het palliatief advies en begeleiding is geheel kosteloos. Contactgegevens Palliatieve arts Anja Cops (coördinator/sociaal verpleegkundige) Sanne Kaelen (psychologe) Petra Smekens (palliatief verpleegkundige) Hilde Van der motte (ziekenhuispastor) Referentieverpleegkundigen palliatieve zorgen Tel.nr. 013/ Het PST is iedere werkdag bereikbaar tussen 10 en 16u. 23
24 BESLUIT Een beslissing nemen rond het levenseinde blijft een moeilijke opdracht voor zowel de patiënt, zijn familie, de arts als het verzorgende team. Vaak worden deze gesprekken uitgesteld, niet of te laat gevoerd. Als de patiënt wil dat de arts rekening houdt met zijn wens, er tijdig kan gestopt worden met medisch zinloos handelen, hij nog tijd heeft om afscheid te nemen, om zaken te regelen,... is het van belang dat deze gesprekken tijdig worden gevoerd. Op die manier krijgen de arts en het hele team de kans om rekening te houden met de verwachtingen van de patiënt en zijn familie en dit met één belangrijk doel: een betere begeleiding tijdens één van de belangrijkste fasen van het leven. Hebt u toch nog vragen? U kunt altijd terecht bij het palliatief supportteam, tel of
25 Algemeen Ziekenhuis Diest Voor verveelvoudiging of kopie van deze uitgave, gelieve contact op te nemen met de Algemeen Directeur van het Algemeen Ziekenhuis Diest. ONTWERP EN REALISATIE: Deze brochure werd opgesteld door het palliatief support team van het AZ Diest. juli 2013 VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Algemeen Ziekenhuis Diest Statiestraat Diest t f post@azdiest.be
Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n
Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde 2 Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde 3 Inleiding
Nadere informatieBeslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde informatie voor patiënten INLEIDING 3 PALLIATIEVE THERAPIE 4 PALLIATIEVE ZORG 4 HET STOPZETTEN OF NIET STARTEN VAN EEN LEVENSVERLENGENDE BEHANDELING 5 PALLIATIEVE
Nadere informatieBeslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. Imeldaziekenhuis
Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde Imeldaziekenhuis imelda omringt u met zorg Inhoud Inleiding 3 Palliatieve therapie 4 Palliatieve zorg 5 Het stopzetten of niet starten van een levensverlengende
Nadere informatiePALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team
PALLIATIEVE ZORG IFPC Turnhout 23 oktober 2017 Hilde Michiels coördinator palliatief support team Palliatieve zorg - definitie Palliatieve zorg is de actieve totaalzorg voor mensen die ongeneeslijk ziek
Nadere informatieEuthanasie. Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten
Euthanasie Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten Inhoud Inleiding 3 1 Beslissingen rond het levenseinde 4 1.1 Het verschil tussen een wilsverklaring betreffende euthanasie en een euthanasieverzoek
Nadere informatieEuthanasie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk
Euthanasie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieEuthanasie Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten
Euthanasie Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten Palliatief Support Team 03 650 50 57 Inleiding Als u vragen heeft over beslissingen rond het levenseinde en meer bepaald over euthanasie, dan
Nadere informatieRichtlijnen Palliatieve en Supportieve zorg
Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Euthanasie V1.2008 EUTHANASIE: TOELICHTING EN PRAKTISCHE RICHTLIJNEN 1 Inleiding In 2002 werden drie wetten met betrekking tot de zorg voor patiënten
Nadere informatieCOMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???
Ik wil niet leven zoals een plant Als ik mijn familie niet meer ken, wil ik liever dood Ik wil niet afzien! Mijn broer denkt zus, en ik zo, wat moeten we nu doen? Hebben wij nu wel de juiste keuzes gemaakt?
Nadere informatieProcedure euthanasie ouderenzorg
Procedure euthanasie ouderenzorg 1. Euthanasie: Volgens de Belgische wetgeving wordt euthanasie omschreven als het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene op diens verzoek
Nadere informatieVERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE
VERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE Alle wetteksten en/of documenten, beschreven in dit document zijn te downloaden op www.palliatieve.org > professionele gebruiker > wetgeving en documenten
Nadere informatieHet levenseinde bespreekbaar maken. Informatie voor patiënten en familie
Het levenseinde bespreekbaar maken Informatie voor patiënten en familie Patiëntenvoorlichting INHOUDSTAFEL Inhoudstafel.pg. 1 Inleiding...pg. 2 Palliatieve zorg pg. 3 Het niet starten of stoppen van levensverlengende
Nadere informatieVoorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten
Voorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten 2 Wilsverklaring en levenseinde Stilstaan bij je levenseinde is nooit gemakkelijk. Toch kan het zinvol zijn erover na te
Nadere informatieEuthanasie: de wet en de praktijk
Euthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden 90.007N-140401 Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net Inleiding U leest deze infobrochure niet
Nadere informatieBeslissingen omtrent het levenseinde
Beslissingen omtrent het levenseinde Heb je er al over nagedacht? Als ik mijn vrouw niet meer herken, wil ik euthanasie (Etienne Vermeersch) Dit is volgens de wet onmogelijk! als ik mijn vrouw niet meer
Nadere informatieZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE
ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE 1. INLEIDING De beslissing nemen om te verhuizen naar een WZC is niet vanzelfsprekend. Vele zaken worden afgewogen vooraleer de beslissing valt. Dit ook voor wat het
Nadere informatieREGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE
REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE Registratiedocument bij aangetekend schrijven met ontvangstbewijs te zenden, binnen de vier werkdagen na de euthanasie, op volgend adres: Federale Controle en Evaluatiecommissie
Nadere informatieREGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE
REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE Formulier bij aangetekend schrijven met ontvangstbewijs te zenden naar de Federale Controle- en Evaluatiecommissie voor de toepassing van de wet betreffende de euthanasie,
Nadere informatieZorg. voor het levenseinde
Zorg voor het levenseinde Inleiding Onze campussen en woonzorgcentra streven een christelijk-ethische levensvisie na en dit veronderstelt een zorgzame en zinvolle omgang met het eindigende leven en het
Nadere informatieZorg rond het levenseinde
Zorg rond het levenseinde informatiebrochure INHOUD Inleiding 4 De wet op de patiëntenrechten 5 Palliatieve zorg 7 Definitie van palliatieve zorgen 7 Palliatieve zorg in AZ Sint-Lucas Brugge 8 Medische
Nadere informatie6. Palliatieve zorg, vroegtijdige zorgplanning en euthanasie
6. Palliatieve zorg, vroegtijdige zorgplanning en euthanasie 6.1 Palliatieve zorg Palliatieve zorg is de totaalzorg voor mensen met een levensbedreigende aandoening bij wie geen genezende behandeling meer
Nadere informatieEuthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden
voorzitter ethisch comité Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net Euthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden Inleiding U leest deze infobrochure
Nadere informatieREGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE
REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE Formulier bij aangetekend schrijven met ontvangstbewijs te zenden naar de Federale Controle- en Evaluatiecommissie voor de toepassing van de wet betreffende de euthanasie,
Nadere informatieEuthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet.
00 Euthanasie 1 Inleiding Euthanasie of actieve levensbeëindiging is in dit ziekenhuis bespreekbaar en wordt serieus benaderd. Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken.
Nadere informatieFEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIE- COMMISSIE EUTHANASIE INFORMATIEBROCHURE VOOR DE ARTSEN
FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIE- COMMISSIE EUTHANASIE INFORMATIEBROCHURE VOOR DE ARTSEN 2 INHOUDSTAFEL 1. Euthanasie op verzoek van de patiënt vs. euthanasie op basis van een voorafgaande wilsverklaring
Nadere informatieZorg rond het levenseinde
Groeningelaan 7 8500 Kortrijk Tel.nr. 056/24 52 71 Faxnr. 056/24.52.64 Zorg rond het levenseinde Zorg rond het levenseinde 12 Voor meer informatie over voorgaande onderwerpen, kan u contact opnemen met
Nadere informatieInformatie over euthanasie
Informatie over euthanasie Inleiding Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken. Wat u van euthanasie vindt, hangt onder meer af van uw (religieuze) achtergrond, opvoeding,
Nadere informatieZorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u de visie en het beleid van
Nadere informatieDNR EEN ZORGVULDIGE AFWEGING VAN WAT MEDISCH NOG ZINVOL IS
DNR EEN ZORGVULDIGE AFWEGING VAN WAT MEDISCH NOG ZINVOL IS Een zorgvuldige afweging van wat medisch (nog) zinvol is... Soms biedt een medische behandeling geen oplossing meer voor een bestaand medisch
Nadere informatieWilsverklaring en levenseinde. Informatiebrochure Patiënten
Wilsverklaring en levenseinde Informatiebrochure Patiënten 1. Vroegtijdige zorgplanning...4 1.1 Nu denken aan later...4 1.2 Euthanasieverklaring...5 1.3 Wilsverklaring...5 2. Euthanasie...6 2.1 Wat is
Nadere informatieAlgemeen. Euthanasie.
Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden
Nadere informatiePraat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde
Praat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde KWB Baal 15 februari 2016 1 Praten over je levenseinde Dat is voor later, ik wil daar nu nog niet aan denken Ik ben nog gezond en in de bloei van mijn
Nadere informatieGegevens verplicht in te vullen door de aanvrager
FORMULIER VOOR DE REGISTRATIEVAN DE WILSVERKLARING INZAKE EUTHANASIE dienst burgerzaken Sint-Pieterstraat 1 T 011 88 04 91 bevolking@gingelom.be De wet voorziet de mogelijkheid om een wilsverklaring op
Nadere informatieZorg rondom het levenseinde
Zorg rondom het levenseinde Waar de zorg om mensen gaat Waar de zorg om mensen gaat Zorg in de laatste levensfase Als genezing niet meer mogelijk is In de laatste fase van ons leven kunnen we voor belangrijke
Nadere informatieOngeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen
Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Uw specialist heeft u verteld dat u ongeneeslijk ziek bent. Niet meer kunnen genezen is een bericht met ingrijpende gevolgen en het valt niet mee om hier
Nadere informatieINFORMATIE BETREFFENDE EUTHANASIE, LEVENSTESTAMENT EN LEVENSEINDE.
INFORMATIE BETREFFENDE EUTHANASIE, LEVENSTESTAMENT EN LEVENSEINDE. Levenseinde. Levenstestament. Euthanasie. Wat als ik dement wordt? Wat als ik in een uitzichtloze toestand van lijden terechtkom? Wat
Nadere informatiePastoraat Beslissingen rond het levenseinde
Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde Inleiding Wie opgenomen wordt in het ziekenhuis, hoopt na de behandeling weer genezen te zijn en door te gaan met zijn of haar leven. Helaas verloopt een ziekte
Nadere informatieOngeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen
Ongeneeslijk ziek Samen uw zorg tijdig plannen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Een naaste die met u meedenkt...3 1.2 Gespreksonderwerpen...3 2. Belangrijke vragen...3 2.1 Lichamelijke veranderingen...3
Nadere informatieDe laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek
De laatste levensfase Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek In gesprek In de laatste levensfase krijgen mensen te maken met allerlei vragen. Misschien ziet u op tegen de pijn en benauwdheid die
Nadere informatieKONINKRIJK BELGIE Wettelijke basis: KB 2/04/2003. Formulier van wilsverklaring inzake euthanasie
1 KONINKRIJK BELGIE Wettelijke basis: KB 2/04/2003 Formulier van wilsverklaring inzake euthanasie Rubriek I. Verplichte gegevens A. Voorwerp van de wilsverklaring De Heer/Mevrouw (*) (naam en voornaam):
Nadere informatieZorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u het beleid van de Frankelandgroep
Nadere informatieVroegtijdige zorgplanning
Vroegtijdige zorgplanning Waarom uw zorg vroegtijdig plannen? Wat houdt het in? curatief handelen palliatief handelen actieve levensbeëindiging Waarom vroegtijdig uw zorg plannen? Welke zorg zou u wensen
Nadere informatieZorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder leest u de visie en het beleid van
Nadere informatieWilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en mijn levenseinde
Wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en mijn levenseinde Mijn persoonlijke waarden en opvattingen Naast de uitdrukkelijke wilsverklaringen die volgen, wil ik dat altijd rekening wordt gehouden
Nadere informatieChristophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen AHLEC Effectief lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie
Christophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen AHLEC Effectief lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie DE WILSVERKLARING EUTHANASIE JURIDISCH DOORGELICHT Overzicht
Nadere informatieWilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en mijn levenseinde
Wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en mijn levenseinde Mijn persoonlijke waarden en opvattingen Naast de uitdrukkelijke wilsverklaringen die volgen, wil ik dat altijd rekening wordt gehouden
Nadere informatiePalliatie of Euthanasie: De Twilight Zone. Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven
Palliatie of Euthanasie: De Twilight Zone Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven Situering Beslissingen rond het levenseinde Zeer vaak: Niet meer starten van (al dan niet medisch
Nadere informatieWAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN?
CONCRETE ZORGPLANNING WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN? 1 ZORGZAME ZORG OP MEERDERE DOMEINEN OMTRENT MEDISCHE ZORGEN 3 OMTRENT HET BLIJVEN WONEN ALS JE EEN DAGJE OUDER WORDT DE KINDEREN NIET KORTBIJ WONEN
Nadere informatieDossier Voorafgaande zorgplanning
Dossier Voorafgaande zorgplanning Elk jaar komen heel wat mensen in een situatie terecht waarin ze, omwille van een onomkeerbare coma, dementie of een andere aandoening, niet meer in staat zijn om zelf
Nadere informatieVoorafgaande zorgplanning Wetgeving en communicatie VRAGEN ROND HET LEVENSEINDE
Voorafgaande zorgplanning Wetgeving en communicatie SEL Zuid-West-Vlaanderen Lokale Steunpunten Thuiszorg 18 mei, 15 juni en 27 juni 2017 VRAGEN ROND HET LEVENSEINDE Halve eeuw medische spitstechnologie
Nadere informatieArtikel 1. Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 78 van de Grondwet.
28 MEI 2002. - Wet betreffende de euthanasie. Bron : JUSTITIE Publicatie : 22-06-2002 Inwerkingtreding : 20-09-2002 (ART. 16) Dossiernummer : 2002-05-28/37 Art. 1 HOOFDSTUK I. - Algemene bepalingen. Art.
Nadere informatieGedeelde zorg rond het levenseinde
Gedeelde zorg rond het levenseinde Vroegtijdige zorgplanning Gedeelde zorg rond het levenseinde U als bewoner én wijzelf denken we wel eens aan sterven. We worden geconfronteerd met onze diepste vragen
Nadere informatieTOELICHTING BIJ VOORAFGAANDE WILSVERKLARING INZAKE EUTHANASIE Enkel van toepassing in een situatie van onomkeerbare coma
TOELICHTING BIJ VOORAFGAANDE WILSVERKLARING INZAKE EUTHANASIE Enkel van toepassing in een situatie van onomkeerbare coma Wat? Via dit document kan je euthanasie aanvragen voor het geval dat je ooit (later)
Nadere informatieREGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE
REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE Formulier per aangetekend schrijven met ontvangstbewijs te zenden naar de federale controleen evaluatiecommissie betreffende de euthanasie, binnen de vier werkdagen na de
Nadere informatieVANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN
VANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN BROCHURE VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Beste bewoner, Dat is immers onze zorg: betrokken zijn op u en uw naasten en u zoveel als mogelijk gelukkig zien. Wij zijn blij dat u koos
Nadere informatieWet van 28 mei 2002 betreffende de euthanasie. (B.S ) Gecoördineerde tekst: laatste tekstbijwerking:
Wet van 28 mei 2002 betreffende de euthanasie. (B.S. 22.06.2002) Gecoördineerde tekst: laatste tekstbijwerking: 12.03.2014 Art. 1. Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 78 van de Grondwet
Nadere informatieMedische Beslissingen rond het levenseinde
Medische Beslissingen rond het levenseinde Jo Lisaerde Eric Triau Maartje Wils Bewonersadviesraad 7 december 2011 Definitie Palliatieve Zorg Palliatieve zorg is een totaalzorg voor mensen die aan een ziekte
Nadere informatieDoel van de palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie U heeft met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie. In deze folder kunt u alles nog eens nalezen. Als u na het lezen nog vragen heeft kunt u deze met hem of haar bespreken.
Nadere informatieHoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad
Hoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad Groep Philippus Neri - VZW Sint-Lucia Deze leidraad geldt voor een verzoek om euthanasie door een patiënt bij ondraaglijk psychisch en fysisch lijden.
Nadere informatieNiet-reanimeren verklaring
Niet-reanimeren verklaring 1 van 4 Niet-reanimeren verklaring Algemene informatie over een wilsverklaring Een wilsverklaring is een document waarin u uw wensen rondom het levenseinde vastlegt. Schriftelijke
Nadere informatieAchtergrondinformatie
Onderdeel van de patiëntenbrochure Spreek tijdig over het levenseinde. - www.knmg.nl/spreken-over-levenseinde Achtergrondinformatie Hieronder leest u achtergrondinformatie die u kan helpen om het gesprek
Nadere informatieBASISOPLEIDING PALLIATIEVE ZORG
BASISOPLEIDING PALLIATIEVE ZORG ZATERDAG 24 JUNI 2017 1 2 De wet betreffende de rechten van de patiënt De wet inzake onbekwaamheid De wet betreffende palliatieve zorg De wet betreffende euthanasie 3 1
Nadere informatieeen waardig levenseinde
De Bogaard 28 januari 2010 Sint Truiden 6 oktober 2011 een waardig levenseinde Wim Distelmans Leerstoel Waardig Levenseinde demens.nu aan de VUB zorg rond het levenseinde zorg rond het levenseinde hele
Nadere informatieVoorafgaande zorgplanning - juridische omkadering -
Voorafgaande zorgplanning - juridische omkadering - Sylvie Tack 23 april 2014 Doctor in de Rechten Advocaat Praktijkassistent Gezondheidsrecht Overzicht Inleiding Wat is voorafgaande zorgplanning? Wat
Nadere informatiedasfwefsdfwefwef Euthanasie
Euthanasie Inleiding Euthanasie, ofwel een verzoek om het leven te beëindigen, is misschien wel de meest ingrijpende keuze die mensen kunnen maken. U heeft aangegeven dat u met de afweging tot een dergelijke
Nadere informatieREGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE
REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE Formulier per aangetekend schrijven met ontvangstbewijs te zenden naar de federale controleen evaluatiecommissie betreffende de euthanasie, binnen de vier werkdagen na de
Nadere informatiePalliatieve sedatie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Palliatieve sedatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft van de arts te horen gekregen dat u of uw familielid/naaste op korte termijn zal overlijden. Het
Nadere informatiePalliatieve sedatie WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL
Palliatieve sedatie WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL Kwaliteit en Veiligheid Wij doen mee! Onze kwaliteit aantoonbaar maken Ons ziekenhuis heeft zich geëngageerd om het accreditatielabel van het Nederlands
Nadere informatiePalliatieve sedatie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk
Palliatieve sedatie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieWij willen u informatie geven over euthanasie en vertellen wat het standpunt van VU medisch centrum (VUmc) op dit gebied is.
Euthanasie Wij willen u informatie geven over euthanasie en vertellen wat het standpunt van VU medisch centrum (VUmc) op dit gebied is. Wij gaan in op de volgende onderwerpen: Wat is euthanasie? Aan welke
Nadere informatieWilsverklaring. Belangrijke documenten
Wilsverklaring Belangrijke documenten Bijlage 1: Voorbeeld wilsverklaring Behandelverbod Lees voordat u deze verklaring invult de toelichting bij het behandelverbod. Naam : Geboortedatum : Geboorteplaats:
Nadere informatieWilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en levenseinde
Wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en levenseinde Rijksregisternummer: Mijn persoonlijke waarden en opvattingen Naast de uitdrukkelijke wilsverklaringen die volgen, wil ik dat altijd rekening
Nadere informatieKalvermarkt Gent Telefoon: 09/
INFOBROCHURE VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Kalvermarkt 1 9000 Gent Telefoon: 09/225 12 11 Beste bewoner en familie, De beslissing nemen om te verhuizen naar een woonzorgcentrum is voor velen niet vanzelfsprekend.
Nadere informatieU hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie inhoudt. Heeft u na het lezen nog
Nadere informatieMacht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg
Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg Naomi Van De Moortele, psychologe hematologie en palliatieve zorgen UZ Gent An Lievrouw, psychologe digestieve oncologie UZ Gent Workshop: 1. Palliatieve
Nadere informatieSamenvatting van de info-namiddag VOORBIJE ACTIVITEITEN. PRAAT VOOR JE GAAT - Tine De Vlieger 21 NOVEMBER
VOORBIJE ACTIVITEITEN PRAAT VOOR JE GAAT - Tine De Vlieger 21 NOVEMBER Aan enthousiasme ontbreekt het Tine zeker niet. Dat ontdekten we al snel toen ze ons op een heel overtuigde manier vertelde hoe belangrijk
Nadere informatieWat deze uitgangspunten betekenen voor behandeling en verzorging in de laatste levensfase, wordt in het navolgende omschreven.
Medisch Beleid Medisch ethisch beleid De waardigheid van de mens en de kwaliteit van leven staan centraal in de zorg van De Blije Borgh. Zo ook in de zorg tijdens de laatste levensfase van onze bewoners
Nadere informatieCasus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning
DEELSEL Gent : (SEL : samenwerking Eerste Lijn) Samen werken rond vroegtijdige zorgplanning Samen werken rond Vroegtijdige Zorgplanning Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Uitgangspunt van dit project : Toename
Nadere informatieVROEGTIJDIGE ZORGpLANNING
VROEGTIJDIGE ZORGpLANNING Vooruitzien op wonen, leven, zorg zoals jij het wenst. Vroegtijdige zorgplanning Wonen, leven en zorgen zoals jij het wil Dat is onze grootste uitdaging: wonen, leven en zorg
Nadere informatie2. Niet-reanimeren Formulier Niet-reanimeren Verklaring 3. Niet-beademen Formulieren Verklaring Niet-reanimeren of Verklaring Behandelverbod
Levenskwesties Iedereen kan in een situatie komen waarin ingrijpende beslissingen rond het levenseinde moeten worden genomen. Dan is het goed dat u een mening heeft gevormd over zaken als stervensbegeleiding,
Nadere informatieNu praten over later: zinvol!?
Nu praten over later: zinvol!? Op weg naar waardig levenseinde 21 april 2018 Netwerk Palliatieve Zorg Limburg 1 De context van levenseinde : Medisch-technische evolutie : - overlijden = medisch falen -
Nadere informatieMedische ethiek. Euthanasie
Medische ethiek Euthanasie Medische ethiek in het St. Anna Ziekenhuis Iedereen kan in een situatie terecht komen waarin een ingrijpende beslissing genomen moet worden. Om hierover goed met elkaar te kunnen
Nadere informatieWat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg?
Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? 2 Definitie Palliatieve zorg (WHO 2002) Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten,
Nadere informatieTITEL I INLEIDENDE BEPALINGEN HOOFDSTUK I ALGEMENE BEPALING
TITEL I INLEIDENDE BEPALINGEN HOOFDSTUK I ALGEMENE BEPALING Art. 1 Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 78 van de Grondwet. HOOFDSTUK II DEFINITIES EN TOEPASSINGSGEBIED Art. 2 Voor
Nadere informatieOndersteunende en palliatieve zorg
Algemeen Ondersteunende en palliatieve zorg www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG048 / Ondersteunende en palliatieve zorg / 24-05-2018 2 Ondersteunende
Nadere informatieBeleid rondom het levenseinde
Beleid rondom het levenseinde V1_2012 Inleiding Veel van onze cliënten zijn op vergevorderde leeftijd en dan komt het levenseinde dichterbij. Omdat veel cliënten binnen de muren van onze organisatie overlijden
Nadere informatieMedische beslissingen bij het levenseinde visietekst Informatiefolder voor patiënten
Medische beslissingen bij het levenseinde visietekst Informatiefolder voor patiënten Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper Informatiefolder voor patiënten 1 Inleiding Er is een toenemende aandacht
Nadere informatieNetwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen Zorgplanning, ook voor morgen
Het Leven Helpen VZW Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen Zorgplanning, ook voor morgen Waarover gaat het? De zekerheden van het leven: Geboorte Ziekte en gezondheid Sterven Plots overlijden,
Nadere informatieEthische kwesties. bij de Zorgboog. Behandeling en zelfbeschikking. Wat betekent dit voor u?
Ethische kwesties bij de Zorgboog In deze folder leest u over een aantal levensaspecten die een rol kunnen spelen bij uw behandeling, verzorging en verpleging binnen de Zorgboog. Het gaat hierbij om vragen
Nadere informatie28 MEI Wet betreffende de euthanasie (1)
28 MEI 2002. - Wet betreffende de euthanasie (1) BS 22-06-2002 Gewijzigd door: Wet/KB BS in voege art. blz. 10/11/2005 13/12/2005 23/12/2005 3bis 4 gdp 1 Artikel 1. Deze wet regelt een aangelegenheid als
Nadere informatiePalliatieve zorg. Beste patiënt
Beste patiënt Wij zijn er ons van bewust dat de stap naar palliatieve zorg een grote stap is. Als team willen wij u hierbij zoveel mogelijk ondersteunen en helpen. Daarom geven wij u graag de nodige informatie
Nadere informatieEuthanasie, moord of hulp?
Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Bachelor in de Toegepaste Informatica Business Information Management Euthanasie, moord of hulp? CAMPUS Geel Joey Lemmens Academiejaar 2011-2012 Euthanasie, moord
Nadere informatieTopics in levenseindezorg
Topics in levenseindezorg Wetgeving i.v.m. levenseindezorg 1.Patiëntenrechtenwet (aug. 2002): centraal staat de autonomie en het zelfbeschikkingsrecht d.w.z. dat zorgverleners respect moeten hebben voor
Nadere informatiePALLIATIEVE SEDATIE
Ik heb er geen bezwaar tegen dat de mensen tijdens de voordracht naar hun horloge kijken, maar ik aanvaard niet dat ze met hun horloge beginnen te schudden om er zeker van te zijn dat het ding nog werkt.
Nadere informatieHet palliatief support team
Het palliatief support team T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont
Nadere informatieOmdat het leven eindig is...
Omdat het leven eindig is... Informatiebrochure s Herenbaan 172 2840 Rumst tel.: 03 880 90 11 fax: 03 880 95 95 e-mail: info@hfr.be www.azheiligefamilie.be over beslissingen rond het levenseinde... 2 Inhoudsopgave
Nadere informatieTijdig spreken over het levenseinde
Tijdig spreken over het levenseinde foto (c) Ben Biondina voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl Cliëntenbrochure van Goedleven foto (c) Jan Kooren voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl 1.
Nadere informatieHet toetsingsproces toegelicht
Het toetsingsproces toegelicht Drs. Ronald T.C.M. van Nordennen Specialist Ouderengeneeskunde/ Hospice arts SCEN-arts / RTE-arts. 1 Wat is allemaal geen euthanasie? 1. Staken of niet starten van kunstmatige
Nadere informatie