wat breng ik in orde voor mijn euthanasie? Wim Distelmans leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "wat breng ik in orde voor mijn euthanasie? Wim Distelmans leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB"

Transcriptie

1 wat breng ik in orde voor mijn euthanasie? Wim Distelmans leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB

2 sinds 2002: 3 unieke wetten wet patiëntenrechten wet palliatieve zorg euthanasiewet

3 sinds 2002: 3 unieke wetten collectieve onwetendheid

4 begin 2003

5 begin 2003: LevensEinde InformatieForum

6 begin 2003: LEIF informatie objectief niet directief empowerment

7 begin 2003: LEIF informatie vorming ondersteuning

8 LEIF LEIFartsen

9 LEIF Vlaanderen Belgie LEIFartsen Wallonie meer dan 500 LEIFartsen in Vlaanderen en Brussel LEIFconsulenten LEIFlijn Oostende Brugge Antwerpen Turnhout LEIFblad Roeselare LEIFkaart Kortrijk 20 km LEIFpunten ULteam Gent Mechelen Brussel Leuven Hasselt Maaseik

10 LEIF Vlaanderen Belgie LEIFartsen Wallonie meer dan 500 LEIFartsen in Vlaanderen en Brussel LEIFconsulenten LEIFlijn Oostende Brugge Antwerpen Turnhout LEIFblad Roeselare LEIFkaart Kortrijk 20 km Gent LEIFpunten Mechelen Brussel Leuven Hasselt Maaseik ULteamsinds 2010 : médecins EOL

11 LEIF LEIFartsen LEIFconsulenten LEIFlijn LEIFplan

12 gratis apotheker gemeente LEIFpunt huisvandemens

13 sinds 2017 > verspreid

14 LEIFplan huidige én toekomstige zorg Brochure met voorafgaande wilsverklaringen Brochure wegwijs in voorafgaande zorgplanning

15 LEIF LEIFartsen LEIFconsulenten LEIFlijn LEIFplan LEIFkaart

16

17 sinds LEIFkaarten

18 initiatief VUB met UGent, UA, KU Leuven complexe situaties interdisciplinair team eventueel hospitalisatie in UZ Brussel Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel Tel

19 euthanasie meeste uitvoeringen gebeuren thuis: 45 % in 2018 ziekenhuis: 38 % WZC: 15 % andere: 2 %

20 euthanasie: grondvoorwaarden wilsbekwaam vrijwillig, herhaald, duurzaam ( schriftelijk verzoek ) ernstig, ongeneeslijke aandoening door ziekte of ongeval ondraaglijk lijden terminaal: 2 de (LEIF)arts niet-terminaal: 2 de en 3 de (LEIF)arts (specialist of psychiater)

21 euthanasie: grondvoorwaarden wilsbekwaam vrijwillig, herhaald, duurzaam ( schriftelijk verzoek ) ernstig, ongeneeslijke aandoening door ziekte of ongeval ondraaglijk lijden terminaal: 2 de (LEIF)arts niet-terminaal: 2 de en 3 de (LEIF)arts (huisarts of psychiater) 1 maand wachttijd polypathologie! voorafgaande wilsverklaring euthanasie enkel bij coma

22 euthanasie: procedurele voorwaarden o.a. resterende therapeutische mogelijkheden bespreken informeren over palliatieve zorg euthanasie bespreken met verplegend team met naasten aangeduid door de patiënt met de personen die patiënt wenst te ontmoeten alles optekenen in medisch dossier

23 LEI(F)draad bestelbaar bij LEIF LEIflijn:

24 praktijk: 3 situaties terminaal niet-terminaal coma en wilsverklaring euthanasie

25 praktische uitvoering euthanasie intraveneus (99.5 %: 2298/2309 in 2017) oraal drankje (< 0.5 %: 11/2309 in 2017)

26 praktische uitvoering euthanasie intraveneus babybaxter /injectie in trousseleiding producten iv slaap-inductie coma-inductie Midazolam, Diprivan Thiopental spierverlamming Mivacron, Tracrium, Nimbex

27 praktische uitvoering euthanasie intraveneus producten iv slaap-inductie coma-inductie Midazolam, Diprivan Thiopental spierverlamming Mivacron, Tracrium, Nimbex

28 praktische uitvoering euthanasie intraveneus producten iv slaap-inductie Midazolam, Diprivan coma-inductie Thiopental 3 g en 3 g reserve * spierverlamming Mivacron, Tracrium, Nimbex *stockbreuk tot mei? Diprivan voorgevulde spuit 500 mg/50 ml

29 praktische uitvoering euthanasie oraal drankje producten oraal drankje mixtura nontherapeutica pentobarbitali natriumpentobarbital alcohol 96 aqua purificata propyleenglycol natriumsaccharinaat enkelvoudige siroop anijsvlugolie mfsa één siroop 2 siropen bestellen! 9 g 16.2 g 15 g 10.4 g 250 mg 65 g 1 druppel

30 praktische uitvoering euthanasie euthanatica? NOOIT morfine, insuline, KCL,

31 praktische uitvoering euthanasie voorschrift voorschrift in het kader van de wet van 28 mei 2002 wordt zelf afgehaald door de arts niet gebruikte geneesmiddelen terug naar de apotheker

32 aandachtspunten uitvoering euthanasie (1) registratiedocument downloaden alles geregeld? tijdig (LEIF)arts verwittigen en producten bestellen uitleggen hoe het praktisch verloopt aantal en welke aanwezigen? alle techniciteit scheiden van euthanasie zelf (waakinfuus vooraf!)

33 aandachtspunten uitvoering euthanasie (2) op tijd komen gsm afzetten geen stijlbreuk ; zinsneden oefenen technische voorbereidingen NIET naast de patiënt letterlijk en figuurlijk onzichtbaar maken; rituelen respecteren afscheid nemen vaststellen overlijden demedicaliseren; formeel meedelen beschikbaar blijven

34 bijdragen tot waardig levenseinde van iedereen mét respect voor de wil van iedereen

35

36

De LEIFarts (en médecin EOL) is de Belgische SCENarts

De LEIFarts (en médecin EOL) is de Belgische SCENarts De LEIFarts (en médecin EOL) is de Belgische SCENarts Wim Distelmans MD PhD voorzitter LEIF leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de Vrije Universiteit Brussel Nederland en België uniek wereldwijd

Nadere informatie

een waardig levenseinde

een waardig levenseinde De Bogaard 28 januari 2010 Sint Truiden 6 oktober 2011 een waardig levenseinde Wim Distelmans Leerstoel Waardig Levenseinde demens.nu aan de VUB zorg rond het levenseinde zorg rond het levenseinde hele

Nadere informatie

13 november 2009. palliatieve geneeskunde VUB

13 november 2009. palliatieve geneeskunde VUB 13 november 2009 Het wettelijk kader van de levenseindebeslissingen Wim Distelmans MD MPH PhD palliatieve geneeskunde VUB zorg rond het levenseinde hele evolutie halve eeuw medische spitstechnologie veel

Nadere informatie

tien jaar controversiële euthanasiewet?

tien jaar controversiële euthanasiewet? tien jaar controversiële euthanasiewet? tien jaar aanloop naar meer inspraak en zelfbeschikking van ernstig zieken Wim Distelmans sinds 2002: België sinds 2002: België enige land ter wereld met 3 wetten

Nadere informatie

EUTHANASIE standpunten & producten Wim Distelmans MD

EUTHANASIE standpunten & producten Wim Distelmans MD Ter Elst 6 november 2007 EUTHANASIE standpunten & producten Wim Distelmans MD MD PhD palliatieve geneeskunde VUB zorg rond het levenseinde palliatieve zorg goed alternatief voor therapeutische hardnekkigheid

Nadere informatie

bevindingen van de evaluatiecommissie Wim Distelmans MD PhD MPH titularis leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB

bevindingen van de evaluatiecommissie Wim Distelmans MD PhD MPH titularis leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB bevindingen van de evaluatiecommissie Wim Distelmans MD PhD MPH titularis leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB noodzaak euthanasiewet euthanasie gebeurde vroeger ook / noodtoestand conflict

Nadere informatie

Voorafgaande zorgplanning Wetgeving en communicatie VRAGEN ROND HET LEVENSEINDE

Voorafgaande zorgplanning Wetgeving en communicatie VRAGEN ROND HET LEVENSEINDE Voorafgaande zorgplanning Wetgeving en communicatie SEL Zuid-West-Vlaanderen Lokale Steunpunten Thuiszorg 18 mei, 15 juni en 27 juni 2017 VRAGEN ROND HET LEVENSEINDE Halve eeuw medische spitstechnologie

Nadere informatie

www.leif.be LevensEinde InformatieForvm Opleidingen Vormingsbrochure academiejaar 2011-2012 Leifl ijn 078 15 11 55

www.leif.be LevensEinde InformatieForvm Opleidingen Vormingsbrochure academiejaar 2011-2012 Leifl ijn 078 15 11 55 LevensEinde InformatieForvm Opleidingen Het LEIF project is een open initiatief en bestaat uit mensen en verenigingen die streven naar een waardig levenseinde voor iedereen, waarbij respect voor de wil

Nadere informatie

REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE

REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE Formulier per aangetekend schrijven met ontvangstbewijs te zenden naar de federale controleen evaluatiecommissie betreffende de euthanasie, binnen de vier werkdagen na de

Nadere informatie

REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE

REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE Formulier per aangetekend schrijven met ontvangstbewijs te zenden naar de federale controleen evaluatiecommissie betreffende de euthanasie, binnen de vier werkdagen na de

Nadere informatie

REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE

REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE Registratiedocument bij aangetekend schrijven met ontvangstbewijs te zenden, binnen de vier werkdagen na de euthanasie, op volgend adres: Federale Controle en Evaluatiecommissie

Nadere informatie

Voorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten

Voorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten Voorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten 2 Wilsverklaring en levenseinde Stilstaan bij je levenseinde is nooit gemakkelijk. Toch kan het zinvol zijn erover na te

Nadere informatie

REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE

REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE Formulier bij aangetekend schrijven met ontvangstbewijs te zenden naar de Federale Controle- en Evaluatiecommissie voor de toepassing van de wet betreffende de euthanasie,

Nadere informatie

ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE

ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE 1. INLEIDING De beslissing nemen om te verhuizen naar een WZC is niet vanzelfsprekend. Vele zaken worden afgewogen vooraleer de beslissing valt. Dit ook voor wat het

Nadere informatie

REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE

REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE Formulier bij aangetekend schrijven met ontvangstbewijs te zenden naar de Federale Controle- en Evaluatiecommissie voor de toepassing van de wet betreffende de euthanasie,

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team PALLIATIEVE ZORG IFPC Turnhout 23 oktober 2017 Hilde Michiels coördinator palliatief support team Palliatieve zorg - definitie Palliatieve zorg is de actieve totaalzorg voor mensen die ongeneeslijk ziek

Nadere informatie

6. Palliatieve zorg, vroegtijdige zorgplanning en euthanasie

6. Palliatieve zorg, vroegtijdige zorgplanning en euthanasie 6. Palliatieve zorg, vroegtijdige zorgplanning en euthanasie 6.1 Palliatieve zorg Palliatieve zorg is de totaalzorg voor mensen met een levensbedreigende aandoening bij wie geen genezende behandeling meer

Nadere informatie

Procedure euthanasie ouderenzorg

Procedure euthanasie ouderenzorg Procedure euthanasie ouderenzorg 1. Euthanasie: Volgens de Belgische wetgeving wordt euthanasie omschreven als het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene op diens verzoek

Nadere informatie

Euthanasie bij psychisch lijden: Een ethische visie

Euthanasie bij psychisch lijden: Een ethische visie FOD Volksgezondheid Brussel, 14 december 2017 Euthanasie bij psychisch lijden: Een ethische visie Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Inclusie psychisch lijden Inclusie psychisch lijden in euthanasiewet

Nadere informatie

VERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE

VERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE VERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE Alle wetteksten en/of documenten, beschreven in dit document zijn te downloaden op www.palliatieve.org > professionele gebruiker > wetgeving en documenten

Nadere informatie

Wens. Wil. Wet. Over het levenseinde

Wens. Wil. Wet. Over het levenseinde Wens. Wil. Wet. Over het levenseinde Inhoud Recht op informatie 3 Wens. Wil. Wet. 5 Ik wil met mijn papieren in orde zijn 7 Ik ben bij mijn volle verstand en wil nù mee beslissen 8 Wat met behandelingen

Nadere informatie

Dossier Voorafgaande zorgplanning

Dossier Voorafgaande zorgplanning Dossier Voorafgaande zorgplanning Elk jaar komen heel wat mensen in een situatie terecht waarin ze, omwille van een onomkeerbare coma, dementie of een andere aandoening, niet meer in staat zijn om zelf

Nadere informatie

EUTHANASIE OP BASIS VAN PSYCHISCH LIJDEN. Lieve Thienpont Psychiater. Hoorzitting Senaat. 15 mei 2013

EUTHANASIE OP BASIS VAN PSYCHISCH LIJDEN. Lieve Thienpont Psychiater. Hoorzitting Senaat. 15 mei 2013 EUTHANASIE OP BASIS VAN PSYCHISCH LIJDEN Lieve Thienpont Psychiater Hoorzitting Senaat 15 mei 2013 De arts die euthanasie toepast, pleegt geen misdrijf wanneer hij er zich van verzekerd heeft dat: de patiënt

Nadere informatie

'De bestaande schemerzone rond palliatieve sedatie moet verdwijnen'

'De bestaande schemerzone rond palliatieve sedatie moet verdwijnen' 'De bestaande schemerzone rond palliatieve sedatie moet verdwijnen' 'Het is hoog tijd dat er volledige transparantie komt bij de verschillende medische beslissingen omtrent het levenseinde', schrijven

Nadere informatie

Wilsverklaring en levenseinde. Informatiebrochure Patiënten

Wilsverklaring en levenseinde. Informatiebrochure Patiënten Wilsverklaring en levenseinde Informatiebrochure Patiënten 1. Vroegtijdige zorgplanning...4 1.1 Nu denken aan later...4 1.2 Euthanasieverklaring...5 1.3 Wilsverklaring...5 2. Euthanasie...6 2.1 Wat is

Nadere informatie

over palliatieve zorg en het levenseinde speciaal zomernummer met alle opleidingen

over palliatieve zorg en het levenseinde speciaal zomernummer met alle opleidingen PB-PP I B-10744 BELGIË(N) - BELGIQUE P508816 afgiftekantoor 9300 Aalst 1 over palliatieve zorg en het levenseinde speciaal zomernummer met alle opleidingen Driemaandelijks tijdschrift van w.e.m.m.e.l.

Nadere informatie

Christina Vanderhaeghe coördinator Forum Palliatieve Zorg

Christina Vanderhaeghe coördinator Forum Palliatieve Zorg België - Belgique P.B. 9300 Aalst 1 BC10744 Driemaandelijkse nieuwsbrief van Netwerk Palliatieve Zorg BHV vzw, erkenningsnummer P508816, afgiftekantoor 9300 Aalst 1, afzendadres: J. Vander Vekenstraat

Nadere informatie

Studiereis en Symposium Waardig Levenseinde

Studiereis en Symposium Waardig Levenseinde Studiereis en Symposium Waardig Levenseinde 15 JAAR LEIF VZW Soestduinen Amsterdam Van 12 tot 14/15 april 2018 Een initiatief van W.E.M.M.E.L, expertisecentrum «Waardig Levenseinde» eif Onder auspiciën

Nadere informatie

Najaar Organisatie van de palliatieve zorg. Mevr. Rosemie Van Bellingen Mevr. Tine De Vlieger Mevr. Ria Vandermaesen

Najaar Organisatie van de palliatieve zorg. Mevr. Rosemie Van Bellingen Mevr. Tine De Vlieger Mevr. Ria Vandermaesen Najaar 2015 Organisatie van de palliatieve zorg Mevr. Rosemie Van Bellingen Mevr. Tine De Vlieger Mevr. Ria Vandermaesen IPSA VZW kan niet verantwoordelijk worden voor de inhoud van de hand-outs en de

Nadere informatie

Euthanasie versus palliatieve sedatie. John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016

Euthanasie versus palliatieve sedatie. John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016 Euthanasie versus palliatieve sedatie John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016 Vraag? Is palliatieve sedatie een keuze? Prehistorie Euthanasie is al eeuwen lang een uiterst controversieel onderwerp.

Nadere informatie

Iedereen heeft recht op een waardig levenseinde LEIFBLAD. - ( 078 /

Iedereen heeft recht op een waardig levenseinde LEIFBLAD.   - ( 078 / LEIFBLAD LevensEinde InformatieForum Vraag je LEIFkaart aan via je LEIFblad! 6de druk, 300.000 exemplaren www.leif.be - ( 078 / 15 11 55 Informatie over wat je concreet kan doen en vooraf kan plannen Wist

Nadere informatie

Topics in levenseindezorg

Topics in levenseindezorg Topics in levenseindezorg Wetgeving i.v.m. levenseindezorg 1.Patiëntenrechtenwet (aug. 2002): centraal staat de autonomie en het zelfbeschikkingsrecht d.w.z. dat zorgverleners respect moeten hebben voor

Nadere informatie

Beslissingen omtrent het levenseinde

Beslissingen omtrent het levenseinde Beslissingen omtrent het levenseinde Heb je er al over nagedacht? Als ik mijn vrouw niet meer herken, wil ik euthanasie (Etienne Vermeersch) Dit is volgens de wet onmogelijk! als ik mijn vrouw niet meer

Nadere informatie

Euthanasie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Euthanasie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk Euthanasie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat

Nadere informatie

EIF. www.leif.be - 078 / 15 11 55 DÉ REFERENTIE VOOR VOORAFGAANDE ZORGPLANNING. Vraag nu je LEIFkaart aan via www.leifkaart.nu

EIF. www.leif.be - 078 / 15 11 55 DÉ REFERENTIE VOOR VOORAFGAANDE ZORGPLANNING. Vraag nu je LEIFkaart aan via www.leifkaart.nu EIF LevensEinde InformatieForum DÉ REFERENTIE VOOR VOORAFGAANDE ZORGPLANNING www.leif.be - 078 / 15 11 55 Wist je dat het tijdstip van overlijden bij 1 op de 2 mensen bepaald wordt door een (medische)

Nadere informatie

waardige levenseindezorg JONG OF MINDER JONG TIJDIG NADENKEN EN PLANNEN OMTRENT EEN GOED IDEE LevensEinde InformatieForum

waardige levenseindezorg JONG OF MINDER JONG TIJDIG NADENKEN EN PLANNEN OMTRENT EEN GOED IDEE LevensEinde InformatieForum LEIF West-Vlaanderen LevensEinde InformatieForum JONG OF MINDER JONG TIJDIG NADENKEN EN PLANNEN OMTRENT waardige levenseindezorg EEN GOED IDEE www.levenshuis.be www.leif.be Ik ben een echte levensgenieter.

Nadere informatie

Richtlijnen Palliatieve en Supportieve zorg

Richtlijnen Palliatieve en Supportieve zorg Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Euthanasie V1.2008 EUTHANASIE: TOELICHTING EN PRAKTISCHE RICHTLIJNEN 1 Inleiding In 2002 werden drie wetten met betrekking tot de zorg voor patiënten

Nadere informatie

Euthanasie: wat de apotheker moet weten V. Schaus 1

Euthanasie: wat de apotheker moet weten V. Schaus 1 Praktijk Euthanasie: wat de apotheker moet weten V. Schaus 1 MeSH-termen Euthanasia, active; Belgium; Humans; Pharmaceutical preparations; Pharmacists ; Administration and dosage; Antiemetics; Hypnotics

Nadere informatie

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde 2 Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde 3 Inleiding

Nadere informatie

Vormingsbrochure academiejaar 2009

Vormingsbrochure academiejaar 2009 LevensEinde InformatieForvm Het LEIF project is een open initiatief en bestaat uit mensen en verenigingen die streven naar een waardig levenseinde voor iedereen, waarbij respect voor de wil van de patiënt

Nadere informatie

Palliatieve zorg. Beste patiënt

Palliatieve zorg. Beste patiënt Beste patiënt Wij zijn er ons van bewust dat de stap naar palliatieve zorg een grote stap is. Als team willen wij u hierbij zoveel mogelijk ondersteunen en helpen. Daarom geven wij u graag de nodige informatie

Nadere informatie

WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN?

WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN? CONCRETE ZORGPLANNING WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN? 1 ZORGZAME ZORG OP MEERDERE DOMEINEN OMTRENT MEDISCHE ZORGEN 3 OMTRENT HET BLIJVEN WONEN ALS JE EEN DAGJE OUDER WORDT DE KINDEREN NIET KORTBIJ WONEN

Nadere informatie

NADENKEN EN PLANNEN OMTRENT

NADENKEN EN PLANNEN OMTRENT LEIF West-Vlaanderen LevensEinde InformatieForum TIJDIG NADENKEN EN PLANNEN OMTRENT waardige levenseindezorg EEN GOED IDEE www.leifwestvlaanderen.be Ik ben een echte levensgenieter. Ik hou van lachen en

Nadere informatie

NADENKEN EN PLANNEN OMTRENT

NADENKEN EN PLANNEN OMTRENT LEIF West-Vlaanderen LevensEinde InformatieForum TIJDIG NADENKEN EN PLANNEN OMTRENT waardige levenseindezorg EEN GOED IDEE www.leifwestvlaanderen.be Ik ben een echte levensgenieter. Ik hou van lachen en

Nadere informatie

Casus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning

Casus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning DEELSEL Gent : (SEL : samenwerking Eerste Lijn) Samen werken rond vroegtijdige zorgplanning Samen werken rond Vroegtijdige Zorgplanning Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Uitgangspunt van dit project : Toename

Nadere informatie

Euthanasie. Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten

Euthanasie. Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten Euthanasie Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten Inhoud Inleiding 3 1 Beslissingen rond het levenseinde 4 1.1 Het verschil tussen een wilsverklaring betreffende euthanasie en een euthanasieverzoek

Nadere informatie

Zorg rond het levenseinde

Zorg rond het levenseinde Groeningelaan 7 8500 Kortrijk Tel.nr. 056/24 52 71 Faxnr. 056/24.52.64 Zorg rond het levenseinde Zorg rond het levenseinde 12 Voor meer informatie over voorgaande onderwerpen, kan u contact opnemen met

Nadere informatie

Iedereen heeft recht op een waardig levenseinde LEIFBLAD. www.leif.be - ( 078 / 15 11 55

Iedereen heeft recht op een waardig levenseinde LEIFBLAD. www.leif.be - ( 078 / 15 11 55 LEIFBLAD LevensEinde InformatieForum Vraag je LEIFkaart aan via je LEIFblad! 7de druk, 350.000 exemplaren www.leif.be - ( 078 / 15 11 55 Informatie over wat je concreet kan doen en vooraf kan plannen Wist

Nadere informatie

FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIE- COMMISSIE EUTHANASIE INFORMATIEBROCHURE VOOR DE ARTSEN

FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIE- COMMISSIE EUTHANASIE INFORMATIEBROCHURE VOOR DE ARTSEN FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIE- COMMISSIE EUTHANASIE INFORMATIEBROCHURE VOOR DE ARTSEN 2 INHOUDSTAFEL 1. Euthanasie op verzoek van de patiënt vs. euthanasie op basis van een voorafgaande wilsverklaring

Nadere informatie

Algemeen. Euthanasie.

Algemeen. Euthanasie. Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden

Nadere informatie

Vroegtijdige zorgplanning

Vroegtijdige zorgplanning Vroegtijdige zorgplanning Waarom uw zorg vroegtijdig plannen? Wat houdt het in? curatief handelen palliatief handelen actieve levensbeëindiging Waarom vroegtijdig uw zorg plannen? Welke zorg zou u wensen

Nadere informatie

Medische Beslissingen rond het levenseinde

Medische Beslissingen rond het levenseinde Medische Beslissingen rond het levenseinde Jo Lisaerde Eric Triau Maartje Wils Bewonersadviesraad 7 december 2011 Definitie Palliatieve Zorg Palliatieve zorg is een totaalzorg voor mensen die aan een ziekte

Nadere informatie

PERSMAP 1 jaar LEIF West-Vlaanderen 18 maart 2014

PERSMAP 1 jaar LEIF West-Vlaanderen 18 maart 2014 PERSMAP 1 jaar LEIF West-Vlaanderen 18 maart 2014 Inhoud: 1. Programma persconferentie 2. Persbericht 18-3-2014 3. Evaluatie 1 jaar LEIF West-Vlaanderen Uitgangspunten? Conclusies na 1 jaar werking? 1)

Nadere informatie

Hoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad

Hoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad Hoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad Groep Philippus Neri - VZW Sint-Lucia Deze leidraad geldt voor een verzoek om euthanasie door een patiënt bij ondraaglijk psychisch en fysisch lijden.

Nadere informatie

Vragen rond het levenseinde. Inleiding. Casus 1 : Lucien /06/2017 Anne Desodt. Praktijk = praktisch Casussen

Vragen rond het levenseinde. Inleiding. Casus 1 : Lucien /06/2017 Anne Desodt. Praktijk = praktisch Casussen Vragen rond het levenseinde 24/06/2017 Anne Desodt Praktijk = praktisch Casussen Inleiding Casus 1 : Lucien Lucien : 95 jaar, alleenwonend Prostaatcarcinoma met wervelmetastasen 1 zoon, betrokken 2 problemen

Nadere informatie

VANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN

VANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN VANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN BROCHURE VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Beste bewoner, Dat is immers onze zorg: betrokken zijn op u en uw naasten en u zoveel als mogelijk gelukkig zien. Wij zijn blij dat u koos

Nadere informatie

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde informatie voor patiënten INLEIDING 3 PALLIATIEVE THERAPIE 4 PALLIATIEVE ZORG 4 HET STOPZETTEN OF NIET STARTEN VAN EEN LEVENSVERLENGENDE BEHANDELING 5 PALLIATIEVE

Nadere informatie

Euthanasie: de wet en de praktijk

Euthanasie: de wet en de praktijk Euthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden 90.007N-140401 Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net Inleiding U leest deze infobrochure niet

Nadere informatie

COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???

COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM??? Ik wil niet leven zoals een plant Als ik mijn familie niet meer ken, wil ik liever dood Ik wil niet afzien! Mijn broer denkt zus, en ik zo, wat moeten we nu doen? Hebben wij nu wel de juiste keuzes gemaakt?

Nadere informatie

FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIECOMMISSIE EUTHANASIE TWEEDE VERSLAG AAN DE WETGEVENDE KAMERS ( )

FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIECOMMISSIE EUTHANASIE TWEEDE VERSLAG AAN DE WETGEVENDE KAMERS ( ) FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIECOMMISSIE EUTHANASIE TWEEDE VERSLAG AAN DE WETGEVENDE KAMERS (2004-2005) 2 INLEIDING Dit verslag heeft betrekking op de door de commissie onderzochte registratiedocumenten

Nadere informatie

ORGAANDONATIE NA EUTHANASIE

ORGAANDONATIE NA EUTHANASIE ORGAANDONATIE NA EUTHANASIE Belgische Transplantatie Vereniging LevensEinde InformatieForum (LEIF) De Maakbare Mens definitieve versie.indd 1 17-2-2015 15:51:29 definitieve versie.indd 2 17-2-2015 15:51:31

Nadere informatie

Euthanasie. en de. Stichting LevenseindeKliniek

Euthanasie. en de. Stichting LevenseindeKliniek Euthanasie en de Stichting LevenseindeKliniek Cafe Doodgewoon - VPTZ 9 februari 2017 Even voorstellen: Simon van Hemsbergen, gepensioneerd huisarts 1975 artsexamen oude stijl 1978-1983 tropenarts in Nigeria

Nadere informatie

Dia 1. Dia 2. Dia 3. Euthanasie bij uitzichtloos psychisch lijden omwille van een psychiatrische stoornis

Dia 1. Dia 2. Dia 3. Euthanasie bij uitzichtloos psychisch lijden omwille van een psychiatrische stoornis Dia 1 VRIJDAG 2 JUNI BRUGGE STUDIEDAG CHRONISCHE SUÏCIDALITEIT Euthanasie bij uitzichtloos psychisch lijden omwille van een psychiatrische stoornis KOEN TITECA PSYCHIATER & LEIF-ARTS PSYCHIATRIE@AZGROENINGE.BE

Nadere informatie

Informatie over euthanasie

Informatie over euthanasie Informatie over euthanasie Inleiding Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken. Wat u van euthanasie vindt, hangt onder meer af van uw (religieuze) achtergrond, opvoeding,

Nadere informatie

Praat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde

Praat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde Praat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde KWB Baal 15 februari 2016 1 Praten over je levenseinde Dat is voor later, ik wil daar nu nog niet aan denken Ik ben nog gezond en in de bloei van mijn

Nadere informatie

VORMINGSBROCHURE

VORMINGSBROCHURE VORMINGSBROCHURE - Woord vooraf Graag bieden we je in - opnieuw een gevarieerd vormingsaanbod aan vanuit W.E.M.M.E.L., het expertisecentrum Waardig Levenseinde. De organisaties die er deel van uitmaken,

Nadere informatie

Euthanasie en wilsverklaringen

Euthanasie en wilsverklaringen Euthanasie en wilsverklaringen Wetenschappelijke vergadering AZ Damiaan Oostende Woensdag 6 mei 2015 Ann Vandenbroucke geriater Levenseinde Inhoud : LEIF Levenseinde beslissingen Euthanasiewet - voorwaarden

Nadere informatie

Euthanasie Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten

Euthanasie Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten Euthanasie Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten Palliatief Support Team 03 650 50 57 Inleiding Als u vragen heeft over beslissingen rond het levenseinde en meer bepaald over euthanasie, dan

Nadere informatie

INFORMATIEBUNDEL IN VERBAND

INFORMATIEBUNDEL IN VERBAND INFORMATIEBUNDEL IN VERBAND MET HET LEVENSEINDE 1/15 Colofon Samenstelling Inbreng gemeentelijke diensten T 016 85 30 20 Spoorwegstraat 6 3020 Herent www.herent.be Redactie Burgerzaken T 016 85 30 20 burgerzaken@herent.be

Nadere informatie

Iedereen heeft recht op een waardig levenseinde LEIFBLAD /

Iedereen heeft recht op een waardig levenseinde LEIFBLAD / LEIFBLAD LevensEinde InformatieForum 4 de druk, 200.000 exemplaren Informatie over wat je concreet kan doen en vooraf kan plannen www.leif.be - 078 / 15 11 55 Wist je dat het tijdstip van overlijden bij

Nadere informatie

Samen kiezen voor een waardig levenseinde

Samen kiezen voor een waardig levenseinde Samen kiezen voor een waardig levenseinde Inhoud 1. Palliatieve zorg 4 2. Negatieve wilsverklaring 5 3. Voorafgaande wilsverklaring inzake euthanasie 5 4. Actueel verzoek om euthanasie 6 5. Verklaring

Nadere informatie

Iedereen heeft recht op een waardig levenseinde LEIFBLAD. www.leif.be. Informatie over wat je concreet kan doen en vooraf kan plannen

Iedereen heeft recht op een waardig levenseinde LEIFBLAD. www.leif.be. Informatie over wat je concreet kan doen en vooraf kan plannen LEIFBLAD 3 de druk, 150.000 exemplaren Wist je dat het tijdstip van overlijden bij 4 op de 10 mensen bepaald wordt door een (medische) beslissing? M.a.w. dat hun overlijden medisch gestuurd wordt en niet

Nadere informatie

Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien. Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg

Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien. Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg Uitgebreide volmacht: Wie beslist namens een patiënt als deze dat zelf (tijdelijk) niet meer kan Voorkomen: Onder

Nadere informatie

Woonzorgnetwerk Vincenthove vzw. WARME Zorg voor een menswaardig levenseinde (=vroegtijdige zorgplanning)

Woonzorgnetwerk Vincenthove vzw. WARME Zorg voor een menswaardig levenseinde (=vroegtijdige zorgplanning) Pagina 12 Woonzorgnetwerk Vincenthove vzw Inhoud brochure: WARME Zorg voor een menswaardig levenseinde (= vroegtijdige zorgplanning) Gedicht pag. 2 Warme Zorg voor een menswaardig levenseinde pag. 3 De

Nadere informatie

Marieke blijft volhouden omdat er een 'noodrem' bestaat voor wanneer het écht onmenselijk wordt

Marieke blijft volhouden omdat er een 'noodrem' bestaat voor wanneer het écht onmenselijk wordt Marieke blijft volhouden omdat er een 'noodrem' bestaat voor wanneer het écht onmenselijk wordt Medeleven is geen medelijden Wim Distelmans is titularis van de leerstoel 'Waardig levenseinde' aan de VUB

Nadere informatie

Werkstuk Maatschappijleer Euthanasie

Werkstuk Maatschappijleer Euthanasie Werkstuk Maatschappijleer Euthanasie Werkstuk door een scholier 1454 woorden 12 april 2001 6,3 69 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inleiding Dit werkstuk gaat over euthanasie. Op de volgende vragen

Nadere informatie

M i n i R a a k Maart 2017

M i n i R a a k Maart 2017 M i n i R a a k Maart 2017 kwb gooik & strijland Inhoud Van Cacao tot Gooikse parel... 3 Praat voor je gaat... 4 40 Jaar Ziekenzorg Gooik... 7 Bedrijfsbezoek Milcobel - Last Post Ieper... 8 2 Mini Raak

Nadere informatie

Palliatie of Euthanasie: De Twilight Zone. Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven

Palliatie of Euthanasie: De Twilight Zone. Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven Palliatie of Euthanasie: De Twilight Zone Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven Situering Beslissingen rond het levenseinde Zeer vaak: Niet meer starten van (al dan niet medisch

Nadere informatie

Euthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden

Euthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden voorzitter ethisch comité Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net Euthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden Inleiding U leest deze infobrochure

Nadere informatie

Europees Instituut voor Bio-ethiek Brussel Flash expert 15 november 2018

Europees Instituut voor Bio-ethiek Brussel Flash expert 15 november 2018 Europees Instituut voor Bio-ethiek Brussel Flash expert 15 november 2018 Richtlijnen betreffende euthanasie in Vlaanderen De Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen heeft onlangs richtlijnen gepubliceerd

Nadere informatie

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Publieksversie

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Publieksversie Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek Publieksversie Waarom nadenken en praten over uw levenseinde? Misschien denkt u wel eens na over uw levenseinde. In dat laatste deel van uw leven kan uw dokter

Nadere informatie

Oordeel: Niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen

Oordeel: Niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Oordeel: Niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Samenvatting: De arts reikte patiënt een drank aan met 400 mg fenobarbital. Na inname overleed patiënt niet en bleef hij wakker. Conform afspraak

Nadere informatie

Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie Achtste verslag aan de wetgevende kamers Jaren

Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie Achtste verslag aan de wetgevende kamers Jaren Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie Achtste verslag aan de wetgevende kamers Jaren 2016-2017 kikkerdirk- Fotolia.fr terug naar inhoudstafel Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie

Nadere informatie

De laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek

De laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek De laatste levensfase Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek In gesprek In de laatste levensfase krijgen mensen te maken met allerlei vragen. Misschien ziet u op tegen de pijn en benauwdheid die

Nadere informatie

Casus Hoe wensen mensen te sterven? Waarom vroegtijdig nadenken over zorg? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning.

Casus Hoe wensen mensen te sterven? Waarom vroegtijdig nadenken over zorg? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. DEELSEL Gent : (SEL : samenwerking Eerste Lijn) Samen werken rond vroegtijdige zorgplanning Samen werken rond Vroegtijdige Zorgplanning Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Uitgangspunt van dit project : Toename

Nadere informatie

Samen kiezen voor een waardig levenseinde

Samen kiezen voor een waardig levenseinde Samen kiezen voor een waardig levenseinde Inhoud 1. Palliatieve zorg 4 2. Negatieve wilsverklaring 5 3. Voorafgaande wilsverklaring inzake euthanasie 5 4. Actueel verzoek om euthanasie 6 5. Verklaring

Nadere informatie

Het toetsingsproces toegelicht

Het toetsingsproces toegelicht Het toetsingsproces toegelicht Drs. Ronald T.C.M. van Nordennen Specialist Ouderengeneeskunde/ Hospice arts SCEN-arts / RTE-arts. 1 Wat is allemaal geen euthanasie? 1. Staken of niet starten van kunstmatige

Nadere informatie

EUTHANASIE. Euthanasiewet en wilsverklaring. inhoudjuiste versie+kaft.indd 1 2/04/2009 15:05:09

EUTHANASIE. Euthanasiewet en wilsverklaring. inhoudjuiste versie+kaft.indd 1 2/04/2009 15:05:09 EUTHANASIE Euthanasiewet en wilsverklaring inhoudjuiste versie+kaft.indd 1 2/04/2009 15:05:09 de nieuwe wetgeving Inhoud Voorwoord p. 1 De wet in vraag en antwoord p. 3 Enkele veel gestelde vragen p. 16

Nadere informatie

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. Imeldaziekenhuis

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. Imeldaziekenhuis Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde Imeldaziekenhuis imelda omringt u met zorg Inhoud Inleiding 3 Palliatieve therapie 4 Palliatieve zorg 5 Het stopzetten of niet starten van een levensverlengende

Nadere informatie

Vroegtijdige Zorgplanning

Vroegtijdige Zorgplanning Vroegtijdige Zorgplanning Theoretisch kader Dr Ruth Piers Dienst Geriatrie UZ Gent 1 Inleiding Wetgevend kader MAAR praktijk Kanttekeningen vanuit de patiënt Kanttekeningen vanuit de zorgverstrekkers Toegepast

Nadere informatie

FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIECOMMISSIE EUTHANASIE DERDE VERSLAG AAN DE WETGEVENDE KAMERS (2006-2007)

FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIECOMMISSIE EUTHANASIE DERDE VERSLAG AAN DE WETGEVENDE KAMERS (2006-2007) FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIECOMMISSIE EUTHANASIE DERDE VERSLAG AAN DE WETGEVENDE KAMERS (2006-2007) INLEIDING Dit verslag heeft betrekking op de door de commissie onderzochte registratiedocumenten

Nadere informatie

Hoe is palliatieve zorg in Vlaanderen georganiseerd? Netwerken

Hoe is palliatieve zorg in Vlaanderen georganiseerd? Netwerken Wat is palliatieve zorg? Cicely Saunders, pionier in palliatieve zorg, definieerde deze specifieke vorm van zorg als alles wat nog dient gedaan te worden als men denkt dat er niets meer kan gedaan worden.

Nadere informatie

UNIVERSITEITEN IN VLAANDEREN

UNIVERSITEITEN IN VLAANDEREN UNIVERSITEITEN IN VLAANDEREN In Vlaanderen is er een universiteit in elke provincie, maar je kan niet alle opleidingen aan elke universiteit volgen. Wat kan je waar studeren? Bron: www.ond.vlaanderen.be

Nadere informatie

Dankwoord 13. Achtergrond en opzet van de studie Inleiding Onderzoeksmethodes 21

Dankwoord 13. Achtergrond en opzet van de studie Inleiding Onderzoeksmethodes 21 Inhoud Dankwoord 13 DEEL 1 Achtergrond en opzet van de studie 15 1. Inleiding 17 2. Onderzoeksmethodes 21 1. SENTI-MELC studie (Hoofdstukken 6, 7, 8, 9, 15) 21 2. Studie naar de frequentie en kenmerken

Nadere informatie

Senaat heropent euthanasiedebat

Senaat heropent euthanasiedebat Senaat heropent euthanasiedebat TlNE PEETERS N-VA, MR en Open Vld zijn er voorstander van om het euthanasiedebat snel te heropenen, sp.a en CD&V gaan daar schoorvoetend in mee. "Zolang de Senaat bestaat,

Nadere informatie

Statistiques Médecins - Geneesheren Statistieken toetreding akkoord , 2/3/2016, geografisch

Statistiques Médecins - Geneesheren Statistieken toetreding akkoord , 2/3/2016, geografisch Description/Beschrijving Antwerpen - Antwerpen Act. Adh. Statistiques Médecins - Geneesheren Statistieken toetreding akkoord 2016-2017, 2/3/2016, geografisch Généralistes-Huisartsen Rej. Spécialistes-Specialisten

Nadere informatie

OPLEIDING VOOR PALLIATIEF REFERENTEN WOONZORGCENTRA

OPLEIDING VOOR PALLIATIEF REFERENTEN WOONZORGCENTRA OPLEIDING VOOR PALLIATIEF REFERENTEN WOONZORGCENTRA Regio Vlaams-Brabant November 2016 - Juni 2017 Forum Palliatieve Zorg/Panal foto uit film Twilight of a life van Sylvain Biegeleisen Het Forum Palliatieve

Nadere informatie

Samen kiezen voor een waardig levenseinde

Samen kiezen voor een waardig levenseinde Samen kiezen voor een waardig levenseinde VOORWOORD Kwaliteit geven aan je levenseinde is belangrijk. Via deze weg nodigen we je uit even stil te staan bij deze levensfase. Sterven maakt immers deel uit

Nadere informatie

Meneer is 87 jaar Verblijft in het WZC Weduwnaar 4 kinderen slechts 1 dochter erg betrokken en regelmatig bezoek

Meneer is 87 jaar Verblijft in het WZC Weduwnaar 4 kinderen slechts 1 dochter erg betrokken en regelmatig bezoek Meneer is 87 jaar Verblijft in het WZC Weduwnaar 4 kinderen slechts 1 dochter erg betrokken en regelmatig bezoek Terminale Parkinsonpatiënt 2 x CVA Diabetes type II Volledig hulpbehoevend Rolstoelgebonden

Nadere informatie

Palliatieve sedatie is geen euthanasie. Medische aspecten

Palliatieve sedatie is geen euthanasie. Medische aspecten Palliatieve sedatie is geen euthanasie Medische aspecten Hoe kwam deze richtlijn er? Werkgroep artsen met interesse in palliatieve zorg Uit meerdere regionale ziekenhuizen en 1 ste lijn Meerdere specialiteiten

Nadere informatie