VORMINGSBROCHURE

Transcriptie

1 VORMINGSBROCHURE -

2 Woord vooraf Graag bieden we je in - opnieuw een gevarieerd vormingsaanbod aan vanuit W.E.M.M.E.L., het expertisecentrum Waardig Levenseinde. De organisaties die er deel van uitmaken, het Forum Palliatieve Zorg (Netwerk palliatieve zorg Brussel Halle Vilvoorde), LEIF, TOPAZ, de Leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB, ULteam en de palliatieve thuiszorgequipe Omega bundelen in deze vormingsbrochure hun opleidingen. Palliatieve zorg bevordert de levenskwaliteit van mensen met een ongeneeslijke aandoening en hun naasten door zorg te bieden op domeinen: lichamelijk, emotioneel, existentieel en sociaal. Het vormingsaanbod van W.E.M.M.E.L. zet eveneens in op deze dimensies en richt zich naar vrijwilligers, artsen, verpleegkundigen, zorgkundigen, en bij uitbreiding alle zorgverleners in de palliatieve zorg. De vergrijzing brengt een aantal uitdagingen met zich mee, ook op vlak van palliatieve zorg. Zo organiseert het Forum Palliatieve Zorg onder meer vorming over levensmoeheid bij ouderen en over palliatieve zorg bij mensen met dementie. Daarnaast komen ook thema s als rouw, angst bij palliatieve patiënten en hun naasten en complementaire zorg zoals aromazorg aan bod. Je kan bij ons terecht voor een divers aanbod aan vormingsdagen, avondvormingen, events, meerdaagse opleidingen zoals het postgraduaat palliatieve zorg of op onze lunchdebatten, waarbij telkens een actueel thema in de kijker wordt gezet. Inschrijvingen Inschrijvingen basisopleidingen vrijwilligers en zorgverleners, vormingsmomenten en vorming op maat bij Forum Palliatieve Zorg: 0/..0, info@forumpalliatievezorg.be of online via Inschrijvingen voor de basismodule palliatief referent en voor het postgraduaat palliatieve zorg via Inschrijvingen voor de sessies voor bijzondere cliëntengroepen permanente-vorming/ opleiding/

3 Via Br.E.L. (Brusselse Expertise Levenseinde) besteden we in ons vormingsaanbod extra aandacht aan de Brusselaar door opleidingen aan te bieden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De vormingen op maat, infomomenten en intervisie vervolledigen het uitgebreide aanbod van het Forum Palliatieve Zorg. Het LevensEinde InformatieForum (LEIF) biedt opleidingen voor LEIFnurses en LEIFartsen aan. Daarnaast zijn er ook sessies voorafgaande zorgplanning voor professionelen en voor het brede publiek. De sessies zijn overal in Vlaanderen en het Brussels Gewest aan te vragen. Vanuit de leerstoel Waardig Levenseinde gaat ook een nieuwe editie van de PALM-opleiding (PALliatieve zorg voor Medici en Masters) door. PALM is een unieke opleiding voor en door artsen uit het palliatief werkveld. We verwelkomen je dus graag op één van onze initiatieven die we zonder onze subsidiërende instanties de Vlaamse Gemeenschap, Vlaamse Gemeenschapscommissie, demens.nu en Kom op tegen Kanker niet zouden kunnen organiseren. Vragen, bedenkingen of suggesties zijn welkom op Eva Jacobs Vormingscoördinator Wim Distelmans Voorzitter Al onze opleidingen worden gegeven door docenten, deskundig in het onderwerp en met ervaring in palliatieve zorg. Onze docenten zijn medewerkers van het Forum Palliatieve Zorg, de thuiszorgequipe Omega, het dagcentrum TOPAZ, LEIF en andere externe deskundigen. Locatie? Inlichtingen Inschrijvingen voor PALM: 0/..0, Inschrijvingen voor opleidingen LEIFnurses en LEIFartsen: of tel.: 0/.. Tenzij anders vermeld, vinden de opleidingen plaats in W.E.M.M.E.L., expertisecentrum Waardig Levenseinde, J. Vander Vekenstraat 0 Wemmel. Eva Jacobs Coördinator Vorming W.E.M.M.EL. J. Vander Vekenstraat 0 Wemmel Tel.: 0/..0 vorming@forumpalliatievezorg.be Voor up-to-date informatie en permanente aanvullingen zie

4 Docenten A B Maridi Aerts (UZ Brussel) Nathalie Albert (ervaringsdeskundige) Patty Bauwens (lnkendaal vzw) Tine Berbé (huisvandemens Brussel) Inga Beyer (UZ Brussel) Jan Blockhuys (Woordzorg bvba) Nico Blyaert (ASZ Aalst) Johan Braeckman (UGent) N P S Lut Nijs (Omega vzw) François Pauwels (Omega vzw) Luc Proot (AZ St Jan Brugge, LEIF W-VI) Wim Schrauwen (UZ Gent) Frank Schweitser (Omega vzw, dagcentrum TOPAZ) Patrick Simons (Omega vzw) Jeannine Spinnael (UZ Brussel) C Ann Callebert (klinisch psycholoog) Jan Coel (PXL) Lindsay Cool (Omega vzw) Katrien Cornette (UPC Sint-Kamillus) Lisette Custermans (palliatief verpleegkundige) T Annelien Tack (UZ Brussel) Sylvie Tack (UGent) Koen Titeca (AZ Groeninge) Sophie Tobback (huisarts, CRA) Rik Torfs (KU Leuven) D G K Caroline Damman (Odisee) Inge De Boeck (Connfinity) Etienne De Groot (VUB) Martine De Laat (UZ Gent) Stéphanie De Maesschalck (UGent en huisarts) Liesbet De Meirleir (AZ Jan Portaels) Mark De Ridder (VUB, UZ Brussel) Lieven Decavele (OLV Aalst) Evelien Delbeke (UAntwerpen) Jean-Luc Demeere (Kliniek St Jan Brussel) Dennis Demedts (Erasmus hogeschool) Joke Denekens (UAntwerpen) Paul Destrooper (LEIF) Wim Distelmans (VUB en UZ Brussel) Robert Geeraert (Forum Palliatieve Zorg) Manu Keirse (KU Leuven) Mark Koninckx (Familiehulp vzw) V Patrik Vankrunkelsven (KU Leuven) Simon Van Belle (UZ Gent) Linde Vande Casteele (LEIF) Kris Van de Gaer (LEIF) Hannie Van den Bilcke (Forum Palliatieve Zorg) Lieve Van den Black (VUB) Vicky Van de Velde (Forum Palliatieve Zorg) Carmino Van Meerhaeghe (AZ Damiaan Oostende) An Van Nunen (MS Kliniek Melsbroek) Linda Van Roy (ervaringsdeskundige) Katleen Van Steenkiste (huisvandemens Gent) Jo Verbiest (Omega vzw) Ruddy Verbinnen (VUB, UAB) Erik Verliefde (klinisch psycholoog) Joris Verlooy (UZA) Gerke Verthriest (rouwtherapeut) Angelique Verzelen (klinisch psycholoog) Mia Voordeckers (UZ Brussel) L Bie Lambrechts (Omega vzw) Christophe Lemmens (UAntwerpen) Jo Lisaerde (huisarts en CRA) M Maarten Moens (UZ Brussel) Dirk Michielsen (UZ Brussel)

5 Inhoudstafel. MEERDAAGSE OPLEIDINGEN -.. Basiscursus palliatieve zorg voor vrijwilligers.. Basiscursus palliatieve zorg voor zorgverleners.. Basiscursus palliatieve zorg voor thuisverpleegkundigen.. Basismodule palliatief referent (i.h.k.v. postgraduaat palliatieve zorg).. Postgraduaat palliatieve zorg.. PALM-opleiding.. Opleiding LEIFnurses en LEIFconsulenten.. Opleiding LEIFartsen.. Opleiding Herstelwerkgroep begeleiden voor ervaringsdeskundigen. VORMINGSDAGEN -. Eendaagse vormingen zorgverleners.. Levensmoeheid.. Dementie.. Angst bij palliatieve patiënten.. Aromazorg.. Rouw.. In gesprek met Lisette Custermans.. Palliatieve zorg bij specifieke cliëntengroepen. Terugkomdagen voor vrijwilligers. Avondvormingen voor artsen... Update pijn- en symptoomcontrole.. Oncologische wondzorg. Lunchdebatten. Event: Humor in de palliatieve zorg. OPLEIDINGEN OP MAAT -. Ondersteuning op maat voor zorgverleners... Trajectbegeleiding woonzorgcentra... Vorming op maat... Intervisie. Infomomenten voor het brede publiek. Vorming Voorafgaande Zorgplanning (i.s.m. LEIF).. Vorming VZP voor professionelen.. Vorming VZP voor het brede publiek 0 0

6

7 MEERDAAGSE OPLEIDINGEN

8

9 . Basiscursus palliatieve zorg voor vrijwilligers Doelgroep Iedereen die zich wil engageren als vrijwilliger in de palliatieve zorg (in thuiszorg, dagcentrum, palliatieve eenheid, ziekenhuis, woonzorgcentrum). Programma Een uitgebreide basiscursus palliatieve zorg - gegeven door professionelen uit het werkveld - met als lesinhouden: kennismaking met de basisconcepten van palliatieve zorg, historiek, wetgeving, voorzieningen de structuur van palliatieve zorg, de verschillende settings en de ondersteunende rol van de thuiszorgequipe een oriëntatie in vrijwilligerswerk in palliatieve settings beslissingen aan het levenseinde en voorafgaande zorgplanning fysieke aspecten van zorg en comfortzorg psychosociale benadering van de patiënt en zijn omgeving communicatie met zorgvrager en familie existentiële vragen bij ernstig zieken cultuursensitieve palliatieve zorg handvatten voor omgaan met verlies en rouw bezoek aan en voorstelling van alle organisaties binnen het expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L. Aantal deelnemers Minimaal maximaal (deze cursus gaat enkel door mits voldoende inschrijvingen) Kostprijs Gratis (voor personen buiten de regio Brussel-Halle-Vilvoorde: 0 ) Cursusmateriaal inbegrepen. SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER MAART APRIL Data & tijdstippen x/jaar vrijdagvoormiddagen van u tot u Najaar Voorjaar MEI

10 Data & tijdstippen donderdagen van u tot u00 Najaar Voorjaar SEPTEMBER OKTOBER JUNI MEI APRIL. Basiscursus palliatieve zorg voor zorgverleners Doelgroep Zorgkundigen, verpleegkundigen, ergotherapeuten, kinesisten, maatschappelijk werkers, logistiek medewerkers en andere gezondheidswerkers werkzaam in de zorgsector uit woonzorgcentra, thuiszorg diensten, gezinszorg, mutualiteiten, OCMW s, Programma Een uitgebreide basiscursus palliatieve zorg - gegeven door professionelen uit het werkveld - met als lesinhouden: kennismaking met de basisconcepten van palliatieve zorg, historiek, wetgeving, voorzieningen de structuur van palliatieve zorg, de verschillende settings en de ondersteunende rol van de thuiszorgequipe fysieke aspecten van palliatieve zorg en comfortzorg in thuis- en residentiële settings psychosociale benadering van de patiënt en zijn omgeving communicatie met zorgvrager en familie ethische reflecties bij beslissingen aan het levenseinde training voorafgaande zorgplanning existentiële vragen bij ernstig zieken zelfzorg en teamzorg handvatten voor omgaan met verlies en rouw bezoek aan en voorstelling van alle organisaties binnen het expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L. Aantal deelnemers Minimaal maximaal (deze cursus gaat enkel door mits voldoende inschrijvingen) Kostprijs & attestering euro per deelnemer (cursusmateriaal, dranken en lunch inbegrepen). De deelnemers krijgen een attest van de vorming.

11 . Basiscursus palliatieve zorg voor thuisverpleegkundigen Doelgroep Deze cursus richt zich specifiek naar thuisverpleegkundigen. Programma /0/ : basisconcepten palliatieve zorg, historiek, wetgeving, voorzieningen 0/0/ : comfortzorg (medicamenteus en niet medicamenteus) /0/ : gebruik van de subcutane spuitaandrijver /0/ & 0// : communicatie: omgaan met families, crisissen, conflictbemiddeling bij het levenseinde, /0/ : beslissingen aan het levenseinde (voorafgaande zorgplanning), palliatieve sedatie en euthanasie Aantal deelnemers Minimaal maximaal (deze cursus gaat enkel door mits voldoende inschrijvingen) Kostprijs & attestering Kostprijs euro per deelnemers (cursusmateriaal inbegrepen) De deelnemers krijgen een attest van de vorming. JANUARI FEBRUARI MAART Data & tijdstippen vrijdagnamiddagen van u tot u

12 . Basismodule palliatief referent (i.h.k.v. Postgraduaat palliatieve zorg) Het Forum Palliatieve Zorg heeft sinds een tiental jaar een postgraduaatopleiding palliatieve zorg in samenwerking met de Brusselse hogescholen Odisee en Erasmus en is daarbij erkend door het Ministerie van Onderwijs. Dit postgraduaat omvat twee delen: een basismodule palliatief referent en een verdiepingsmodule palliatief deskundige. Doelgroep De basismodule palliatief referent richt zich tot alle beroepsgroepen in de gezondheidszorg (verpleegkundigen, psychologen, ergotherapeuten, diëtisten, maatschappelijk assistenten, vrijzinnig humanistische consulenten, pastores,) die reeds referent zijn in palliatieve zorg in hun setting of die dit willen worden. Je kan inschrijven als je een bachelor-of masterdiploma hebt binnen de zorgverlening. Ook als ASBO, de graad of HBO verpleegkundige kan je toegelaten worden, mits voldoende motivatie. Programma In acht volledige lesdagen (en één evaluatiemoment) maken we de referent palliatieve zorg wegwijs in de relevante wetgeving en in de (verdere) uitbouw van de visie en structuur van palliatieve zorg in de organisatie. Er wordt ook dieper ingegaan op aspecten van rouwzorg en voorafgaande zorgplanning, het omgaan met familie van zorgvragers, enz. Volgende modules worden aangeboden in de basismodule palliatief referent: basisconcepten palliatieve zorg, historiek, wetgeving, voorzieningen toepassen voorafgaande zorgplanning (training) psychosociale benadering van de patiënt en zijn omgeving praktische aanpak van symptomen en symptoombestrijding communicatie met bewoners, familieleden en hulpverleners implementatie palliatieve zorg in een organisatie spirituele en existentiële zorg bij ernstig zieken hoe ethisch zorgoverleg organiseren omgaan met rouw en verlies euthanasie en palliatieve sedatie subcutane spuitaandrijver cultuursensitieve palliatieve zorg zelfzorg en teamzorg Aantal deelnemers maximaal

13 Kostprijs 0 voor de basismodule palliatief referent Opleidingscheques en educatief verlof zijn mogelijk. Evaluatie & getuigschrift Het getuigschrift van palliatief referent wordt toegekend aan wie minimaal 0% van de lessen van de basismodule heeft bijgewoond én minimaal 0% behaald heeft voor de evaluatieopdracht. Wie niet aan deze voorwaarden voldoet, ontvangt een deelnameattest met vermelding van het effectief gevolgde programma. Inschrijvingen Voor meer informatie over de inhoud kan je terecht bij Dennis Demedts (dennis.demedts@ehb.be) of Eva Jacobs (vorming@forumpalliatievezorg.be). Voor administratieve inlichtingen kan je terecht bij Ann Jaques (ann.jaques@odisee.be) Inschrijven voor het postgraduaat kan online via Locatie De lessen gaan door op Odisee Hogeschool, campus Brussel, Warmoesberg, 00 Brussel. Deze campus ligt op wandelafstand van Brussel-Centraal. Een wegbeschrijving vind je via SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER Data & tijdstippen Er zijn vaste wekelijkse lesdagen op donderdag. Er zijn opeenvolgende lesmomenten in het najaar en evaluatie/terugkomdag Najaar JANUARI Voorjaar (evaluatie)

14 Data & tijdstippen Er zijn vaste wekelijkse lesdagen op donderdag. De basismodule telt lesdagen en evaluatiedag Najaar Voorjaar ( evaluatie) SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER JANUARI. Postgraduaat palliatieve zorg Het Forum Palliatieve Zorg heeft sinds een tiental jaar een postgraduaatsopleiding palliatieve zorg in samenwerking met de Brusselse hogescholen Odisee en Erasmus en is daarbij erkend door het Ministerie van Onderwijs. Dit postgraduaat omvat twee delen: een basismodule palliatief referent en een verdiepingsmodule palliatief deskundige. De postgraduaatsopleiding is sterk wetenschappelijk onderbouwd en zet in alle modules in op interactief werken en casuïstiek via een leertraject voor elke student. Er wordt vertrokken van individuele leervragen en toegepaste casussen per lesonderdeel (vanuit medische, ethische, existentiële, psychologische, invalshoek), zodat de uiteindelijke evaluatie via opdrachten en intervisie verloopt, dus niet via klassieke examens. Doelgroep Het postgraduaat richt zich tot alle beroepsgroepen in de gezondheidszorg (verpleegkundigen, psychologen, ergotherapeuten, diëtisten, maatschappelijk assistenten, vrijzinnig humanistisch consulenten, pastores, ). Programma Deze opleiding omvat de basismodule palliatief referent ( lesdagen) en de verdiepingsmodule palliatief deskundige ( lesdagen) De verdiepingsmodule bestaat uit onderdelen: pathologie en verpleegkundigen zorg, doelgroepen ethiek, spiritualiteit en veerkracht communicatie in de palliatieve zorg integratie Aantal deelnemers maximaal Kostprijs 00 voor de verdiepingsmodule palliatief deskundige 0 voor de volledige opleiding (basismodule palliatief referent + verdiepingsmodule palliatief deskundige) Sommige lesdagen zullen ook apart opengesteld worden aan een tarief van 0 /lesdag. Meer info vind je op Opleidingscheques en educatief verlof zijn mogelijk.

15 Evaluatie & getuigschrift Voor het behalen van het getuigschrift van het postgraduaat Palliatieve Zorg zijn er twee evaluatiemomenten voorzien: een eerste na de basismodule en een tweede na de verdiepingsmodule. De evaluatieopdrachten bestaat uit een schriftelijke test, reflectieopdrachten en casusbespreking met schriftelijke neerslag en de presentatie aan een deskundige jury. De evaluatievorm word je uitgebreid toelicht bij aanvang van het programma. Het getuigschrift van het integrale postgraduaat in de Palliatieve zorg wordt toegekend aan wie minimaal 0% van de lessen van het volledige programma heeft bijgewoond én minimaal 0% behaald heeft voor elk van de evaluatieopdrachten. Wie niet aan deze voorwaarden voldoet, ontvangt een deelnameattest met vermelding van het effectief gevolgde programma. Inschrijvingen Voor meer informatie over de inhoud kan je terecht bij Dennis Demedts of Eva Jacobs Voor administratieve inlichtingen kan je terecht bij Ann Jaques Inschrijven voor het postgraduaat kan online via Locatie De lessen gaan door op Odisee Hogeschool, campus Brussel, Warmoesberg, 00 Brussel. Deze campus ligt op wandelafstand van Brussel-Centraal. Een wegbeschrijving vind je via DECEMBER JANUARI FEBRUARI MAART Data & tijdstippen Er zijn vaste wekelijkse lesdagen op donderdag. De verdiepingsmodule telt dagen en evaluatiedag Najaar Voorjaar APRIL ( evaluatie)

16 . PALM opleiding (postuniversitaire opleiding PALM is een beknopte opleiding van dagen (gespreid over maanden) in palliatieve zorg met een redelijk eigenzinnige aanpak. Deze vorming geeft inhoudelijk aandacht aan de pijlers van palliatieve zorg en chronisch ziek zijn: pijn- en symptoomcontrole, psychologische begeleiding, sociale opvang en aandacht voor existentieel lijden. Ze doet dit op een (zelf)kritische, empathische maar nuchtere manier, rekening houdend met de realiteit en de actuele mogelijkheden. De opleiding wordt gegeven door docenten met jarenlange praktijkervaring (waarvan veel deskundige artsen werkzaam in palliatieve settings). De cyclus vormt samen met de LEIFopleiding een tweeluik. Daar waar de LEIFopleiding vooral aandacht heeft voor het omgaan met levenseindebeslissingen en de zorgvuldige praktijk van euthanasie, legt de vorming palliatieve zorg vooral de nadruk op de opvang, zorg en de behandeling van ernstig ongeneeslijk zieken. De opleiding wordt gepatroneerd door de Leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB. Doelgroep De opleiding in palliatieve zorg is niet alleen een must voor (huis)artsen die zich willen vervolmaken in het empathisch omgaan met hun patiënten in de supportieve en palliatieve fase, maar ze staat ook open voor alle andere professionelen met een masteropleiding. Programma DAG Concept palliatieve zorg en communicatie over ongeneeslijk ziek zijn. Begrippen palliatieve zorg, historiek, voorzieningen, veranderingsprocessen, overgang van curatie naar palliatie, vroege communicatie over palliatieve zorg en levenseinde, communicatieproces slecht nieuws, oefensessie voorafgaande zorgplanning. DAG Overzicht palliatieve therapieën en bijzondere patiëntengroepen, andere palliatieve medische therapieën, multidisciplinair oncologisch consult, introductie niet oncologische aandoeningen, palliatieve zorg bij kinderen, ouderen, personen met neuro-degeneratieve aandoeningen. DAG Pijn- en symptoomcontrole en psychische problematieken. Definiëring pijn, gebruik subcutane spuitaandrijver, neuropatische pijn, interventionele pijntechnieken, casuïstiek, psychische symptomen (angst, depressie, delirium, dementie) en psychiatrische problematieken, zwakte en anorexie-cachexie, urologische problemen.

17 palliatieve zorg voor medici en masters) DAG Specifieke palliatieve therapieën en urgenties / palliatieve sedatie. Palliatieve therapieën voor gastro-intestinale problemen (mondzorg, nausea/emesis, hik, ascites, darmobstructie, diarree, constipatie, incontinentie), therapieën voor pulmonaire problemen (hoesten, dyspneu, pleurale effusie), huid- en wondproblemen, urgenties in palliatieve zorg, palliatieve sedatie. DAG Ethische reflecties, diverse aspecten van multiculturele zorg, rouwzorg. Aantal deelnemers maximaal 0 Kostprijs & attestering per deelnemer (cursusmateriaal en lunch inbegrepen). Te betalen na inschrijving. De deelnemers krijgen een attest van de vorming en accreditatie Ethiek en Economie wordt voorzien. Toelatingsvoorwaarden Gediplomeerd arts of masterdiploma (niet-masters kunnen ook deelnemen mits toelating na het schrijven van een motivatiebrief). Inschrijvingen Leerstoel Waardig Levenseinde: 0/..0 of info@waardiglevenseinde.eu NOVEMBER DECEMBER JANUARI MAART Data & tijdstippen zaterdagen van u tot u Najaar Voorjaar MEI

18 . Opleiding LEIFnurses en LEIFconsulenten LEIF is een open initiatief van mensen en verenigingen die streven naar een waardig levenseinde voor iedereen, waarbij respect voor de wil van de patiënt voorop staat. LEIF (LevensEinde InformatieForum) werd begin 0 opgericht naar aanleiding van de wetten inzake patiëntenrechten, palliatieve zorg en euthanasie, die in 0 van kracht werden. LEIF ontstond als een open forum voor zorgverleners, patiënten en hun familie, omdat het snel duidelijk werd dat slechts weinigen onder hen vertrouwd zijn met de inhoud van deze wetten. LEIF organiseert de opleiding van de LEIFartsen, de LEIFnurses en andere zorgverleners en voorziet een telefonische hulplijn rond het levenseinde (LEIFlijn). Doelgroep Deze LEIFopleiding is bedoeld voor verpleegkundigen, apothekers, psychologen, kinesisten, vrijzinnig humanistisch consulenten, pastores, maatschappelijk werkers, die behoefte hebben aan opleiding over de diverse beslissingen bij het levenseinde en in de mogelijkheden van palliatieve zorg. Programma Deze opleiding is verspreid over modules van elk uur en leidt tot een certificaat. Er is telkens een cursus in het voor- en in het najaar. Voor de laatste lesmodule (communicatie) kan de groep, afhankelijk van de grootte en omwille van het interactieve karakter gesplitst worden, wat onmiddellijk verklaart waarom u voor deze module data aantreft in het schema. Van de cursist wordt verwacht dat hij aanwezig is op de eerste module. In deze module wordt immers het kader gecreëerd waarop de vervolgmodules verder zullen ingaan. Indien het voor u onmogelijk is de eerste module bij te wonen, adviseren we de hele opleiding uit te stellen tot het volgende semester. De andere modules kunnen aansluitend gevolgd worden of gespreid over verschillende semesters. kennismaking en praktijk van levenseindebeslissingen in de eigen werksituatie, beslissingen bij het levenseinde, wetten betreffende patiëntenrechten, palliatieve zorg en euthanasie voorafgaande wilsverklaringen in hun wettelijk kader, het LEIFplan: oefenen met het opmaken van wilsverklaringen, casussen en training aangaande voorafgaande zorgplanning thema s uit de praktijk van de palliatieve zorg in het kader van levenseindebeslissingen. Euthanasie in België: cijfergegevens. Begrippen uit de wet euthanasie. De praktijk van de euthanasie en de rol van de LEIFconsulent een ethisch kader. Polypathologie en het voltooid leven: een theoretisch kader. Thematische casuïstiek aangaande levenseindebeslissingen: niet-somatische problematiek, polypathologie en het voltooid leven, levensmoeheid, psychiatrische aandoeningen communicatie: teamcommunicatie, communicatie met patiënt en familie bij levenseindebeslissingen

19 Aantal deelnemers maximaal 0 Kostprijs & attestering 0 (lunch en studiemateriaal inbegrepen) De deelnemers krijgen een attest van de vorming. Inschrijvingen Tel.: 0/.., info@leif.be Voor meer gedetailleerde informatie over het opleidingsprogramma, het continue aanbod en over LEIF zelf, zie en SEPTEMBER OKTOBER Data & tijdstippen x/jaar dinsdagen van u tot u Najaar NOVEMBER FEBRUARI (/ of /) Voorjaar MAART APRIL (/0 of /0)

20 . Opleiding LEIFartsen LEIF is een open initiatief van mensen en verenigingen die streven naar een waardig levenseinde voor iedereen, waarbij respect voor de wil van de patiënt voorop staat. LEIF (LevensEinde InformatieForum) werd begin 0 opgericht naar aanleiding van de wetten inzake patiëntenrechten, palliatieve zorg en euthanasie, die in 0 van kracht werden. LEIF ontstond als een open forum voor zorgverleners, patiënten en hun familie, omdat het snel duidelijk werd dat slechts weinigen onder hen vertrouwd zijn met de inhoud van deze wetten. LEIF organiseert de opleiding van de LEIFartsen, de LEIFnurses en andere zorgverleners en voorziet een telefonische hulplijn rond het levenseinde (LEIFlijn). Artsen zijn niet altijd op de hoogte van alle wettelijke mogelijkheden bij het levenseinde: de wet patiëntenrechten, de wet palliatieve zorg en de euthanasiewet. Daarom werd in 0 van start gegaan met een korte maar intensieve training in deze problematiek. LEIFartsen zijn huisartsen en ziekenhuisartsen die een opleiding volgden i.v.m. de problematiek van euthanasie, beslissingen bij het levenseinde en die de mogelijkheden kennen van de palliatieve zorg in Vlaanderen en Brussel. LEIFartsen kunnen door hun collega-artsen gevraagd worden om advies bij moeilijke beslissingen bij het levenseinde. Bovendien voorziet de euthanasiewet in een verplichte raadpleging van een tweede arts (en bij niet-terminale patiënten van een derde arts). Hiervoor kunnen de LEIFartsen gevraagd worden want in de dagelijkse praktijk is het vaak niet eenvoudig om een bevoegde en onafhankelijke arts te vinden. Doelgroep Huisartsen en specialisten (in opleiding) Programma Deze opleiding is verspreid over modules van elk uur, is geaccrediteerd (ethiek en economie) en leidt tot een certificaat. Er is één cursus per jaar. Voor de laatste lesmodule (communicatie) kan de groep, afhankelijk van de grootte en omwille van het interactieve karakter gesplitst worden, wat onmiddellijk verklaart waarom u voor deze module data aantreft. Van de cursist wordt verwacht dat hij aanwezig is op de eerste module. introductie: kennismaking en praktijk van levenseindebeslissingen in de eigen werksituatie, beslissingen bij het levenseinde, wetten betreffende patiëntenrechten en palliatieve zorg, wet betreffende euthanasie wetgeving inzake beslissingen bij het levenseinde in de praktijk gebracht: voorafgaande zorgplanning en casuïstiek, oefenen met het opmaken van wilsverklaringen thema s uit de praktijk van palliatieve zorg in het kader van levenseindebeslissingen, euthanasie: cijfergegevens, begrippen uit de wet en de prakrijk en de rol van de Leifarts

21 ethische reflecties en thematische casuïstiek aangaande levenseindebeslissingen (niet-somatische problematiek, polypathologie en het voltooide leven Communicatie: teamcommunicatie, communicatie met patiënt en familie bij levenseindebeslissingen Aantal deelnemers maximaal 0 Kostprijs & attestering (lunch en studiemateriaal inbegrepen) De deelnemers krijgen een attest van de vorming. Inschrijvingen Tel.: 0/.., info@leif.be Voor meer gedetailleerde informatie over het opleidingsprogramma, het continue aanbod en over LEIF zelf, zie SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER Data & tijdstippen zaterdagen van u tot u Najaar FEBRUARI Voorjaar MAART (/0 of /0)

22 . Opleiding Herstelwerkgroep begeleiden voor ervaringsdeskundigen W.E.M.M.E.L. en Br.E.L. organiseren met ondersteuning van de Leerstoel Waardig levenseinde van demens.nu aan de VUB en OPGanG (Open Patiëntenkoepel Geestelijke Gezondheid) een cursus voor ervaringsdeskundigen die een herstelwerkgroep willen begeleiden. Dit zijn lotgenotengroepen waarin de deelnemers kennis maken met de kracht van herstel. Deze herstelwerkgroepen werken volgens de HEE!-methodiek. HEE! staat voor Herstel, Empowerment en Ervaringsdeskundigheid. Doelgroep Ervaringsdeskundigen die in duo een herstelwerkgroep willen begeleiden, al dan niet voor mensen met een euthanasievraag. Programma Er zijn cursusdagen van uur, verspreid over een jaar. Tijdens de eerste sessies word je ondergedompeld in het concept herstelwerkgroep, worden inhoudelijke thema s uitgediept en leer je allerlei vaardigheden om een groep te begeleiden. Tijdens de laatste sessies word je gecoacht bij het begeleiden van de herstelwerkgroep die je intussen als duo zelf opstartte. Na afloop van de sessies bieden we verdere coaching en intervisie. Voor wie specifiek een herstelwerkgroep voor mensen met een euthanasievraag wil ondersteunen zijn er extra cursusdagen gezien de bijzondere hersteldimensie bij deze problematiek. Data & tijdstippen dinsdagen van u tot u : september oktober november december : januari februari maart april mei juni september oktober november Wie de opleiding voor de specifieke herstelwerkgroep volgt, heeft nog extra lesdagen op maart en april Locatie Br.E.L., Saincteletteplein, 00 Brussel

23

24

25 VORMINGSDAGEN

26 . Eendaagse vormingen voor zorgverleners Datum van u tot u OKTOBER.. Levensmoeheid Doelgroep Palliatief referenten en alle geïnteresseerde zorgverleners in de thuiszorg, in woonzorgcentra en in ziekenhuizen. Inhoud Tijdens deze vorming krijgen we toelichting over waardig ouder worden, kwaliteitsvol leven(seinde), respect voor zelfbeschikkingsrecht en zelfregie van ouderen. We krijgen handvaten aangereikt voor de preventie van levensmoeheid, om levensmoeheid vroeg te kunnen detecteren en succesvol te remediëren. Dit alles met respect voor levenseindebeslissingen van ouderen. Docent Robert Geeraert is voormalig raadgever ouderenzorg en thuiszorg en directeur van de Vlaamse Vereniging voor Diensten Gezinszorg. Hij richtte het eerste palliatief support team in een woonzorgcentrum op. Kostprijs & attestering per deelnemer De deelnemers krijgen een aanwezigheidsattest van de vorming. Locatie W.E.M.M.E.L., expertisecentrum waardig levenseinde, J.Vandervekenstraat, 0 Wemmel

27 .. Dementie Doelgroep Palliatief referenten en alle geïnteresseerde zorgverleners in de thuiszorg, in woonzorgcentra en in ziekenhuizen. Inhoud Palliatieve zorg voor mensen met dementie zorgt op een aantal gebieden voor een extra uitdaging. Zo kunnen personen met dementie in bepaalde gevallen moeilijker klachten melden, zijn er misvattingen over pijn- en symptoomcontrole, kan de communicatie moeilijker verlopen. De lesgever reikt handvaten aan voor palliatieve zorg bij mensen met dementie. NOVEMBER Datum van u tot u Docent Wim Distelmans is radiotherapeut-oncoloog en professor in de palliatieve geneeskunde aan de VUB. Hij pionierde in België voor de erkenning van palliatieve zorg en het recht op euthanasie. Hij is voorzitter van Forum Palliatieve Zorg, LEIF, Omega en van de Federale Commissie Euthanasie. Kostprijs & attestering per deelnemer De deelnemers krijgen een aanwezigheidsattest van de vorming. Locatie W.E.M.M.E.L., expertisecentrum waardig levenseinde, J.Vandervekenstraat, 0 Wemmel

28 Datum van u tot u FEBRUARI.. Angst Doelgroep Palliatief referenten en alle geïnteresseerde zorgverleners in de thuiszorg, in woonzorgcentra en in ziekenhuizen. Inhoud Mensen die zich in een palliatieve situatie bevinden en hun naasten worden vaak geconfronteerd met angst. Angst rond het niet meer kunnen genezen, angst voor wat hen te wachten staat, angst voor de naasten die zullen achter blijven, In deze vorming leren we wat angstklachten zijn en waar ze vandaan komen. We krijgen effectieve tools en methodieken aangereikt om mensen te helpen om met deze angstklachten om te gaan. Ook terminale angst komt hierbij aan bod. Docent Angelique Verzelen is klinisch psycholoog en gedragstherapeut. Ze werkte jarenlang als oncopsycholoog in ZNA Middelheim en begeleidt nu onder meer mensen met somatische aandoeningen, stress- en angstklachten, rouw- en verlieservaringen in groepspraktijk Magnolia en The Human Link. Daarnaast is ze werkzaam in het Cédric Hèle instituut. Kostprijs & attestering per deelnemer De deelnemers krijgen een aanwezigheidsattest van de vorming. Locatie Huis voor Gezondheid vzw, Lakensestraat, 00 Brussel

29 .. Aromazorg Doelgroep Palliatief referenten en alle geïnteresseerde zorgverleners in de thuiszorg, in woonzorgcentra en in ziekenhuizen. Inhoud Aromazorg werkt met aromatische stoffen uit planten voor allerlei toepassingen om het welbevinden te bevorderen. Aroma s kunnen op verschillende manieren worden toegepast. Dat varieert van inhalatie, verstuiving, lokale toepassing via een crème, verdamping, massages, in baden en in douches. Deze vorming leert hoe aromazorg complementair ingezet kan worden in palliatieve zorg door bijvoorbeeld een aantal lichamelijke ongemakken te verlichten of voor een rustgevende sfeer te zorgen. Welke geuren hebben welke effecten, en op welke wijze worden ze best gebruikt? In een workshop gaan we nadien zelf aan de slag om producten te maken. APRIL Datum van u tot u Docent Carmino Van Meerhaeghe is hoofdverpleegkundige en palliatief deskundige op de palliatieve eenheid van AZ Damiaan in Oostende. Kostprijs & attestering per deelnemer (er kunnen max personen deelnemen) De deelnemers krijgen een aanwezigheidsattest van de vorming. Locatie W.E.M.M.E.L., expertisecentrum waardig levenseinde, J.Vandervekenstraat, 0 Wemmel

30 Datum van u tot u JUNI.. Rouw Doelgroep Palliatief referenten en alle geïnteresseerde zorgverleners in de thuiszorg, in woonzorgcentra en in ziekenhuizen. Inhoud Via een aantal rouwmodellen bieden we inzicht in wat rouw is en niet is. Wat zijn normale rouwreacties en wanneer spreken we van gecompliceerde rouw. Wat kunnen we doen voor mensen die rouwen en vanaf wanneer is het nodig om gespecialiseerde hulp in te schakelen. Hoe kunnen we een depressie onderscheiden van rouw. Nadien gaan we in op specifieke noden van een aantal doelgroepen: kinderen, mensen met een verstandelijke beperking,... Docent Vicky Van de Velde is psychologe van het Forum Palliatieve Zorg. Kostprijs & attestering per deelnemer De deelnemers krijgen een aanwezigheidsattest van de vorming. Locatie W.E.M.M.E.L., expertisecentrum waardig levenseinde, J.Vandervekenstraat, 0 Wemmel

31 .. In gesprek met Lisette Custermans Doelgroep Ervaren zorgverleners in de palliatieve thuiszorg. Inhoud van de masterclass Op basis van casuïstiek, aangebracht door de deelnemers, schetst de lesgever haar visie omtrent goede palliatieve (thuis)zorg. Wat betekent palliatieve hardnekkigheid precies? En wat is het belang van death education? Docent Lisette Custermans stond aan de wieg van de palliatieve zorg in België. Ze werkte als eerste een model uit voor het organiseren van palliatieve (thuis)zorg, met een gespecialiseerde palliatieve thuisequipe. Later richtte ze mee de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen en Omega vzw op. Praktisch Het aantal plaatsen is beperkt. Indien u op de hoogte wil gebracht worden van de masterclass en nader te bepalen datum, kan u dat laten weten via mail: vorming@forumpalliatievezorg.be Locatie W.E.M.M.E.L., expertisecentrum waardig levenseinde, J.Vandervekenstraat, 0 Wemmel.. Palliatieve zorg bij specifieke cliëntengroepen Ook in zullen er bijkomend losse bijscholingsdagen rond palliatieve zorg bij specifieke cliëntengroepen aangeboden worden. Meer informatie daarover vind je op

32 . Terugkomdagen voor vrijwilligers Data Beroepsgeheim en discretieplicht van u tot u Rouwzorg van u tot u SEPTEMBER JANUARI Terugkomdagen voor vrijwilligers zijn ontmoetingsmomenten waarbij we een aantal specifieke thema s uitdiepen en dit onder begeleiding van deskundigen met een hart voor vrijwilligers. We bieden de mogelijkheid voor vrijwilligers om onderling ervaringen uit te wisselen en kennis op te doen. Doelgroep Vrijwilligers die werkzaam zijn binnen de palliatieve zorg of in contact komen met palliatieve situaties, en vrijwilligersverantwoordelijken. Docent Beroepsgeheim en discretieplicht door Marc Koninckx, expert zorgbeleid Familiehulp vzw Rouwzorg door Vicky Van de Velde, psycholoog Forum Palliatieve Zorg Kostprijs Gratis (voor alle vrijwilligers van de regio Brussel-Halle-Vilvoorde, anderen betalen ). Avondvormingen voor artsen.. Update pijn- en symptoomcontrole in de artsenpraktijk door Dr Pauwels, huisarts en teamarts Omega vzw november, u u in Wemmel.. Oncologische wondzorg door Jeannine Spinnael, specialist wondzorg, UZ Brussel maart, u u in Wemmel

33 . Lunchdebatten Lunchdebatten zijn bijeenkomsten van de Algemene Vergadering van het Forum Palliatieve Zorg, opengesteld voor alle geïnteresseerden. We houden een maatschappelijk debat over actuele onderwerpen in de palliatieve zorg en/of het levenseinde. Tijdens deze lunch worden er gastsprekers uitgenodigd die over specifieke onderwerpen een uiteenzetting geven. Er is ruimte voor interactie, vraagstelling en discussie. Programma Verdere programmatie en sprekers per sessie worden later meegedeeld op onze website: Kostprijs per persoon, per sessie. Broodjes en dranken worden voorzien. Vooraf inschrijven is noodzakelijk. NOVEMBER MAART Data & tijdstippen Op vrijdagen, telkens van u tot u00 (onthaal vanaf u). Najaar Voorjaar (Wemmel) (Brussel) MEI (Wemmel). Humor in de palliatieve zorg Event mei

34

35 OPLEIDINGEN OP MAAT

36 . Ondersteuning op maat voor zorgverleners.. Trajectbegeleiding woonzorgcentra Het Forum Palliatieve Zorg biedt onder andere advies bij de uitwerking van een palliatief beleid in uw zorginstelling, bij het samenstellen van uw brochures rond palliatieve zorg.

37 .. Vorming op maat Het Forum Palliatieve Zorg biedt vormingen aan op maat, op maat van uw organisatie of van een bepaalde doelgroep (vb. woonzorgcentra, mantelzorg, seniorenorganisaties, gezinszorg, thuiszorgdiensten, scholen, sociale diensten van gemeenten, ). Locatie U heeft de mogelijkheid om een vorming in uw eigen voorziening te organiseren of in de lokalen van het expertisecentrum W.E.M.M.E.L. Indien u de vorming binnen de eigen voorziening organiseert, dient u te beschikken over een voldoende groot vormingslokaal en projectiemogelijkheid. Onderstaande opsomming biedt een indicatie van wat mogelijk is: kennismaking met de basisconcepten van palliatieve zorg, historiek, wetgeving, voorzieningen comfortzorg rouw een praktische update van pijn- en symptoomcontrole gebruik van de subcutane spuitaandrijver communicatie met patiënt, familie en zorgverleners levenseindebeslissingen rouw cultuursensitieve palliatieve zorg levensmoeheid empoweren van bewoners en mantelzorgers van woonzorgcentra levenseindebeslissingen voorafgaande zorgplanning (zie.) Indien u interesse heeft in een thema dat niet in bovenstaande lijst opgenomen is, neem gerust contact op zodat we een gepast aanbod kunnen uitwerken. De lesinhoud wordt steeds afgestemd op de voorkennis van de deelnemers. De inhoud en duur van dit programma bepaalt de organisatie zelf, in overleg met de vormingscoördinator van het Forum. Kostprijs 0 euro per lesuur, exclusief verplaatsingskosten van de docent. Contact Forum Palliatieve Zorg: 0/..0 of info@forumpalliatievezorg.be of online via

38 .. Intervisie voor zorgverleners Dit intervisie-aanbod is er voor verpleegkundigen, paramedici, artsen, CRA s, werkzaam in woonzorgcentra, serviceflats en assistentiewoningen, ziekenhuizen, palliatieve eenheden en dagcentra, thuisvervangende voorzieningen,. Het Forum Palliatieve Zorg wil met u mee zoeken naar een gepaste werkvorm om het palliatief team te ondersteunen. Dit kan door intervisie. Intervisie is een werkvorm die eigen reflecteren en handelen bevordert. Er wordt niet oordelend geluisterd naar de persoon die een case-situatie aanbrengt. De andere personen geven feedback en denken mee oplossingsgericht na. Ook zelfzorg en teamzorg komen hier aan bod. Kostprijs 0 per lesuur + verplaatsingskosten van de docenten. Locatie In samenspraak te bepalen Contact Forum Palliatieve Zorg: 0/..0 of info@forumpalliatievezorg.be of online via

39 . Infomomenten voor het brede publiek In samenwerking met het Forum Palliatieve Zorg kan uw organisatie een gratis infosessie palliatieve zorg organiseren. In samenspraak wordt bepaald op welke manier dit vorm krijgt. Het is bijvoorbeeld mogelijk om een aantal zorgverleners uit verschillende settings aan het woord te laten. Of om een film rond het thema te vertonen, met een nabespreking nadien. Inhoud Het Forum Palliatieve Zorg zorgt voor de inhoudelijke invulling van de bijeenkomst en vergoeding van de sprekers. We verwachten van de initiatiefnemers medewerking op het infomoment zelf en publiciteit voor het initiatief via de eigen contacten. Contact Forum Palliatieve Zorg: 0/..0 of of online via

40 . Vorming Voorafgaande Zorgplanning (i.s.m. LEIF).. Vorming VZP voor professionelen Doelgroep De sessies zijn bedoeld voor professionele zorgverleners (in de thuiszorg, residentiële zorg, ziekenhuizen, ) vanuit verschillende beroepsgroepen (artsen, verpleegkundigen, zorgkundigen, animatoren, ) Voor aanvragen buiten de regio Brussel-Halle-Vilvoorde werken wij samen met de regionale LEIFpunten. Inhoud De vorming Voorafgaande Zorgplanning voor professionelen is tweedelig. Deel omvat: Toelichting bij de correcte wilsverklaringen en tot welke mogelijkheden ze leiden. Voor wie zijn ze bestemd, met wie worden ze ingevuld? Welke zijn de troeven en hindernissen van deze wilsverklaringen? Deel omvat een interactieve training met roloefeningen adhv casussen. Hoe brengen we wilsverklaringen aan bij de zorgvragers? Hoe communiceren we met de zorgvragen en naasten? Deze sessie wordt begeleid door een LEIF-procesbegeleider en een acteur/actrice. Kostprijs Deel (sessie van u): 0 + vervoersonkosten Deel (sessie van u ): 0 + vervoersonkosten Brochures met de correcte wilsverklaringen en een handleiding worden best vooraf aangevraagd via info@wilsverklaringen.be Beide delen kunnen los van elkaar aangevraagd worden. Om deel te kunnen aanvragen is het wel noodzakelijk dat de deelnemers deel reeds gevolgd hebben. Contact Stel ons je vragen via info@wilsverklaringen.be of bel naar

41 .. Vorming VZP voor het brede publiek LEIF biedt een infosessie aan over voorafgaande zorgplanning, op maat van uw organisatie of van een bepaalde doelgroep (bv. verenigingen, OCMW s, gemeentes, dienstencentra, mutualiteiten, woonzorgcentra, mantelzorgorganisaties, scholen, ). U heeft de mogelijkheid om een sessie in uw eigen voorziening te organiseren, of in de lokalen van LEIF. Aan de hand van voorbeelden en interactie worden de deelnemers ruim geïnformeerd over hun mogelijkheden om nu een zorgplanning te maken voor later, wanneer ze hun wil niet meer zouden kunnen uitdrukken. De vorming wordt afgestemd op de voorkennis van de deelnemers. Kostprijs Sessie van u: 0 + vervoersonkosten. Brochures met de correcte wilsverklaringen en een handleiding worden best vooraf aangevraagd via info@wilsverklaringen.be Contact Stel ons je vragen via info@wilsverklaringen.be of bel naar 0 0

42

43 Algemene voorwaarden Bevestiging Wij bevestigen uw inschrijving per , met alle nodige praktische informatie. Een cursus kan pas starten bij voldoende inschrijvingen. Indien de cursus wordt geannuleerd, wordt u hier zo snel mogelijk van op de hoogte gebracht. Het inschrijvingsgeld wordt dan terugbetaald. Betaling Na inschrijving ontvangt u een factuur met bijgevoegd alle betalingsmodaliteiten. Uw inschrijving is definitief na bevestiging én betaling. Annulatie Annuleren is mogelijk tot dagen voor de cursus. Bij tijdige annulatie betalen wij u het inschrijvingsgeld terug. Zonder tijdige annulatie, kan er geen terugbetaling gebeuren. Een ingeschreven persoon kan zich laten vervangen, indien u deze wijziging vooraf aan ons doorgeeft. Attestering Bij elke opleiding is er een aanwezigheidsattest voorzien. Accreditering Voor artsen die vorming volgen, wordt accreditatie aangevraagd. tel LevensEinde InformatieForum LEIFlijn 0 Leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB tel U kan op aanvraag een beroep doen op het expertisecentrum voor een rondleiding en voorstelling van alle organisaties die hier onderdak vinden. Voor meer informatie, tel. 0/ 0, info@wemmel.center of

44 J. Vander Vekenstraat 0 Wemmel 0/ 0 (vorming) Saincteletteplein 00 Brussel info@brel.center