Ik tel mee in het centrum

Transcriptie

1 2 Ik tel mee in het centrum

2

3 1. Bedoeling Als cursisten het gevoel hebben betrokken te zijn bij de leefgemeenschap op hun centrum en mee verantwoordelijkheid dragen, beleven ze hun centrum op een positievere wijze. Participatie zorgt dus voor meer welbehagen. Een centrum, waar democratiserend wordt gewerkt, geeft de cursisten de kans om te werken aan hun communicatieve vaardigheden en hun democratisch handelen te versterken. De cursist krijgt dus betere ontwikkelingskansen en het samenleven op het centrum gaat erop vooruit. De formele participatie belichten we aan de hand van een deelnemersraad. Hoe een deelnemersraad kan worden opgestart lichten we toe aan de hand van een stappenplan. Hoe het uitgeven van een centrumkrantje veel kan bijdragen tot het aanscherpen van de taalvaardigheden en de sociale vaardigheden van de medewerkers aan die krant tonen we in een ander onderdeel. De leden van de redactieploeg leren beter overleggen en samenwerken. Met het concrete resultaat van hun samenwerking in de hand ervaren ze wat het betekent samen iets tot een goed eind te hebben gebracht. Een centrumkrant versterkt de communicatie en het samenhorigheidsgevoel bij alle cursisten en educatieve medewerkers van het centrum. 2. Lespakketten Informele participatie: [A] Animal Farm: een grondwet voor de cursistengroep [B] Maak eens een deelnemerskrant: Echo, de deelnemerskrant van Leerpunt Gent Formele participatie: [C] Een interview over de deelnemersraad in het CBE De Westhoek [D] Een stappenplan voor de oprichting van een deelnemersraad Ik tel mee in het centrum 2 leefsfeer 41

4 [A] Animal Farm Inhoudsopgave Handleiding voor de lesgever 1. Bedoeling... p Doelen... p Lesverloop... p Drie soorten dieren/mensen... p Animals Pink Floyd... p Videofilm Animal Farm... p Een grond wet... p De Belgische Grondwet... p. 47 Cursistenmap 1.. Drie dieren, drie soorten mensen... p Drie dieren, drie soorten mensen (2)... p Fragmenten uit Animals van Pink Floyd... p Samenvatting... van de videofilm p Een grond wet... p De Belgische Grondwet p Bedoeling Democratische of autoritaire houdingen kleuren alle menselijke verhoudingen. Ook het samenleven in een groep cursisten vertoont autoritaire en democratiserende trekjes. Met Animal Farm willen we op zoek gaan naar de machtsverhoudingen binnen de groep cursisten. Als in een groep iemand gepest wordt, zijn de machtsverhoudingen glashelder. De pestkop is het varken, zijn adjudanten de honden, zijn slachtoffer(s) en de zwijgende meerderheid de schapen. In elke groep vinden we wel varkens, honden en schapen. Vanuit de persoonlijke ervaringen met autoritaire en democratische houdingen kunnen de cursisten makkelijk de stap zetten naar democratie en dictatuur als politieke systemen. 42 basiseducatie

5 Elk politiek systeem is opgehangen aan een aantal essentiële afspraken. Die zitten vervat in een grondwet. Eerst laten we de cursisten zelf een rudimentaire grondwet formuleren. Daarna brengen we ze in contact met enkele kernbegrippen uit onze Grondwet. Dialoog en groepswerk staan centraal in de verwerking van Animal Farm. Enkel op die manier ondervinden de cursisten aan den lijve de impact van democratisch handelen. 2. Doelen Vaardigheden de cursisten kunnen 1. schendingen van kinder- en mensenrechten bij zichzelf, bij anderen en in de media herkennen; 2. een onderscheid maken tussen een maatschappij die de rechten van de mens wil respecteren en een die dat niet wil; 3. hun gedachten, gevoelens, meningen en keuzes verwoorden; 4. met elkaar in discussie treden en een standpunt innemen en onderbouwen; 5. overleggen en onderhandelen; 6. in groep samenwerken met respect voor elkaar; 7. een probleem herkennen en een keuze maken uit de mogelijke oplossingen; 8. zich oriënteren op een waaier van mogelijkheden. Attitudes de cursisten 1. brengen respect op voor de kinder- en mensenrechten; 2. zijn bereid gericht naar anderen te luisteren en gepast te reageren; 3. zijn bereid de inbreng van anderen ernstig te nemen; 4. zijn assertief: ze kunnen een gewenste positie verwerven, behouden en versterken; 5. tonen respect voor de standpunten en argumenten van anderen; 6. aanvaarden dat regels en afspraken noodzakelijk zijn om het samenleven vlot te laten verlopen; 7. brengen respect op voor de democratische rechtsstaat; 8. zijn bereid de regels van de democratische rechtsstaat toe te passen in gezin, klas, centrum, vriendenkring, buurt...; 9. ervaren dat regels in een democratie noodzakelijk zijn. Ondersteunende kennis de cursisten 1. weten dat mensen en kinderen rechten hebben; 2. weten dat regels voor iedereen moeten gelden; 3. verwerven inzicht in de besluitvorming in de klas, in het centrum; 4. herkennen het verschil tussen democratie en dictatuur; 5. weten dat de basisregels van onze democratie beschreven staan in de Grondwet; 6. kennen de drie machten; 7. weten dat de scheiding der machten een noodzaak is. Ik tel mee in het centrum 2 leefsfeer 43

6 3. Lesverloop 3.1. Drie soorten dieren/mensen (cursistenmap p. 46) Timing: 20 minuten Werkvormen: individuele opdracht, klasgesprek. Lesmateriaal: kaarten (cursistenmap p. 46 en 47) Volgens Roger Waters, de tekstschrijver van Pink Floyd, zijn er drie soorten mensen: honden, varkens en schapen. Vraag voor de cursisten: Wat ben jij? Je kunt die vraag mondeling of schriftelijk laten beantwoorden. Je kunt ook werken met drie kaartjes (hond, varken, schaap) waaruit de cursisten de meest geschikte kaart kiezen (cursistenmap p.47) en inleveren. Kopieer het blad met de drie dieren op dik papier. Knip de dierenkaarten uit. De schriftelijke opdracht en de opdracht met de kaartjes kan anoniem verlopen. De lesgever kan een beeld geven van de groep op basis van de binnengekomen informatie. De cursisten kunnen reageren Enkele tekstfragmenten uit Animals van Pink Floyd (cursistenmap p. 48) Timing: 20 minuten Werkvormen: muziekfragment beluisteren, individuele opdracht, klasgesprek. Lesmateriaal: cursistenmap p. 48, Sheep van Pink Floyd, cd-speler Dan worden de vertaalde fragmenten uit Animals bekeken. De oorspronkelijke teksten vind je o.a. bij Als je met de muziek wilt werken, kan je het best de eerste 3 minuten uit Sheep laten horen. Sheep is terug te vinden op de cd Animals uit 1977 en op Echoes The best of Pink Floyd uit Beide cd s zijn te vinden in de discotheek van je Openbare Bibliotheek. De intro van Sheep is rustig, haast pastoraal, dan volgt een wat agressief, rockend gedeelte. Laat niet het volledige nummer beluisteren: dat duurt bijna 10 minuten! In de tekstfragmenten worden de drie dieren gekarakteriseerd. Je kunt werken met de letterlijke vertaling of, als die te moeilijk is, met de parafrase van de Engelse teksten. Het is niet de bedoeling rekening te houden met alle nuances die in de songteksten aanwezig zijn. Controleer of de cursisten de hoofdzaken uit de tekst hebben gehaald. ( I looked over Jordan Ik keek uit over de Jordaan is een uittreksel uit de gospel Swing low, sweet chariot. In de gospel is er sprake van een schare engelen in plaats van een meute honden!) Als je niet met Pink Floyd wil werken, kan je ook werken met kaartjes waarop de dieren zijn gekarakteriseerd aan de hand van drie kenmerken (cursistenmap p. 47). Nadien kiezen de cursisten opnieuw: hond, varken of schaap. Opnieuw kan er mondeling of schriftelijk gewerkt worden. Opnieuw kan je werken met kaartjes. Boeiend wordt het als de cursisten hun keuze willen toelichten. In ieder geval kan de leerkracht op basis van de antwoorden een beeld schetsen van de posities binnen de groep. 44 basiseducatie

7 3.4. De film Animal Farm (cursistenmap p. 49) Timing: 50 minuten Werkvormen: videofragment bekijken, klasgesprek. Lesmateriaal: cursistenmap p. 49, videofilm, TV-videocombinatie Animal Farm - John Halas & Joy Batchelor reconstructie: 1993 (BBC) - 75 min. Je kunt de film ontlenen in een videotheek of bij je Openbare Bibliotheek. De essentiële fragmenten uit de film worden bekeken. De cursisten moeten vooral hun aandacht richten op de vijf wetten en hoe die stuk voor stuk worden overtreden. Als extra ondersteuning kun je de cursisten de samenvatting van de belangrijkste stukken uit de film ter hand stellen (cursistenmap p. 49). Hieronder een overzicht van de filminhoud. De passages in vet moeten zeker getoond worden. Dat is bijna de helft van de film. - Jones, boer van de Herenhoeve, is een dronkaard. Hij verwaarloost zijn dieren. - In de stal vindt een geheime vergadering plaats onder leiding van het oude, zieke varken Majoor. Majoor roept op tot opstand: Alles wat wij produceren wordt ons ontstolen. Onttroon de tiran en we zullen rijk en vrij zijn. Daarop sterft Majoor. - Er is onvoldoende eten voor de dieren. Ze organiseren een inbraak in de voorraadschuur. Jones betrapt hen. Het komt tot een machtsstrijd. Jones vlucht naar zijn stamcafé The Red Lion. - De dorpelingen bestormen de Herenhoeve, maar worden verdreven. - De dieren verbranden de symbolen van Jones tirannie (juk, teugels, slachtbijl, scheerschaar...). - De dieren verkennen het woonhuis: niets voor ons (alleen het varken Napoleon twijfelt). - Het varken Sneeuwbal vaardigt nieuwe wetten uit voor de Boerderij der Dieren: 1. Geen dier zal in een bed slapen. 2. Geen dier zal alcohol drinken poten goed, 2 poten slecht. 4. Geen dier zal een ander dier doden. 5. Alle dieren zijn gelijk. - Onder leiding van Sneeuwbal wordt er geoogst. De boerderij is welvarend. - Sneeuwbal roept op tot een werelddierenrevolutie. Alleen ontevreden dieren hebben er oor naar. - Sneeuwbal wil dat de dieren zich scholen. - Sneeuwbal ontwerpt een molen om de energievoorziening veilig te stellen. Napoleon traint jonge honden. - Grote vergadering in de stal: het komt tot een confrontatie tussen Sneeuwbal en Napoleon. Sneeuwbal wordt door de honden van Napoleon van de boerderij verdreven en gedood. Napoleon wil niet dat er nog vergaderd wordt, hij zal de belangen van de dieren behartigen. - De windmolen wordt gebouwd. Er wordt hard gewerkt en weinig gegeten, behalve door de varkens die ruim beloond worden voor hun hersenarbeid. Ik tel mee in het centrum 2 leefsfeer 45

8 - Boxer, het paard, en Benjamin, de ezel, ontdekken dat de varkens slapen in het woonhuis. De betreffende wettekst is aangepast: geen dier zal in een bed slapen met lakens. - De honden zijn Napoleons lijfwacht. Napoleon is gek op confituur. - Koopman Jammerling brengt confituur naar Napoleon in ruil voor... eieren. De kippen komen in opstand. De verraders worden gedood. Geen dier zal een ander dier doden zonder reden staat er nu. - Jaloers op Jammerlings bloeiende handeltje met de Boerderij der Dieren wagen de dorpelingen een nieuwe aanval. Die wordt afgeslagen. Wel slaagt Jones erin de molen op te blazen. - De molen wordt herbouwd. De dieren werken zich te pletter. De varkens feesten. - Boxer raakt bij de bouwwerken gekwetst en is voortaan werkonbekwaam. Napoleon verkoopt hem aan Jammerlings lijmfabriek voor whisky. - De molen is af. De Boerderij der Dieren is een concentratiekamp geworden. Varkens van verschillende landen komen met veel vertoon samen. Alle dieren zijn gelijk, maar sommige dieren zijn meer gelijk dan andere. - Benjamin leidt een dierenopstand. Napoleon zit in nauwe schoentjes: zijn honden zijn dronken... (In 1999 is er een nieuwe versie gemaakt van Animal Farm met echte dieren en poppen van Jim Henson: Animal Farm van John Stephenson 98 minuten) Laat de cursisten spontaan reageren op wat ze gezien hebben. Laat ze op zoek gaan naar overeenkomsten tussen het eerste deel (over de verhoudingen in hun groep) en het tweede deel (over de machtsstrijd op de boerderij van de dieren) 3.5. Een grondwet (cursistenmap p. 50) Timing: 40 minuten (zonder posterontwerp), 70 minuten (met posterontwerp) Werkvormen: individuele opdracht, klasgesprek, creatieve opdracht Lesmateriaal: cursistenmap p. 50, behangpapier, alcoholstiften, collagemateriaal. Sneeuwbal vaardigt vijf wetten uit voor de dierenboerderij (grondwet). Vraag voor de cursisten: Welke vijf wetten zou jij uitvaardigen voor de cursistengroep? Je kunt het best met groepjes werken. Laat de cursisten in drie stappen de opdracht uitvoeren: 1. een brainstorming in elk groepje, 2. een keuze van vijf wetten binnen het groepje 3. een klassikale keuze van vijf wetten uit het aanbod der groepjes Zorg ervoor dat er in elk groepje een gespreksleider en een secretaris is. Die secretaris vult op het invulblad (cursistenmap p. 50) de vijf wetten in die dat groepje heeft gekozen. Mogelijk kunnen verschillende groepjes een grondwetposter ontwerpen. De vijf wetten kunnen dan in het lokaal op posterformaat worden opgehangen. Behalve voor de cursistengroep kunnen ook wetten opgesteld worden voor andere kringen: het centrum, het gezin, het werk, de vereniging, de gemeente, het land. Laat elk groepje dan voor een andere kring wetten opstellen. Je werkt dan in twee stappen: brainstorming en keuze van vijf wetten binnen het groepje. 46 basiseducatie

9 3.6. De Belgische Grondwet (cursistenmap p. 51) Timing: 30 minuten Werkvormen: uiteenzetting, klasgesprek, Lesmateriaal: cursistenmap p. 51 Het groepje, verantwoordelijk voor de kring het land, presenteert zijn grondwet. Hun vijf wetten worden klassikaal besproken. Je legt er dan de echte Grondwet naast. Als je enkel een grondwet voor de cursistengroep hebt laten opstellen, kun je de Grondwet net zo goed ter sprake brengen. Het gaat dan niet langer om een reeks afspraken tussen 10, 15, 20 mensen, maar om principes waar een hele gemeenschap zich achter schaart. De vijf basisprincipes van de Belgische Grondwet worden kort overlopen (cursistenmap p. 51). 1. Alle Belgen zijn gelijk voor de wet. Dat is het principe. In werkelijkheid vinden we nog talrijke voorbeelden van ongelijkheid in de eigen leefwereld (klassenjustitie, ondervertegenwoordiging van vrouwen in de politiek...) Laat de cursisten zelf op zoek gaan. 2. Er is een wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. Wetten moeten worden gemaakt en uitgevoerd. Overtreders van de wetten moeten worden gestraft. 3. Een wet komt er omdat een meerderheid in het parlement dat wil. Die meerderheid komt er door het samengaan van verschillende partijen. 4. Het gerecht is onafhankelijk. Een rechter moet zonder inmenging kunnen bepalen wie gelijk heeft of ongelijk. Hij moet een neutrale scheidsrechter zijn. 5. Er is persvrijheid. De pers informeert het publiek. De pers kijkt de overheid op de vingers. Persvrijheid betekent dat de media niet worden gecensureerd. Laat de cursisten nu de twee grondwetten vergelijken en becommentariëren. Dat kan in een groepsgesprek of via een groepswerkje. Ik tel mee in het centrum 2 leefsfeer 47

10 [B] Maak eens een deelnemerskrant 1. Bedoeling Een deelnemerskrant versterkt de communicatie en het samenhorigheidsgevoel bij de cursisten en medewerkers van een centrum. Het uitgeven van een centrumkrantje kan vooral veel bijdragen tot het aanscherpen van de taalvaardigheden en de sociale vaardigheden van de medewerkers aan die krant. De leden van de redactieploeg leren beter overleggen en samenwerken. Met het concrete resultaat van hun samenwerking in de hand ervaren ze wat het betekent samen iets tot een goed eind te hebben gebracht. Een dergelijk initiatief werd enkele jaren geleden genomen door Leerpunt, het centrum basiseducatie Gent Hippoliet Lammensstraat Gent Tel Website 2. Een blik achter de schermen 2.1 Redactie De cursisten die deelnamen aan de cursus Met plezier lezen en schrijven en enkele medewerkers van het Leerpunt Gent vormden de redactieploeg van het tijdschrift Echo. Zij schreven zelf teksten voor Echo en stimuleerden de deelnemers uit de andere groepen van het Leerpunt tot het insturen van teksten. 2.2 Hoe het boekje tot stand is gekomen - De redactieploeg bepaalde een thema dat voldoende ruim moest zijn. Daar ging natuurlijk een uitgebreide brainstorming aan vooraf. Voor het boekje van mei 2002 werd het thema de eerste keer gekozen. - Daarna ging de redactieploeg aan de slag om lesgevers en deelnemers tot schrijven aan te zetten. Op teamvergaderingen, tijdens de cursussen, maar ook via posters en dergelijke werd een oproep gelanceerd om te schrijven. Er werd duidelijk aangegeven hoelang de tekst mocht zijn, wat het thema was van de publicatie en tegen welke datum de bijdrage ten laatste werd verwacht. Elke tekst werd gepubliceerd. - De redactieploeg bewerkte de binnengekomen teksten. Soms moesten fouten worden gecorrigeerd, soms moest de tekst wat leesbaarder worden gemaakt. Er werd verbeterd op taal, niet op inhoud. Zonodig werd met de auteur van de tekst overlegd. - Tikwerk en lay-out werden gedaan door de lesgevers en het secretariaat. De lay-out werd bepaald door de redactie. - De redactieploeg bepaalde de volgorde van de teksten, zocht passende titels en illustraties, schreef een voorwoord en een promotietekst. 48 basiseducatie

11 - De redactieploeg legde contacten met kopiewinkels en drukkerijen en overlegde met de coördinator. De prijs van het boekje werd vastgelegd. - Tot slot werd de strategie vastgelegd voor de promotie van het boekje. 3. Het resultaat 90 bijdragen van zowel Nederlandstalige als anderstalige cursisten kwamen binnen en werden door de redactieploeg verwerkt tot een leuke verhalenbundel van 120 pagina s die in mei 2002 werd uitgegeven onder de titel De eerste keer De redactieploeg was verantwoordelijk voor het voorbereiden van de publicatie en moest voortdurend als team werken. Heel wat sociale vaardigheden werden hierbij geoefend: overleg, planning, werkverdeling, samen beslissingen nemen enz. 3.1 Enkele beginregels De eerste keer dat - ik met de auto reed, was ik twee jaar bij Daniël. - ik mijn vriend Johnny heb ontmoet... - ik in België kwam, wist ik niet wat te doen. - ik Nederlands spreek... is nu in Gent op school. - ik ging fietsen, was met mijn papa. - ik naar school ging, was ik vier. - ik naar zee ging, was met mijn ouders. - ik in Leerpunt binnenstapte, deed dat heel raar. - ik Nederlands sprak, was in ik zakgeld kreeg... Ik tel mee in het centrum 2 leefsfeer 49

12 3.2 Enkele uittreksels Blote armen Munir p. 19 De eerste keer dat ik in België kwam, wist ik niet wat te doen. Het was hier helemaal anders dan bij ons. Dat zoiets bestond, daar schrok ik van. Vrouwen, meisjes met blote benen, blote armen. Meisjes, die alleen uitgaan. Ik wist niet hoe het moest. Waar moest ik naartoe om mijn kleren te wassen? Hoe gaan de deuren van de bus open? Hoe steek ik een kruispunt over? Welke taal moet ik spreken? Met welk geld moet ik betalen? Ik wist niets van de cultuur hier in België. Voor mij was het allemaal anders. Mijn broer, die hier was van in de jaren tachtig, heeft mij alles uitgelegd. Nu, 10 jaar later, heb ik mij hier goed aangepast en ben ik blij hier te mogen leven. Fietsen Roger p. 43 De eerste keer dat ik ging fietsen, was met mijn papa. Hij leerde mij fietsen zonder zijwieltjes. Het was een spannende ervaring. Ik ben wel een paar keer gevallen, maar ijverig als ik ben, zette ik door. En hopla... ik fietste zelfstandig zonder zijwieltjes. En zo had ik weer een mijlpaal overwonnen in mijn leven. En... op naar de volgende. Niet alleen Anoniem p. 81 De eerste keer dat ik in Leerpunt binnenstapte, deed dat heel raar. Ik vind het heel raar dat iemand als ik, geboren in België en daar naar school geweest, plots terug op de schoolbanken zat om Nederlands te leren. Maar toen ik de klas binnenstapte, bleek ik niet alleen te zijn. Zowel anderstaligen als Belgen zaten in dezelfde klas om Nederlands bij te leren. We hebben een toffe groep, wat het nog aangenamer maakt. Ik ben blij dat ik de stap gezet heb om naar hier te komen en heb al heel wat bijgeleerd. Bedankt Leerpunt! 50 basiseducatie

13 [C] Een deelnemersraad Bedoeling Deelnemersraden zijn een vorm van formele participatie die het samenleven in een centrum voor basiseducatie gunstig kunnen beïnvloeden. Cursisten gaan zich meer betrokken voelen bij de leefgemeenschap op het centrum. Bovendien krijgen ze kansen aangereikt om hun communicatieve vaardigheden aan te scherpen en hun democratisch handelen te versterken. In die zin geeft een deelnemersraad kansen tot emancipatie aan de individuele cursist in de raad, maar ook aan de groep in zijn geheel. Vragen en problemen die in het centrum leven, kunnen op tafel worden gebracht. Dat voorkomt apathie en gevoelens van machteloosheid. Lesgevers krijgen een beter zicht op wat er werkelijk leeft bij hun cursisten. In het onderstaande interview vind je veel informatie over de deelnemersraad van CBE De Westhoek. Hopelijk werkt het inspirerend... Lesmateriaal en een handleiding voor de lesgever vind je onder punt [D] Stappenplan voor de oprichting van een deelnemersraad. De deelnemersraad in het CENTRUM VOOR BASISEDUCATIE DE WESTHOEK: een interview met voormalig coördinator Bea Van Imschoot 1. Ontstaan en werking Vanuit welke vragen is de deelnemersraad gegroeid? Waarom is er een deelnemersraad opgericht? Vanuit een keuze voor een model van participatie. Van in het begin was er in het centrum voor basiseducatie van Diksmuide naast het dagelijkse bestuur een projectgroep. In die projectgroep waren alle geledingen vertegenwoordigd. De cursisten hadden er twee vertegenwoordigers. Toen het aantal cursisten bleef groeien is er naast de projectgroep een deelnemersraad ontstaan. Wat is het mandaat van de deelnemersraad? Sturen zij het beleid en /of de organisatie van het centrum, leveren ze bijdragen aan de invulling van de programma s? De deelnemersraad heeft een adviserende bevoegdheid. - De raad kan een advies uitbrengen over de programmatie. De lopende programmatie kan geëvalueerd worden en er kunnen voorstellen geformuleerd worden voor de programmatie van het volgende werkjaar. Na een herhaalde vraag van de cursisten naar taallessen Frans en Engels heeft het centrum contact gezocht met C.V.O. s (Centra voor Volwassenenonderwijs) om die wens te realiseren. Ook voor spreekateliers en ICT-vervolgopleidingen is er op verzoek van de cursisten een samenwerking met CVO s opgezet. - De deelnemersraad buigt zich ook over het praktische reilen en zeilen van het centrum. De lokaalinrichting, de koffiepauze, de begin- en einduren van de cursussen en allerlei nevenactiviteiten zoals het jaarlijkse feest en uitstappen kunnen aan bod komen. Zijn er voor de leerlingen zitpenningen, stimuli om te komen? Aan de uitnodiging en het verslag wordt bijzondere aandacht besteed. Op die manier voelen de leden van de deelnemersraad zich ernstig genomen. Ook de vergadering zelf wordt erg verzorgd: er wordt voor drankjes en Ik tel mee in het centrum 2 leefsfeer 51

14 hapjes gezorgd. De deelnemers kunnen bovendien hun reiskosten inbrengen. De vergaderingen vinden plaats op woensdagavond van 19.30u tot 21.30u. Er wordt twee tot drie keer per jaar vergaderd. Hoe kadert de raad in een breder geheel van participatie? De vergaderingen van de deelnemersraad worden door het educatieve team voorbereid en opgevolgd in hun cursussen. Over de opvolging van bepaalde vragen of problemen wordt in een volgende deelnemersraad verslag uitgebracht. Iedere cursist kan te allen tijde, op eigen initiatief, een inbreng doen via de educatieve medewerker of rechtstreeks bij de coördinator. Hoe is de deelnemersraad sinds zijn ontstaan geëvolueerd? Aanvankelijk waren er 8 à 10 leden, nu zijn er 40 à 50. Vroeger werd er enkel vergaderd in Diksmuide, nu wordt er afwisselend vergaderd in Wervik, Ieper en Diksmuide. Er is met de gedachte gespeeld om de groep op te splitsen per regio, per materie. Er is uiteindelijk gekozen voor de huidige formule. Vergaderen op verschillende plaatsen verruimt de horizon en de vaardigheden van de deelnemers. Samenblijven voorkomt het gevaar van een beleid met verschillende snelheden, voor het ontstaan van sterke en minder sterke groepen. Een nadeel van met zo n grote groep te werken zijn de doublures bij de inbreng van verschillende vertegenwoordigers. Bovendien vraagt het veel tijd om iedereen aan bod te laten komen. Een mogelijke oplossing is groepswerk organiseren per domein, te vergelijken met commissiewerk in het parlement. 2. Samenstelling Hoe verloopt de verkiezing van de mandatarissen? Bij het begin van het werkjaar krijgen de cursisten informatie over de deelnemersraad. In onderling overleg kiezen de groepen 1 of 2 afgevaardigden. Er wordt niet gestemd. Hoe ligt de verhouding vertegenwoordigers van de cursisten en van het centrum? De raad bestaat uit 40 à 50 cursisten en de coördinator, die voorzitter is, en 1 educatieve medewerker die instaat voor de verslaggeving. Worden de vertegenwoordigers van het centrum zelf ook verkozen? De educatieve medewerker wordt door het educatieve team gekozen voor een periode van 1 tot 3 jaar. De begeleiding en opvolging van de deelnemersraad behoort tot het pakket van de, jaarlijks, onder educatieve medewerkers te verdelen, neventaken (andere taken zijn bv. materiaalverantwoordelijke bibliotheek, regionale lokaalverantwoordelijke, verantwoordelijke voedselbank,...). Hoe representatief is de deelnemersraad? Zijn alle geledingen (vrouwen, allochtonen, enz.) vertegenwoordigd? Alle geledingen worden gevraagd, maar zijn niet allemaal vertegenwoordigd. Er zijn ongeveer evenveel mannen als vrouwen. Allochtonen van niveau 1 en rijbewijsgroepen zijn weinig vertegenwoordigd. De eerste groep kampt met een serieuze taalbarrière, de tweede groep is weinig geïntegreerd in het centrum en sterk gefixeerd op het doel van de opleiding. 52 basiseducatie

15 3. Agenda Wie bepaalt de agenda? De vergaderingen worden door het educatieve team voorbereid. Enerzijds is er een vast stramien van waaruit de agenda wordt opgebouwd, anderzijds wordt de agenda soms aangevuld met actuele onderwerpen die rechtstreeks te maken hebben met de werking van dat moment bv. evaluatie van de cursistenkrant, organisatie en duur van koffiepauzes... Zijn er selectiecriteria, filters ingebouwd bij het tot stand komen van de agenda? De enige filter, die wordt ingebouwd, is: valt het onderwerp binnen de opdracht van de basiseducatie? Zijn er soms onderwerpen die het centrum overstijgen? Voor onderwerpen die het centrum overstijgen wordt gezocht naar oplossingen buiten het centrum. 4. Verloop van de vergadering Hoe komen beslissingen tot stand? Bij meerderheid, consensus? Wordt er gestemd? Zo nodig wordt er over een advies gestemd via handopsteking. Een gewone meerderheid volstaat. Wie zorgt voor de verslaggeving? In welke vorm wordt het verslag gegoten? Hoe wordt het verspreid? Het verslag wordt opgesteld door de educatieve medewerker in de deelnemersraad. Hij zorgt voor een aangepast taalgebruik. Alle vertegenwoordigers krijgen een exemplaar. De educatieve medewerkers hebben een aantal exemplaren van het verslag waarmee ze werken in hun groepen. Die blaadjes worden nadien terug opgehaald om de papierberg niet nodeloos hoog te maken. Er worden nu een 300-tal kopies gemaakt. Hoe worden de functies binnen de deelnemersraad toegewezen? De coördinator zit de vergadering voor, de educatieve medewerker zorgt voor de verslaggeving. Soms worden werkgroepjes gecreëerd. Welke houdingen en vaardigheden zijn bij de deelnemers vereist? Wordt daar rond gewerkt? De voorzitter bewaakt het verloop van de vergadering. Zo n vergadering is een oefening in sociale vaardigheden. De vergadering wordt met de cursisten voorbereid. Bij het begin van de vergadering wordt de agenda voorgelegd, maar worden er ook afspraken gemaakt i.v.m. de manier van werken. Is er een continuïteit bij de deelnemers? De deelnemers worden aangesteld voor 1 jaar. Wie zorgt voor de verwoording van de standpunten? De cursisten bereiden de vergadering voor in samenspraak met de educatieve medewerkers. Deelnemers kunnen hun standpunten vooraf opschrijven en tijdens de raad voorlezen. Ik tel mee in het centrum 2 leefsfeer 53

16 Hoe verloopt een dergelijke vergadering concreet? Eerst worden de agenda en de manier van werken overlopen. De vergadering heeft een vast stramien. - Een stand van zaken met vragen en problemen over de huidige werking - Vragen in verband met de planning voor het volgende werkjaar - Nevenactiviteiten - Varia Wordt er informatie gegeven over het reilen en zeilen van het centrum? Het reilen en zeilen van het centrum komt aan bod bij het onderwerp een stand van zaken. 5. Opvolging Hoe worden de beslissingen van de deelnemersraad opgevolgd? Een stand van zaken wordt gegeven in een volgende deelnemersraad. 6. Oordeel Wat zijn de nadelen, de beperkingen van zo n deelnemersraad? Een kosten- en batenanalyse leert ons dat de baten zeker opwegen tegen de kosten. Aan de kostenzijde vermelden we de reiskosten en de kosten voor drankjes en hapjes. Ook de energie en de tijd die de coördinator en de educatieve medewerker in de voorbereiding, de eigenlijke vergadering en de opvolging investeren, moet worden verrekend. Wat zijn de voordelen van zo n deelnemersraad? - In de deelnemersraad krijgen de cursisten belangrijke informatie over het reilen en zeilen van het centrum. - De raad draagt daadwerkelijk bij tot de persoonlijke emancipatie van de deelnemers. - De vergadering stimuleert een gericht nadenken over individuele en collectieve wensen en noden op educatief vlak. - Ook het oplossingsgericht denken en (samen)werken wordt gestimuleerd. - De deelnemersraad zorgt voor een verhoging van de algemene betrokkenheid en heeft een gunstige invloed op de leermotivatie Is zo n deelnemersraad een oefening in democratisch handelen? Het is een oefening in persoonlijke emancipatie van de verschillende deelnemers en in emancipatie van de gehele groep. Wat is de meerwaarde van een deelnemersraad als product, als proces? Er wordt een leerproces op gang gebracht dat leidt tot emancipatie. De raad is een instrument om vragen en problemen op te lossen en zodoende apathie te voorkomen. Het begeleidende team krijgt meer zicht op wat er echt leeft bij de cursisten. Dat komt de kwaliteit van het centrum ten goede. 54 basiseducatie

17 [D] Kies een deelnemersraad Stappenplan voor de oprichting van een deelnemersraad Inhoudsopgave Handleiding voor de lesgever 1. Bedoeling... p Doelen... p Lesverloop... p Zes kaarten... p Een stappenplan... p. 56 Cursistenmap 1.. Zes kaarten... p Stappenplan voor de oprichting van een deelnemersraad... p Woordenlijst... p Bedoeling Als cursisten het gevoel hebben betrokken te zijn bij de leefgemeenschap op hun centrum en mee verantwoordelijkheid dragen, beleven ze hun centrum op een positievere wijze. Participatie zorgt dus voor meer welbehagen. Een centrum waar democratiserend wordt gewerkt, geeft de cursisten de kans om te werken aan hun communicatieve vaardigheden en hun democratisch handelen te versterken. De cursist krijgt dus betere ontwikkelingskansen en het samenleven op het centrum gaat erop vooruit. 2. Doelen Vaardigheden de cursisten kunnen 1. opkomen voor eigen rechten en die van anderen; 2. gedachten, gevoelens, meningen en keuzes verwoorden en hulp vragen; 3. in discussies het woord nemen en hun standpunten verwoorden en onderbouwen met argumenten; 4. overleggen en onderhandelen; 5. samenwerken in groep met respect voor verschillen tussen mensen; 6. zich oriënteren op een waaier van mogelijkheden. Ik tel mee in het centrum 2 leefsfeer 55

18 Attitudes de cursisten 1. zijn bereid zich in te zetten voor de eigen rechten en die van anderen; 2. zijn bereid gericht te luisteren naar anderen en gepast te reageren; 3. zijn bereid de inbreng van anderen ernstig te nemen; 4. zijn assertief: ze kunnen een gewenste positie verwerven, behouden en versterken; 5. tonen respect voor de standpunten en argumenten van anderen; 6. aanvaarden dat algemeen geldende regels en afspraken nodig zijn om het samenleven van mensen vlot te laten verlopen; 7. zijn bereid om de regels van de democratische rechtsstaat toe te passen in het centrum. Ondersteunende kennis de cursisten 1. verwerven inzicht in de besluitvorming; 2. kennen de rol en het verloop van verkiezingen binnen ons democratisch bestel. 3. Lesverloop 3.1. Zes kaarten Timing: 15 minuten Werkvormen: werken per twee, klasgesprek. Lesmateriaal: 6 kaarten (cursistenmap p. 53) De cursisten krijgen zes kaartjes. Kopieer de kaartjes (cursistenmap p. 53) op dik papier. Knip de kaartjes uit. Schud ze door elkaar. Per twee leggen de cursisten de kaartjes in de juiste (chronologische) volgorde. De oplossingen worden klassikaal besproken. Oplossing: jouw mening > voorstellen > kandidaten > stembureau > stemmen > afgevaardigde 3.2. Een stappenplan Timing: 60 minuten Werkvormen: klasgesprek, werken per twee Lesmateriaal: stappenplan (cursistenmap p. 54 en 55), woordenlijst (cursistenmap p. 56 en 57) De cursisten krijgen nu een stappenplan (cursistenmap p. 54 en 55). De verschillende stappen en de aandachtspunten worden overlopen. Zo nodig wordt het stappenplan verder aangevuld. 56 basiseducatie

19 De cursisten maken nu gebruik van de woordenlijst (cursistenmap p. 56 en 57). Laat ze werken in groepjes van twee. Per groepje moeten de cursisten drie termen opzoeken. Die moeten ze nadien in eigen woorden uitleggen aan de rest van de groep. Twee of meer cursisten nemen een taak uit het stappenplan op zich. Ze gaan aan de slag. De lesgever volgt van zeer nabij de werkzaamheden van de verschillende groepjes. De resultaten worden klassikaal ingebracht en besproken. Ik tel mee in het centrum 2 leefsfeer 57