Inhoud. Voorwoord 5. Inleiding 6

Transcriptie

1 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Bewerken Toegevoegde waarde Boeketten maken Bloemen verven Bloemen drogen Alternatieve manieren van conserveren en versieren Potplanten vormgeven en van informatie voorzien Watergeefsystemen Groente en fruit en toegevoegde waarde Afsluiting 33 2 Verpakken Noodzaak van verpakken Functie verpakking Verpakkingsmateriaal Verpakkingen in de keten Verpakkingsmethoden Fust afhandelen Afsluiting 59 3 Verwerkings- en verpakkingsapparatuur Opstelling van verwerkings- en verpakkingsapparatuur Bloemenverwerkingsmachines Hulpapparatuur voor bloemenverzorging Etiketteermachines Flowpackmachine Veiligheid Afsluiting 74 4 Energiebeheer Energieverbruik en energiebegrippen Verlichting en energieverbruik Koelen en energieverbruik Verwarming en energieverbruik Klimaatregeling in bedrijfsgebouwen Brand- en explosiegevaar Afsluiting 106 INHOUD 7

2 5 Schoonmaken Een schoon bedrijf Schoonmaakmiddelen Schoonmaakapparatuur Afsluiting Afval Het productieproces Het probleem afval Bronnen van afval Materiaalsoorten Afvalverwijdering en controle Afsluiting Service, controle en kwaliteit Service en klachtenafhandeling Tracking en tracing Kwaliteitsbeoordeling Afsluiting 146 Trefwoordenlijst BEWERKEN EN VERWERKEN

3 1 Bewerken Oriëntatie Tuinbouwproducten kun je na de oogst in principe direct gebruiken. Een plant kun je in de vensterbank zetten; de bloemen kun je in de vaas schikken en het fruit kun je opeten. Het is niet nodig om de producten verder te behandelen. Toch zie je steeds vaker dat er met tuinbouwproducten iets extra s gedaan wordt. In dit hoofdstuk zullen we daar een aantal voorbeelden van toelichten. Hoewel er tal van mogelijkheden zijn om tuinbouwproducten te bewerken, zullen we ons hier beperken tot een paar bijzondere vormen: boeketten maken, bloemen drogen, bloemen verven, planten vormgeven, informatie verstrekken en watergeefsystemen. 1.1 Toegevoegde waarde Tien bloemen in een bosje met een elastiekje eromheen. Zo werden en worden nog steeds veel bloemen op de veiling aangevoerd. Maar zo worden de bloemen (behalve op de markt) nog maar zelden verkocht aan de consument. Op een of andere manier wordt het product waardevoller gemaakt, zodat het voor de consument aantrekkelijker wordt om het te kopen. Dit noem je de toegevoegde waarde. Soms zorgt de teler al voor de toegevoegde waarde, soms doet de groothandelaar dat en soms de bloemist. Voorbeelden van toegevoegde waarde zijn er te over. Van heel eenvoudig en goedkoop tot heel mooi en erg duur. Af en toe is de verpakking zelfs duurder dan het product. Voorbeelden van toegevoegde waarde Overal kun je voorbeelden van toegevoegde waarde vinden: in de bloementeelt: een voorbedrukte hoes, het toevoegen van een zakje houdbaarheidsmiddel, een boeket van verschillende bloemen, een roos in een cellofaankoker; in de potplantenteelt: een met tekst bedrukte plastic pot, een steeketiket, een sierpot waarin de plant staat, een poppetje bij een mosplantje en bijvoorbeeld Anthurium planten in een glazen pot aangevuld met steentjes in dezelfde kleur als de bloem; in de groenteteelt: verschillende soorten paprika s in een pakket, een komkommer in folie. impulsverkoop cadeaumarkt Vooral supermarkten en bouwmarkten verkopen producten met toegevoegde waarde. Deze ketens moeten het hebben van impulsverkoop. Dat betekent dat klanten producten kopen, terwijl ze dat aanvankelijk helemaal niet van plan waren. Tuincentra daarentegen doen veel minder met toegevoegde waarde. Dat komt omdat zij ook losse decoratiepotten verkopen. Bloemisten verkopen daarentegen weer vrij veel producten met toegevoegde waarde. Ze zijn belangrijk in de cadeaumarkt. BEWERKEN 9

4 Toegevoegde waarde hoeft niet altijd zichtbaar te zijn. Telers die bereid en in staat zijn tot het leveren van partijen op het allerlaatste moment, kunnen handelaren daarmee van dienst zijn. Ook telers die juist heel vroeg in de ochtend kunnen leveren, zodat de handelaar al met het verzendklaar maken kan beginnen voordat de eerste producten van de veilingklok komen, zorgen op die manier voor toegevoegde waarde in de vorm van dienstverlening. Fig. 1.1 Een sierpot kan een product een andere uitstraling geven en ook dat is toegevoegde waarde. Concurrentie en toegevoegde waarde Je hebt nu kennisgemaakt met een aantal voorbeelden van toegevoegde waarde. Maar hoe belangrijk is toegevoegde waarde nu eigenlijk? Om dat te weten kun je het beste naar je concurrenten kijken. Vergeleken met de industrie staat de tuinbouw pas aan het begin van de concurrentieslag. De tuinbouw kan wat dit betreft van de industrie leren. Belangrijk is dat je weet dat de ontwikkeling van de concurrentie in alle bedrijfstakken volgens een vast patroon verloopt. Geen enkel bedrijf, dus ook 10 BEWERKEN EN VERWERKEN

5 geen enkel tuinbouwbedrijf, ontkomt aan die wetmatigheid. Dat vaste patroon bestaat uit vier fasen die op een logische manier uit elkaar voorkomen. Een stap overslaan is uitgesloten. Alleen wie de eerdere fasen goed in de vingers heeft, kan de volgende fase aan. Hieronder zullen we de kenmerken van de vier fasen kort aangeven. Fase 1: Concurreren op efficiëntie Wanneer een product langdurig schaars is, is efficiëntie het enige noodzakelijke concurrentiemiddel. Wie het goedkoopst produceert en de laagste prijs kan bieden, boekt de beste resultaten. Bij deze fase passen schaalvergroting, automatisering en een beperkt assortiment dat lang meegaat. kwaliteitsborgingssystemen Fase 2: Concurreren op kwaliteit Wanneer ieder bedrijf zich op efficiëntie richt, wordt het steeds moeilijker de concurrentie uitsluitend daarmee te slim af te zijn. Kwaliteit is in deze fase hét middel om de gunst van de consument te winnen. Streven naar kwaliteit komt boven op het streven naar kostenverlaging. Concurreren op efficiëntie blijft een gegeven. Kwaliteitsborgingssystemen zoals ISO, MPS of Florimark en veel aandacht voor scholing van het personeel kenmerken deze fase. Fase 3: Concurreren op flexibiliteit Na verloop van tijd onderscheidt niemand zich meer van een ander door tegen lage kosten een hoge kwaliteit te leveren. Je kunt de concurrentie dan verslaan door je inspanningen, behalve op kostenverlaging en kwaliteitsverbetering, te richten op het verhogen van de snelheid. Wie het hele traject van stek tot boeket zo snel mogelijk aflegt, trekt afnemers aan. Een frequent wisselend assortiment en flexibele medewerkers die op meer plaatsen inzetbaar zijn, passen in deze fase. Fase 4: Concurreren op innovatie Wie goedkoop, goed en onder tijdsdruk nieuwe producten en diensten uitvindt, kan zijn marktaandeel behouden of uitbreiden. Als ondernemer moet je in deze fase dus innovatief (vernieuwend) bezig zijn. Deze fase kenmerkt zich door een uniek assortiment van vindingrijke producten, dat zo snel vernieuwt dat geen enkele concurrent gelijke producten biedt. Vragen 1.1 a Geef van iedere onderstaande bewering aan of die juist of onjuist is. 1 Het maken van een kroonboompje is een vorm van toegevoegde waarde. 2 Service is een vorm van toegevoegde waarde. 3 Producten met toegevoegde waarde concurreren niet zozeer op prijs, maar vooral op innovativiteit. 4 Supermarkten moeten het niet hebben van impulsverkopen. 5 De ontwikkeling van de concurrentie in een bepaalde bedrijfstak verloopt volgens een vast patroon. 6 De eerste fase in de concurrentieontwikkeling is concurrentie op kwaliteit. 7 In de laatste fase van de concurrentieontwikkeling is kostenverlaging van de productie niet meer belangrijk. 8 De eerste drie stappen in de ontwikkeling van de concurrentie zijn in de juiste volgorde: 1e fase: kwaliteitsverbetering; 2e fase: kostenverlaging; 3e fase: assortimentsuitbreiding. TOEGEVOEGDE WAARDE 11

6 1.2 Boeketten maken monobos Vroeger werden bloemen heel vaak als monobos verkocht. Gewoon tien rozen of tulpen in een bos. Op de markt kom je dat nog vaak tegen. De bloemen zijn dan vaak niet omverpakt en komen zonder verdere behandeling zo van de tuinder. Tegenwoordig willen de consumenten vaak een boeket. Zo n boeket bestaat uit een groot aantal bloemen en verschillende soorten bladmateriaal. Boeketten worden gemaakt door bloemistwinkeliers, maar tegenwoordig ook heel vaak en heel massaal door speciale bedrijven, de zogenaamde boeketteriën. Zo creëert de groothandel een vorm van toegevoegde waarde. We gaan hier niet uitgebreid in op het maken van boeketten. Enkele aspecten die bij het maken van boeketten van belang zijn, gaan we toch bespreken, namelijk het gebruik van gereedschap, het kleurengebruik en de verschillende boeketvormen. Gereedschap Bij de verwerking van bloemen zijn enkele gereedschappen onmisbaar. We bespreken hier het mes, de snoeischaar en de draadschaar. Mes Het mes is een veelgebruikt gereedschap in de bloemenhandel. Er wordt heel veel gebruik gemaakt van een eenvoudig schilmes. Het is scherp en goedkoop. Maar een groot nadeel van deze messen is dat het lemmet kan buigen en zelfs kan breken. Het lemmet en het heft, die aan elkaar gegoten zijn, kunnen bovendien vrij gemakkelijk losschieten. Het schilmes heeft als voordeel dat je het gewoon weggooit als het kapot of stomp is. Het kost immers bijna niets. Een goed mes is daarentegen veel duurder, maar daar kun je jaren mee vooruit. Een goed mes is inklapbaar, dit is veiliger als je het bij je draagt. Het lemmet mag niet buigen, niet breken en evenmin oxideren. Bovendien moet het mes goed in de hand liggen. Snoeischaar Bijna iedereen heeft thuis in de tuin wel eens een snoeischaar gebruikt. Maar als je in de handel veel met een snoeischaar moet werken, is het wel handig er iets meer van te weten. Zo moet je de snoeischaar altijd op de juiste wijze vasthouden om goed te kunnen knippen (figuur 1.2 en figuur 1.3). 12 BEWERKEN EN VERWERKEN