Een glazen dak boven je hoofd. Welke groenten en fruit worden in serres geteelt?

Transcriptie

1

2 Een glazen dak boven je hoofd Deze leuke gekleurde draden vind je in serres. Ze dienen om planten te leiden, maar daarover vertellen we later meer. Je hebt kleine serres in tuinen, maar ook hele grote serres van de tuinbouwers. Deze serres zijn grote glazen huizen boordevol planten. Het zijn vaak technologische hoogstandjes. In serres worden groenten, fruit en sierplanten geteeld. Het verhaal van de sierteelt is een heel apart verhaal. Vandaag gaan we op bezoek bij een tomatenteler en ontdekken we alles over glasgroenten. Welke groenten en fruit worden in serres geteelt?

3

4 Klaar voor de veiling Glasgroenten worden meestal verkocht op de veiling. Vooraleer ze naar de veiling gaan, moet er nog een en ander gebeuren. Na het plukken legt de tuinder de rijpe tomaten voorzichtig in bakken. Hij bekijkt de kwaliteit en de vorm. Hoe rood zijn ze? Hoe groot zijn ze? Is hun huid glad? De tuinder sorteert de tomaten op kwaliteit en vorm. Na het sorteren overtrekt hij de bakken met folie. Die bakken worden in de vrachtwagen geladen. Klaar om te vertrekken naar de veiling! Reken uit hoeveel tomaten er in een veilingbak kunnen. Het werkblaadje vind je op de website. Er bestaan tomaten in alle vormen en gewichten. Je hebt mensen die tomatensoorten verzamelen. Hoe ziet jouw ideale tomaat eruit?

5

6 De oogst Tomaten zijn kwetsbare vruchten. Daarom worden ze met de hand geplukt. Op deze manier worden ze niet beschadigd. Een tomaat met een scheurtje in of met een rotte plek kan je nu eenmaal niet verkopen. Niemand koopt slechte of rotte tomaten. De plukkers dragen soms handschoenen. Dat maakt de kans op schade nog kleiner. Maak een leuke catalogus met serregroenten en -fruit. Je kan er verschillende criteria voor gebruiken: zomergroenten /-fruit, wintergroente, volle grond, substraat Ken je ook de Franse naam van deze groenten en fruit? Zoek het even op. Je vindt leuke werkblaadjes op de website.

7

8 Aan het werk Tomaten zijn kwetsbare vruchten. Daarom worden ze met de hand geplukt. Op deze manier worden ze niet beschadigd. Een tomaat met een scheurtje in of met een rotte plek kan je nu eenmaal niet verkopen. Niemand koopt slechte of rotte tomaten. De plukkers dragen soms handschoenen. Dat maakt de kans op schade nog kleiner. Het werk in een serre is intensief. Het oogsten gebeurt met de hand en het is er ook altijd erg warm. Omdat er zoveel handenarbeid bij komt kijken, heeft de tuinbouwer veel helpende handen nodig. Die helpen om op korte tijd de groenten te oogsten. Ook tomaten plukken is een lastig karwei. De plukkers zijn heel moe na een dag werken. Gelukkig heeft de tuinbouwer een aantal trucs om het plukken gemakkelijker te maken. De planten groeien in bakken boven de grond. Zo kunnen de plukkers op armlengte plukken. De tomatenplanten groeien heel hoog, hoger dan de plukkers met hun handen kunnen reiken. Daar heeft de tuinbouwer ook iets op gevonden. Hij leidt de planten met draden naar beneden zodat de plukkers alle tomaten gemakkelijk kunnen plukken. Omdat de tuinbouwer niet genoeg mensen van bij ons vindt om voor hem te werken, stelt hij vaak allochtonen tewerk. Zoek op in welke sector van de landbouw de meeste allochtonen aan het werk zijn. Uit welke landen komen deze mensen? Voer een klasgesprek: waarom willen allochtonen hier werken? Waar slapen ze dan? Gaan ze nog terug naar hun moederland?

9

10 Zoemende bevruchting Geen tomaten of andere vruchten zonder bloemen. Jawel, er groeien bloemen aan tomatenplanten! Die bloemen moeten bevrucht worden zodat er een vrucht kan groeien. In de natuur zorgen dieren hiervoor, geholpen door de wind. In serres kunnen de diertjes en de wind hun werk niet doen omdat alles goed afgesloten is. Om de bloemen te bevruchten zet de tuinbouwer hommels in. Ze vliegen van bloem tot bloem om die te bevruchten. Een handig systeem, vooral als je weet hoe het vroeger gebeurde. Vroeger moest de tuinbouwer met een toestelletje van de ene bloem naar de andere gaan. Dat machientje trilde, waardoor het stuifmeel opving en de bloemen één voor één bevruchtte. Wat een karwei! Bekijk het leven van een hommel naderbij. Wat gebeurt er zoal in een hommeldoos? Beschrijf de stappen van de bevruchting in tekeningen. Geef elke tekening een titel.

11

12 Lekker warm door de technologie In serres groeien vooral groenten die van warmte houden, zoals tomaten, komkommers en paprika s. Daarom moet het er net warm genoeg zijn. Via computergestuurde klimaatregeling bepaalt de tuinbouwer hoe warm het in de serre is. Sensoren voelen hoe warm de lucht is en regelen de temperatuur in de serre. Is het te warm, dan worden de ramen automatisch opengezet. Is het te koud, dan gaat de verwarming aan. Op die manier blijft de temperatuur optimaal voor de groenten. Andere sensoren meten de luchtvochtigheid. Als het te droog is, wordt er water verneveld. Dat water is meestal regenwater dat opgeslagen is in grote vijvers. In de winter is er minder zonlicht dan in de zomer. Planten hebben licht nodig om te groeien. Daarom zorgt de teler dat er ook in de winter voldoende licht is in de serre. Tomaten kunnen dus het hele jaar door groeien. Is dat ook zo in een tuin zonder serre? Het effect van warmte in serres kan je ook in de klas uittesten. Neem twee bloempotten en plant in elk daarvan enkele bonen. Geef ze een beetje water. Over één van de bloempotten trek je een plastic zakje. Zet het vast met een elastiekje. Zet nu de twee bloempotten aan het raam. Zorg dat de plantjes elke dag evenveel water krijgen. In welke bloempot zullen de bonen het eerst ontkiemen? In ons lichaam zitten ook heel wat sensoren of zintuigen. Doe de test met warm en koud. Wat doen wij bijvoorbeeld als we het te warm hebben?

13

14 Rotsplanten?! Al eens gezien waarin de wortels van een serreplant groeien? Groeien ze in de aarde? Niet altijd, sommige groenten en fruit worden in een substraat geteeld. Dat kan uit verschillende materialen bestaan, zoals glaswol of rotswol. Wat zijn mineralen? Hebben mensen die ook nodig? Waarin vind je die? (Cfr. voedingsdriehoek, gezondheidseducatie) Het substraat dient om de plant vast te zetten en vervangt de aarde uit de tuin. Een plant heeft grond nodig om zich in te verankeren. Ze heeft ook voedingsstoffen en water nodig. Die vindt ze in de aarde. Bij substraatteelt worden de voedingsstoffen, meststoffen, water en mineralen via buisjes geïnjecteerd. Test een zelfgemaakt substraat. Neem enkele wortels en radijsjes en snijd er de kapjes af. Leg wat keukenpapier, watten of papieren servetten in een bord of op een dienblad. Maak het keukenpapier vochtig met een plantensproeier. (Niet te nat.) Leg er de kapjes op. Zet het bord of het dienblad op een zonnige plaats en bevochtig het elke dag met een beetje water. Na enkele dagen maken de kapjes nieuwe scheutjes aan. (Je vindt nog experimenten op de website.)

15

16 Vriend of vijand? Net zoals mensen of dieren kunnen planten ook ziek worden. Als dieren of mensen dicht bij elkaar zitten, worden ziektes gemakkelijk verspreid. Denk maar aan verkoudheden. Bij planten is dat net zo. Als er in de serre een plant ziek is, kunnen er heel vlug andere besmet worden. Planten kunnen bijvoorbeeld ziek worden of opgegeten worden door insecten. Voor insecten is een serre een paradijs. Er is eten in overvloed. Om niet onnodig met insecticiden te moeten sproeien, hangt de tuinbouwer vangplaatjes in de serre. Dat zijn kaartjes met lijm erop. De insecten blijven eraan vasthangen. Op de vangplaatjes telt de tuinbouwer hoeveel insecten er gevangen zijn. Zo krijgt hij een idee van het totale aantal insecten in de serre. Als er teveel insecten zijn die de planten kunnen beschadigen, grijpt hij in. Zoek insecten in de omgeving van de school en bekijk ze onder een microscoop. Je zal versteld staan van wat je allemaal ziet. Een tuinbouwer sproeit niet meer dan nodig is. Dat is ongezond en duur. Hij zou bovendien ook de hommels doden, en die heeft hij nodig om zijn planten te bevruchten. Op het plaatje dat je op de foto ziet, zitten eitjes of popjes van onschadelijke insecten zoals sluipwespen, roofmijten of lieveheersbeestjes. De tuinbouwer hangt ze in de serre. Wanneer ze volgroeid zijn, doden ze de schadelijke insecten. Stel een boekje samen met de vrienden en vijanden van de planten. Zoek bij elk daarvan een foto en schrijf erbij wat die vriend of vijand doet. Zelf een fruitvliegenval maken, hoe doe je dat? Leg stukjes fruit in een jampot en laat die enkele dagen openstaan. Leg na enkele dagen keukenpapier over de opening van de pot en zet het vast met een elastiek. Controleer de pot regelmatig, minstens tien dagen lang. Na ongeveer tien dag vliegen er een heleboel fruitvliegen rond in de pot. (Doe dit in de lente of in de zomer.)

17

18 Glazen huis of glazen dorp? Als je in de auto zit, zie je wel eens glazen gebouwen in het veld staan. Dat zijn serres. Ze zijn volledig uit glas gebouwd om het zonlicht binnen te laten en de wind tegen te houden. Kijk eens goed naar het dak. De tuinbouwer kan stukken omhoog zetten zodat er verse lucht in de serre kan en warme lucht naar buiten kan. Het bassin dat je ziet is geen zwembad voor de tuinbouwer. Het is een groot waterreservoir voor zijn planten. Via dakgoten leidt hij het regenwater naar het bassin. Dit verzamelde water pompt hij naar de serre als voeding voor de planten. Slim gezien toch! Dankzij de grote poort kan de tuinbouwer met een vrachtwagen binnenrijden om de groenten of het fruit in te laden. In de grote witte tank zit de brandstof om de serres te verwarmen. Situeer de serrebedrijven op de kaart van West-Vlaanderen. Tip: plaats ze dicht bij de veiling, want ze moeten elke dag verse producten leveren. Leuke serre-rekenblaadjes vind je op de website.

19

20 Eenmaal, andermaal verkocht Groenten en fruit die je in de versafdeling van de winkel vindt, komen van de veiling. De landbouwer brengt er enkel zijn producten van uitstekende kwaliteit. Controleurs kijken na of de landbouwers goede producten aanleveren. Groothandelaars zitten aan bankjes met een fax en een computer. Voor hen zie je een klok waarop je het nummer van het product kan aflezen. Rond dat nummer zie je een cirkel met bewegende lichtjes. Die bepalen de prijs. Als een handelaar op een knop drukt, stoppen de lichtjes. De eerste die drukt, krijgt de producten, maar als je te vlug drukt, betaal je waarschijnlijk teveel. Het is de kunst om op het juiste moment op de knop te drukken. Achteraan staan de tuinders gespannen toe te kijken hoeveel ze voor hun producten krijgen. Hoe beter de kwaliteit van de groenten, hoe meer geld ze ervoor krijgen, natuurlijk. Winkels kunnen de groenten en het fruit dat zij nodig hebben, kopen op de veiling. De winkels verkopen het op hun beurt door aan de klanten. Aan ons dus. Ken jij een veiling in West-Vlaanderen? Bekijk eens de website van de REO-veiling in Roeselare. Zoek de certificaten of kwaliteitslabels en lees aan welke punten de groenten en het fruit moeten voldoen. Kies dan enkele stukken groente en fruit en kijk of ze aan die criteria voldoen. Houd een veiling in de klas met oud speelgoed, meegebrachte tussendoortjes, Probeer een goede prijs voor je product te krijgen.

21

22 In de supermarkt Vroeger teelden veel mensen hun groenten in hun moestuin, of ze kochten ze bij een boer in de buurt. Vandaag gaan we meestal naar de groentewinkel of de supermarkt. In de winkel vinden we alle groenten samen en is alles vers. Een groothandelaar koopt ze eerst op de veiling. Daarna koopt de kleinhandelaar ze op om in zijn winkel te leggen, en daarna koop jij ze. Wist je dat tomaten na de oogst binnen 1 of 2 dagen in de winkel liggen? Voedselveiligheid en kwaliteit Voorverpakte groenten dragen een etiket. Wat leren we hieruit? Analyseer samen het etiket. Let op houdbaarheid, prijs, gewicht, herkomst, bewaartips, kwaliteit. Maak groentesoep, hutsepot of een ander groentegerecht. Bespreek het recept, doe nauwkeurig de nodige inkopen en bereid het gerecht volgens het recept. Smakelijk!