U16. Rapportage ontwikkeling regioplan opvang en beschermd wonen Deel 1 Inventarisatiefase

Transcriptie

1 U16 Rapportage ontwikkeling regioplan opvang en beschermd wonen Deel 1 Inventarisatiefase Projectgroep Regionaal veranderplan opvang en beschermd wonen

2 H1 Inleiding In het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is gemeente Utrecht sinds 1 januari 2015 als centrumgemeente voor de regio's Lekstroom, Utrecht-West en Zuidoost en voor de stad Utrecht verantwoordelijk voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang. Samen vormen deze gemeenten de U16. De vertegenwoordigende wethouders van de U16 hebben op 9 mei 2016 besloten een regionaal veranderplan opvang en beschermd wonen te ontwikkelen. Deze ontwikkeling sluit aan op de opdracht van de VNG en het Rijk aan alle regio s in het land om uiterlijk eind 2017 regionale samenwerkingsplannen gereed te hebben.. De VNG heeft met het Rijk afgesproken dat het budget voor opvang en beschermd wonen met ingang van volgens een nieuw objectief verdeelmodel wordt verdeeld. Tot 2020 blijft het huidige historische verdeelmodel voor beschermd wonen van kracht. Er is gekozen voor dat startmoment zodat gemeenten kunnen werken aan de inhoudelijke doorontwikkeling van beschermd wonen en het organiseren van een sluitende aanpak in hun regio. De ontwikkeling van het regionaal veranderplan opvang en beschermd wonen bestaat uit drie fasen: 1. Inventarisatiefase 2. Richtinggevende fase 3. Planningfase In de 2 e helft van 2017 wordt het plan ter besluitvorming aan de gemeenteraden van de U16 ter goedkeuring voorgelegd. Deze rapportage betreft de inventarisatie van de huidige situatie van opvang en beschermd wonen in de regio Utrecht. 1

3 H2 Algemeen Bij beschermd wonen gaat het om het bieden van verblijf en begeleiding gericht op participatie van personen met een psychische aandoening. Beschermd wonen biedt cliënten een veilige, afgeschermde woon- en leefomgeving waar samenhangende begeleiding wordt geboden aan cliënten die door hun beperkingen niet in staat zijn zelfstandig te leven en een mogelijk gevaar voor zichzelf of anderen vormen. Onder beschermd wonen wordt verstaan: wonen in een accommodatie van een instelling of een wooninitiatief met het daarbij behorende toezicht en begeleiding, dat zich kenmerkt door 24-uurs beschikbaarheid, of zelfstandig met toezicht en begeleiding, dat zich kenmerkt door 24-uurs beschikbaarheid gericht op het bevorderen en herstel van zelfredzaamheid en participatie gericht op het bevorderen van het psychische en psychosociaal functioneren gericht op stabilisatie van een psychiatrisch ziektebeeld (inclusief verslaving) gericht op het voorkomen van verwaarlozing of maatschappelijke overlast gericht op het afwenden van gevaar voor de cliënt of anderen Bij maatschappelijke opvang gaat het om het bieden van tijdelijk verblijf aan mensen zonder dak boven hun hoofd, gekoppeld aan zorg en begeleiding en/of het verhelpen van een crisis. Onder maatschappelijke opvang wordt verstaan: voltijdsopvang in een gestructureerde woonomgeving met 24-uurs toezicht en begeleiding in de opvanginstelling opvang met daarbij stabiliserende begeleiding (toezicht/begeleiding, gedurende een deel van het etmaal) Beschermd wonen is bestemd voor personen vanaf 18 jaar met psychische of psychosociale problemen, die niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving. Zij zijn aangewezen op een woonomgeving met structuur, veiligheid en bescherming en op intensieve begeleiding. Er is noodzaak tot ondersteuning en overname van regie op vrijwel alle leefgebieden. Bij maatschappelijke opvang betreft het mensen die al dan niet gedwongen de thuissituatie hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving. Er is een overlap tussen de cliënten maatschappelijke opvang en beschermd wonen. Dit wordt beschreven onder Keten opvang en beschermd wonen. Afbakening Bij de uitvoering van de opvang en beschermd wonen heeft de gemeente Utrecht te maken met diverse andere wetten dan de Wmo. Afbakening naar Zorgverzekeringswet (Zvw) Gemeenten zijn in het kader van de nieuwe Wmo verantwoordelijk voor het bieden van onderdak en begeleiding aan personen met een psychiatrische aandoening. Gemeenten zijn niet verantwoordelijk voor de behandeling van deze personen. Behandeling vindt plaats onder het regime van de 2

4 Zorgverzekeringswet. Inwoners, die gebruik maken van beschermd wonen, maken voor hun behandeling gebruik van zorg vanuit de Zorgverzekeringswet. Afbakening naar Wet langdurige zorg (Wlz) De Wlz is bedoeld voor mensen die blijvend afhankelijk zijn van zorg en ondersteuning. Momenteel geldt dit alleen voor mensen met lichamelijke of verstandelijke beperkingen maar niet voor mensen met psychische stoornis. Mensen met psychische problemen vallen onder de Wmo. Een deel van de cliënten binnen de doelgroep van beschermd wonen, zal blijvend afhankelijk zijn van begeleiding. De verwachting is dat cliënten, die zeer langdurig of levenslang aangewezen zijn op zorg met verblijf, in de toekomst aanmerking komen voor de Wet langdurige zorg (Wlz). In december 2015 heeft het Zorginstituut Nederland haar advies uitgebracht over de toegang tot de Wet langdurige zorg (Wlz) voor mensen met een psychische stoornis. De minister en staatsecretaris van VWS hebben besloten om eerst een uitvoeringstoets te laten verrichten om de consequenties van het advies voor de verschillende domeinen, waaronder de Wmo, in kaart te brengen. Afbakening met Wet forensische zorg (Wfz) Een aanzienlijk deel van de cliënten van de maatschappelijke opvang komt ook in aanraking met Justitie. Ongeveer 1 op de 5 heeft in het jaar voorafgaand aan de dakloosheid een straf uitgezeten. Zodra de rechtelijke maatregel vervalt stromen deze personen vaak in de keten van opvang en beschermd wonen omdat er nog sprake is van multiproblematiek en personen vak nog geen huis hebben. Afbakening met de Jeugdwet Jongeren van 18 jaar en ouder vallen niet onder Jeugdwet. Maar het komt regelmatig voor dat de ondersteuning aan jongeren na hun 18 e jaar moet worden voortgezet via beschermd wonen. Daarnaast valt ook de opvang van zwerfjongeren onder de centrumtaak. Daklozen tussen 18 en 23 jaar behoren tot de zwerfjongeren. Afbakening naar Wmo begeleiding door gemeenten Beschermd wonen wordt deels ambulant uitgevoerd. Deze begeleiding valt uiteen in lichte begeleiding, en zware begeleiding, waarbij personen meer begeleiding en structuur nodig hebben en vaker een beroep doen op de 24 uursbeschikbaarheid. De lichte ambulante begeleiding is vergelijkbaar met de ambulante begeleiding die iedere gemeente biedt aan zijn inwoners. Deze lichte ambulante begeleiding valt onder beschermd wonen zolang de personen overgangsrecht hebben vanuit de AWBZ (ZZP-indicatie). Dit recht duurt tot maximaal Daarna vallen deze cliënten onder de verantwoordelijkheid van iedere (regio)gemeente. 3

5 H3 Utrechtse situatie Vanaf 2015 zijn de centrumgemeenten verantwoordelijk voor beschermd wonen, inclusief de besteding van het budget. Utrecht is centrumgemeente voor alle gemeenten in de Wmo-regio's Utrecht-west, Lekstroom, Utrecht-zuidoost en Utrecht-stad. In totaal maken 16 gemeenten onderdeel van dit centrum, zie onderstaande figuur. De 16 gemeenten hebben, op basis van het beleidsplan Beschermd Wonen 2015 dat samen met de instellingen is ontwikkeld, afgesproken dat de gemeente Utrecht de centrumgemeentetaken vervult. Dit betreft naast beschermd wonen ook de maatschappelijke opvang. De gemeente Utrecht sluit contracten met aanbieders van opvang en beschermd wonen. Alle cliënten opvang en beschermd wonen die op 1 januari 2015 vielen onder het overgangsrecht AWBZ zijn onder verantwoordelijkheid van de gemeente Utrecht gekomen. Nieuwe cliënten en cliënten waarvan de het overgangsrecht afloopt, kunnen een aanvraag doen bij de Regionale Toegang. Dit geldt zowel voor de cliënten met Zorg in natura (ZIN) als voor cliënten met een persoonsgebonden budget (PGB) De regiogemeenten en de gemeente Utrecht zijn verantwoordelijk voor de ambulante begeleiding die in de AWBZ bekend was onder Begeleiding individueel (BGI) en Begeleiding groep (BGG). Deze taken zijn overgedragen aan elke gemeente in Nederland. De gemeente Utrecht draagt het volledige risico voor de uitgaven voor opvang en beschermd wonen. 4

6 Keten opvang en beschermd wonen De keten voor opvang en beschermd wonen bestaat in hoofdlijnen uit de volgende onderdelen. De eerste opvang bestaat uit de nachtopvang en de (24 uurs) crisisopvang. Personen die langere tijd gespecialiseerde ondersteuning nodig hebben op het gebied van opvang en beschermd wonen, worden toegelaten via de Regionale Toegang. Deze ondersteuning bestaat uit 24-uursvoorzieningen en ambulante begeleiding. In onderstaande figuur wordt de keten in beeld gebracht. Cijfers over instroom Er verbleven in personen in de nachtopvang, waarvan 450 voor de eerste keer. Een groot deel, ruim 40%, verbleef korter dan 8 dagen in de nachtopvang en wordt niet toegeleid naar vervolgopvang. In de crisisopvang verbleven in totaal 201 personen, plus 61 minderjarige kinderen. De instroom via de Regionale Toegang voor 24 uursvoorzieningen en ambulante begeleiding is afkomstig van: eerste opvang (nacht- en crisisopvang) inclusief straat/grijs wonend/woning kwijt 45% instellingen voor GGZ en Jeugd 35% buurt/wijk 10% overig (justitie en niet nader gespecificeerd 10% Qua leeftijd is er het volgende beeld 5% van de 740 cliënten van de nachtopvang was jonger dan 23 jaar. 42% van de 201 cliënten van de crisisopvang was jonger dan 23 jaar. 32% van de instroom van de 24 uursvoorzieningen en ambulante begeleiding was jonger dan 23 jaar Twee derde van de instromers van de 24 uursvoorzieningen en ambulante begeleiding stond ingeschreven in de stad Utrecht. Dit beeld is echter vertekend doordat alle opvangvoorzieningen in de stad Utrecht zijn gevestigd. Er zijn helaas geen gegevens over de herkomst van de cliënten van de nachtopvang en de crisisopvang. De rest van de nieuwe instroom van de 24 uursvoorzieningen en de ambulante begeleiding stond in 2015 voor 9% ingeschreven in de regio Utrecht Zuidoost, 9% in de regio Lekstroom en 6 % in de regio Utrecht West. 7% stroomt in van buiten de regio Utrecht. 5

7 Omvang voorzieningen Hieronder volgt een overzicht van de beschikbare plaatsen in de keten van opvang of beschermd wonen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen een aantal doelgroepen: Oggz: personen die problemen hebben op meerdere levensgebieden bij wie minimaal psychiatrie en/of verslaving, cognitieve problematiek of inadequaat copinggedrag aanwezig is en zorg mijden of de weg naar de hulpverlening niet kunnen vinden. Ggz: personen met psychische problemen zoals schizofrenie, psychose, angststoornis, depressie, bipolaire stoornis of persoonlijkheidstoornis. Ook autisme, ADHD en verslaving vallen onder de Ggz. Nieuwe daklozen : personen die door (een combinatie van) schulden, werkeloosheid en/of hypotheeklasten dakloos geworden zijn maar geen (o)ggz problematiek hebben (Trimbos, 2015). VG & V&V: personen die naast psychische problemen ook verstandelijke beperkingen (VG) of ouderdomsproblemen (V&V) hebben en verblijven in een daarin gespecialiseerde instelling. Het is belangrijk te vermelden dat de locatie waar de ondersteuning wordt geleverd niet gelijk hoeft te zijn aan de plaats van herkomst doordat ondersteuning geclusterd wordt geleverd in verband met het vereiste specialisme. Dit geldt zowel voor de ZIN als voor de PGB. De onderstaande verdeling kan dus niet gelden als basis voor verdeling van taken of budgetten. De capaciteit voor de eerste opvang is als volgt verdeeld over de regio Utrecht. Doelgroep Aantal Soort Wmo-regio Oggz 85 Nachtopvang Utrecht-stad Oggz 25 Crisisopvang Utrecht-stad Oggz 21 Crisisopvang Regio Lekstroom Nieuwe daklozen 45 Onderdak met lichte begeleiding Utrecht-stad Totaal 176 Eerste opvang De 24 uurs voorzieningen en zware ambulante begeleiding zijn als volgt verdeeld over de regio. Doelgroep Aantal Wmo-regio Oggz 527 Utrecht-stad Ggz 430 Utrecht-stad Ggz 182 Lekstroom Ggz 106 Utrecht West Ggz 172 Utrecht Zuidoost VG en VV&V 70 Regio Utrecht Totaal De lichte ambulante begeleiding is als volgt verdeeld. Doelgroep Aantal Wmo-regio Ggz 68 Utrecht-stad Ggz 34 Lekstroom Ggz 15 Utrecht West Ggz 20 Utrecht Zuidoost Totaal 137 6

8 De clienten met PGB zijn als volgt over de regio verdeeld. Het betreft zowel 24 uursvoorzieningen als ambulante begeleiding. Wmo-regio Aantal Lekstroom 27 Oost 79 West 12 Utrecht 122 Buiten de regio 26 Totaal 266 Budget 2015 Bovenstaande zorg wordt betaald uit de decentralisatie uitkering Maatschappelijke opvang en de integratie uitkering sociaal domein WMO-Beschermd Wonen. In 2015 is vanuit de integratie uitkering 72,7 miljoen euro besteed en vanuit de decentralisatie uitkering 10 miljoen euro aan opvang en beschermd wonen. De 72,7 miljoen kan worden uitgesplitst in 65,9 miljoen euro voor Zorg in Natura en 6,8 miljoen euro voor PGB. 1 Wachtlijsten In 2015 is geconstateerd dat er aanzienlijke wachtlijsten zijn in de keten voor opvang en beschermd wonen. In juli 2015 wachtten 401 personen op instroom voor een 24 uursvoorziening of ambulante begeleiding. Daarnaast wachtten zo n 225 personen op uitstroom uit de keten. De instellingen en de gemeente Utrecht werken daarom samen om de wachtlijsten te verminderen. De aanpak bestaat uit beheersmaatregelen zoals centrale wachtlijsten en tijdelijke extra capaciteit om de doorstroom te bevorderen. Daarnaast zoeken de gemeente Utrecht en de regiogemeenten extra sociale woningen ten behoeve van o.a. de uitstroom uit de opvang en beschermd wonen. Het convenant voor uitstroom uit de maatschappelijke opvang uit wordt momenteel uitgebreid naar de gehele U16. Aanbieders De 24 uurszorg en ambulante begeleiding voor opvang en beschermd wonen wordt geleverd voor het merendeel geleverd door Lister, Kwintes, Leger des Heils, Tussenvoorziening. Zij leveren ongeveer 90 % van de capaciteit. Daarnaast zijn er kleinere aanbieders zoals Singelzicht en Timon (beide Jongeren), Lievegoed en de Wederkerigheid. VG-aanbieders die beschermd wonen bieden zijn Abrona, Amerpoort, De Heem, Philadelphia en Reinaerde. V&V-aanbieders AxionContinu, Syndion, Vecht en IJssel leveren beschermd wonen aan ouderen. De belangrijkste PGB-aanbieders in de regio Utrecht zijn De Grasboom, JADOS en Uma-hai. 1 De aantallen en de bedragen zijn exclusief de zorg voor zwerfjeugd die ook wordt betaald uit de decentralisatie uitkering Maatschappelijke opvang. Ook het budget en de capaciteit voor de centrumgemeentetaak Vrouwenopvang is buiten beschouwing gelaten. 7

9 Beschermd wonen Opvang Betrokkenheid cliënten Zowel in de opvang als beschermd wonen is de betrokkenheid van cliënten essentieel omdat de cliënten het beste kunnen aangeven wat zij nodig hebben voor hun herstelproces. Belangrijkste partij is het Platform Volwaardig Burgerschap en Psychiatrie, waarin de verschillende cliëntorganisaties vertegenwoordigd zijn. Daarnaast heeft iedere organisatie een cliëntenraad en worden in overlegstructuren cliënt(vertegenwoordigers) zoveel mogelijk vertegenwoordigd. Een belangrijke ontwikkeling is de empowerment onder cliënten. Diverse instellingen kennen een herstelbeweging die volledig door cliënten wordt gerund en er worden grote stappen gezet in de inzet van ervaringsdeskundigheid. Daarnaast is er steeds meer aandacht om de familie en het netwerk te betrekken bij de ondersteuning, 8

10 H4 Vooruitblik naar het vervolg In dit hoofdstuk gaan wij in op wat wij willen bereiken en geven een doorkijk naar het vervolgtraject. Wat willen we bereiken? Wij sluiten aan bij de uitgangspunten van de commissie Dannenberg voor sociale inclusie waardoor een betere preventie en herstel mogelijk worden. 2 Kwetsbare inwoners willen wij zoveel mogelijk in gewone woningen, in hun eigen sociale omgeving, begeleiden richting herstel en zelfredzaamheid waarbij we de aansluiting op het sociale domein verbeteren. Wij ontwikkelen een nieuw zorglandschap waarmee wij de kwaliteit van leven van kwetsbare inwoners kunnen verbeteren. Het nieuwe landschap moet ook kortere wachttijden in de keten mogelijk maken. Bij de ontwikkeling van het veranderplan worden diverse ontwikkelingen betrokken: 1. Realisatie betaalbare en passende woonruimte in de wijk 2. Aanpak van de schuldenproblematiek 3. Persoonsgerichte zorg met focus op herstel en participatie 4. GGZ-teams in de wijk 5. Plan van aanpak personen met verward gedrag 6. Doorontwikkeling Eerste Opvang 7. Inzet innovatiemiddelen Opvang en Beschermd wonen 8. Ketenaanpak wachtlijsten voor maatschappelijke opvang en beschermd wonen 9. Herschikking taken centrumgemeente Beschermd Wonen en Opvang 10. Landelijke werkgroepen 1. Realisatie betaalbare en passende woonruimte in de wijk Het zelfstandig wonen in de wijk (scheiden van wonen en zorg) stagneert voor bewoners van beschermd wonen vanwege het ontbreken van betaalbare wooneenheden (huur tot 450,-). Er zijn weinig goedkope kleine woningen beschikbaar en er zijn ook ander groepen die daarop een beroep willen doen (zoals ouderen en vluchtelingen). Hier ligt een opgave om woningcorporaties en particuliere initiatiefnemers te stimuleren tot nieuwbouw of het ontwikkeling. 2. Aanpak van de schuldenproblematiek De meerderheid van de cliënten in de keten van opvang en beschermd wonen heeft onvoldoende vaardigheden om de eigen financiën te regelen of de administratie op orde te houden. Door meer inzet op vroeg-interventie (inkomensbeheer, beschermingsbewind of varianten) kan voorkomen worden dat mensen hun woning kwijtraken of niet in aanmerking komen voor een zelfstandige woning. 2 Het VN Verdrag sociale inclusie voor mensen met een beperking is bekrachtigd door de Tweede kamer en door de Eerste Kamer. Dit betekent dat bedrijven, instellingen, overheden en instanties de verplichting hebben om eenvoudige maatregelen te treffen om de toegankelijkheid te verbeteren. Naast aandacht voor de fysieke toegankelijkheid gaat het bij inwoners met een psychische kwetsbaarheid juist om sociale inclusie. 9

11 3. Persoonsgerichte zorg met focus op herstel en participatie In de ondersteuning aan cliënten moet gewerkt worden aan herstel en participatie. Uitgangspunt hierbij is wat mensen (nog wel kunnen) en voor ieder mens een passende aanpak. Om dit te bereiken moeten de veerkracht en vaardigheden van cliënten verstevigd worden zodat zij beter leren omgaan met tegenslagen en veranderingen in gezondheid en leefomstandigheden. De zelfregie wordt versterkt door cliënten ruimte te bieden voor eigen leerproces zodat cliënten zelf aangeven wat zij nodig hebben om een betekenisvol leven te kunnen leiden. Ook het meedoen en een waardevolle plek krijgen in de samenleving draagt bij aan herstel. Wij willen daarom inzetten op arbeidsmatige activering, vrijwilligerswerk en zo mogelijk betaald werk. Ook zingeving en het doorbreken van sociaal isolement zijn belangrijke voorwaarden voor zelfstandigheid. Meer inzet van ervaringsdeskundigheid bevordert de cliëntregie. Het is een waardevolle aanvulling op de professionele zorg, omdat zij cliënten vanuit hun eigen ervaringen beter begrijpen en als rolmodel kunnen fungeren. Voor de komende jaren is de opgave om dit verder uit te breiden, ervoor te zorgen dat ervaringswerkers en ervaringsdeskundigen voldoende ondersteund worden en gewaardeerd worden een volwaardige plek krijgen als vrijwilliger of als betaalde kracht. Ook willen wij gebruik maken van de kracht van informele zorg. 4. GGZ-teams in de wijk Onderzoek toont aan dat mensen met een ernstige psychische kwetsbaarheid een forse achterstandpositie hebben. Om dit te verbeteren moet er meer aandacht komen voor herstel en daar waar het gaat over maatschappelijk herstel hebben gemeenten hierin een belangrijke rol. Vanuit de GGZ/BW/MO is een integrale aanpak nodig met aandacht voor de problemen op alle levensgebieden. Door de specialistische ggz in de wijk integraal en laagdrempelig beschikbaar te maken worden sociale wijkteams, huisartsen en andere spelers in de wijk beter gefaciliteerd in hun zorg aan mensen met een ernstige psychische kwetsbaarheid en kan de aansluiting op het sociale domein beter worden gemaakt. Dit vraagt ook om afstemming tussen de Zvw en de Wmo, omdat de zorg vanuit verschillende kaders wordt gefinancierd. Voor de regio Utrecht zijn de ambities beschreven in de notitie Volwaardig Burgerschap en Psychiatrie (juni 2015), samen met de verzekeraar, zorgpartijen, cliënten en familie-organisaties. Wij willen op basis van de ervaringen die zijn opgedaan in de proeftuinen met de lokale specialistische GGZ teams in Lunetten, Overvecht, Zeist, Woerden en Nieuwegein kijken hoe wij integrale GGZ in wijkaanpak over de hele regio kunnen uitrollen. De grote uitdaging de komende jaren is om de zorg vanuit de Wmo de Zvw samen te organiseren zodat inwoners met een psychische kwetsbaarheid naar één loket in de wijk kunnen gaan. 5. Plan van aanpak personen met verward gedrag Bij personen met verward gedrag gaat het om mensen die grip op hun leven (dreigen te) verliezen, waardoor het risico aanwezig is dat zij zichzelf of anderen schade berokkenen. Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de Utrechtse regionale aanpak. 6. Doorontwikkeling eerste opvang De eerste opvang van daklozen wordt de komende jaren veranderd. Door een stadsteam te realiseren dat de toegang tot de nacht- en dagopvang verzorgt en mensen binnen 3 maanden door leidt naar een eigen woning of als het nodig is naar vervolgopvang. De bedoeling is verder de dagopvang, nachtopvang en activering te combineren. 10

12 7. Inzet innovatiemiddelen Opvang en Beschermd wonen Om de beweging naar lichtere vormen van zorg en meer herstel te maken zijn innovatiemiddelen beschikbaar gesteld voor de doelgroep van de opvang en beschermd wonen. In 2016, 2017 en 2018 is per jaar een innovatiebudget van 1,4 miljoen beschikbaar. In de bijlage is een specificatie van de projecten opgenomen. 8. Ketenaanpak wachtlijsten voor maatschappelijke opvang en beschermd wonen Uit een onderzoek dat in 2015 is uitgevoerd is gebleken dat er aanzienlijke wachtlijsten zijn voor maatschappelijke opvang en beschermd wonen. Het betreft zowel de instroom in de keten als de uitstroom naar zelfstandige woningen. Samen met alle partijen in de stad die maatschappelijke opvang en beschermd wonen verzorgen wordt er gewerkt aan een aanpak om de wachtlijsten te verminderen. Die aanpak bestaat onder andere uit het aanpakken van schulden, het invoeren van centraal wachtlijstbeheer en de inzet van incidentele wachtlijstmiddelen om tijdelijk extra plaatsen te creëren. 9. Herschikking taken centrumgemeente Beschermd Wonen en Opvang De commissie Dannenberg heeft ook een advies gegeven over de veranderingen die de komende jaren zullen komen in de rol van de centrumgemeente in relatie tot de regiogemeenten. In de uitwerking hanteren wij de principes lokaal wat lokaal kan en samenwerken waar dit meerwaarde heeft. Wij zullen afspraken maken over: - de verdeling van verantwoordelijkheden van de diverse onderdelen van de keten van opvang en beschermd wonen over de regio - de wijze waarop gemeenten gaan samenwerken op het gebied van inkoop - de gewenste sturing van de contracten - een eventuele mandaatregeling voor centraal belegde taken - een eventuele eerdere herverdeling van taken en middelen dan de risicoverdeling - de overlegstructuur 10. Landelijke werkgroepen De projectgroep neemt ook deel aan landelijke werkgroepen van de VNG/VWS. De projectgroepleden Paul Ketelaars en Diederik de Klerk zijn actief in de werkgroep toekomst beschermd wonen en de projectgroepleden Jolanda van Egmond en Christine van Bommel maken deel uit van de meeleesgroep van de werkgroep voor het financiële verdeelmodel. Door deze inbreng kunnen wij invloed uitoefenen op de landelijke ontwikkelingen en kunnen wij tijdig landelijke ontwikkelingen meenemen in het regionale plan. Hoe ziet het vervolgtraject eruit? De volgende fase is de richtinggevende fase. Deze loopt van oktober 2016 tot en met maart Wij gaan dan een nieuw landschap ontwikkelen. Het nieuwe landschap zal worden ontwikkeld door middel van inspiratiesessies en werksessies voor verdieping. Ook halen wij voorbeelden uit het land. Bij de uitwerking zullen naast betrokken uit de gemeenten, instellingen, woningcorporaties, GGZinstellingen, cliënten en medewerkers van de werkvloer worden betrokken. Na de richtinggevende fase volgt de planningsfase. Deze fase loopt van april 2017 tot en met juni In deze fase wordt bepaald in welk tempo en in welke volgorde veranderingen kunnen worden gerealiseerd. Hierbij wordt ook rekening gehouden met de landelijke ontwikkelingen. In deze fase 11

13 worden de gemeenteraden geïnformeerd over de ontwikkeling van het regionale plan ter voorbereiding op de te nemen besluiten. Van september 2017 tot december 2017 zal het voorstel ter besluitvorming aan de gemeenteraden worden voorgelegd. Het is de verwachting dat op basis van het goedgekeurde advies de transitie vanaf 2018 kan worden uitgevoerd zonder tussentijdse goedkeuring door de afzonderlijke raden. Het plan dat wordt voorgelegd is kaderstellend voor het vervolg. Rapportage aan het regionaal bestuurlijk overleg Ieder kwartaal rapporteert de projectgroep over de voortgang aan het regionaal bestuurlijk Wmooverleg. Het regionaal bestuurlijk Wmo-overleg beslist over de start van de volgende fase. Samenvatting aanpak In onderstaande figuur wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling van het veranderplan opvang en beschermd wonen. 12

14 Bijlage Geraadpleegde bronnen Derde voortgangsrapportage Meedoen naar Vermogen 2015 aan de gemeente raad Utrecht Regionale monitor opvang en beschermd wonen 2015 Nader onderzoek wachtlijsten opvang en beschermd wonen) 2016 Informatie van instellingen Projectgroep De werkgroep regionaal veranderplan opvang en beschermd wonen bestaat uit de volgende leden: - Utrecht West: Stefan de Weerdt, Jolanda van Egmond - Utrecht Lekstroom: Christine van Bemmel en Lilian Petter - Utrecht Zuidoost: Paul Ketelaars, Kristin Nooijen - Utrecht stad: Diederik de Klerk, Evelyn Gemmeke, Marga Vink Innovatiemiddelen Hieronder volgt een overzicht van de gehonoreerde initiatieven in het kader van de innovatiemiddelen opvang en beschermd wonen die zijn toegekend voor de jaren 2016, 2017 en Projecten gericht op preventie door: Waar: Preventie uitval LVB 18+ met een migratieachtergrond Leger des Heils Utrecht Zelfregiecentrum voor ervaringsdeskundigen/ peers in Overvecht, aangepast op de wijk Lister Utrecht Stad Take a Break: preventie door vroegtijdig ingrijpen bij huiselijk geweld Moviera regio Implementatie crisiskaart met inzet van ervaringsdeskundigen. Steunpunt GGZ Utrecht regio Training: Zinvol omgaan met social media Zin in Utrecht regio 13

15 Projecten gericht op versnellen doorstroom door: Waar: Housing First Light inzet op specifieke doelgroep en zsm overdracht aan Buurtteam Leger des Heils MO-Utrecht Projectleider Stadsteam Herstel Diverse ketenpartners ism gemeente Utrecht MO-Utrecht Voortraject Laagdrempelige Opvang, verkorten trajecten door al in LDO direct op herstel in te zetten Leger des Heils MO- Utrecht Enik Retreatprogramma, intensief trainingsprogramma door ervaringsdeskundigen. Lister regio Vernieuwing financiële zelfredzaamheid cliënten Stadsgeldbeheer: ontwikkeling nieuwe producten en meer op maat aanbod Tussenvoorziening MO-Utrecht Hervorming Sleep Inn/direct werken aan herstel tijdens verblijf in nachtopvang Tussenvoorziening MO-Utrecht Herstel op poten, Pilot van 5 trajecten sociale.vaardigheidstraining m.b.v.. honden. Topdog regio Projecten gericht op vergroten uitstroom door: Waar: Nieuwe initiatieven om te komen tot betaalbare huisvesting. Kwintes regio Steun en meedoen in de wijk, vergroten aansluiting in de wijk Kwintes regio Project Thuis Best: ondersteuning vanuit ervaringsdeskundigen bij overgang naar de wijk, wegwijs in de wijk, netwerk vormen. Leger des Heils MO-Utrecht Moviera in de wijk, beweging van opvang naar ondersteuning in de wijk Moviera Beginnen in Zeist & Nieuwegein Gedeelde Levens', verblijf in aanschuifgezin Steunpunt GGZ Utrecht regio Woongroepen ter voorkomen instroom en bevorderen uitstroom beschermd wonen Umah-hai beginnen in Driebergen 14