Advies aan Dagelijks Bestuur

Transcriptie

1 Advies aan Dagelijks Bestuur Adviseur : Jos Potting Datum : Onderwerp/Verzoek : Regionaal Armoedebeleid Algemeen Bestuur : ja, vka Publiceren : neen Onder intrekking van : nvt. Kopie DB-besluit : nvt. Advies : 1. Kennis te nemen van de gang van zaken met betrekking tot regionale aanpak van Armoede 2. In te stemmen met het voorstel de eventuele tekorten voor Minimabeleid 2014 te dekken uit het extra budget voor Armoedebeleid Het restant budget 2014 reserveren voor aanwending in Het portefeuillehoudersoverleg Maastricht-Heuvelland Werkt te verzoeken opdracht te verlenen tot het uitzetten van verkennend onderzoek (inclusief een regionale conferentie) naar de lokale wensen ten aanzien van lokaal en regionaal armoedebeleid. Besluit DB d.d. : Dhr. J.L.H.J. Saes, Secretaris, Dhr. Mr. J-P. Kompier, Voorzitter. Blad 1 van 6

2 Inleiding Armoedebeleid is een zaak van de gemeente. Het minimabeleid dat de gemeenten door Pentasz laat uitvoeren is daar een onderdeel van. In dat minimabeleid wordt uitvoering gegeven aan een aantal gemeentelijke ondersteuningsregelingen met betrekking tot schoolkosten en (sociale en culturele) participatie. Daarnaast wordt voor de gemeenten de schuldhulpverlening georganiseerd en geeft Pentasz uitvoering aan haar taken in het kader van bijzondere bijstand en langdurigheidstoeslag. In 2013 werd in het kader van de projectstructuur Maastricht-Heuvelland Werkt gestart met een regionale werkgroep Armoede. Namens en met instemming van de gemeenten werd daarin zitting genomen door Pentasz. Doel was en is op een aantal gebieden te komen tot harmonisering van beleid en uitvoering van armoedebestrijding en schuldhulpverlening. In 2014 hebben de gemeenten extra budgetten ontvangen van het rijk teneinde extra impulsen te kunnen geven aan armoedebestrijding en aanpak van schulden bij de burgers. Per 2015 zullen de gemeenten structureel meer budget krijgen als impuls voor het armoedevraagstuk Om diverse redenen is het niet gelukt om voor 2014 al een gezamenlijk (aanvals)plan van aanpak voor extra armoedebestrijding voor de Pentasz gemeenten, Valkenburg aan de Geul en Maastricht van de grond te krijgen. Voor 2015 en volgende jaren heeft de werkgroep Armoede dat voornemen wel. In dit advies wordt een schets gepresenteerd van wat er wel en niet aan armoede- en schuldenaanpak van de grond is gekomen in de regio. Dit resulteert uiteindelijk in het voorstel om het extra rijksbudget 2014 samen te voegen met het extra budget 2015 en in 2015 nadrukkelijk te kiezen voor regionaal beleid en een regionale aanpak en de werkgroep Armoede van het project Heuvelland Werkt in haar werk daarvoor te faciliteren en te mandateren. Een regionaal inventariserend onderzoek (met inbegrip van een regionale Armoedeconferentie met aandacht voor lokale initiatieven en wensen) zou daarvoor het gewenste materiaal moeten leveren. Het streven is de regionaal voorbereide Armoedeconferentie te laten plaatsvinden in het 1 e kwartaal van Overwegingen Sinds maart 2012 participeren de gemeenten van Pentasz Mergelland samen met Maastricht en Valkenburg aan de Geul in het regionale project Maastricht- Heuvelland Werkt (voorheen: Regionale invoering WWNV ). Een van de werkgroepen is de werkgroep Armoede. Deze is samengesteld uit beleidsmedewerkers van de sociale diensten van Maastricht en Valkenburg aan de Geul en Pentasz Mergelland. De eerste opdracht die deze werkgroep via de Projectgroep Maastricht-Heuvelland Werkt van de Stuurgroep Maastricht-Heuvelland Werkt (nu: Portefeuillehoudersoverleg Maastricht-Heuvelland) kreeg was om onderzoeken uit te voeren naar: 1. Harmonisering Bijzondere Bijstand Blad 2 van 6

3 2. Harmonisering Minimaregelingen 3. Harmonisering Schuldhulpverlening De onderzoeken zouden moeten resulteren in adviezen hoe de regelingen in de zes Heuvelland gemeenten (en hun sociale diensten) zodanig veranderd moeten worden dat er sprake is van één beleid en één uitvoeringswijze. De eerste nota die werd opgeleverd was de nota over de Harmonisatie van de Bijzondere Bijstand (maart 2013). In de nota Harmonisering bijzondere bijstand Heuvelland gemeenten werden de beleidsverschillen tussen de drie sociale diensten op het gebied van de Bijzondere Bijstand in kaart gebracht en voorstellen ter harmonisering van het beleid gedaan. Deze nota is geaccordeerd door de Stuurgroep op 16 januari Om ook de uitvoering van de bijzondere bijstand te harmoniseren werden voor de uitvoeringspraktijk gezamenlijke beleidsregels opgesteld en beschreven in de nota Harmonisatie Beleidsregels Bijzondere Bijstand Heuvellandgemeenten. Om politieke redenen is door het College B. en W. Maastricht besloten de besluitvorming hierover tot nader te bepalen tijdstip uit te stellen (in ieder geval tot na de gemeenteraadsverkiezingen van 2014). Omdat de intentie was de uitvoering regionaal en geharmoniseerd op te pakken is in Valkenburg aan de Geul en Pentasz ook pas op de plaats gemaakt. Tot op heden zijn de Beleidsregels Bijzondere Bijstand Heuvellandgemeenten niet in de colleges en het DB ter vaststelling aan de orde gebracht. We verzoeken het portefeuillehoudersoverleg Maastricht-Heuvelland om de Beleidsregels Bijzondere Bijstand Heuvellandgemeenten in 2015 te laten vaststellen door de gemeenten. De tweede nota betreft de harmonisering van het minimabeleid van de drie sociale diensten (september 2013). In het rapport Harmonisatie Minimabeleid is een inventarisatie gemaakt van de minimaregelingen in de zes Mergellandgemeenten en zijn voorstellen uitgewerkt om tot een zo goed mogelijke harmonisatie te komen van de bestaande regelingen. Tot accordering van dit voorstel is het niet gekomen in de Stuurgroep: er werd via de projectgroep een appèl gedaan op de werkgroep om andere zaken met voorrang op te pakken en uit te zoeken (zie hieronder). Wel is het in de nota vervatte voornemen tot verdere afstemming van de gemeentelijke minimaregelingen meegenomen in het vervolgtraject, met name bij het onderzoek naar de mogelijkheden van een regionaal beleidsplan Armoede en Schulden en de geplande advisering daarover. In 2015 zullen de aanbevelingen uit deze inventarisatie verder uitgewerkt worden. De derde nota over de harmonisering van Schuldhulpverlening is er (nog) niet gekomen. Wel is het onderzoek hiernaar al uitgevoerd. Daaruit is gebleken dat er op het gebied van Schuldhulpverlening al heel veel geharmoniseerd is binnen de zes Heuvelland gemeentes. Er vindt regelmatig overleg plaats tussen de Kredietbank Limburg, die de schuldhulpverlening in alle gemeenten uitvoert, en de beleidsmedewerkers van de drie sociale diensten. Daarin worden de werkzaamheden en werkwijzen met elkaar gedeeld en op elkaar afgestemd. Enkel het afsluiten van één gezamenlijke Dienstverleningsovereenkomst met de Kredietbank Limburg zou een nog te zetten stap kunnen zijn door de drie sociale diensten. Complicerende factor daarbij was en is dat Maastricht deelnemer is aan de gemeenschappelijke Regeling Kredietbank Limburg en Valkenburg aan de Geul en Pentasz Mergelland niet, de laatsten betaalden tot 2013 een opslag op de kosten van 10%. Vanaf 2013 is die opslag er niet meer. Voor 2015 worden er door de drie sociale diensten nog individuele Dienstverleningsovereenkomsten getekend, naar de inhoud ervan (diensten en uitvoeringswijze) zijn deze overigens al in belangrijke Blad 3 van 6

4 mate geharmoniseerd. Vanaf December 2013 is de werkgroep Armoede zich op verzoek van de Projectgroep Maastricht-Heuvelland Werkt gaan buigen over mogelijke scenario s om de gevolgen van de afschaffing van de Tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (WTCG) en Compensatie Eigen Risico (CER) op te vangen. In april 2014 heeft de werkgroep het rapport Scenario s Maatwerkvoorziening Inkomensondersteuning Maastricht-Heuvelland aangeboden aan de Projectgroep en de Stuurgroep. In dit rapport worden zes mogelijke scenario s beschreven om het wegvallen voor mensen van WTCG en CER te compenseren met daarbij als centraal uitgangspunt dat de geldelijke ondersteuning alleen bij mensen terecht komt die het echt nodig hebben. Tijdens de behandeling van dit rapport in de Projectgroep is daar nog een belangrijk uitgangspunt aan toegevoegd: dat er bij de aanvragen en toekenningen zo veel als mogelijk gebruik zou worden gemaakt van de bestaande gemeentelijke voorzieningen. Reden waarom de verdere uitvoering van de voorstellen bij de regionale werkgroep WMO werd neergelegd. Met het oog op snelle organisatie van de communicatie met de burgers over de nieuwe aanvraagwijze en de instructie van de consulenten en klantmanagers inzake de behandeling van aanvragen (betaling in 2014 via Bijzondere Bijstand) heeft de werkgroep alsnog een en ander opgepakt. In Januari 2014 werd tevens de opdracht ontvangen van de projectgroep Maastricht- Heuvelland Werkt dat er regionaal behoefte was aan een Armoedebeleidsplan dat voorstellen zou moeten bevatten om de extra budgetten die de gemeenten gingen ontvangen voor de bestrijding van armoede en problematische schulden goed te gaan gebruiken. Deze opdracht werd even in de ijskast gezet omdat eerst de WTCG/CER vervangende scenario s moesten worden uitgewerkt. Vanaf maart 2014 is de aandacht van de werkgroep uiteindelijk naar het Armoedebeleidsplan kunnen gaan, alhoewel het onderzoek en de gedachtenvorming tamelijk gefrustreerd werden door het lang uitblijven van gemeentelijke informatie omtrent de hoogte van de budgetten per gemeente (eerste verzoek in maart, uiteindelijk gegevens compleet in augustus). Aangezien de tijd begon te dringen is er door de werkgroep niet een beleidsplan voor 2014 en 2015 gemaakt maar ervoor gekozen de in het advies vervatte aanbevelingen tot 2014 te beperken en die voorstellen te kiezen op hun directe toepasbaarheid. De adviesnota Bestemmingsvoorstellen inzet rijksmiddelen intensivering armoede- en schuldenbeleid Maastricht-Heuvelland 2014 werd eind september aangeboden aan de projectgroep Maastricht-Heuvelland Werkt. Hierin zijn vier voorstellen gedaan die nog in 2014 een zinnige besteding van het gereserveerde geld mogelijk zou maken: 1. Het bieden van extra steun aan kinderen die opgroeien in armoede: financiering Jeugdsportfonds, Jeugdcultuurfonds en Stichting Leergeld 2. Extra inzet preventie, deelproject home coaching van het regionale project Participatie 3. Onderzoek Armoede: omvang en effect 4. Dekking van de autonome groei van armoede- en schuldenproblematiek Alhoewel er een aantal op Pentasz gemeenten toegesneden voorstellen ter besteding van de extra Rijksgelden Armoedebestrijding over 2014 in voorbereiding waren, moet nu geconstateerd worden dat de tijd te krap is om een goede invoering, organisatie en uitvoering te garanderen. Blad 4 van 6

5 Derhalve wordt aan iedere Pentasz gemeente voorgesteld om een principeuitspraak te doen om het verruimde budget voor 2014 te reserveren voor aanwending in 2015 onder aftrek van de tekorten voor minimabeleid In bijgaande tabel zijn de bedragen 2014 opgenomen zoals ze door de gemeenten zijn opgegeven. Voor de jaren 2015 en verder heeft het rijk structureel 100 miljoen aan de gemeenten toegezegd. Voor 2015 is voor de Pentasz gemeenten alvast een doorrekening gemaakt op basis van het budget %. Extra Budget Armoedebeleid 2014 Geschat 2015 Eijsden-Margraten Gulpen-Wittem Meerssen Vaals Totaal We stellen voor om bij het vormgeven van nieuw beleid 2015 op het gebied van armoede en schulden drie uitgangspunten leidend te laten zijn: 1. Er is door het Rijk extra en intensieve actie gevraagd voor de situatie van kinderen in huishoudens met een laag inkomen. Niet alleen zijn deze kinderen in een situatie verzeild geraakt die buiten hen om is ontstaan, maar dragen zij daarvan wel de zeer negatieve consequenties (niet mee kunnen doen met vriendjes, sociale uitsluiting, onbereikbaar zijn en blijven van sociale en maatschappelijke activiteiten 2. Schuldhulpverlening en preventie is een zeer goed instrument tegen armoede en problematische schulden. Bereikbaarheid van de schuldhulpverleners, vroegtijdige signalering van problematische schulden en betalingsachterstanden én preventiecampagnes zijn daarbij belangrijke hulpmiddelen. 3. Input vanuit de regio voor het nieuwe beleid 2015 e.v. wordt opgehaald middels onderzoek en een regionale Armoedeconferentie. De voorstellen uit de regionale nota Bestemmingsvoorstellen Inzet Rijksmiddelen Intensivering Armoede- en Schuldenbeleid Maastricht-Heuvelland 2014 kunnen nader uitgewerkt en aangevuld worden. Als reeds vermeld worden ze als volgt geformuleerd: 1. Het bieden van extra steun aan kinderen die opgroeien in armoede: financiering Jeugdsportfonds, Jeugdcultuurfonds en Stichting Leergeld 2. Extra inzet preventie, deelproject home coaching van het regionale project Participatie 3. Onderzoek Armoede: omvang en effect 4. Dekking van de autonome groei van armoede- en schuldenproblematiek Medio 2015 zou er dan een op uitgebreid onderzoek (w.o. ook de regionale conferentie) gebaseerd Beleidsplan Regionale aanpak Armoede, schulden en preventieplan aan de Pentasz gemeenten, Maastricht en Valkenburg aan de Geul voorgelegd moeten worden. Het advies luidt derhalve als volgt: Blad 5 van 6

6 1. Kennis te nemen van de gang van zaken met betrekking tot regionale aanpak van Armoede 2. In te stemmen met het voorstel de in de jaarrekening 2014 te verantwoorden tekorten voor Minimabeleid begroting 2014 te financieren vanuit het in 2014 gereserveerde extra budget voor Armoedebeleid 3. In te stemmen met de reservering van het restant extra budget 2014 voor aanwending in Het portefeuillehoudersoverleg Maastricht-Heuvelland Werkt te verzoeken opdracht te verlenen tot het uitzetten van verkennend onderzoek naar de lokale wensen ten aanzien van lokaal en regionaal armoedebeleid en het organiseren van een regionale Armoedeconferentie in In het portefeuillehoudersoverleg de impasses met betrekking tot de diverse nota s aan de orde te laten stellen. Juridische consequenties & juridische risico s Inzet van de van het Rijk verkregen extra budgetten ter financiering van hogere uitgaven in 2014 dan werd begroot, voldoet aan de intenties die het Rijk formuleerde voor de budgetten. Het geld wordt niet geoormerkt, zo heeft staatssecretaris Jetta Klijnsma (Sociale Zaken) laten weten in een brief aan de Tweede Kamer. Mevrouw Klijnsma is wel van mening dat het geld zo gericht mogelijk in moet worden gezet waarvoor het bedoeld is. Personele of organisatorische consequenties & risico s Niet van toepassing Financiële consequenties & financiële risico s Niet van toepassing Communicatie + stappenplan Actie Actoren Datum/Periode Advies in AVO Pentasz 5 november 2014 Advies in DB Pentasz 5 november 2014 Afstemming Maastricht en Beleidsmedewerker 20 november 2014 Valkenburg Advies Werkgroep Armoede December 2014 Portefeuillehoudersoverleg Maastricht-Heuvelland Advies 2015 Werkgroep Armoede Medio 2015 Blad 6 van 6