Bijlage. Adviesnotitie: in actie met het Kansen voor Kinderen-budget. 16 maart 2017

Transcriptie

1 16 maart 2017 Bijlage Adviesnotitie: in actie met het Kansen voor Kinderen-budget Auteur : J. Cijntje en K. Anema Rol projectgroep : Functie, gemeentenaam : beleidsmedewerker Beleidsniveau Nota : tactisch : beleidsadvies Besluitvorming door : Stuurgroep Tijdslijn besluitvorming : 9 april 2017 Communicatie : GTL/DTL-overleg Gemeentenaam/Dienst Besluit Datum Franeker Harlingen Het Bildt Menameradiel Leeuwarderadeel Terschelling Vlieland Dienst Sozawe Nw Fryslân 1

2 Gevraagd besluit: De stuurgroep besluit: 1. In te stemmen met het herijken van de afspraken met de fondsen: het Kindpakket. Onderdeel van deze herijking zal in ieder geval moeten zijn: a. Afschaffing van de inkomenstoets en het opnemen van een toets op besteedbaar inkomen b. Herijking van de huidige aanvraagprocedures, die als bewerkelijk worden ervaren c. Het óf-óf-principe tussen Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds te wijzigen: gebruik van beide fondsen toe te staan (én-én-principe). 2. De criteria van het Kindpakket Thuis te versoepelen waarbij in ieder geval onderstaande onderwerpen worden meegenomen: a. Loslaten van de toets op inkomen en opnemen van een toets op besteedbaar inkomen b. Het maximaal te besteden bedrag per jaar, per kind, te verhogen van 150,- naar 250,- c. Bovenstaande via het GTL/DTL te communiceren met de gebiedsteams en Dienst. 3. De Beleidsregels Financieel Vangnet 2016 te wijzigen zodat de aanpassingen onder adviespunt 1 en 2 verwerkt worden. En de themagroep Participatie hiertoe opdracht te geven. 4. De werkgroep Financiën opdracht geven te komen tot een financiële vertaling van deze beleidswijziging. 5. De afdeling communicatie van de Dienst opdracht geven tot het opzetten van een brede publiciteitscampagne in samenwerking met gebiedsteams, deelnemende gemeenten, sport- en cultuurverenigingen, onderwijsinstellingen en maatschappelijke instellingen. 6. De gemeente Leeuwarderadeel nadrukkelijk te vragen of zij wensen deel te nemen aan de planontwikkeling in Noordwest of dat de voorkeur uitgaat naar aansluiten bij de planontwikkeling die de gemeente Leeuwarden reeds aan de gemeenteraad heeft gezonden. Aanleiding: Kansen voor Kinderen Schoolreisjes, sporten, muziekles, een verjaardag vieren, bijles. Het lijkt zo gewoon dat alle kinderen in Nederland dit kunnen doen. Maar niet elke ouder kan dit betalen. Het is heel belangrijk dat ieder kind de kans krijgt om mee te doen met leeftijdsgenoten. Het kabinet stelt daarom elk jaar 100 miljoen (extra) beschikbaar aan gemeenten. 1 Daarnaast krijgen Stichting Leergeld, het Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds, Nationaal Fonds Kinderhulp en Stichting Jarige Job krijgen de komende vier jaar 10 miljoen per jaar van het Rijk voor het bestrijden van armoede onder kinderen. 2 Deze notitie gaat verder in op de acties voor de korte termijn. Dit advies komt voort uit de opdracht van het bestuur om met een plan te komen voor de inzet van toegezegde additionele middelen voor bestrijding van armoede onder kinderen. De aanpak gericht op de langere termijn is uitgewerkt in de startnotitie armoede. 1 Gemeentefonds. Decembercirculaire Bijlage Nieuwsbericht Klijnsma: 40 miljoen voor samenwerkende organisaties bij aanpak armoede kinderen (bron: 2

3 In de decembercirculaire van 2016 staan de bedragen genoemd die gelden voor Noordwest Friesland, namelijk 3 : Harlingen Het Bildt Terschelling Leeuwarderadeel Menameradiel Vlieland Franekeradeel Tabel 1: structureel toegezegde middelen voor armoedebestrijding onder kinderen door het Kabinet Huidig beleid De kaders en uitgangspunten voor de huidige beleid en aanpak staan vastgelegd in de nota Vaststellen en doorpakken. Deze kaders meegenomen in de beleidsnota Sociaal domein in de praktijk, die in oktober 2014 is vastgesteld door de betrokken zeven gemeenteraden: het Bildt, Franekeradeel, Harlingen. Leeuwarderadeel, Menameradiel, Terschelling en Vlieland. In de beleidsnota Sociaal Domein in de praktijk is vastgelegd dat de inrichting van een (financieel-) vangnet voor ondersteuning en bescherming voor de meest kwetsbare inwoners een belangrijke voorwaarde is, om de gewenste vernieuwing in het sociaal domein te realiseren. In de notitie Naar een Financieel Vangnet is in een beleidsnota dit nader uitgewerkt. Binnen het armoedebeleid is een belangrijk speerpunt het terugdringen van de gevolgen van armoede onder kinderen. Een belangrijk deel van de middelen wordt in samenwerking met het Jeugdsportfonds, het Jeugdcultuurfonds en de Stichting Leergeld ingezet om de kinderen te bereiken die in armoede leven. Doel hiervan is dat deelname aan sport of cultuur toegankelijker wordt en dat deelname gegarandeerd is. In de praktijk wordt ook gebruik gemaakt van stichting jarige Job en stichting Kinderhulp. Voorwaarden De bepalingen ten aanzien van domicilie en legitimatie van de Participatiewet (bijzondere bijstand) zijn van toepassing. Dit betekent dat de aanvrager gehuisvest dient te zijn op het grondgebied van de gemeente waar de aanvraag wordt ingediend en ook is opgenomen in de Gemeentelijke Basisadministratie van de desbetreffende gemeente. De voorzieningen worden zoveel mogelijk in natura verstrekt. Hieronder valt ook een rechtstreekse uitbetaling aan een vereniging. De fondsen hanteren hun eigen voorwaarden. De aanpak binnen het Financieel Vangnet wat betreft het Kindpakket is hierop afgestemd. 3 Gemeentefonds. Decembercirculaire Bijlage

4 Bijdrage Onder een kind wordt verstaan een kind in de leeftijd van 4 tot 18 jaar. Per kind geldt per kalenderjaar het maximale budget uit de volgende fondsen en regelingen: Gebiedsteams 150,- (Kindpakket Thuis) Stichting Leergeld 350,- Jeugd Sportfonds 225,- Jeugd Cultuur fonds 450,- Het gebiedsteam kan uit het Kindpakket Thuis ten behoeve van het kind slechts één keer per kalenderjaar 150,- beschikbaar stellen. Zolang het maximale budget per kind in het kalenderjaar niet wordt overschreden kan meerdere malen een bedrag beschikbaar worden gesteld. Huidig gebruik Kindpakket (Thuis), gebaseerd op voorlopige cijfers 4 Kindpakket, bestaande uit: Kindpakket Thuis Jeugdcultuurfonds Jeugdsportfonds St. Leergeld Begroo Realisatie Begroot Realisatie Begroot Realisatie Begroot Realisatie t Harlingen Het Bildt Franekeradeel Leeuwarderadeel Menameradiel Terschelling Vlieland De bovenstaande tabel wekt de indruk dat er onderbesteding plaatsvindt op de beschikbare fondsen, die onder de noemer Kindpakket vallen. De onderbestedingen zijn rood gemarkeerd, de overschrijding met de kleur groen. Opgemerkt moet worden dat de realisatie van St. Leergeld op nul staat. Dit wordt toegeschreven aan het ontbreken van cijfers. De inschatting is dat wel degelijk gebruik wordt gemaakt van St. Leergeld, maar dit wel achterblijft op de begrootte aantallen. De cijfers over Kindpakket Thuis laten daarentegen duidelijk zien dat de vraag groter is dan het begrootte aanbod. 4 Op basis van voorlopige cijfers 2016 Dienst SoZaWe en voorlopige Jaarrekening 2016 Dienst 4

5 Concluderend lijkt het er op dat het huidige beleid nu onvoldoende bereik heeft bij de doelgroepen die we voor ogen hebben. Met dit in het achterhoofd wordt de Stuurgroep geadviseerd om wat betreft het Kindpakket eerst aandacht te besteden aan de bekendheid en gebruik van de huidige regelingen, alvorens nieuwe initiatieven te lanceren. Tegelijkertijd wordt de Stuurgroep geadviseerd om een deel van het Kansen voor Kinderen-budget in te zetten voor de financiering van Kindpakket Thuis. Deze beleidskeus brengt met zich mee dat de additionele middelen in het jaar 2017 slechts gedeeltelijk worden besteed. Aanbevolen wordt om het deel van de niet-bestede middelen te reserveren totdat, bij voortschrijdend inzicht uit de lange termijnaanpak, valt te adviseren over ontwikkelen of wijzigen van het beleid. Mogelijke oorzaken en knelpunten We zien allereerst dat er te weinig gebruikt wordt gemaakt van onze huidige regelingen. Hiervoor zijn verschillende oorzaken te bedenken. Een daarvan is dat het Kindpakket een relatief nieuw instrument is. Het is goed mogelijk dat de bekendheid met de regelingen en de aanvraagprocedures bij onze inwoners, onderwijsinstellingen, sport- en cultuurverenigingen, gebiedsteams en maatschappelijke instellingen nog moet groeien. Daarnaast geven gebiedsteammedewerkers aan dat de bijdrage van het Jeugdsportfonds (maximaal 225,-) vaak onvoldoende is om de kosten van zowel sportkleding als contributie te betalen. Zeker op het moment dat een kind uitblinkt in een bepaalde sport en deel gaat uitmaken van een selectieteam is er sprake van (forse) meerkosten rondom wedstrijden, vervoer en extra trainingen. Ook wordt gesignaleerd dat met name bij zwemlessen de bijdrage van het Jeugdsportfonds fors lager ligt dan de kosten. Daarnaast is als belemmering benoemd dat als gaat om sporten en cultuurfonds maar op één van beide een beroep is te doen, soms willen kinderen bijvoorbeeld zowel blokfluiten als voetballen. Als laatste is gesignaleerd dat de inkomensgrenzen die gehanteerd worden door de fondsen leidt tot uitsluiting van de groep inwoners die een laag besteedbaar inkomen hebben. Uit de Kamerbrief Kansen voor Kinderen blijkt dat het Kabinet nadrukkelijk ook deze ouders wenst te ondersteunen en niet alleen kinderen in gezinnen met een minimum inkomen. Dit laatste is in Noordwest Friesland nu wel het geval. Kindpakket Thuis Van het Kindpakket Thuis wordt, behoudens in de gemeente het Bildt, veel gebruik gemaakt. De gebiedsteams geven desgevraagd aan dat zij verschillende soorten knelpunten zien in gezinnen waarbij het beschikbare budget ( 150,- per jaar, per kind) niet voldoende is. Voorbeelden hiervan zijn: kosten van een bril of fiets, babyspullen bij alleenstaande tienermoeders, vervoerskosten van en naar de vakantieweek van Humanitas of de Heppie vakantieweken en de bijbehorende eigen bijdrage. Verder is het soms voor gezinnen mooi wanneer zij met de kinderen een dagje uit zouden kunnen tijdens de vakantie. Hier is vaak binnen het gezin onvoldoende budget voor en met het Kindpakket lukt dit niet. Zo wordt in Harlingen het Kindpakket Thuis ook gebruikt voor deelname aan Spijkerstad. 5

6 Consequenties Maatschappelijke consequenties Het gewenste effect is dat kinderen die opgroeien in gezinnen met een laag besteedbaar inkomen worden door het aangepaste beleid beter in staat worden gesteld om te participeren en zich te ontplooien op cultureel, educatief, sociaal en sportief gebied. Financiële consequenties Omdat er sprake is van een forse onderbesteding van de huidige budgetten en er daarnaast meer Rijksmiddelen beschikbaar zijn wordt er vanuit gegaan dat dit advies binnen de huidige financiële kaders kan worden vormgegeven. Omdat gemeenten in het gemeentefonds reeds de additionele middelen hebben ontvangen kunnen deze middelen meegenomen worden in de planvorming. Omdat deze middelen niet zijn meegenomen in de Herziene Begroting 2017 van de Dienst wordt de stuurgroep geadviseerd om de Werkgroep Financiën opdracht te geven te komen met een doorrekening en procesafspraken aangaande de additionele middelen. Juridische consequenties Indien het bestuur instemt met deze notitie zullen de afspraken met de fondsen herijkt moeten worden. Daarnaast leidt instemming tot een noodzakelijke wijziging van de beleidsregels. Organisatorische consequenties Bekend is ook dat de aanvraag procedures van het Kindpakket (de fondsen) bewerkelijk zijn. Dit wordt meegenomen in de hernieuwde afspraken met de Fondsen. Route en implementatie beleid Bij de verdere implementatie van dit advies wordt uitgegaan van de volgende data: Themagroep Participatie 15 maart 2017 PSD 23 maart 2017 Stuurgroep 9 april 2017 Terugkoppeling GTL/DTL april 2017 Communicatieplan gereed mei 2017 Start campagne mei 2017 Aanpassen beleidsregels na de zomer 2017 Advies De stuurgroep besluit: 1. In te stemmen met het herijken van de afspraken met de fondsen: het Kindpakket. Onderdeel van deze herijking zal in ieder geval moeten zijn: a. Afschaffing van de inkomenstoets en het opnemen van een toets op besteedbaar inkomen b. Herijking van de huidige aanvraagprocedures, die als bewerkelijk worden ervaren c. Het óf-óf-principe tussen Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds te wijzigen: gebruik van beide fondsen toe te staan (én-én-principe). 6

7 2. De criteria van het Kindpakket Thuis te versoepelen waarbij in ieder geval onderstaande onderwerpen worden meegenomen: a. Loslaten van de toets op inkomen en opnemen van een toets op besteedbaar inkomen b. Het maximaal te besteden bedrag per jaar, per kind, te verhogen van 150,- naar 250,- c. Bovenstaande via het GTL/DTL te communiceren met de gebiedsteams en Dienst. 3. De Beleidsregels Financieel Vangnet 2016 te wijzigen zodat de aanpassingen onder adviespunt 1 en 2 verwerkt worden. En de themagroep Participatie hiertoe opdracht te geven. 4. De werkgroep Financiën opdracht geven te komen tot een financiële vertaling van deze beleidswijziging. 5. De afdeling communicatie van de Dienst opdracht geven tot het opzetten van een brede publiciteitscampagne in samenwerking met gebiedsteams, deelnemende gemeenten, sport- en cultuurverenigingen, onderwijsinstellingen en maatschappelijke instellingen. 6. De gemeente Leeuwarderadeel nadrukkelijk te vragen of zij wensen deel te nemen aan de planontwikkeling in Noordwest of dat de voorkeur uitgaat naar aansluiten bij de planontwikkeling die de gemeente Leeuwarden reeds aan de gemeenteraad heeft gezonden. Integraliteit Deze notitie geeft uitvoering aan de bestuursopdracht om op korte termijn met een plan te komen ter besteding van de Kansen voor Kinderen middelen. Deze notitie is niet los te bezien van de gemeenteradenbijeenkomst van 27 maart 2017 waar naar verwachting het thema Armoede als te ontwikkelen beleidsthema wordt bestempeld. De acties die nu op touw worden gezet zullen in het brede traject de lange termijn-aanpak- geëvalueerd worden en indien nodig bijgesteld. Communicatie Gelet op de tijdsdruk is het niet gelukt om op voorhand advies in te winnen van de Adviesraad Sociaal Domein. Als de stuurgroep instemt met het advies zal de Adviesraad daar alsnog toe in de gelegenheid worden gesteld. Daarnaast wordt de Stuurgroep geadviseerd om deze beleidswijziging, conform de werkwijze van het POSD, te communiceren richting de gemeenteraden via de nieuwsbrief. Aangezien dit advies een tactisch/operationeel karakter heeft worden ook nadrukkelijk de teamleiders gebiedsteam betrokken bij de uitvoering hiervan. Daarnaast is de communicatieadviseur van de Dienst in het voortraject gehoord over de te nemen acties. Ten behoeve van de publiciteitscampagne zijn reeds diverse materialen en artikelen ontwikkeld en geschreven. Deelnemende gemeenten kunnen hiervan gebruik maken bij de publiciteitscampagne. Hierover vindt nadere afstemming plaats met de betreffende medewerker communicatie. 7