Stage- en afstudeerprojecten bij

Transcriptie

1 Stage- en afstudeerprojecten bij Informatie over stage- en afstudeerprojecten: De Vlinderstichting Postbus AM Wageningen tel november 2005 DE VLINDERSTICHTING stage- en afstudeerprojecten november

2 Onderzoek en Advies Thema Verspreiding Verdwijnen en verschijnen van bedreigde soorten De verspreiding van Nederlandse dagvlinders en libellen is veelal tot in detail bekend. Maar het overzicht van de afzonderlijke populaties is nog onvolledig, zeker wat betreft de veranderingen over de afgelopen decennia. Vooral voor de bedreigde soorten moet er worden gewerkt aan een databasestructuur waarmee dit overzicht kan worden geproduceerd. Aard van het werk: Analyse van databestanden (al of niet m.b.v. GIS) 3-5 maanden (stage, evt. afstudeervak) Contactpersoon: drs. Chris van Swaay / drs. Victor Mensing Thema Monitoring Toen en nu: veranderingen in de vlinderfauna in bijzondere gebieden In de jaren 70 en 80 is in veel gebieden onderzoek uitgevoerd aan dagvlinders, vaak aan bijzondere soorten. Dit omvatte vlakdekkende inventarisaties maar ook tellingen langs monitoringroutes. Daarbij is ook de omgeving beschreven. Herhaling van dergelijk onderzoek kan inzicht geven over de veranderingen op middellange termijn. Zo zijn we benieuwd naar de veranderingen in het Junner Koeland (Ov.), De Groote Peel en de Mariapeel, maar ook een andere gebiedskeuze is mogelijk., evt. MBO Aard van het werk: Veldwerk (periode mei-augustus!) en rapportage 3 maanden (stage/afstudeervak) Contactpersoon: drs. Kars Veling Thema ecologisch onderzoek invloed van omgevingsfactoren Modellering van het tijdsbudget van dagvlinders Veel vlinders hebben maar een korte levensduur als vlinder waarin ze zich moeten voortplanten, foerageren, verspreiden en eitjes afzetten. Die korte levensduur beperkt hun mogelijkheden om nieuwe leefgebieden te koloniseren. Door een modelmatige benadering kunnen deze beperkingen inzichtelijk worden gemaakt. WO Aard van het werk: Modellenbouw en literatuuronderzoek 5 maanden (afstudeervak) Contactpersoon: dr. Michiel Wallis de Vries / drs. Chris van Swaay DE VLINDERSTICHTING stage- en afstudeerprojecten november

3 Het belang van microklimaat voor dagvlinders Dagvlinders stellen vooral tijdens hun larvale fase hoge eisen aan het microklimaat. Voor de meeste soorten zijn de optimale microklimatologische omstandigheden echter nauwelijks bekend. Door gedetailleerde temperatuurmetingen en beschrijving van het microhabitat ten opzichte van de omgeving. kunnen we hier meer over leren. Dit onderzoek kan aan verschillende soorten plaatsvinden (o.m. parelmoervlinders). / WO Aard van het werk: Veldwerk in de periode maart-juni en rapportage 3-5 maanden (stage/afstudeervak) Contactpersoon: dr. Michiel Wallis de Vries Vliegpatronen bij dagvlinders in relatie tot landschapsstructuur Er is nog weinig bekend over het gedrag van vlinders gedurende het proces van dispersie. Door gedetailleerde beschrijvingen van het vliegpatroon kan dit worden vastgesteld. Op grond van het gedrag binnen habitats en op overgangen tussen typen kan de verspreiding van soorten worden voorspeld. WO / Aard van het werk: Veldwerk; data-analyse, evt. modellenwerk in GIS 3-5 maanden (afstudeervak, veldwerk in de periode mei-augustus) Contactpersoon: dr. Michiel Wallis de Vries Vergelijkend onderzoek tussen verwante soorten met verschillende trends Sommige verwante soorten vertonen tegenovergestelde trends: de argusvlinder gaat vooruit, terwijl het bruin zandoogje stabiel is. Hetzelfde geldt voor bruine en kleine vuurvlinder, bruine en gewone eikenpage. Nader veldwerk of experimenteel werk naar de overleving gedurende de levenscyclus kan meer licht werpen op de mechanismen achter deze verschillen. WO Aard van het werk: Veldwerk; data-analyse, evt. experimenteel werk 5 maanden (afstudeervak) Contactpersoon: drs. Chris van Swaay i.s.m. dr. Joop van Loon (WUR-Entomologie) Thema Ecologisch Onderzoek autecologie van soorten Viooltjes en parelmoervlinders op Vlieland Vlieland is een belangrijk eiland voor parelmoervlinders: duinparelmoervlinder, grote parelmoervlinder en wellicht ook de zilveren maan komen er voor. Voor een adequate bescherming is meer kennis nodig over de verspreiding van deze soorten en het microhabitat van de rupsen. Daartoe is een gedetailleerde beschrijving van de vindplaatsen nodig in vergelijking met hun omgeving. Aard van het werk: Veldwerk (op Vlieland!) en gegevensverwerking 3-5 maanden (stage / afstudeervak, veldwerk mei-juli) Contactpersoon: dr. Michiel Wallis de Vries DE VLINDERSTICHTING stage- en afstudeerprojecten november

4 Een grensoverschrijdende metapopulatie van de veldparelmoervlinder? De veldparelmoervlinder is in 2004 na jaren afwezigheid weer op de St. Pietersberg opgedoken. De meest waarschijnlijke bronpopulatie bevindt zich in Wallonië. Door een goede inventarisatie, beoordeling van de habitatkwaliteit en vaststelling van de mobiliteit van de vlinders, kan worden vastgesteld of zich hier een duurzame metapopulatie aan het ontwikkelen is. Aard van het werk: Veldwerk (in Zuid-Limburg en aangrenzend België!) en gegevensverwerking 3-5 maanden (stage / afstudeervak, veldwerk maart-juni) Contactpersoon: dr. Michiel Wallis de Vries Is het gentiaanblauwtje nog goed gesynchroniseerd met zijn waardplant? Het gentiaanblauwtje ontwikkelt zich als rups eerst op de klokjesgentiaan en later in het nest van knoopmieren. Het lijkt erop dat in warme, droge zomers de vlinders eerder vliegen dan dat de gentianen zich ontwikkelen. Deze uiteenlopende fenologie lijkt zich vooral in verdroogde gebieden voor te doen. Dit kan dramatische consequenties voor het voortbestaan van het gentiaanblauwtje hebben. Met gericht veldwerk en reeds aanwezige gegevens kan deze hypothese worden getoetst. / WO Aard van het werk: Veldwerk en gegevensverwerking 3-5 maanden (stage / afstudeervak, veldwerk juli-augustus) Contactpersoon: dr. Michiel Wallis de Vries Betekenis van timing voor uitkomen van eitjes sleedoornpage De rupsen van de sleedoornpage komen tevoorschijn wanneer de eerste blaadjes van de sleedoorn uitkomen. Om meer over de relatie tussen voorjaarstemperatuur, sleedoorn en sleedoornpage te weten te komen, moet veld- en laboratoriumonderzoek worden gedaan. De eitjes zijn goed te inventariseren in de winter en in het voorjaar is het uitkomen van de rupsen goed waar te nemen in het veld. Met deze gegevens hopen we meer te weten te komen over de mogelijke effecten van klimaatswijzigingen op de relatie tussen waardplant en vlinder. / WO Aard van het werk: Veldwerk, rekenkundige en statistische analyses 4-5 maanden (afstudeervak jan.- mei) Contactpersoon: dr. ir. Henk de Vries (in samenwerking met dr. M. Visser van het NIOO) Ecologie en bescherming van de zilveren maan op Terschelling Op Terschelling is een ecologisch afwijkende populatie van de zilveren maan aanwezig. De waardplant van deze populatie bestaat uit duinviooltje en hondsviooltje, in tegenstelling tot de binnenlandse populaties die moerasviooltje benutten. Doel is om de ecologie en leefwijze van deze vlinder op Terschelling te ontrafelen, de effecten van verschillende beheermaatregelen te beschrijven (de uitgangssituatie voor onderzoek naar de effectiviteit van beheermaatregelen in het droge duin is op Terschelling uniek) en de verspreiding van de zilveren maan op Terschelling nauwkeurig in kaart te brengen. Aard van het werk: Veldonderzoek, literatuuronderzoek 3-5 maanden (stage/afstudeervak april-augustus of juni-oktober) N.B. De student zal gedurende minimaal 2 maanden op het eiland verblijven. Het onderzoek vind plaats in samenwerking met Staatsbosbeheer. Contactpersoon: dr. ir. Henk de Vries DE VLINDERSTICHTING stage- en afstudeerprojecten november

5 Gedragstudie aan het pimpernelblauwtje Aard van het werk: Contactpersoon: De vrouwtjes van het pimpernelblauwtje leggen hun eitjes bij voorkeur af in de buurt van waardmierennesten, waarin de rupsen later voor tien maanden zullen verblijven. Zij vertonen veel activiteit gedurende de dag, maar desondanks is hun verbreiding beperkt. Een analyse van het gedrag op individuele basis zou hierin opheldering kunnen brengen. WO / veldwerk van midden juni tot midden augustus en data-analyse 5-8 maanden (afstudeervak) dr. Irma Wynhoff Dispersie van pimpernelblauwtje en donker pimpernelblauwtje Pimpernelblauwtjes en donkere pimpernelblauwtjes kunnen zich maar beperkt verbreiden. Door vlinders op afstand van hun vliegterrein vrij te laten en te volgen kunnen we inzicht verkrijgen in hun oriëntatievermogen buiten het eigenlijke vliegterrein. Verder kan het effect van verschillende landschapselementen op het vlieggedrag worden getoetst. WO / Aard van het werk: veldwerk van midden juni tot midden augustus en data-analyse 5-8 maanden (afstudeervak) Contactpersoon: dr. Irma Wynhoff Dynamiek van mierenpopulaties van het genus Myrmica Pimpernelblauwtjes en donkere pimpernelblauwtjes zijn parasieten van specifieke Myrmica soorten. De dynamiek van waardmieren in ruimte en tijd heeft een invloed op de overleving van de vlinderpopulaties, en de aanwezigheid van vlinders heeft eveneens invloed op de waardmierpopulatie. Op proefvelden met en zonder vlinderparasieten worden Myrmica-nesten gevolgd. WO/ Aard van het werk: veldwerk van midden juni tot midden augustus en data-analyse 5-8 maanden (afstudeervak) Contactpersoon: dr. Irma Wynhoff Ecologie van de grote vuurvlinder De grote vuurvlinder (Lycaena dispar) is een ernstig bedreigde dagvlindersoort. De uiterst zeldzame ondersoort batava komt wereldwijd uitsluitend voor in drie gebieden in Nederland: De Wieden, De Weerribben en de Rottige Meente. We willen antwoord kunnen geven op de vragen: wat is de bijdrage van terreintype - veenmosrietland, verruigd rietland en slootkanten - aan het reproductief succes van de grote vuurvlinder? Als er verschillen optreden, wat is de verklaring daarvoor? inzicht krijgen in de relatie tussen reproductief succes van de grote vuurvlinder, terreintype, beheer, microklimaat en natuurlijke vijanden, om tot aanbevelingen te komen voor een beter beheer van bestaande en potentiële nieuwe leefgebieden van de grote vuurvlinder. / WO Aard van het werk: a) Dataverwerking van gegevens en rapportage of b) veldwerk, dataverwerking en rapportage a) 3 maanden (stage), periode november 2005 maart 2006, data-analyse b) 3 maanden, periode april-juni 2006, veldwerk + data-analyse (stage/afstudeervak) Contactpersoon: dr. Isabel Silva en dr. ir. Henk de Vries DE VLINDERSTICHTING stage- en afstudeerprojecten november

6 Kan het klaverblauwtje zich duurzaam vestigen in Nederland? Het klaverblauwtje verdween begin jaren zeventig uit ons land. Sinds dien heeft de soort enkele herkolonisatiepogingen gedaan. Tot op heden heeft dit echter nog niet geleid tot een nieuwe vaste vestiging. Net over de grens in België bevindt zich nog een grote, gezonde populatie van het klaverblauwtje. Ecologisch onderzoek aan deze Belgische populatie en een vergelijking van de belangrijkste parameters met potentiële Nederlandse locaties moet duidelijkheid verschaffen over de kwaliteit van de Nederlandse plekken en indicaties geven voor een eventueel aangepast beheer. Aard van het werk: Veldwerk in Limburg (omgeving Maastricht en Valkenburg) en uitwerking 3-5 maanden (stage/afstudeervak; veldwerk: mei en/of juli) Contactpersoon: drs. Chris van Swaay Terreingebruik van de hoogveenglanslibel De hoogveenglanslibel is een uiterst zeldzame libel in Nederland waarover nog weinig ecologische informatie beschikbaar is. In Nederland komt de soort maar op enkele plekken voor. Voor een deel is dit voorkomen gebaseerd op slechts enkele waarnemingen. Dit onderzoek moet uitwijzen waar de hoogveenglanslibel zich voortplant, waar de larven uitsluipen en waar de imago s zich ophouden. (WO mogelijk bij uitbreiding vraagstelling) Aard van het werk: Veldonderzoek 3-5 maanden (stage/afstudeervak april-augustus) Contactpersoon: dr. Dick Groenendijk Thema genetica en variabiliteit Geografische variatie in vlekkenpatronen bij het donker pimpernelblauwtje in relatie tot de variatie bij herintroductie in de Moerputten Het donker pimpernelblauwtje is in de zeventiger jaren uit Nederland verdwenen. Er bevinden zich nog wel vlinders van deze populaties in allerlei collecties. De theorie zegt dat het uitsterfproces gepaard gaat met verlies in genetische variatie die onder andere zichtbaar is in het vleugelpatroon. Door beeldanalyse zullen vleugelpatronen worden onderzocht en kan de theorie worden getoetst. Tevens kunnen eigenschappen worden opgespoord die als meetlat voor de kwetsbaarheid van populaties van deze soort kunnen worden gebruikt. De vlinders in de collectie van Naturalis Leiden zijn reeds gefotografeerd, andere collecties kunnen nog worden opgenomen. Het werk kan worden uitgevoerd i.s.m. de Leerstoelgroep Tropisch Natuurbeheer en Ecologie van Vertebraten, LUW, en Prof. P. Brakefield, EEW, Leiden. WO Aard van het werk: Literatuurstudie en computerwerk 4-9 maanden (stage/afstudeervak) Contactpersoon: dr. Irma Wynhoff DE VLINDERSTICHTING stage- en afstudeerprojecten november

7 Ecologische en taxonomische verschillen bij het gentiaanblauwtje Van het gentiaanblauwtje (Maculinea alcon) worden in Nederland twee ondersoorten onderscheiden. De uitgestorven ondersoort arenaria had in de duinen de kruisbladgentiaan als waardplant, evenals het berggentiaanblauwtje (M. rebeli), dat niet van Nederland bekend is. De ondersoort arenaria is echter ook van het binnenland bekend, waar de klokjesgentiaan als waardplant fungeerde, dezelfde waardplant als de ondersoort ericae benut op vochtige heide. Kwantitatief taxonomisch onderzoek kan inzicht geven of de ecologische variatie in het gebruik van waardplanten al of niet overeenkomt met de grenzen tussen (onder)soorten. WO Aard van het werk: Kwantitatieve beschrijving van collectiemateriaal 3-5 maanden (afstudeervak) Contactpersoon: drs. Chris van Swaay i.s.m. taxonomen (Leiden/Amsterdam) Thema Inrichting & Beheer Hoe nuttig zijn insectenstroken? In veel natuurterreinen laten beheerders insectenstroken (ook wel vlinderstroken genoemd) staan. Ze zouden vlinders nectar bieden en ze zouden een refugium zijn voor veel insecten. Feitelijk is er weinig bekend over welke rol deze stroken spelen in het leven van deze insecten. Doel van dit onderzoek is om uit te zoeken welke insectensoorten profiteren van het laten staan van insectenstroken in veenmosrietlanden. Het onderzoek richt zich op vlinders (o.a. zilveren maan) en sprinkhanen. /WO Aard van het werk: Veldonderzoek, literatuuronderzoek 3-5 maanden (stage/afstudeervak, veldwerk in juni-augustus) N.B. De student zal gedurende zijn/haar werktijd onderzoek doen in De Wieden. Het onderzoek vindt plaats in samenwerking met Natuurmonumenten. Contactpersoon: dr. ir. Henk de Vries (i.s.m. drs. Bart de Haan, Vereniging Natuurmonumenten) Invloed van maaibeheer op het bloembezoek van insecten Het nectaraanbod lijkt een steeds belangrijkere beperkende factor voor het voorkomen van vlinders te worden. Op drie locaties in brede wegbermen worden experimenten met maaibeheer uitgevoerd (1x of 2x jaarlijks maaien met of zonder afvoeren). Dit heeft zijn invloed op de vegetatie en het nectaraanbod. Onderzocht moet worden hoe het bloembezoek door dagvlinders (en evt. zweefvliegen en bijen) door het beheer wordt beïnvloed. /WO Aard van het werk: Veldwerk en analyse 5-6 maanden (mei augustus) (afstudeervak) Contactpersoon: dr. Michiel Wallis de Vries (in samenwerking met J. Noordijk o.l.v. Prof. Sýkora WUR Natuurbeheer en plantenecologie) Piekbegrazing en gentiaanblauwtjes Onderzoek naar de effecten van kortdurende piekbegrazing met schapen in leefgebieden van het gentiaanblauwtje op de Dwingeloosche heide. Gekeken zal worden naar de invloed van de begrazing op de vegetatie, klokjesgentianen en knoopmieren. Aard van het werk: Veldwerk en analyse 5-6 maanden (april juli/augustus) (afstudeervak) Contactpersoon: dr. Michiel Wallis de Vries (in samenwerking met Vereniging Natuurmonumenten, Ronald Popken) DE VLINDERSTICHTING stage- en afstudeerprojecten november

8 Vlinderbezoek op buddleja s: welke variëteiten hebben de voorkeur? Buddleja s zijn populaire vlinderstruiken voor tuinen en parken. Ze zijn er in alle kleuren en variëteiten. Zijn er verschillen tussen de variëteiten in het vlinderbezoek? Vergelijkende waarnemingen op kwekerijen kunnen daar inzicht in bieden. / MBO Aard van het werk: Vlinderwaarnemingen en gegevensverwerking 6 weken - 3 maanden (veldwerk juli/augustus) (stage/afstudeervak) Contactpersoon: drs. Kars Veling (in samenwerking met Proefstation voor de Boomkwekerij, Boskoop, ir. M. Hop) Verspreiding en beheer sleedoornpage in de gemeente Arnhem Inventarisatie van de sleedoornpage in de gemeente Arnhem en het opstellen van een beheer- en inrichtingsplan voor duurzame populaties van deze Rode Lijstsoort. / MBO Aard van het werk: Veldwerk, overleg, rapportage 3-5 maanden (december april) (stage) Contactpersoon: drs. Kars Veling (in samenwerking met Gemeente Arnhem) DE VLINDERSTICHTING stage- en afstudeerprojecten november

9 Communicatie en Educatie Thema Communicatie Veelgestelde vragen Omschrijving Bij De Vlinderstichting komen dagelijks vragen binnen over vlinders. In perioden waarin veel vlinders vliegen zelfs enorm veel. De Vlinderstichting wil graag op haar site een FAQ-onderdeel toevoegen, waarin per maand wisselende (afhankelijk van de soorten die op dat moment gezien worden) vragen en antwoorden staan. Wil je zelf alles weten over vlinders, rupsen en libellen? Geef dan tijdens je stage invulling aan deze pagina s. Aard van het werk: inventarisatie vragen/antwoorden en samenstellen pagina s 3 maanden (stage) Contactpersoon: ir. Titia Wolterbeek Tuinensites Omschrijving: Aard van het werk: Contactpersoon: De Vlinderstichting heeft de websites en samengesteld. Er zijn enorm veel informatieve en minder informatieve websites op het gebied van tuin(ier)en. We willen graag een goede analyse van de aanwezige websites, als basis voor het leggen van links vanuit genoemde website en vanuit inventarisatie websites 1-3 maanden ((onderdeel van) stage) ir. Titia Wolterbeek Vlinderbaan Amersfoort - Utrecht Omschrijving: In de regio Amersfoort Utrecht worden gedurende een aantal jaren veel activiteiten ontplooid rond het thema vlinders. Wil je een bijdrage leveren om dit gebied nog vlindervriendelijker en de bewoners nog meer vlindergeïnteresseerd te maken? Er zijn vele mogelijkheden, afhankelijk van je eigen interesse, het moment in het jaar, etc. Aard van het werk: divers 2-5 maanden (stage/afstudeervak) Contactpersoon: Thema Educatie Inventarisatie van libellen als onderwerp binnen educatie Omschrijving: Over vlinders zijn al heel wat lesopdrachten geschreven. Voor libellen is dit een heel ander verhaal. De Vlinderstichting wil graag libellen meer onder de aandacht brengen in de natuur- en milieueducatie en wil daarom graag weten waar en op welke manier libellen nu in educatief materiaal terugkomen, bijvoorbeeld in leskisten van NME-centra, leermethoden, etc. Aard van het werk: Literatuuronderzoek, bezoeken NME-centra, analyse van materialen 3-4 maanden (stage/afstudeeropdracht) Contactpersoon: ir. Vivian Siebering DE VLINDERSTICHTING stage- en afstudeerprojecten november

10 Samenstellen lesmaterialen Omschrijving: De Vlinderstichting ontwikkelt over diverse onderwerpen en voor diverse doelgroepen lesmaterialen: basisonderwijs, voortgezet onderwijs, over dagvlinders, nachtvlinders of libellen. Studenten kunnen meewerken met het bedenken en uitwerken van de opdrachten. Aard van het werk: ontwikkelen van lesmateriaal 4 maanden (stage/afstudeeropdracht) Contactpersoon: ir. Titia Wolterbeek of ir. Vivian Siebering Inventarisatie mogelijkheden en samenstellen materialen voor PABO s Omschrijving: Graag wil De Vlinderstichting aanstaande leerkrachten reeds tijdens hun opleiding laten kennismaken met wat ze op school met vlinders en libellen kunnen doen. Daartoe zoeken we een student die in kaart wil brengen wat de mogelijkheden zijn en/of speciaal materiaal wil voorbereiden voor PABO s. Aard van het werk: inventarisatie, samenstellen materiaal 3-4 maanden (stage/afstudeeropdracht) Contactpersoon: Inventarisatie mogelijkheden en samenstellen materialen voor Buitenschoolse Opvang Omschrijving: Veel instellingen voor Buitenschoolse Opvang (BSO/NSO) organiseren activiteiten met de kinderen. Vlinders bieden veel mogelijkheden voor activiteiten, bijvoorbeeld het bestellen van pakketjes met eitjes, rupsen en poppen van het groot koolwitje, of het buiten naar vlinders gaan kijken, of een speciale vlindertuin inrichten met de kinderen. We zoeken een student die in kaart wil brengen wat de mogelijkheden zijn en speciaal materiaal wil voorbereiden voor BSO s. Aard van het werk: inventarisatie, samenstellen materiaal 3-4 maanden (stage/afstudeeropdracht) Contactpersoon: ir. Titia Wolterbeek of ir. Vivian Siebering Vlinder-kinderfeestjes Omschrijving: Vlinders bieden veel mogelijkheden voor invulling van kinderfeestjes. We willen graag een of meerdere kant-en-klare pakketten aanbieden voor kinderen van verschillende leeftijden. We zoeken een student die in kaart wil brengen wat de mogelijkheden zijn en speciaal materiaal hiervoor wil voorbereiden. Aard van het werk: inventarisatie, samenstellen materiaal 3-4 maanden (stage/afstudeeropdracht) Contactpersoon: ir. Titia Wolterbeek of ir. Vivian Siebering Thema Evaluatie Evaluatie toepassing voorlichtingsmaterialen bij gemeenten Omschrijving: De Vlinderstichting heeft begin 2004 een uitgebreide set aan voorlichtingsmaterialen samengesteld, die gemeenten vrij kunnen gebruiken. Meer dan 100 gemeenten hebben dat ook aangeschaft. We willen graag weten in hoeverre dit nu ook wordt gebruikt en of het aan de wensen van de gemeenten voldoet. Aard van het werk: Opstellen en uitvoeren van evaluatieonderzoek 3-4 maanden (stage/afstudeeropdracht) Contactpersoon: ir. Titia Wolterbeek of drs. Kars Veling DE VLINDERSTICHTING stage- en afstudeerprojecten november

11 Evaluatie vlindertuinen Omschrijving De afgelopen jaren zijn er honderd vlindertuinen aangelegd bij zorginstellingen. De zorginstellingen verzorgen zelf het onderhoud, activiteiten voor bewoners en contact met scholen uit de omgeving. Op diverse punten kan er onderzoek gedaan worden: hoe ontwikkelen de tuinen zich op verschillende plekken? Op welke manier wordt er van de tuin gebruik gemaakt? Hoe is de relatie met de school vormgegeven? Aard van het werk: Inventariserend onderzoek 4-5 maanden (stage/afstudeeropdracht) Contactpersoon: ir. Vivian Siebering Evaluatie steunpunten Omschrijving: Om scholen lokaal met de uitvoering van vlinderprojecten te kunnen ondersteunen heeft De Vlinderstichting zogenaamde vlinder-steunpunten in het leven geroepen. Dat zijn bezoekerscentra, NME centra of particulieren met een vlindertuin die beschikken over een basis aan educatief materiaal waar leerkrachten gebruik van kunnen maken. De Vlinderstichting wil de functie van steunpunten nader onderzoeken om deze in de toekomst beter te kunnen benutten. Aard van het werk: Opstellen en uitvoeren van evaluatieonderzoek 4 maanden (afstudeeropdracht) Contactpersoon: ir. Titia Wolterbeek DE VLINDERSTICHTING stage- en afstudeerprojecten november