Inleiding Bij deze treft u het advies over het concept van de herziene Verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning Rotterdam aan.

Transcriptie

1 Stichting Platform Agenda 22 Schiedamse Vest BH Rotterdam Postbus AJ Rotterdam Dienst SoZaWe T.a.v. de heer G.B. Raaphorst Postbus BA ROTTERDAM tel KvK Triodos Bank Kenmerk : SPA2210/047-u Betreft : Advies herziening Verordening Voorzieningen maatschappelijke ondersteuning Rotterdam Rotterdam, 20 augustus 2010 Geachte heer Raaphorst, Inleiding Bij deze treft u het advies over het concept van de herziene Verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning Rotterdam aan. SPA22 waardeert het dat om haar advies wordt gevraagd. Zij merkt wel op dat het vragen van een advies midden in de zomervakantie, wanneer veel mensen met vakantie zijn, de voorbereiding van dit advies behoorlijk heeft beperkt. Zeker gezien het belang van deze documenten was het beter geweest als de aangesloten organisaties meer tijd hadden gekregen om met hun achterban grondig te overleggen. SPA22 heeft de volgende drie documenten aandachtig gelezen en brengt hierover advies uit: Verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning Rotterdam 2010, Beleidsregels voorzieningen maatschappelijke ondersteuning Rotterdam 2010, Regeling maatschappelijke ondersteuning Rotterdam Leeswijzer In dit advies vindt u eerst algemene opmerkingen en aanbevelingen. Daarna komen de drie documenten aan bod. Bij elk document vindt u eerst algemene opmerkingen en aanbevelingen, gevolgd door artikelsgewijze aanbevelingen. Algemeen SPA22 uit haar waardering voor het afschaffen van de voucher en het invoeren van de sportvoorziening. Ook vindt SPA22 het een goede zaak dat de jurisprudentie betrokken is bij het opstellen van de verordening (pagina 3). Hiermee wordt scherper gekeken naar de mogelijkheden die de Wmo biedt om mensen te compenseren, afgestemd op hun individuele behoeften en situatie. Het compensatiebeginsel is daarmee beter uitgewerkt. 1

2 Inclusief beleid aanpasbaar bouwen SPA22 benadrukt in dit advies het belang van inclusief beleid, waarbij aanpasbaar bouwen, wonen en een toegankelijke woonomgeving centraal staan. Hoe meer Rotterdam aanpasbaar bouwt, hoe minder kosten dat voor de gemeente met zich meebrengt voor het aanbrengen van aanpassingen aan de woning achteraf. SPA22 adviseert de gemeente daarom om zoveel mogelijk aanpasbaar te (laten) bouwen. Hergebruik scootmobielen SPA22 heeft vernomen dat het veelvuldig voorkomt dat scootmobielen in de praktijk weinig gebruikt worden. Wanneer een scootmobiel niet meer gebruikt wordt, kan deze prima hergebruikt worden. SPA22 beveelt aan dat de gemeente onderzoek laat doen naar het niet-gebruik van scootmobielen en niet-gebruikte scootmobielen zo snel mogelijk terughaalt, en dat het hergebruik van scootmobielen wordt geoptimaliseerd. Afspraken tussen gemeenten SPA22 heeft vernomen dat het problemen op kan leveren wanneer een persoon met een beperking gaat verhuizen van de ene gemeente naar de andere. Zo kan het voorkomen dat iemand na verhuizing een aantal weken zonder rolstoel of vervoerpas zit (en dus niet mobiel is, binnens- noch buitenshuis) totdat de aanvraag in de nieuwe gemeente is afgehandeld. Dit zou soepeler moeten kunnen. SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam afspraken maakt met de gemeente waar iemand naar toe verhuisd, zodat de persoon in kwestie niet opnieuw de voorziening(en) aan hoeft te vragen, maar dat hij of zij bijvoorbeeld bepaalde voorzieningen al dan niet tijdelijk mee kan nemen naar de andere gemeente. 1. Verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning Rotterdam 2010 a. Algemeen SPA22 is zich bewust van de noodzaak tot het maken van scherpe keuzes in beleid. Hierbij wijst SPA22 de gemeente erop dat het compensatiebeginsel niet in het geding mag komen. SPA22 vindt het in dit kader jammer dat voor zaken die gecompenseerd moeten worden, een eigen bijdrage wordt gevraagd dan wel een inkomensgrens wordt gehanteerd. Vanuit een aantal bij SPA22 aangesloten organisaties staat men hier zeer kritisch tegenover. Belangrijke consequentie van het maken van scherpe keuzes is naar de mening van SPA22 dat de welzijnsvoorzieningen optimaal zijn vanwege hun preventieve - en opvangfunctie. Wanneer deze optimaal werken, zijn minder Individuele Voorzieningen nodig. Inkomensgrens Op pagina 2 staat dat de gemeente voornemens is om de scootmobiel niet langer te verstrekken bij een inkomen van 1,5 maal de bijstandsnorm. Dit is voor SPA22 niet acceptabel. De Wmo compenseert op basis van medische noodzaken, niet op basis van inkomen. De medische noodzaak zou moeten prevaleren boven het inkomen van een persoon. Immers, iemand die gebruik gaat maken van een scootmobiel heeft voor zijn of haar aandoening niet gekozen. 2

3 Naast deze principiële bezwaren tegen het hanteren van een inkomensgrens vreest SPA22 met dergelijke regels voor armoedeval. Vooral in het licht van (landelijke) bezuinigingen op het gebied van sociale zekerheid, welzijn en armoedebeleid, en de steeds stijgende premie zorgverzekering met de daarmee gepaard gaande grotere eigen financiële bijdrage. Als de gemeente vasthoudt aan het hanteren van een inkomensgrens, beveelt SPA22 aan dat deze wordt opgetrokken tot minimaal 2x de bijstandsnorm. Als de keus gemaakt wordt om een inkomensgrens te hanteren, dan beveelt SPA22 aan dat de gemeente aan mensen die zelf een scootmobiel moeten aanschaffen, als alternatief de mogelijkheid biedt om een scootmobiel te huren of te leasen. b. Artikelsgewijs Artikel 4 N.a.v. artikel 4.d, voorziening weigeren als de persoon zich bewust in een situatie brengt waardoor hij aanspraak moet maken op een voorziening: dit kan sommige mensen niet worden aangerekend. Denk b.v. aan mensen met een verstandelijke beperking, beginnende dementie of een psychische beperking. SPA22 beveelt aan om op te nemen dat de gemeente bij de toepassing van dit artikel rekening houdt met de beperking van de persoon. In artikel 4.f staat dat een voorziening wordt geweigerd als het een aanvraag voor een voorziening betreft waarin de persoon zelf al heeft voorzien. SPA22 benadrukt dat dit goed gecommuniceerd moet worden naar de betreffende persoon, opdat zij niet te snel zelf hun voorziening regelen in de veronderstelling dat zij dit later gecompenseerd krijgen. SPA22 adviseert om burgers goed te informeren over wat zij kunnen verwachten van de gemeente. Daarnaast adviseert SPA22 de gemeente voorzieningen snel en adequaat te regelen, opdat mensen niet maandenlang op een voorziening moeten wachten (en ondertussen zelf niets kunnen regelen. Artikel 10, Woonvoorzieningen SPA22 staat achter de speciale voorwaarden aan de verstrekking van een woonvoorziening zoals deze in artikel 10 worden geschetst. Hieraan moet echter o.i. worden toegevoegd dat mensen die in een aangepaste woning wonen nadat bijvoorbeeld hun partner met een beperking is komen te overlijden, gestimuleerd moeten worden om dit huis vrij te maken. SPA22 heeft signalen gekregen dat het vaker voorkomt dat een persoon zonder beperking in een aangepaste woning blijft wonen. Hierdoor kunnen personen met een beperking niet in deze woningen terecht. Daarom zou een aangepaste woning, wanneer deze vrij komt, moeten worden verhuurd aan een persoon met een beperking. SPA22 beveelt aan een hogere verhuiskostenvergoeding te verschaffen aan mensen die een aangepaste woning verlaten, als stimulans om de aangepaste woning vrij te maken. 3

4 Als een woning wordt aangepast, moet dit worden geregistreerd bij IV, zodat vrijkomende aangepaste woningen alleen ten goede komen aan mensen met een beperking. SPA22 adviseert dan ook dat de gemeente samen met de corporaties een systeem ontwikkelt voor aanpassingen in woningen (registratie), waarmee het aanbod (een vrijkomende woning met aanpassingen) sneller en beter gematcht kan worden met de vraag (degene die een woning met die aanpassingen zoekt). Ook de urgentieregels moeten hierbij betrokken worden. In artikel 10.7 wordt gesteld dat het college een voorziening weigert, indien de beperking of de belemmeringen voortvloeien uit de aard van de in de woning gebruikte materialen of de wijze waarop de woning is onderhouden. SPA22 vindt dit een vergaande maatregel. Immers, het onderhouden van de woning of de gebruikte materialen hoeven niet door de persoon te zijn aangebracht. Wanneer een derde (bijvoorbeeld een woningcorporatie) zorgt voor slecht onderhoud en verkeerde materialen, is de persoon die er woont niet schuldig, maar zou hier wel op worden afgerekend. Daarom adviseert SPA22 om op te nemen in dit artikel door eigen toedoen van de persoon en niet door nalatigheid of opzet van derden. Artikel 14, Collectief Aanvullend Vervoer (CAV) Artikel 14.2 zou sterker geformuleerd kunnen worden. Wanneer een rit niet tijdig wordt geannuleerd, is de persoon slechts de ritprijs verschuldigd. Het kost daarmee de gemeente meer dan de persoon zelf. Wanneer de boetes hoger zouden zijn, zouden wellicht meer mensen hier zorgvuldiger mee omgaan. Het is SPA22 bekend dat het vaker voorkomt dat het bepaalde adressen zijn waar ritten herhaaldelijk te laat worden geannuleerd. Wanneer de boete het werkelijke bedrag zou zijn, bijvoorbeeld bij een herhaling (eerste keer is ritprijs, tweede keer volledige bedrag) zou dit mensen kunnen stimuleren om ritten niet zomaar te bestellen of te laat te annuleren. Bij het niet-nakomen van een afspraak of het annuleren van een rit, kan dit overigens sommige cliënten niet aangerekend worden. Denk b.v. aan mensen met een verstandelijke beperking, beginnende dementie of een psychische beperking. SPA22 adviseert de gemeente om wanneer de gebruikers geen geldige reden hebben voor het (herhaaldelijk) niet tijdig annuleren van hun rit een hogere boete te hanteren voor degene die de rit heeft geboekt. Daarbij dient rekening te worden gehouden met de aard van de beperking (b.v. verstandelijke of psychische beperking). Artikel 17, Indicatiestelling en ICF In artikel 17.4 wordt het International Classification of Functions, Disabilities and Impairments (ICF) genoemd. Voor SPA22 is het niet duidelijk hoe de indicatiestellers van Individuele Voorzieningen met het ICF omgaan, omdat zij het niet terugziet in de beleidsregels. SPA22 beveelt aan dat in de beleidsregels wordt opgenomen hoe IV het ICF betrekt bij de beoordeling van een aanvraag. 4

5 Artikelen 18 en 19 In artikel en artikel 19.1.f de verordening worden verplichtingen opgelegd aan cliënten t.a.v. hun eigen verantwoordelijkheid, en worden daaraan consequenties verbonden. Sommige cliënten echter (denk aan verstandelijke beperking, GGZ of beginnende dementie) kan het niet worden aangerekend wanneer zij op deze punten in gebreke blijven. SPA22 beveelt aan om bij de artikelen en 19.1.f op te nemen dat bij het toepassen van genoemde artikelen rekening wordt gehouden met of een cliënt het wel of niet kan worden aangerekend, gezien diens beperking. c. Opmerkingen n.a.v. artikelsgewijze toelichting Algemene toelichting In de verordening worden in een aantal artikelen verplichtingen opgelegd aan cliënten t.a.v. hun verantwoordelijkheid en worden daaraan consequenties verbonden. B.v. het nakomen van afspraken of annuleren van een rit met Vervoer op Maat. Sommige cliënten (denk aan verstandelijke beperking, GGZ of beginnende dementie) kan het niet worden aangerekend wanneer zij op deze punten in gebreke blijven. SPA22 beveelt aan om in de toelichting op de artikelen 4.d, 14,2, en 19.1.f specifiek op te nemen dat bij het toepassen van genoemde artikelen rekening wordt gehouden met of een cliënt het wel of niet kan worden aangerekend, gezien diens beperking. Boodschappen- of klussendiensten In de (algemene) toelichting wordt gesteld dat algemeen gebruikelijke producten of diensten, zoals een boodschappen- of klussendienst een oplossing kunnen bieden. SPA22 beveelt de gemeente aan er zorg voor te dragen dat deze gebruikelijke producten of diensten (welzijnsvoorzieningen) in de deelgemeenten goed op orde zijn. Artikel 3, Compensatie belemmeringen, keukenaanpassingen Artikel 9, Woonvoorziening, keukenaanpassingen In de toelichting van artikel 3 moeten naast aanpassingen aan toilet, douche, slaapkamer en woonkamer ook keukenaanpassingen worden genoemd. Hetzelfde geldt voor artikel 9. Aanpassingen in de keuken bevorderen immers de zelfredzaamheid van mensen: zij kunnen zelf koken en zijn niet aangewezen op anderen. Dit is de kerngedachte achter het actieprogramma voor mensen met een beperking: zelfredzaam en actief. SPA22 beveelt de gemeente aan de keukenaanpassingen in de verordening op te nemen. Artikel 12, Vervoersvoorziening, parkeren De legeskosten voor het aanschaffen of verlengen van een Europese Gehandicaptenparkeertkaart bedragen in Rotterdam 88,70 respectievelijk 27,41. Gezien de scherpe keuzes die de gemeente Rotterdam moet maken, beveelt SPA22 aan dat de vergoeding voor aanschaf of verlenging van de Europese Gehandicaptenparkeerkaart in artikel 12, tweede lid, wordt geschrapt. 5

6 Artikel 14, Kosten vervoer Er zijn verscheidene signalen bij SPA22 terecht gekomen dat voor mensen met een beperking het vervoer van en naar de sportaccommodatie problematisch is. Zij worden te vroeg of te laat gebracht en gehaald en daardoor missen zij belangrijke delen van de wedstrijd of training. Hetzelfde geldt voor het halen of brengen naar lessen of, cursussen, b.v. op kunstzinnig of cultureel gebied. Wanneer een prioriteitsrit wordt geboekt, kost dit de gebruiker echter elke rit drie euro. Bij één keer trainen en één keer wedstrijd spelen in de week, komt dit voor een sporter op twaalf euro per week. Dit is voor veel mensen een (te) grote kostenpost. De kosten voor het vervoer van en naar de sportvoorziening kunnen gezien worden als aantoonbare meerkosten. SPA22 beveelt de gemeente daarom aan dat de meerkosten die prioriteitsritten voor sport, lessen of /cursussen met zich meebrengen, niet door de gemeente in rekening worden gebracht. Prioriteitsritten Het is overigens vreemd dat iemand een duurdere prioriteitsrit moet boeken, alleen om te zorgen dat iemand een sporttraining of wedstrijd niet mist, of te laat op een les is. Het zou veel beter zijn als het Vervoer op Maat juist bij dit soort ritten (en bij lessen of cursussen) garandeert dat iemand op tijd wordt gebracht en niet te vroeg wordt opgehaald. Artikel 19 In artikel 19, derde lid, staat een typefout: het woordje het kan verwijderd worden. Tot slot beveelt SPA22 aan dat de aanvraag voor een Individuele Voorziening ook bij de VraagWijzer (de spin in het web van de Wmo) moeten kunnen gebeuren. 2. Beleidsregels voorzieningen maatschappelijke ondersteuning Rotterdam 2010 Algemeen - voorbeelden De voorbeelden die worden gebruikt in de beleidsregels zijn erg normatief. Welke norm wordt gehanteerd? Mensen aan de balie beoordelen op grond van hun eigen norm (subjectief). Hierdoor zijn de mensen die een voorziening nodig hebben overgeleverd aan willekeur, hetgeen ook nu al blijkt uit de verschillen in bejegening en afhandeling van aanvragen. SPA22 beveelt de gemeente aan de mogelijkheden te onderzoeken om IV te lokaliseren bij de VraagWijzers, onder meer voor een laagdrempelige toegang. Artikel 1. 5, Informatie en gesprek Het is cruciaal dat de cliënt goed geïnformeerd wordt. Er moet op de juiste manier ondersteuning worden geboden, door een onafhankelijk orgaan, zoals Rijndam, Erasmus MC en MEE. Gedachte van het compensatiebeginsel is dat er al gesprekken worden gevoerd met de cliënten voorafgaand aan het indienen van een aanvraag en buiten Individuele Voorzieningen (IV) om, door bijvoorbeeld een ergotherapeut. 6

7 SPA22 adviseert ook de verslagen van de gesprekken door derden (b.v. Rijndam, Erasmus MC, MEE, eerstelijnszorg) toe te voegen aan de aanvraag van een voorziening bij IV, opdat er geen dubbelingen bij het gesprek met de IV adviseur plaatsvinden. Goede informatie en een juiste aanvraag leiden tot tijdbesparingen voor de gemeente. Daarnaast voorkomen goede voorlichting en een juiste aanvraag onnodige bezwaarprocedures. Vrijwilligerswerk SPA22 wijst de gemeente erop dat medewerkers van de VraagWijzers personen met een hulpvraag erop kunnen attenderen dat zij zich in de vorm van onbetaald werk ook nuttig kunnen maken. Artikel 3.5.3, Gebruikelijke zorg van inwonende kinderen voor de ouder SPA22 gaat er vanuit dat bij het bepalen van de gebruikelijke zorg die een inwonend kind kan geven aan een ouder, niet alleen naar de leeftijd wordt gekeken, maar ook een eventuele beperking van het kind zelf wordt meegewogen. Artikel 3.5.7, Dreigende overbelasting Bij punt wordt dreigende overbelasting van huisgenoten of mantelzorgers genoemd. Mantelzorg zou naar de mening van SPA22 (zie hiervoor eveneens de rapportage 1 over mantelzorg die in 2010 door SPA22 is uitgebracht) moeten worden geïndiceerd. Bij overbelasting moet professionele hulp in worden geschakeld. Analoog aan beschikkingen van het CIZ voor AWBZ zorg, adviseert SPA22 om in de beschikking op te nemen welke mantelzorg geleverd wordt, zodat bij (tijdelijk) wegvallen van de mantelzorg de Wmo beschikking direct recht geeft op vervangende hulp. Artikel 4.2.1, Belemmeringen in het voeren van een huishouding keukenaanpassingen, en Artikel 4.6, Woningaanpassing Het valt SPA22 op, dat ook in de beleidsregels wel wordt gesproken over de service tafeltje dekje, maar niet over keukenaanpassingen. SPA22 begrijpt dit niet, zeker gezien het feit dat het aanpassen van een keuken voor meer zelfredzaamheid zorgt. SPA22 zou verwachten dat de gemeente eerst zou proberen het koken mogelijk te maken en pas wanneer het voor de persoon in kwestie beter zou zijn om een dergelijke service te krijgen, deze te verschaffen. SPA22 adviseert de gemeente eerst te kijken of een keukenaanpassing mogelijk is en pas in tweede instantie in de service tafeltje dekje te voorzien. SPA22 beveelt aan dat bij punt en bij punt 4.6 het aanpassen van de keuken wordt opgenomen. Artikel 4.4, Woningaanpassing of verhuizen In dit artikel wordt ingegaan op factoren die meegewogen worden om te bepalen of iemand moet verhuizen dan wel een aanpassing krijgt. In artikel 4.4.a gaat het over in de persoon gelegen factoren, maar wordt uitgegaan van de belemmeringen die de persoon zelf heeft. SPA22 wijst erop dat sommige beperkingen, b.v. een verstandelijke of psychische beperking, kunnen leiden tot al dan niet regelmatig terugkerend, voor de buren ordeverstorend gedrag. Ook dit dient meegenomen te worden in de afweging. 1 SPA22 (2010), Mantelzorgers vragen niet (te) veel. Rapportage 2010: Mantelzorgers na invoering van de Wmo. 7

8 SPA22 beveelt daarom aan om in artikel 4.4.a specifiek gedrag als wegingsfactor mee te nemen, door dit aan te vullen met een tekst, bijvoorbeeld: Is er sprake van ordeverstorend of overlastgevend gedrag als gevolg van de beperking? Artikel 6.2, Compensatie belemmeringen met een vervoervoorziening Bij artikel 6.2, laatste gedachtestreepje van tweede blokje: toevoegen: verstandelijke beperking. Dit om het meer specifiek te maken n.a.v. artikel 13 lid 1 van de verordening. Artikel 6.4, Omvang compensatie In dit artikel worden gronden genoemd waarop extra kilometers CAV kunnen worden toegekend. Deelname aan sport, lessen of cursussen op cultureel of kunstzinnig gebied ontbreken hierbij, terwijl deze toch in belangrijke mate bijdragen aan zelfredzaamheid en participatie. Bij punt 6.4 beveelt SPA22 aan dat in de redenen om af te wijken van het gebruikelijke aantal kilometers per jaar ook sport en lessen op cultureel of kunstzinnig gebied worden opgenomen. Artikel 8.4.2, Vervoer door derden Met punt is SPA22 het niet eens. Een vergoeding voor vervoer door derden zou niet afgeschaft moeten worden. Dergelijk vervoer heeft een sociaal aspect, verbindt mensen met elkaar en met de buurt, en is laagdrempelig. Daarnaast helpt het mensen letterlijk uit huis te komen en voorkomt zo sociaal isolement. Alles in de geest van de Wmo. Het zou dus op zijn minst jammer zijn als deze vorm van onderlinge dienstverlening niet meer mogelijk zou zijn, omdat daar geen vergoeding meer tegenover staat. Tegelijk meent SPA22 dat het de gemeente meer zou kosten als mensen zich in plaats van door een derde, door Vervoer op Maat zouden laten vervoeren. Daarom pleit SPA22 voor behoud van de vergoeding van vervoer door derden. 3. Regeling maatschappelijke ondersteuning Rotterdam 2010 Vrijmaken van een aangepaste woning door verhuizing Wanneer een persoon in een situatie terechtkomt waarbij aanpassingen in de woning niet langer nodig zijn (doordat de persoon met een beperking er niet langer woont), stimuleert de gemeente dat de persoon deze woning verlaat, bijvoorbeeld door een ruimhartige verhuiskostenvergoeding. SPA22 beveelt aan dat in de regeling een artikel wordt opgenomen waarin geregeld wordt dat iemand die in een aangepaste woning woont en deze aanpassingen niet langer nodig heeft (doordat de huisgenoot met de beperking niet langer daar woont), een ruimhartige verhuiskostenvergoeding krijgt wanneer hij/zij uit deze woning verhuist. Artikel 4, Persoonsgebonden budget (Pgb) rolstoelvoorziening - inkoopkorting gemeente In Amsterdam kunnen personen die een Pgb ontvangen voor een rolstoelvoorziening, deze rolstoel met korting aanschaffen bij leveranciers waarmee de gemeente een contract heeft. De korting is dan gelijk aan de korting die de gemeente Amsterdam heeft bij die leveranciers. 8

9 SPA22 adviseert de gemeente, om voorin navolging van Amsterdam, er zorg voor te dragen dat personen die Pgb ontvangen voor een rolstoelvoorziening in aanmerking komen voor dezelfde korting die de gemeente ontvangt bij haar leveranciers. Die aankoop moet gebeuren bij de leveranciers waar de gemeente een contract mee heeft. Artikel 5.5, Persoonsgebonden budget en financiële tegemoetkoming vervoervoorziening - Gehandicaptenparkeerkaart SPA22 deed bij de toelichting op artikel 12 van de Verordening een aanbeveling de kosten voor aanschaf of verlenging van de Europese gehandicaptenparkeerkaart af te schaffen. SPA22 beveelt aan artikel 5, lid 1, onderdeel a te schrappen. Ten slotte SPA22 hoopt dat u haar aanbevelingen honoreert. Zij is graag bereid om haar advies toe te lichten in een gesprek. Met vriendelijke groet, C. Scheffer-van Schaik, T.C. Willemsen, voorzitter bestuur secretaris 9