7 Bezoek aan een akkerbouw-rundveebedrijf

Transcriptie

1 7 Bezoek aan een akkerbouw-rundveebedrijf 1 Op interview We zijn te gast op het bedrijf van de familie Schuppen. Het bedrijf ligt in Velm bij Sint-Truiden, in Haspengouw. Dit bedrijf heeft een echte historische achtergrond? Deze hoeve is een traditionele Haspengouwse vierkantshoeve die hoorde bij het kasteel van hiernaast. Mijn grootvader woonde op dat kasteel. De boerderij was verhuurd. Wij hebben de boerderij overgenomen in Hoe groot is je bedrijf en welke gewassen groeien op je akkers? Naast de 85 ha weiland bewerk ik 135 ha akkers. Ik heb hierop dit jaar 27 ha mais, 34 ha suikerbieten, 46 ha tarwe, 18 ha wintergerst en 5 ha cichorei gezet. Cichorei? Deze plant telen we op vraag van de suikerfabriek. Ze maakt daarvan dieetsuiker. Dit product is nog maar enkele jaren in productie in de suikerfabriek van Oreye. Heb je ook dieren? We hebben 650 stuks runderen van het ras BBB of Blanc Bleu Belge. Waar gaan je producten naartoe? Wat wordt ervan gemaakt? De mais is bestemd voor de runderen. Tarwe en gerst verkopen we aan de graanhandel die dit verder verkoopt aan maalderijen. De suikerbieten voer ik zelf naar de suikerfabriek van Tienen. Op de weiden laten we onze runderen grazen. Bovendien oogsten we hiervan ook gras dat we lichtjes drogen en dan luchtdicht verpakken. In de winter, als de koeien op stal staan, gebruiken we dit als voeder. Waarom heb je voor die teelten gekozen? Ik heb me gespecialiseerd in enkele teelten die op deze grond gedijen, die een goede opbrengst geven en die passen in mijn rundveebedrijf. De grond in deze streek is leem, wat de beste grond is die er bestaat voor akkerbouw: hij is vruchtbaar en gemakkelijk te bewerken, hij heeft een goede structuur en laat na een regenbui snel het water doorsijpelen. Alle teelten groeien op deze grond, en ik kies voor die teelten die de beste opbrengsten geven; bovendien zijn graan (tarwe, gerst) en suikerbieten zeer goed te combineren om de grond vruchtbaar en gezond te houden. Deze grond is ook erg geschikt voor fruitteelt, maar dat Leemgrond heeft veel kwaliteiten, o.a. een goede structuur, is een specialiteit op zich. Ik opteerde voor akkerbouw en d.w.z. dat het regenwater gemakkelijk kan insijpelen. De grond is veeteelt. ook erg vruchtbaar. Welke machines heb je zoal nodig om het jaar rond de akkers te kunnen bewerken? Op het bedrijf zijn 3 trekkers, ploegen, zaaimachines, cultivators, pikdorser, vaste mestspreider, wagens voor transport, ronde balenpers aanwezig. Dat is al een dure zaak, wellicht? Inderdaad! Voor het oogsten van bieten, mais en gras huur ik een gespecialiseerde firma, omdat die machines te duur zijn om aan te schaffen voor de beperkte tijd die ik ze nodig heb en de tijd ontbreekt om het allemaal zelf te doen. Hoe verzorg je de gewassen? Ik controleer de gezondheid van de gewassen heel geregeld. Ik heb een spuitmachine om mijn gewassen te beschermen tegen vijanden zoals schimmels en insecten als dat nodig Trekker met kar om het voeder naar de stallen te brengen. In de loods ligt het geperste stro. is. Het gebruik van deze producten wordt streng gecontroleerd door de overheid. Met welke bedoeling houd je het rundvee? Het rundvee is het hart van het bedrijf. 25 jaar geleden zijn we begonnen met 16 koeien, nu hebben we een veestapel van 650 stuks! Het is stamboekvee dat vlees levert van heel hoge kwaliteit. We hebben het kwaliteitslabel Meritus. Elk dier heeft een eigen identiteitskaart en een bekende afstamming. Geogenie 2 i-pack.indd :20:56

2 Hoe past de teelt van rundvee in je akkerbouwbedrijf? De mais is perfect voedsel voor de dieren en het stro van tarwe en gerst is de strooisellaag voor de koeienstallen; van de suikerbieten krijgen we van de fabriek de reststof terug, de zgn. pulp, wat prima voedsel is voor de koeien. Ze krijgen ook nog gras ( voordroog ) van onze weiden. De mest van de dieren wordt op de akkers gebracht en daar ondergewerkt. Waarom doe je dat? Is dat niet slecht voor het milieu? De stalmest wordt compost en die zorgt ervoor dat de grond vruchtbaar blijft. Bovendien zorgt deze humus ook voor een luchtige en kruimelige grond. De overheid legt ons vanuit milieuoverwegingen wel strikte beperkingen op (het zgn. mestactieplan): we mogen niet te veel mest op de akker brengen, want dan gaat het grondwater en oppervlaktewater stikstofrijk worden. Het aantal koeien op dit bedrijf is in evenwicht met de hoeveelheid grond die we bewerken. Op die manier is onze productiecirkel weide - akker - boerderij helemaal rond en in evenwicht. Heb je bijzondere aandacht voor het milieu? Na de oogst zaai ik groenbemesters, zoals gele mosterd. Na de winter wordt dit ondergewerkt. Dit zijn planten die veel organisch materiaal in de grond bijbrengen en de grond rijker, luchtiger en voedzamer maken. Hiermee spaar ik ook heel wat kunstmest uit. Welke specifieke zorgen vraagt het houden van rundvee zoal? Ik zal dit schetsen aan de hand van het leven van de koe. Een koe brengt elk jaar een kalf ter wereld. Dit kalf wordt geboren via een keizersnede. (Op dit bedrijf worden jaarlijks zo n 250 kalveren geboren!) De kalveren zijn zo breed gebouwd dat het bekken van de moeder te smal is voor een natuurlijke geboorte. Deze dikbilkoeien geven weinig melk te weinig om hun kalf goed te laten groeien en daarom houden we ook een tiental melkkoeien. De kalveren krijgen na enkele dagen deze gewone koemelk en ook nog poedermelk. Na enkele weken komt er ook al beetje bij beetje ander voeder (mais, gras ) bij. Ze worden ondertussen ook stilaan groter en verhuizen geregeld naar een andere stal. De runderen krijgen ook krachtvoeder, dat we aankopen. Daarin zitten extra voedingsstoffen zoals soja Als ze groter zijn, gaan ze in de zomer naar een wei aan de boerderij. Ze eten gras en we voederen ze ook nog bij. Rond Allerheiligen komen ze binnen. Ze staan in een potstal, d.w.z. dat de strolaag telkens wordt bijgevuld bovenop de mestlaag; op het einde van de winter wordt deze massa mest uit de stal verwijderd en gaat naar de akker. De stierkalveren kweken we op voor rundvlees of kalfsvlees. De beste koeien houden we zelf om mee verder te kweken en om onze veestapel te vervangen, te verbeteren en uit te breiden. De grotere koeien die drachtig zijn, gaan vanaf Pasen op een weide in Zoutleeuw (in Vochtig Haspengouw). Daar ligt prima weidegrond: natte en zware grond, vruchtbaar, prima voor gras, gelegen in de vallei van de Gete. Daar blijven ze de hele zomer staan. Om de twee dagen gaan we die veestapel daar controleren. Geogenie 2 i-pack.indd 33 Ingekuilde mais (kuil achteraan op de foto) ) en halfgedroogd gras (rollen). Het wordt luchtdicht bewaard om bederf tegen te gaan. Koe die recent een keizersnede onderging De kalfjes gaan naar een kalfjesbox en krijgen enkele dagen moedermelk. Dikbilrunderen van het Blanc Bleu Belge-ras, een soort die bekend is voor de hoge kwaliteit van het vlees. Ze overwinteren in een potstal :20:56

3 We selecteren ook via de vaders een steeds beter ras, we proberen de beste kenmerken van moeders en vaders te combineren, zodat we mooiere, sterkere, gezondere, beter bevleesde koeien krijgen. Werk je alleen op je bedrijf? Doe je een beroep op andere arbeidskrachten? Maar het BBB-ras is een ras dat heel veel zorgen vraagt. En omdat we zoveel dieren hebben, is er ook heel veel werk! Elke koe eet dagelijks zo n 25 kg voeder (mengeling mais - pulp en gras). Dat allemaal produceren, naar huis halen, opbergen, aan de koeien geven, de stallen proper houden vraagt heel wat mankracht. Dat kan niet zonder de hulp van familieleden: mijn echtgenote, mijn dochter en haar echtgenoot en mijn zoon zitten samen in het bedrijf. We baten het samen uit. Deze boerderij levert inkomsten op voor drie gezinnen. Doe je dit graag? Neem je zelf vakantie? Mijn werk is mijn hobby; dat is ook zo bij mijn kinderen. We hebben weinig behoefte aan vakantie. We zijn de hele dag actief in de open lucht, we zijn bezig met zorgen voor dieren... en we zijn onze eigen baas. Het werk op de boerderij levert niet dezelfde stress op zoals een job op kantoor of in een fabriek, hoewel we ook veel kopzorgen hebben, bijvoorbeeld met de stijgende prijzen van energie en grondstoffen. Moet je regelmatig bijscholen? Hier op de boerderij moet je tegelijk bioloog en boekhouder zijn, mecanicien en manager. Elk jaar verandert er zoveel dat we ons veel en vaak moeten bijscholen: techniek, nieuwe rassen, nieuwe hulpmiddelen alles evolueert razendsnel! En we moeten uiteraard bijblijven en niet achterop lopen! Bovendien zijn wetgeving en administratie hoe langer hoe ingewikkelder geworden. Mijn zoon en schoonzoon hebben allebei een diploma hoger onderwijs en brengen in dit bedrijf ook heel wat nieuwe kennis binnen. Maar we moeten vooral ook hard werken en we hebben veel gezond verstand nodig. Hoe zie jij je toekomst als landbouwer? Landbouwers moeten met heel veel factoren rekening houden: het weer, de kwaliteit van de grond, de wetgeving, de marktprijzen, de grondstoffenprijzen, de vorderingen van de wetenschap maar in deze streek komt er nog een extra probleem bij. Leemgrond, gecombineerd met de reuzengrote akkers op de lichtglooiende hellingen in deze streek, is erg erosiegevoelig; bij forse regenbuien spoelt niet alleen het water van de akkers weg, maar het neemt ook nog eens veel vruchtbare aarde mee. Die spoelt dan samen in de lagergelegen dorpskernen. Dat is zeer schadelijk voor iedereen: de boer verliest kostbare aarde en de burger krijgt de smurrie binnen op straat en in huis. Welke maatregelen worden daartegen genomen? De overheid heeft stroken grond onteigend om er permanent grasland van te maken. Daar wordt de kracht van het afstromende water afgeremd, zodat er veel minder grond wegspoelt en het water langzamer wegstroomt, waardoor het beter in de grond kan dringen. De staat probeert de boeren ook aan te zetten om minder te ploegen en de grond op een andere manier te bewerken; maar ik moet daarvoor een heel nieuw machinepark kopen en dat is er tot nu toe nog niet van gekomen. De gele mosterd, de groenbemester, wordt na de oogst gezaaid en blijft de hele winter op het land staan en zorgt ook voor een vermindering van de erosie op de akkers. Akkers domineren het landschap in Haspengouw. Op deze akkers staat wintertarwe (het moment van de foto is februari). De grasstrook op de voorgrond moet de kracht van het afstromende regenwater afremmen. Daardoor gaat men het wegspoelen van vruchtbare leem tegen. Geogenie 2 i-pack.indd :20:58

4 Als je zelf de omgeving van je boerderij zou mogen omschrijven in een reclamespot voor Vlaanderen Vakantieland, hoe zou je dat dan doen? Dit is een plek om echt actief te genieten en tot rust te komen. Elk seizoen wisselen de kleuren, er zijn zoveel tinten groen, achter elke hoek en langs elke landelijke weg ontdek je schoonheid. In de bloesemtijd is het hier een echte bloemen- en geurenpracht. Hier zijn veel wandel- en fietsroutes uitgestippeld. Neem je fiets of trek je wandelschoenen aan en ervaar zelf hoe je cornflakes en appels groeien! Maar laat geen blikjes of plastic achter, want dat ontsiert onze akkers, vervuilt de grachten en maakt ons landschap er niet mooier op! Fiets- en wandelroutes zijn uitgestippeld door het mooie en rustgevende landschap van Haspengouw. Rondslingerend afval, achtergelaten door wandelaars en fietsers Geogenie 2 i-pack.indd :20:59

5 2 Landbouwsteekkaart Lees het interview met de boer en doe een eigen onderzoekje! Stel een steekkaart op van dit bedrijf. 1 Waar ligt de boerderij? Je onderzoekt met behulp van je atlas: - de ligging van het bedrijf ten opzichte van de geografische streek en dichtstbijzijnde centrum of stad - het reliëf (hoogteligging, reliëfvorm) - de grondsoort - de kwaliteit van de grond (vruchtbaarheid en vochtigheid) - Zijn er in de buurt andere ruimtegebruikers die het voor de landbouwer niet gemakkelijk maken? Welke? 2 Wat wordt er op deze boerderij geproduceerd? Rangschik de verschillende gewassen in vier groepen en schrijf er telkens bij over welke gewassen het gaat. Bereken ook het percentage dat voor deze groep gewassen bestemd is. - plantaardige producten: - voedingsgewassen: TIP: om de juiste klassering te kunnen maken, raadpleeg je de begrippenlijst achteraan in het boek (p. 117). - voedergewassen: - grasland: - industriegewassen: - dierlijke producten: 3 Hoe wordt er geproduceerd? - Is dit een extensief of een intensief bedrijf? (Raadpleeg de begrippenlijst.) - Is dit een groot of een klein bedrijf? handenarbeid gemechaniseerd geautomatiseerd gespecialiseerd ecologisch bioteelt (meerdere mogelijkheden) TIP: de gemiddelde bedrijfsgrootte in Vlaanderen is 19 ha, in België 28 ha - Hoe gebeurt de milieuzorg op dit bedrijf? - Positieve milieueffecten: - Negatieve milieueffecten: 4 Voor wie wordt er geproduceerd: waar gaan de producten naartoe?

6 3 Een teeltdiagram Stel hieronder een teeltdiagram op van dit bedrijf. Kies voor de verschillende gewassen een gepaste kleur: grasland is groen, voedingsgewassen geel, voedergewassen bruin, industriegewassen paars. Kun je het gewas niet klasseren in een van deze groepen, dan noem je het andere en deze vakjes laat je wit. Legende... ha voedergewassen voedingsgewassen grasland industriegewassen Welk landbouwtype is dit? Maak je keuze uit: akkerbouw (intensieve) veeteelt runderteelt fruitteelt tuinbouw glastuinbouw tuinbouw in volle grond bosbouw sierteelt Hoe kun je dat uit het teeltdiagram afleiden? Is dat landbouwtype typisch voor die streek? Onderzoek dat met behulp van de landbouwkaarten in je atlas. Waarom daar? Welk verband heb je ontdekt tussen de grond (soort, kwaliteit, vochtigheid), de keuze van de gewassen en het landbouwtype? Met welke beperkingen moet deze landbouwer rekening houden?