Waterschap Groot Salland Begroting 2015 BEGROTING 2015 WATERSCHAP GROOT SALLAND

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Waterschap Groot Salland Begroting 2015 BEGROTING 2015 WATERSCHAP GROOT SALLAND"

Transcriptie

1 BEGROTING 2015

2

3 BEGROTING 2015 WATERSCHAP GROOT SALLAND INHOUDSOPGAVE 1. Algemene inleiding 1.1. Algemene inleiding 1.2. Vergelijking met FMP en met eerdere raming 2. Programmaplan 2.1. Programma 1 Watersysteembeheer 2.2. Programma 2 Waterkeringsbeheer 2.3. Programma 3 Zuiveringsbeheer 2.4. Programma 4 Maatschappij en Organisatie 2.5. Belastingopbrengsten en algemene opbrengsten 3. Financiële beschouwingen 3.1. Financiële uitgangspunten 3.2. Incidentele baten en lasten 3.3. Kostentoerekening 3.4. Rechtstreekse onttrekkingen aan bestemmingsreserves en voorzieningen 3.5. Waterschapsbelasting 3.6. Investeringen 3.7. Financiering 3.8. Weerstandsvermogen 3.9. Verbonden partijen 3.10 Bedrijfsvoering 3.11 EMU-saldo 4. Exploitatiebegroting 4.1. Begroting per programma 4.2. Begroting per kostendrager/taak 4.3. Begroting naar kosten- en opbrengstensoorten 3

4 4

5 Begroting voor het jaar Algemene inleiding 1.1. Algemene inleiding en ontwikkelingen Hierbij bieden wij u de begroting 2015 van waterschap Groot Salland aan ter vaststelling. Deze begroting wordt gelijk met de meerjarenbegroting voor de periode aangeboden. Begroting en meerjarenbegroting vormen samen het financiële kader voor uitoefening van de taken in het jaar 2015 en volgende jaren die verband houden met het watersysteembeheer en het zuiveringsbeheer. Het beleid van het waterschap wordt mede bepaald door externe en interne kaders. Het Bestuursakkoord Water (BAW) speelt in dit verband een belangrijke rol. In het BAW is afgesproken dat rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven maatregelen zullen treffen voor een doelmatiger waterbeheer. Deze doelmatigheidswinst is bedoeld om kostenstijgingen te beperken en de lokale lastenontwikkeling gematigd te houden. In de aanloop naar het BAW hebben de waterschappen onder meer al aangeboden om een bijdrage te leveren in het verminderen van het financieringstekort door de hele muskusratbestrijding te financieren en een deel van het HWBP te financieren. Het komt er op neer dat waterschappen meer moeten doen met minder geld. De financiële situatie in Nederland biedt geen ruimte voor extra financiële middelen, integendeel. Het is de plicht om als overheden mee te denken met de maatschappij en te bekijken hoe het waterschap een bijdrage kan leveren. Niet enkel aan droge voeten en schoon water, maar ook aan gezonde overheidsfinanciën. Een tussenevaluatie (mei 2014) van het Bestuursakkoord Water geeft weer dat Nederland op koers ligt en dat de afspraken en mijlpalen worden gerealiseerd. Het hiervoor genoemde BAW is één van de vijf onderdelen die vallen onder het Hoofdlijnenakkoord tussen rijk en decentrale overheden over decentralisatie. Dit Hoofdlijnenakkoord bevat naast afspraken over bestuur, financiën en het verminderen van regeldruk, richtinggevende kaders voor vijf terreinen van decentralisatie, waaronder water. Hiernaast zijn er de volgende kaders: het Waterbeheerplan , Waterbeheer 21 e eeuw, Europese Kaderrichtlijn Water, Ruimte voor de Rivier, Veiligheid Nederland in Kaart, Inrichting Landelijk Gebied, plannen voor het gebied Rijn-Oost en diverse door het bestuur van Groot Salland vastgestelde beleidsdocumenten. In de begroting die nu ter besluitvorming voor ligt is gebaseerd op een zelfstandig Groot Salland in zijn huidige vorm. Er is niet vooruit gelopen op mogelijke uitkomsten van het fusieonderzoek en de besluitvorming daarover. Voor wat betreft de ontwikkelingen op de aangegeven interne en externe kaders wordt verwezen naar de meerjarenbegroting. In de meerjarenbegroting wordt per programma op alle bestuurlijk relevante aspecten ingegaan. De begroting is onderverdeeld in twee delen: a. Het programmaplan met bijbehorende financiële beschouwing (zie hfst 2 en 3) b. De exploitatiebegroting naar programma s, naar kostendragers en naar kosten- en opbrengstensoorten (zie hfst 4) 5

6 Sinds 2009 heeft Groot Salland een programmabegroting. Dit is een gevolg van de invoering van de nieuwe Waterschapswet per 1 januari Een programma is in die wet als volgt gedefinieerd: Een samenhangend geheel van activiteiten op basis waarvan het algemeen bestuur het beleid van het waterschap vaststelt. Een programma dient de volgende informatie te bevatten: inhoud van het programma; - de doelstellingen, in het bijzonder de beoogde effecten; - de wijze waarop er naar gestreefd zal worden die effecten te bereiken; - de netto kosten. De inhoud van de programma s heeft met name een beleidsmatig karakter. Het betreft hier de beleidsdoelstellingen op het hoogste niveau. In het verleden heeft het algemeen bestuur gekozen voor de volgende 4 programma s: - Watersysteembeheer - Waterkeringsbeheer - Zuiveringsbeheer - Maatschappij en Organisatie Voor elk van de vier programmaplannen in deze begroting is een aantal specifieke maatregelen voor het jaar 2015 geformuleerd die van bestuurlijk belang zijn. Het is de bedoeling om binnen de planning en control cyclus gedurende het jaar uw bestuur te informeren over de stand van zaken met betrekking tot deze maatregelen en daarnaast over het verwachte verloop van de netto kosten per programma. 6

7 1.2 Vergelijking met Financieel Meerjaren Perspectief en met eerdere raming Vorig jaar werd een toename van de kosten verwacht. In de vorige meerjarenbegroting over de periode werden de totale kosten te dekken uit heffing of reserves voor het jaar 2015 geraamd op In deze begroting komt de raming voor 2015 uit op ; in totaal dus hoger ofwel 0,7%. In het Financieel Meerjaren Perspectief dat op 26 juni 2014 in de vergadering van het algemeen bestuur is besproken werd voor de 4 programma s begroot, de begroting voor 2015 komt thans uit op het totaal bedrag van (inclusief onvoorzien); een verschil van ca. 0,7%. De verschillen per kostendrager ten opzichte van de vorige raming van 2013 zien er als volgt uit: FMP 2015 Begroting 2015 Verschil Bedragen in Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer Totaal De toename van kosten worden onder meer verklaard door het feit dat solidariteitsbijdrage HWBP telkens in mei moet worden betaald i.p.v. in september en dat betekent een toename van de kapitaallasten en verder door het feit dat de raming voor personeelskosten thans hoger is dan in het FMP. Overigens konden ook enige budgetten naar beneden worden bijgesteld Begrote netto kosten per taak ,9% 64,1% Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer 7

8 2. Programmaplan 2.1. Programma 1 Watersysteembeheer Beschrijving en aanpak De klimaatverandering leidt tot belangrijke opgaven in het watersysteembeheer. De zorg voor voldoende water (niet te veel en niet te weinig) en water van goede kwaliteit zal in het programma Watersysteembeer in 2015 veel activiteiten vragen. Uiteenlopende knelpunten en belangen vragen om goede analyses, transparante bestuurlijke afwegingen, tijdige besluitvorming en oplossingsgerichte uitvoeringstrajecten. Belangrijke nationale en internationale kaders voor het watersysteembeheer zijn onder meer: de KRW (Europese Kaderrichtlijn Water), het Klimaatakkoord, het Waterbeheer 21 e eeuw (WB21), het Bestuursakkoord Water (BAW) en het Deltaprogramma met de Deltabeslissingen. Daarnaast worden de kaders bepaald door het reeds vastgestelde beleid in voorgaande jaren van Groot Salland. De watersysteemopgave wordt steeds meer in samenhang met andere opgaven in de leefomgeving beschouwd en aangepakt. Kenmerkende aspecten voor watersysteembeheer in 2015 zijn onder meer: - Meer accent op een duurzame zoetwatervoorziening in het gebied. - Opzetten toetsingssystematiek voor de klimaatbestendigheid van het watersysteem van Groot Salland. - Invullen van de optimale rol en positie in het thema Klimaat Actieve Stad. - Inzicht verkrijgen in risico gestuurd onderhoud. - Optimaliseren van het werkproces Beheer en Onderhoud (B&O) en ook van Vergunningverlening en toezicht. - Voorbereiding aanleg gemaal Streukelerzijl. - Voortgaan met de overdracht van het bestaand stedelijk water. - Voortgaan met de grote uitvoeringsprogramma s (Ruimte om te leven met water). Maatregelen specifiek in 2015 programma Watersysteembeheer 1. Zoetwatervoorziening Oost Nederland (ZON) Uitvoeringsplan opstellen voor de periode Opstellen uitvoeringsprogramma ZON en afstemmen met andere programma s (Rotlmw). Vastgesteld plan van aanpak zoetwatervoorziening. 8

9 2. Programma Ruimte om te leven met water Realisatie en planvorming projecten -Realiseren 9 heringerichte Waterlichamen -Planvoorbereiding 7 projecten ter uitvoering in de periode In totaliteit 18 heringerichte waterlichamen eind van het jaar. 3. Programma Ruimte voor de Vecht Beoogd effect: Samenwerken in de gebiedsontwikkeling voor de Vecht. -Uitvoeren inrichtingsmaatregelen, KRW, beheersafspraken winterbed. -Kennisvermeerdering op grond van onderzoeksactiviteiten (natuurlijk peilbeheer, hoogwatervoorspelmodel, zwemwater, monitoring hydrologie en ecologie) -Vaststellen nieuw uitvoeringsprogramma Goed waterbeheer en onderhoud van de Vecht, met goede hydrologische en ecologische kenmerken (half-natuurlijke laagland rivier). 4. Evaluatie en herijking B&O visie Uitvoeren evaluatie van de B&O visie. -Financiële en maatschappelijk analyse van de consequenties van de implementatie. -Uitgangspunten van de visie toetsen aan de beoogde effecten. -Een herijkte visie laten vaststellen Doelmatig en effectief beheer en onderhoud 5. Pilots risicogestuurd onderhoud (RGO) Verzamelen praktijkervaringen risicogestuurd onderhoud in de periode t/m pilots op verschillende grondsoorten uitvoeren (Grote Grift (veen weide), Nieuwleusen (vlak zand), Lieder- en Molenbroekpolder (klei), benedenloop Soestwetering (hellend zand). -Monitoren van de voortgang, 1x /jaar bestuurlijke rapportage. -Zoveel mogelijk de voorjaarsronde van het onderhoud overslaan. Toename van de waterkwaliteit, betere ecologische omstandigheden en besparing op de onderhoudskosten. 9

10 6. Sturing en beheersing B&O proces Optimaliseren werkproces B&O -Consequenties kennen van een aantal (bestuurlijke) ambitieniveaus Voor onderhoud- en beheer van de assets, voor de benodigde inzet van medewerkers en het machinepark. -Afwegingsmodel toepassen om eenduidige keuzes te kunnen maken voor een efficiënt onderhoud en beheer. Optimaal ingerichte werkorganisatie en een efficiënter assetbeheer. 7. Klimaat Actieve Stad (KAS) Ontplooien activiteiten Klimaat Actieve Stad -Positie bepalen en eigen rol ontwikkelen. -Aanpak ontwikkelen voor adaptatie en mitigatie. bijdragen aan water- en ketenbeheer voor gunstiger klimaatomstandigheden in stedelijk gebied. -Bijdragen in Unieverband programma KAS en actieve samenwerking. met partners in de regio. -Bijdragen aan congres TEDx (innovatie). Activiteitenplan met heldere rol. Waterschap is nationaal en regionaal gerespecteerde partner. 8. Overname beheer en onderhoud bestaand stedelijk gebied Voortgaan realisatie overname van het beheer en onderhoud van het bestaand stedelijk water. -Met de gemeente Zwolle en Zwartewaterland de overname van het beheer en onderhoud gaan afronden. In de loop van 2016 is al het bestaand stedelijk water in beheer en onderhoud bij het waterschap. 9. Toetsing watersysteem Maatregel: Uitvoeren toetsing watersysteem op klimaateffecten -Uitvoeren van het plan van aanpak toetsing -Kennisdelen en afstemming in Rijn-Oostverband Inzicht in klimaatbestendigheid van het watersysteem op grond van meest actuele klimaatscenario s. 10. Voorbereiding aanleg gemaal Streukelerzijl Voortgaan planvorming en uitvoering afkoppeltracé en aanleg gemaal -Deel watergang nog graven. 10

11 -Verwerven gronden op basis van onteigening uiterlijk medio 2016 beschikbaar (provincie). Of zoveel eerder bij uitplaatsing van bedrijf. -Afronden planvorming afkoppeltracé en van het nieuwe aanvoer- en afvoergemaal. Starten uitvoering in Voldoen aan de normen voor wateroverlast en wateraanvoer in het gebied. 11.Vergunningverlening en toezicht Proces vergunningverlening en toezicht lean uitvoeren en systematisch verbeteren. -Proces van registratie en verzending van vergunningen zoveel mogelijk digitaal uitvoeren. -Toezicht watervergunningen uitvoeren conform risicoanalyse. -De algemene regels van de nieuwe Keur toepassen. -Interne advisering verbeteren. -Kortere doorlooptijden vergunningverlening. Van 8 weken (90% van de gevallen) streven naar 4 weken (75% van de gevallen). -Risicovolle werken in het watersysteem worden conform de vergunning of de melding uitgevoerd. -Meer aanvragen via melding afhandelen. Netto kosten programma Watersysteembeheer % naar de taak Watersysteembeheer 11

12 2.2. Programma 2 Waterkeringsbeheer Beschrijving en aanpak Het waterschap zorgt ervoor dat inwoners in het beheergebied van Groot Salland veilig kunnen leven met water. Overstromingen, en daarmee de kans op levensbedreigende situaties en economische schade, wil het waterschap voorkomen. Het programma Waterkeringsbeheer bevat activiteiten en ambities die dat bewerkstelligen. Daarbij raakt het waterkeringsbeheer steeds meer verweven met andere opgaven in de ruimtelijke omgeving. Het Rijk en de provincies hebben normen gesteld waaraan waterkeringen moeten voldoen. Het thema waterveiligheid is geen statisch thema maar is daarentegen ook komende jaar sterk in ontwikkeling. Er is sprake van nieuwe inzichten in toetsmethodieken, nieuwe inzichten in klimaataspecten, gewijzigde veiligheidsfilosofie en de bijbehorende risicobenadering (kans x gevolg). Nadat op Prinsjesdag in september 2014 het Deltaprogramma met de Deltabeslissingen aan de 2 e Kamer is aangeboden, volgt een periode van nader uitwerken van verkenningen en van planvorming. Karakteristiek voor Groot Salland is de grote opgave in het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) en de complexe veiligheidsopgave in de IJssel-Vecht Delta. Kenmerkende aspecten voor waterkeringsbeheer in 2015 zijn onder meer: - Voortgaan met de gestarte koploperprojecten in het programma HWBP. - De regionale keringen op orde brengen. - Professionaliseren van de zorg voor het veiligheidsniveau van de assets (keringen en kunstwerken). - Voorbereiden en inzicht vergroten in de nieuwe veiligheidsnormen per Ontwikkelen van overstromingsbeelden in het werkgebied. - Bijdragen aan de nadere uitwerking van de voorkeursstrategieën in het Deltaprogramma, en het concept meerlaagsveiligheid gaan ontwikkelen. - Een transparant afwegingsproces voor versterkingsmaatregelen en beheersmaatregelen bij het beheren en onderhouden van de assets. - Afronden van de werkzaamheden Ruimte voor de Rivier bij Deventer en voortgaan met het project bij Zwolle. - Vergunningverlening en toezicht verder optimaliseren. - Verminderen besmettingsdruk muskusratten. 12

13 Maatregelen specifiek in 2015 programma waterkeringsbeheer 1. HWBP Maatregel: Uitvoeren programmaonderdelen HWBP -Verkennen voorkeursvariant koploperproject Zwolle en Genemuiden- Hasselt. -Starten verkenning project Mastenbroek-IJssel -Uitvoeren twee onderzoeksprojecten POV Piping. -Uitvoering nadere veiligheidsanalyse bij beoogde HWBP-projecten. -Actualiseren en prioriteren programmainhoud HWBP. Voldoen aan veiligheidsnormering. 2. Versterkingsprogramma regionale keringen In 2015 wordt voor het project Buitenpolders Kampereiland de planuitwerkingsfase doorlopen. Voor de projecten Sallandse Weteringen en Koekoek wordt de verkenningsfase vervolgd. Daarnaast worden in 2015 protocollen uitgewerkt voor (tijdelijke) beheermaatregelen en wordt de dijkverbetering Goot en Veneriete (deelproject Kampereiland) in 2015 gerealiseerd. -Opstellen projectplan buitenpolders Kampereiland en voorbereiden realisatiefase. -Verkennen voorkeursrichting projecten Sallandse Weteringen en Koekoek. -Opstellen protocollen voor (tijdelijke) beheermaatregelen. -Realisatie dijkverbetering Goot en Veneriete (deelproject Kampereiland) -Verbetering kering bij Hessum conform veiligheidsnorm. In 2015 zijn de regionale waterkeringen voldoende veilig, dat wil zeggen dat het overstromingsrisico aantoonbaar beheersbaar is met een pakket van verbetermaatregelen en (tijdelijke) beheermaatregelen. In 2018 zijn alle noodzakelijke verbeteringsprojecten uitgevoerd. 3. Voorbereiding op nieuwe normering Uitvoerbaarheidstoets en proeftoetsingen uitvoeren. -In beeld brengen van de financiële en ruimtelijke effecten van de nieuwe normering. -Commentaar formuleren op concept normering. Haalbare en uitvoerbare nieuwe normen in de wetgeving m.i.v Doorontwikkeling regionale bestuurlijke samenwerking Deltaprogramma Bestuurlijke samenwerking voor uitwerking deltaprogramma. 13

14 - Actief deelnemen aan de regionale samenwerking IJssel Vecht Delta. - Bijdragen aan relevante waterveiligheidsagenda. - Realiseren maatschappelijk optimale oplossingen in waterveiligheidsprojecten. Beïnvloeden van beleids- en planvorming van het Rijk en de provincie. 5. Ontwikkelen overstromingsbeelden Overdragen taak opstellen en beheren berekeningen van provincie naar waterschap. -Actualiseren bestaande overstromingsberekeningen. -Plan van aanpak maken voor het opstellen en beheren van overstromingsberekeningen. Goede voorbereiding en positie in crisisbeheersing bij dreigende overstromingen. 6. Ontwikkelen Zorgplicht Voorbereiden van het concept Zorgplicht. -Uitwerken van de benodigde activiteiten om zorgplicht invulling te kunnen geven. -Programma Zorgplicht opzetten en invulling geven. -Bijdragen leveren aan landelijke overlegverbanden. De basis op orde hebben voor toepassen zorgplicht om in 2017 te kunnen voldoen aan het toezicht van de inspectie ILT (Inspectie Leefomgeving en Transport). 7. Uitvoering Ruimte voor de rivier Ruimte voor de Rivier project in Deventer opleveren en doorgaan met het project in Zwolle. -In Deventer wordt de Ossenwaard als laatste geul vergraven en er wordt gewerkt aan de verbetering van de landschappelijke inpassing van het Worpfront (oa. met de schipbrug). -In Zwolle wordt de dijk geconsolideerd en worden nieuwe geulen gegraven en wordt de zandwinput aangevuld. Voldoen aan vastgesteld waterstandsdalingen bij extreem hoog water. 8. Muskusrattenbestrijding Inhaalslag realiseren om de populatie terug te brengen. -Effectieve bedrijfsvoering met voldoende velduren en het plaatsen van 14

15 voldoende vangmiddelen. -Effectieve samenwerking in het gebied Drenthe-Overijssel. Inhaalactie gerealiseerd en toegroeien naar een beheersbare situatie van 0,35 vangsten per/km. 9. Vergunningverlening en toezicht Proces vergunningverlening en toezicht lean uitvoeren en systematisch verbeteren. - Proces van registratie en verzending van vergunningen zoveel mogelijk digitaal uitvoeren. - Toezicht watervergunningen uitvoeren conform risicoanalyse. - De algemene regels van de nieuwe Keur toepassen. - Interne advisering verbeteren. - Kortere doorlooptijden vergunningverlening. Van 8 weken (90% van de gevallen) streven naar 4 weken (75% van de gevallen). - Risicovolle werkzaamheden in het waterkeringsbeheer worden conform de vergunning of de melding uitgevoerd. - Meer aanvragen zo mogelijk via melding af laten doen. Netto kosten programma Waterkeringsbeheer % naar de taak Watersysteembeheer 15

16 2.3. Programma 3 Zuiveringsbeheer Beschrijving en aanpak Het zuiveringsbeheer omvat het beheer en onderhoud van werken voor transport en behandeling van afvalwater en de verwerking van zuiveringsslib. Deze werken vormen samen met de door gemeenten beheerde riolering het afvalwatersysteem. In intensieve samenwerking tussen waterschap en gemeente wordt op een efficiënte wijze invulling gegeven aan de afvalwaterketendoelen: het bevorderen van de volksgezondheid, het voorkomen van wateroverlast in het stedelijk gebied en het reduceren van de emissies van de afvalwaterketen. Het waterschap streeft naar een doeltreffende en duurzame inrichting van het beheer en onderhoud van de onderdelen in de afvalwaterketen. Daarbij zoekt het naar een maatschappelijk optimum voor lozen, inzamelen, transporteren en zuiveren van afvalwater. Belangrijkste aspecten: In nauwe samenwerking met de gemeenten beleid ontwikkelen en uitvoeren voor een duurzaam en toekomstbestendig afvalwaterketenbeheer. Hieronder valt onder meer het beheersen van de lozingen die vanuit het gemeentelijk rioolstelsel op het transport- en zuiveringssysteem van het waterschap of op het oppervlaktewater plaatsvinden. Het transporteren van afvalwater uit het gemeentelijk rioolstelsel vanaf het overnamepunt via transportleidingen naar de rioolwaterzuiveringsinstallaties. Het zuiveren van het aangevoerde afvalwater in rioolwaterzuiveringsinstallaties. De veilige productie van biogas uit slibgisting. Het verwerken en afzetten van zuiveringsslib, dat als restproduct bij de zuivering ontstaat. Het laten verwerken van afvalwater afkomstig uit het beheersgebied door andere beheerders van rioolwaterzuiveringsinstallaties. Het adviseren bij vergunningverlening en handhaving (ook onder programma 1). De maatschappelijke trends en relevante beleidslijnen voor het zuiveringsbeheer zijn beschreven in de Meerjarenbegroting Maatregelen specifiek in 2015 programma Zuiveringsbeheer 1. Integraal zuiveringsplan (IZP) Eind 2014 wordt het IZP behandeld in het waterschapsbestuur. De uitkomsten van het IZP moeten worden vertaald naar gevolgen voor het Financieel Meerjaren Perspectief en Meerjarenbegroting , de begroting 2016, naar concrete opdrachten voor planvorming en projecten en naar maatregelen voor beheer en onderhoud. - Doorwerken uitkomsten IZP naar Financieel Meerjaren Perspectief en Meerjarenbegroting en Begroting Doorwerken IZP naar concrete opdrachten planvorming/projecten en maatregelen voor beheer en onderhoud. Geïmplementeerd IZP dat sturend is voor de programmering binnen zuiveringsbeheer. 16

17 2. Optimaliseren management fysieke infrastructuur Om toekomstige ontwikkelingen het hoofd te kunnen bieden wordt een plan gemaakt voor verdere optimalisatie van het managen van de fysieke infrastructuur over hun gehele levensduur op grond van afwegingen tussen kosten, risico's en prestaties. - Opstellen visie op risico-gestuurd beheer en onderhoud - Opstellen overzicht geschikte instrumenten voor risico-gestuurd beheer en onderhoud - Opstellen implementatiescenario s en keuze implementatiewijze. - Opstellen implementatieplan. Gedragen implementatieplan dat sturend is voor het proces van optimalisatie van het management van de fysieke assets. 3. Optimaliseren slibbewerking rwzi Zwolle Om de slibbewerking verder te optimaliseren is in 2014 besloten om aanvullende maatregelen te realiseren op de RWZI Zwolle met als doel fosfaat en extra energie te winnen en minder ontwaterd slib af te voeren naar onze eindverwerker. Deze maatregelen dienen verder te worden uitgewerkt. - Voorbereiden maatregelen voorbehandeling slib op de RWZI Zwolle. - Voorbereiden maatregelen fosfaatterugwinning RWZI Zwolle. Besluitvorming over technische maatregelen voor voorbehandeling van slib en fosfaatterugwinning op de RWZI Zwolle. 4. RIVUS (Gezamenlijk Afvalwaterbeheer West-Overijssel) Om te voldoen aan de doelstellingen uit de RIVUS ambitieverklaring dient het waterschap kennis, menskracht en geld beschikbaar te stellen aan RI- VUS voor de uitvoering van het uitvoeringsprogramma en het opstellen van een nieuw uitvoeringsprogramma voor Adequate bijdrage aan het afronden uitvoeringprogramma Adequate bijdrage aan het opstellen programma Afgesproken bijdrage geleverd. 5. GRIP op medicijnen Geneesmiddelen in oppervlaktewater vormen een bedreiging voor het leven in water. Op lange termijn kunnen deze stoffen ook een bedreiging voor de volksgezondheid worden, en dit wordt een toenemend probleem als gevolg van de vergrijzing en toenemend medicijngebruik. Over de totaalaanpak zal de politieke discussie gevoerd moeten worden, met als uiteindelijke gevolg bijvoorbeeld (inter)nationale afspraken en wetgeving. Lokale en regionale onderzoeken kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van deze totaalaanpak. Passend in de in haar visie op de afvalwaterketen verwoorde voorkeur voor brongerichte emissiereductie, wil WGS onderzoeken onder welke voorwaarden individuele medicijngebruikers bereid zijn hun lozingsgedrag te 17

18 veranderen. Uitvoeren project GRIP. Dit is een project in Deventer met regionale en landelijke partners gericht op het voorkomen van lozen van medicijnresten in het riool door de consument. Kennisvergroting emissiereductie medicijnen aan de bron door beïnvloeding gedrag individuele lozers. 6. Energie-efficiency plan (EEP) In het kader van de MeerJarenAfspraak heeft het waterschap een plan opgesteld om de afgesproken verbetering van de energy-efficiency van de zuiveringstechnische werken te realiseren. Dit plan heeft een looptijd van Uitvoeren van de voor 2015 geplande maatregelen uit het EEP Verhoging energie-efficiency. Netto kosten programma Zuiveringsbeheer % naar de taak Zuiveringsbeheer 18

19 2.4. Programma 4 Maatschappij en organisatie Beschrijving en aanpak Het programma Maatschappij en Organisatie richt zich vooral op de ondersteunende werkprocessen met het doel om de bestuurlijke en ambtelijke activiteiten en hun onderlinge wisselwerking, optimaal te laten functioneren. Het programma Maatschappij en Organisatie omvat een reeks van activiteiten, zoals: ondersteuning en advisering van het bestuur en de directie, relatiemanagement en relatiebeheer, externe en interne communicatie, juridische aangelegenheden, de planning- en control-cyclus, financieel beleid en beheer, de crisisbeheersing, organisatieontwikkeling, HRM beleid en het strategisch formatiebeheer, arbozorg, inkoop, automatisering, informatiebeleid en -beheer en elektronische dienstverlening. De kerntaken van het waterschap zijn in de programma's watersysteembeheer, waterkeringsbeheer en zuiveringsbeheer uitgewerkt. Kenmerkend voor 2015 is dat er op 18 maart waterschapsverkiezingen gehouden worden en dat naar aanleiding daarvan een nieuw algemeen en dagelijks bestuur gevormd wordt. Het nieuwe bestuur zal binnen de nationale en internationale beleidskaders zijn agenda gaan bepalen. Het zal de bestaande beleidslijnen van het waterschap handhaven c.q. gaan wijzigen op grond van zijn eigen politieke ambitieniveau en inzicht. Naar verwachting zal het bestuur in een nieuw bestuursprogramma voor de komende vier jaar op hoofdlijnen de bestuurlijke ambities en prioriteiten vaststellen. Het zal zijn bestuursstijl omtrent hoofd- en bijzaken ontwikkelen en zijn strategische en tactische bestuurskracht vorm willen gaan geven. Bij de voorbereiding en totstandkoming van besluiten en uitvoeringstrajecten wil het, in samenspraak met partners, in staat zijn om een goede afweging te kunnen maken tussen alle relevante belangen en maatschappelijke consequenties in beeld hebben. De wateropgave in het stedelijk en het landelijk gebied is als gevolg van de klimaatverandering uitermate complex en toont samenhang met onder meer ruimtelijke ordening, de landbouw, stedelijke ontwikkeling, de economische ontwikkeling en met ecologie. Er zal samengewerkt worden met veel partners in netwerkverbanden. Effectief bestuurlijk en ambtelijk relatiemanagement en een geschikte communicatiewijze en communicatieboodschap, brengt verbinding met deze partners en met belanghebbenden. In ODO-verband (Oostelijk Dijkgraven Overleg) zal de bestuurlijke samenwerking tussen de Rijn-Oostwaterschappen verder geïntensiveerd worden en dat zal leiden tot meer gezamenlijke uitgangspunten en ambities. Het Waterbeheerplan is daar een goed voorbeeld van. De P&C- cylus, de informatievoorziening en de opzet van de management- en bestuursrapportages wordt optimaal ingericht op de behoefte die er is in de besluitvormende bestuurlijke en ambtelijke gremia van de organisatie. De meerjarige lastenontwikkeling wordt nader beschouwd in relatie tot het huidige afschrijvingsbeleid dat gehanteerd wordt. De ontwikkeling van de crisisbeheersing en het goed voorbereid zijn op calamiteiten, van welke aard dan ook, krijgt continu aandacht en leidt tot een steeds doeltreffender werkwijze in situaties van calamiteiten. In 2013 zijn de werkprocessen bij Groot Salland opnieuw geordend en is de organisatie gereorganiseerd. De organisatieontwikkeling is de komende jaren geënt op de trajecten Sober en Slim en Samen naar Beter. Doel is om de volgende aspecten te versterken: doelmatige organisatie, 19

20 versterken sturing, vergroten externe oriëntatie en bevorderen van resultaatgerichtheid. Inspanningen zijn gericht op het volgen van de ontwikkelingen en op het verbeteren van de werkprocessen. Ook nemen de eisen die vanuit de Rijksoverheid gesteld worden aan bedrijfszekerheid met betrekking tot informatieveiligheid bij HRM, ICT en Facilitaire zaken verder toe. In 2015 wordt de gestarte samenwerking Shared Services tussen Rijn-Oostwaterschappen (incl waterschap Zuiderzeeland) verder geïmplementeerd. Waterkracht richt zich met name op specifieke bedrijfsvoeringsaspecten, met de aandachtsvelden: Inkoop, HRM, ICT en Zuiveren. Bij zuiveren gaat het vooral om ondersteunende elementen voor het primair proces zoals bijvoorbeeld: onderhoud, innovatie en kennismanagement en informatievoorziening. Het doel is om winst te boeken op de 3 K s: kwetsbaarheid, kwaliteit en kostenbesparing. Maatregelen specifiek 2015 programma Maatschappij en Organisatie 1. Waterschapsverkiezingen 2015 Realiseren waterschapsverkiezingen op 18 maart Bestuurlijk juridisch voorbereiden van de verkiezingen -Communicatie voorbereiden en uitvoeren Rechtmatige verkiezingen 2015 voor waterschap Groot Salland. 2. Nieuw waterschapsbestuur Installatie nieuw algemeen en dagelijks bestuur -Uitgangspunten van bestuur formuleren in een Bestuursakkoord. -Beleidsprioriteiten en ambities formuleren in een Bestuursprogramma Eventueel bijstellen van de inrichting van de bestuursprocessen. -Uitvoeren inwerkprogramma voor bestuursleden. - Vaststellen uitgangspunten communicatiebeleid Rechtmatig geïnstalleerd bestuur en het bestuur in staat stellen om te besturen. 3. Waterkracht Implementeren shared services voor ICT, HRM, Inkoop en Zuiveren. Informeren over voortgang aan de hand van dashboard. Verbeteren 3K s. Verminderen kwetsbaarheid van inzet, verbeteren van de kwaliteit van de prestatie en het bereiken van kostenbesparingen. 20

21 4. Organisatieontwikkeling Optimaliseren van het functioneren van de organisatie. -Informeren organisatieontwikkeling nav sober en slim. -Uitgangspunten en kaders van bedrijfsvoeringsonderwerpen vaststellen (vastgoed-/assetbeheer, kwaliteitsborging, strategisch personeelsbeheer, dienstverleningsnormen, relatiemanagement) Een efficiënte en resultaatgerichte organisatie. 5. P&C-cyclus Optimaliseren Planning en Control documenten Aanpassen van de formats (meerjaren)begroting en jaarstukken van het waterschap Groot Salland. Verbeterd inzicht in samenhang beleid en operationele productie en verbeterde sturing en eindverantwoording. 6. Bestuurlijke informatievoorziening Invoeren en verbeteren van bestuursrapportages (BERAPS) Uitvoeren AB besluit om tussentijds bestuurlijke rapportages van het DB aan het AB op te stellen. Verbeterde tussentijdse informatievoorziening aan het algemeen bestuur. 7. Verkennen afschrijvingsbeleid Verkennen noodzaak om uitgangspunten huidig afschrijvingsbeleid te herijken. -Uitgangspunten huidig afschrijvingsbeleid vergelijken met financiële en technische consequenties van varianten. -De consequenties in het FMP tonen van eventuele wijzigingen in het activeringsbeleid. -Formuleren verbetervoorstel uitgangspunten afschrijvingsbeleid of formuleren voorstel tot handhaven huidige situatie. -Inzicht in consequenties van gewijzigde uitgangspunten bij het afschrijvingsbeleid in het FMP Besluitvorming om voortaan eventueel gewijzigde uitgangspunten in het afschrijvingsbeleid te hanteren. 8. Informatiebeveiliging Investeren in informatieveiligheid op basis van BIP (bedrijfsinformatieplan) 21

22 -Informatiebeveiliging deel uit laten maken van de P&C-cyclus. -Voor ICT, Facilitair en HRM, de veiligheidsmaatregelen baseren op risico-analyses, en daarna vaststellen en uitvoeren. Integraal afwegingsproces met een veiliger informatiebeheer in de organisatie. 9. Huisvesting hoofdkantoor Besluitvorming huisvesting van het hoofdkantoor Keuzemogelijkheden in beeld hebben en keuzebesluit voorbereiden. Duidelijkheid over de toekomstige huisvesting en inrichting van het waterschapskantoor 10. Crisisbeheersing Professionalisering en kwaliteitsverbetering van de crisisorganisatie. -Vaststellen calamiteitenplan Informeren over calamiteitenevaluaties -Opstellen continuïteitsplan. Verhogen van de bedrijfszekerheid van kritische bedrijfsprocessen als gevolg van stroomuitval en uitval van computersystemen. Crisisbestendige organisatie. Netto kosten programma Maatschappij en Organisatie Hiervan wordt aan de taak Watersysteembeheer toegerekend en aan de taak Zuiveringsbeheer. 22

23 2.5. Belastingopbrengsten Watersysteemheffing: Opbrengst watersysteemheffing Bestaande uit: opbrengst ingezetenen opbrengst gebouwd opbrengst ongebouwd opbrengst natuur Grondslag voor de watersysteemheffing; Ingezetenen Gebouwd woz waarde. Ongebouwd binnendijks, buitendijks en hectare natuur. Verontreinigingsheffing voor de directe lozingen van ve s Kwijtschelding en oninbaar geraamd: Zuiveringsbeheer: Opbrengst zuiveringsheffing Grondslag voor de zuiveringsheffing; Ve s bedrijven Ve s forfaitair Totaal ve s. Kwijtschelding en oninbaar geraamd:

24 3. Financiële beschouwing De paragrafen die in dit onderdeel van de begroting zijn opgenomen, kunnen als een toelichting op het programmaplan worden beschouwd en geven gezamenlijk inzicht in de financiële positie van het waterschap. De paragrafen bevatten, naast de context van het beleid, de beleidsuitgangspunten en hoofdlijnen van het beleid ten aanzien van beheersmatige aspecten en de waterschapsbelastingen. 3.1 Financiële uitgangspunten Voor de begroting 2015 zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: - Voor eigen vermogen en vreemd vermogen is gerekend met 3% (omslagrente). - Voor het aantrekken van kortlopende leningen is 1,0% gehanteerd. - De laatst vastgestelde CAO loopt tot 1 januari 2014; in de begroting 2015 is gerekend met een salariskostenstijging van 1,0% in 2014 (over de loonkosten van medio 2014) en voor 2015 met 2,0%. - De lasten van voormalig personeel en bestuurders komen ten laste van de daartoe gecreëerde voorzieningen. - Bij het begroten van bedragen voor goederen en diensten is rekening gehouden met de jaarcijfers over 2013 en met informatie over de eerste helft van 2014 (berap), als ook materiele ontwikkelingen in de periode tot aan 1 september 2014 (berap). - Er is begroot op het prijspeil Het beleid inzake waardering en afschrijving van activa is door het bestuur in september 2011 vastgesteld. De termijnen zoals benoemd in dit stuk zijn leidend voor het ramen van kapitaallasten; met dien verstande dat afwijkende termijnen worden gehanteerd wanneer hier gezien de verwachte economische levensduur van een actief aanleiding toe is. - Voor de basis van de verwachte opbrengsten uit heffing is uitgegaan van de laatst bekende gegevens. Dit is de prognose van de aanslagoplegging (eenheden) zoals door GBLT beschikbaar gesteld over de periode t/m augustus In de begroting is rekening gehouden met de financiële consequenties die voortvloeien uit bestuursbesluiten tot en met september 2014 (algemeen bestuur) respectievelijk medio oktober 2014 (dagelijks bestuur) Incidentele baten en lasten De begroting 2015 heeft onder het programma Watersysteembeheer aan incidentele lasten. Deze kosten zullen worden gemaakt omdat het gewenst is gelijktijdig met de uitvoering van de Kaderrichtlijn waterprojecten en het risicogestuurd onderhoud het groot onderhoud aan kunstwerken uit te voeren. 24

25 3.3. Kostentoerekening In artikel 4.2, lid 4 van het Waterschapsbesluit, is opgenomen dat de kostentoerekening plaats vindt op basis van objectieve, bedrijfseconomische criteria. Daarnaast is in artikel 4.15 opgenomen welke kostendragers in de verslaggeving opgenomen worden. Dit betekent dat de toerekening van programma's naar de kostendragers watersysteembeheer en zuiveringsbeheer plaatsvindt. Hoofdlijn is dat kosten die een directe relatie met een programma hebben ook rechtstreeks onder dit programma worden geraamd en geregistreerd. De programma's watersysteembeheer, waterkeringsbeheer en zuiveringsbeheer vallen direct onder de taken/kostendragers. Toerekening van de kosten van het programma maatschappij en organisatie vindt plaats naar rato van de netto kosten van de programma's watersysteembeheer en waterkeringsbeheer enerzijds en zuiveringsbeheer anderzijds Rechtstreekse onttrekkingen aan bestemmingsreserves en voorzieningen Onttrekkingen aan bestemmingsreserves: In samenhangt met de overdracht van de balgstuw Ramspol per 1 juli 2014 zal bij de jaarstukken 2014 worden voorgesteld om de bestemmingsreserves van de Vecht op te heffen. Er zijn zodoende in 2015 geen dotaties of onttrekkingen voorzien aan deze bestemmingsreserves. Onttrekking aan voorzieningen: - Voormalig bestuur Voormalig personeel Ten laste van deze voorzieningen komen alle lasten betreffende wachtgelduitkeringen en pensioenuitkeringen aan voormalige bestuursleden en voormalig personeel. De stand van de reserves en voorzieningen is als volgt: Verwachte standen voorzieningen (2015) Voorzieningen Voormalig bestuur Voormalig personeel De berekende rente over de stand van de voorzieningen wordt conform voorgaande jaren bij de besluitvorming over de jaarstukken toegevoegd aan de voorziening Waterschapsbelastingen Sinds de invoering van de Waterschapswet per 1 januari 2009 bestaat het belastingstelsel uit de watersysteemheffing ten behoeve van het watersysteem inclusief veiligheid (waterkering), de zuiveringsheffing ten behoeve van kosten die zijn verbonden aan het zuiveren van afvalwater en de verontreinigingsheffing voor directe lozingen op oppervlaktewater in beheer van het waterschap. Volgens de door het bestuur vastgestelde kostentoedeling in september 2013 worden de kosten binnen de taak watersysteembeheer voor 2014 en verder als volgt aan de onderscheiden categorieën toegerekend. 35,0% aan de ingezetenen 25

26 15,5% aan ongebouwd niet-zijnde natuurterreinen 0,1% aan natuurterreinen 49,4% aan gebouwd Ingezetenen met een inkomen op of onder het bijstandsniveau kunnen voor gehele of gedeeltelijke kwijtschelding in aanmerking komen. Kwijtschelding kan alleen worden aangevraagd voor zuiveringsheffing en ingezetenenomslag. Tussen GBLT en de inliggende gemeenten bestaat een samenwerkingsovereenkomst voor wat betreft het aanvragen van kwijtschelding. In de meerjarenbegroting wordt ingegaan op de uitgangspunten rond de mate van kostendekkendheid, de inzet van reserves voor tariefegalisatie en de verwachte ontwikkeling van tarieven in de begrotingsperiode. Bedragen en aantallen worden toegelicht in paragraaf Investeringen In 2015 zal circa 20,1 mln. bruto geïnvesteerd worden in nieuwe projecten. Dit bedrag is indicatief. Het gaat om projecten die nog niet concreet zijn uitgewerkt, nog niet bestuurlijk zijn goedgekeurd en waarvan nog geen exacte planning bestaat. De exploitatielasten zullen eerst na het begrotingsjaar 2015 een aanvang nemen. De specificatie van de investeringsprojecten waarvoor ruimte in de begroting wenselijk wordt geacht, behoort tot de uitvoeringsinformatie van de begroting. Met betrekking tot lopende projecten waarvoor het bestuur reeds goedkeuring heeft verleend in het verleden zal bruto ongeveer 19,8 mln. worden geïnvesteerd in het begrotingsjaar. Vanuit de exploitatie wordt 5,4 mln geactiveerd (m.b.t. nieuwe en lopende projecten). Dit bedrag bestaat voor 4,4 mln uit personeelslasten en 1 mln uit bouwrente welke toegerekend worden aan de investeringen. Deze 5,4 mln zit al in de hiervoor genoemde bedragen voor nieuwe en lopende projecten Financiering Voor het beleid wordt verwezen naar de Verordening financieel beleid en beheer (artikel 11), de nota Treasurybeleid van het dagelijks bestuur uit 2002 en de betreffende paragraaf in de Meerjarenbegroting. Rentevisie Algemeen De rentevisie speelt een beperkte rol spelen binnen de twee kaders van de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido): de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. Deze beide normen vormen samen een mechaniek om tot een adequate spreiding van leningen te komen, los van renteontwikkelingen. Binnen deze normen zijn de onderstaande (markt)ontwikkelingen echter wel relevant voor het waterschap. Markt In lijn met de actuele ontwikkelingen bewegen de forecasts van de banken en het niveau van de forward curve neerwaarts. Ook de voorspellingen voor de lange rente liggen op zeer lage niveaus. Voor middellange looptijden bestaat de kans om de rente op extreem lage niveaus vast te leggen (< 1%). Opslagen voor financiering dalen nog steeds; ook voor lange looptijden. Binnen deze ontwikkelingen is het voor het waterschap waardevol om te onderzoeken of en welke mogelijkheden bestaan voor herfinanciering van bestaande (duurdere) leningen. Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet wordt berekend als een percentage van het begrotingstotaal. Het begrotingstotaal houdt in het totaal van de bruto-lasten (de som van de kostensoorten minus geac- 26

27 tiveerde lasten) volgens de begroting per 1 januari van het desbetreffende jaar. Over de renterisico s van de vlottende schulden is in de Wet Fido bepaald dat in een kwartaal de gemiddelde netto vlottende schuld per kwartaal van een waterschap de kasgeldlimiet niet mag overschrijden. Het percentage voor de kasgeldlimiet is in de Wet Fido voor de waterschappen vastgesteld op 23% van het begrotingstotaal. Bij een bruto-begrotingstotaal van 67,570 mln. bedraagt de kasgeldlimiet 15,541 mln. Het rekening-courant krediet bij de Nederlandse Waterschapsbank N.V. (NWB) kent een limiet van 25 mln. In lijn met het treasurybeleid wordt in 2015 nagestreefd maximaal gebruik te maken van de ruimte die de kasgeldlimiet biedt voor financiering met kort geld. Dit betekent dat in 2015 wordt voldaan aan de kasgeldlimiet. Renterisico Met de renterisiconorm wordt een kader gesteld voor de spreiding van de looptijden van lang lopende leningen. Het doel hiervan is te komen tot een spreiding van fluctuaties in de renterisico s over langlopende leningen. Dit doel wordt bereikt door een limiet te stellen aan dat deel van de vaste schuld waarover het rentepercentage in een bepaald jaar moet worden aangepast aan de kapitaalmarkttarieven. Bedoelde aanpassingen van rentepercentages doen zich voor bij herfinanciering en renteherziening. Herfinanciering houdt in dat een vervangende lening wordt aangetrokken om aan de aflossingsverplichtingen van een bestaande lening te voldoen. Renteherziening doet zich voor wanneer de geldgever het rentepercentages van een lening gedurende de looptijd herziet. In de uitvoeringsregeling Wet Fido is de renterisiconorm bepaald op 30%. Concreet stelt de renterisiconorm dat per jaar maximaal een bedrag gelijk aan 30% van de bruto-lasten (de som van de kostensoorten minus geactiveerde lasten) in aanmerking mag komen voor herfinanciering en/of renteherziening. Bij een bruto-begrotingstotaal van 67,570 mln. bedraagt de kasgeldlimiet 20,271 mln. Binnen de Wet Fido is een bindend kader vastgesteld om bij een overschrijding van de renterisiconorm maatregelen te treffen. Er is gebleken dat in 2015, 2016 en 2017 niet wordt voldaan aan de renterisiconorm; de omvang van de herfinanciering overtreft in deze jaren de renterisiconorm. In 2015 wordt als maatregel een gedeelte van de leningportefeuille geherstructureerd, waarbij de herfinanciering in de jaren 2015, 2016 en 2017 onder de renterisiconorm wordt gebracht. Dit leidt in 2015 eenmalig tot een overschrijding van de renterisiconorm. Gegeven de huidige historisch lage rentestand en de stabiele vooruitzichten voor 2015 kan deze herstructurering tegen lage rentes plaats vinden. De rente in de eurozone wordt naar verwachting niet voor 2016 verhoogd; de rente gaat omhoog zodra sprake is van een duidelijke economische groei. Liquiditeit De inkomende en uitgaande geldstromen van het waterschap lopen niet synchroon. De uitgaven zijn min of meer evenredig over het jaar verdeeld, terwijl de opbrengsten pieken en dalen kennen. Het treasurybeleid is er op gericht om een zo gunstig mogelijk renteresultaat te behalen en maximaal gebruik te maken van de ruimte die de kasgeldlimiet biedt voor financiering met kort geld. Financieringsbehoefte In het kader van herfinanciering moeten in 2015 vervangende leningen worden aangetrokken om aan de aflossingsverplichtingen van de bestaande leningen te voldoen. Deze herfinanciering heeft een omvang van 22,0 mln. Op basis van de liquiditeitspositie, de lopende projecten en de voorgenomen investeringen zoals opgenomen in de begroting 2015 wordt in 2015 de vaste schuld ook uitgebreid met een aantal nieuw leningen. 27

28 3.8. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen geeft aan hoe robuust de financiële positie van het waterschap is in relatie tot de verwachte omvang van de gelopen risico`s. Op basis van landelijk gehanteerde normen wordt ernaar gestreefd om de beschikbare reserves (algemene reserve) ten minste even hoog te laten zijn als de verwachte uitkomst van het gewogen risicoprofiel. Dit is van belang om wanneer zich risico`s voordoen, de kosten (incidenteel) te kunnen dekken en daarmee de tariefontwikkeling in de hand te houden. Met een risico wordt hier een kans bedoeld op gevaar voor schade of verlies door interne of externe omstandigheden. Het gaat dan om risico's waarvoor geen maatregelen in de zin van verzekeringen of voorzieningen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. Op basis van maatregel 4.8 (risicoprofiel waterschap) heeft gedeeltelijke herijking van het risicoprofiel plaatsgevonden. Daarbij is afgewogen in hoeverre het HWBP van invloed kan zijn om de vermogenspositie van het waterschap. De analyse toont aan dat er op korte termijn geen aanleiding bestaat om substantiële risico`s inzake het HWBP te verwachten. Daar komt bij dat wanneer zich in de toekomst eventuele risico`s voordoen de kosten geactiveerd zullen worden en daarmee over meerdere jaren worden verdeeld. Daarmee worden de gevolgen voor het tarief al geëgaliseerd. Voor Ruimte voor de Rivier is wel een risico in het profiel opgenomen, omdat bij oplevering van dit project het eigendom aan derden wordt overgedragen. Daarmee zou een geactiveerd tekort (theoretisch) vrijvallen en voor incidentele lasten zorgen. De bovenstaande redenering beschouwend worden er geen materiele ontwikkelingen ten opzichte van het huidige risicoprofiel verwacht in de meerjarenbegroting De gewenste omvang van de algemene reserve voor de taak watersysteem beheer blijft zodoende 3,5 mln. en voor de taak zuiveringsbeheer is dit 1,5 mln. De feitelijk verwachte stand van de algemene reserves staat in onderstaande tabel. Stand van reserves Algemene reserve watersysteembeheer Algemene reserve zuiveringsbeheer* * Conform verwachting berap Geconcludeerd wordt dat wanneer de prognose zoals opgenomen in de tweede bestuursrapportage wordt gerealiseerd, ons waterschap op een weerstandsvermogen zal hebben waarmee het aan de norm voldoet Verbonden partijen Met verbonden partijen worden rechtspersonen bedoeld waarin het waterschap een bestuurlijk en/of financieel belang heeft. Deze paragraaf is om twee redenen van belang voor het algemeen bestuur. In de eerste plaats zijn er verbonden partijen die beleid uitvoeren dat het waterschap in principe ook zelf kan doen. Het waterschap blijft de uiteindelijke verantwoordelijkheid houden voor het realiseren van de beoogde doelstellingen. Het is niet altijd makkelijk, vooral niet als de overige verbonden partijen veel groter zijn. De eigen inbreng in dergelijke verbanden is dan soms moeilijk te realiseren. Op de tweede plaats zijn er kosten gemoeid met de deelname en zijn er financiële risico s die het waterschap met de deelname kan lopen. 28

29 GBLT GBLT is het gemeenschappelijk belastingkantoor dat de heffing en invordering verzorgt van de belastingen van zes waterschappen en vier gemeenten. GBLT is een zogenaamd openbaar lichaam. Dat betekent dat het een zelfstandig overheidsorgaan is, met een eigen bestuur, een eigen ambtelijk apparaat en ook een eigen begroting. Het bestuur van GBLT stelt zijn eigen begroting vast. De kosten van GBLT komen echter ten laste van de deelnemende waterschappen en gemeenten volgens een overeengekomen verdeelsleutel die inzichtelijk en transparant is. Hiervoor worden de kosten verdeeld over de verschillende producten die de dienstverlening van GBLT kent. Het komt er op neer dat Groot Salland voor 8,3% bij draagt in het totaal. In uw vergadering van mei heeft u ingestemd met de ontwerpbegroting van GBLT. De kosten zijn overeenkomstig opgenomen in de onderhavige begroting. Volledigheid en juistheid bij heffing en invordering is van grote importantie voor de deelnemers binnen GBLT. In dat licht moet ook het initiatief van GBLT worden aangemerkt om te komen tot het aantoonbaar duidelijk maken welke controles er worden uitgevoerd om die volledigheid en juistheid van de gegevens te borgen. Bij dit initiatief, dat is gestart in 2014, zijn de deelnemers betrokken. Laboratorium In uw vergadering van september heeft u besloten geen zienswijze in te dienen ten aanzien van de begroting 2015 van Aqualysis. De kostenontwikkeling voor de eenheden begeeft zich daarmee binnen acceptabele marges. De omvang van de benodigde dienstverlening door Aqualysis is ten behoeve van de onderhavige begroting herijkt. De totale omvang van de dienstverlening ligt lager dan in het FMP voorzien. Op begrotingsbasis wordt een consumptie verwacht van ca punten in Ter dekking van de gevolgen van de garantieregeling (75% vaste kosten) is een budget van ca euro begroot. Er worden geen materiele risico`s voor WGS verwacht in relatie tot (het handelen van) de gemeenschappelijk regeling Aqualysis. De strekking van de gemeenschappelijke regeling is immers dat deelnemers zich hebben verplicht tot gedwongen winkelneming. In geval van uittreding zal de desbetreffende deelnemer de lasten (ook voor risico`s) dekken. Tot nog toe zijn er geen signalen ontvangen dat Aqualysis de kaders van de begroting zou overschrijden. Deze worden ook niet verwacht. Het Waterschapshuis Het Waterschapshuis is de regie- en uitvoeringsorganisatie voor 24 waterschappen op het gebied van Informatie en Communicatie Technologie. Het Waterschapshuis heeft als doel het bevorderen van samenwerking op het gebied van ICT tussen de waterschappen en andere overheden die actief zijn in de natte sector. Onder begeleiding van Het Waterschapshuis spannen de waterschappen zich gezamenlijk in om de kwaliteit van de digitale dienstverlening naar burgers en bedrijven te verbeteren. Daarnaast is het streven gericht op kostenbesparing op alle ICT uitgaven. Deze samenwerking vindt plaats op basis van een gemeenschappelijke regeling. In uw vergadering van april 2014 heeft u na een aanscherping - ingestemd met de door het dagelijks bestuur voorgestelde zienswijze t.a.v. de programmabegroting T.a.v. de hierin gemaakte opmerking over een verkeerde indeling van enkele programma s, is toegezegd deze te betrekken in de aanpassing van de begrotingsstructuur voor HWH 2.0. De opmerking over de toepassing van de verrekening van enkele onderdelen van de begroting volgens de 45/55 regel van de Unie van Waterschappen heeft er toe geleid, dat voor het onderdeel Bestuur en Organisatie in het kader van HWH 2.0 voor omvang en verdeling een 29

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR Aandachtsveldhouder B.J. Bussink Vergadering : 14 maart 2017 Agendapunt : 10. Bijlagen : Bestuursrapportage 2016-3 Onderwerp : Bestuursrapportage 2016-3 Informatie bij

Nadere informatie

Bijlage I: Kostentoerekening 2012

Bijlage I: Kostentoerekening 2012 Bijlage I: Kostentoerekening 2012 In artikel 4.2 lid 4 van het Waterschapsbesluit, is opgenomen dat de kostentoerekening plaats vindt op basis van objectieve, bedrijfseconomische criteria. De totale begroting

Nadere informatie

TARIEVENNOTA november 2018

TARIEVENNOTA november 2018 TARIEVENNOTA 2019 7 november 2018 INHOUD 1 Inleiding...4 2 Algemeen...4 2.1 Tarief Watersysteem...5 2.2 Tarief Zuiveren... 6 2.3 Tarief verontreinigingsheffing... 7 2.4 Toelichting op de Tarievennota

Nadere informatie

Artikel 1. Definities

Artikel 1. Definities Verordening 212 Het algemeen bestuur van de ISD Bollenstreek besluit, gelet op artikel 212 van de Gemeentewet, vast te stellen: Verordening op de uitgangspunten voor het financieel beleid, alsmede voor

Nadere informatie

Voorstel aan algemeen bestuur

Voorstel aan algemeen bestuur Voorstel aan algemeen bestuur Van: Werkgroep Financiële zaken D.d.: 17 februari 2011 Betreft: Uitgangspunten, Meerjarenraming(en) en Begroting(en) 1. Voorstel De algemeen besturen wordt gevraagd in te

Nadere informatie

Exclusief kwijtschelding/ oninbaar. Watersysteem Zuiveren

Exclusief kwijtschelding/ oninbaar. Watersysteem Zuiveren TARIEVENNOTA 2017 1. Inleiding Het Beleidsjaarplan 2017 naar programma s sluit met een totaal aan lasten van 74.797.100. Aan baten is een bedrag geraamd van 15.344.400. Het saldo bedraagt derhalve 59.452.700.

Nadere informatie

Waterschap Groot Salland Begroting 2014 BEGROTING 2014 WATERSCHAP GROOT SALLAND

Waterschap Groot Salland Begroting 2014 BEGROTING 2014 WATERSCHAP GROOT SALLAND BEGROTING 2014 BEGROTING 2014 WATERSCHAP GROOT SALLAND INHOUDSOPGAVE 1. Algemene inleiding 1.1. Algemene inleiding 1.2. Vergelijking met FMP en met eerdere raming 2. Programmaplan 2.1. Programma 1 Watersysteembeheer

Nadere informatie

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR Aandachtsveldhouder ir. G.W. Broens Vergadering : 5 november 2013 Agendapunt : 9. Bijlagen : 1. Begroting 2014 2. Tarieven 2014 3. Te betalen bedragen per gezin en bedrijf

Nadere informatie

2e wijziging programmabegroting

2e wijziging programmabegroting 2e wijziging programmabegroting 2014 Datum : 4 augustus 2014 Versie : 1.0 Datum: 4 augustus 2014 Versie: 1.0 Registratienummer: 2014021298 Inhoudsopgave 1 Inhoud wijziging programmabegroting... 3 2 Begrotingswijziging

Nadere informatie

Beheerbegroting. Versie: D&H 29 Oktober Inclusief verplichte bijlagen en overige uitvoeringsinformatie

Beheerbegroting. Versie: D&H 29 Oktober Inclusief verplichte bijlagen en overige uitvoeringsinformatie Beheerbegroting 2014 Versie: D&H 29 Oktober 2013 Inclusief verplichte bijlagen en overige uitvoeringsinformatie 1 INHOUDSOPGAVE 1 Algemeen... 3 2 Uitvoeringsinformatie met betrekking tot de begroting...

Nadere informatie

Dit heeft in april 2011 geleid tot het ondertekenen door de genoemde koepelorganisaties en het Rijk van het BAW.

Dit heeft in april 2011 geleid tot het ondertekenen door de genoemde koepelorganisaties en het Rijk van het BAW. Notitie over de bijdragen van Vechtstromen aan het Bestuursakkoord Water en de samenwerkingopgave in de regio s Wateropgave De komende jaren komen er grote wateropgaven op de samenleving af die vragen

Nadere informatie

algemeen bestuur (financiële producten) Beraadslagen en besluiten Nee

algemeen bestuur (financiële producten) Beraadslagen en besluiten Nee Voorstel voor algemeen bestuur Vergaderdatum 2 januari 2014 Onderwerp Programmabegroting 2014-2017 Agendapunt 20 Portefeuillehouder/Aandachtsveldhouder Opsteller/indiener Fusieopdracht 8 (financiële producten)

Nadere informatie

Algemeen Bestuur. De commissie heeft geadviseerd het voorstel door te geleiden voor besluitvorming in het Algemeen Bestuur

Algemeen Bestuur. De commissie heeft geadviseerd het voorstel door te geleiden voor besluitvorming in het Algemeen Bestuur Algemeen Bestuur Onderwerp: Jaarstukken 2014 Portefeuillehouder: B. de Jong Vertrouwelijk: nee Vergaderdatum: 8 juli 2015 Afdeling: MO Medewerker: A Peek Dossiernummer: 927419 versie 7 Behandeld in Datum

Nadere informatie

Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2

Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2 Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2 Normenkader, toets van de begroting aan de formele eisen Inhoudsopgave 1 Normenkader 2 1.1 Besluit Begroting en Verantwoording 2 1.2 Verordening

Nadere informatie

Waterschap Vallei en Veluwe Meerjarenperspectief

Waterschap Vallei en Veluwe Meerjarenperspectief Waterschap Vallei en Veluwe Meerjarenperspectief 2012-2017 Datum 13 oktober 2011 Opgemaakt door Werkgroep Financiën Afdeling Staf en Financiële en Economische Zaken Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 2 Uitgangspunten

Nadere informatie

Tariefbepaling waterschapsbelasting

Tariefbepaling waterschapsbelasting Tariefbepaling waterschapsbelasting Aanleiding In de bestuurlijke commissie Financiën en Bestuurlijke Zaken op 18 april 2017 is het voorstel Duurzaam financieel beleid aan de orde geweest. Gevraagd is

Nadere informatie

Onderwerp: Vaststellen Watertakenplan DAL-W en verordening op de afvoer van hemelwater en grondwater in gemeente Delfzijl

Onderwerp: Vaststellen Watertakenplan DAL-W en verordening op de afvoer van hemelwater en grondwater in gemeente Delfzijl Vergadering gemeenteraad d.d. 21 december 2017 Agenda nummer 8 Portefeuillehouder: wethouder de heer IJ.J. Rijzebol Onderwerp: Vaststellen Watertakenplan DAL-W 2 2018-2022 en verordening op de afvoer van

Nadere informatie

Waterschap. Vallei en Veluwe. Meerjarenperspectief

Waterschap. Vallei en Veluwe. Meerjarenperspectief Waterschap Vallei en Veluwe Meerjarenperspectief 212-217 Datum 13 oktober 211 Opgemaakt door Werkgroep Financiën Afdeling Staf en Financiële en Economische Zaken Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 2 Uitgangspunten

Nadere informatie

ALGEMENE VERGADERING. Relevante kaders Waterschapswet Waterschapsbesluit. Lelystad, 7 mei 2013. het college van Dijkgraaf en Heemraden,

ALGEMENE VERGADERING. Relevante kaders Waterschapswet Waterschapsbesluit. Lelystad, 7 mei 2013. het college van Dijkgraaf en Heemraden, VERGADERDATUM SECTOR/AFDELING 28 mei 2013 SMO / Financiën STUKDATUM NAAM STELLER 16 april 2013 B.C. Donker ALGEMENE VERGADERING AGENDAPUNT ONDERWERP 6b Jaarverslag en jaarrekening 2012 PROGRAMMA Bedrijfsvoering

Nadere informatie

PARAGRAAF 3 FINANCIERING

PARAGRAAF 3 FINANCIERING PARAGRAAF 3 FINANCIERING In deze paragraaf beschrijven we de plannen en acties op het gebied van liquiditeitsbeheer, de financiële posities en de hieraan verbonden risico s voor de jaren 2019 tot en met

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING

PROGRAMMABEGROTING PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 Paragraaf 4 : Financiering Inleiding In de paragraaf Financiering wordt de financieringsfunctie van de gemeente Leiderdorp uiteengezet voor de jaren 2016-2019. De uiteenzetting

Nadere informatie

NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG

NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG Opgesteld door: G.Z-H In opdracht van: Recreatieschap Voorne-Putten-Rozenburg Postbus 341 3100 AH Schiedam Tel.: 010-2981010 Fax: 010-2981020

Nadere informatie

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING Officiële uitgave van de gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant Nr. 155 21 februari 2018 Financiële verordening Veiligheidsregio Midden- en

Nadere informatie

Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo

Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo Hoofdstuk I Artikel 1 Hoofdstuk II Artikel 2 Artikel 3 Artikel 3 Artikel 4 Artikel 5 Artikel 6 Artikel 7 Hoofdstuk III Artikel 8 Artikel

Nadere informatie

Financiële verordening VRU

Financiële verordening VRU Financiële verordening VRU Versie 2018-1 Vastgesteld door het algemeen bestuur d.d. 19 februari 2018. Het algemeen bestuur van de Veiligheidsregio Utrecht, gelet op: - artikel 212 van de Gemeentewet, -

Nadere informatie

FINANCIËLE VERORDENING RECREATIESCHAP DOBBEPLAS

FINANCIËLE VERORDENING RECREATIESCHAP DOBBEPLAS FINANCIËLE VERORDENING RECREATIESCHAP DOBBEPLAS Het Algemeen Bestuur van het recreatieschap Dobbeplas; Gezien het voorstel van het Dagelijks Bestuur van 13 oktober 2014; Gelet op het bepaalde in de artikelen

Nadere informatie

II. De Nota risicomanagement Delfland vast te stellen met onder meer de volgende bepalingen:

II. De Nota risicomanagement Delfland vast te stellen met onder meer de volgende bepalingen: agendapunt B.05 1046082 Aan Verenigde Vergadering ONTWERP NOTA RISICOMANAGEMENT DELFLAND Gevraagd besluit Verenigde Vergadering 05-06-2014 I. De Nota risico's en weerstandsvermogen Delfland, vastgesteld

Nadere informatie

BEGROTING 2014. Paragraaf Financiering

BEGROTING 2014. Paragraaf Financiering BEGROTING 2014 Paragraaf Financiering Ambtelijke programmamanager Afdelingshoofd Bedrijfsvoering Inleiding In de BBV 2004 (Besluit Beheer en Verantwoording Provincies en gemeenten) is een paragraaf financiering

Nadere informatie

Voorstel voor de Raad

Voorstel voor de Raad Voorstel voor de Raad Datum raadsvergadering : 26 november 2015 Agendapuntnummer : XV, punt 5 Besluitnummer : 1952 Portefeuillehouder : Wethouder Jan van 't Zand Aan de gemeenteraad Onderwerp: Watertakenplan

Nadere informatie

Financiële verordening 2015 gemeente Zeewolde, evenals de regels voor de inrichting van de financiële organisatie

Financiële verordening 2015 gemeente Zeewolde, evenals de regels voor de inrichting van de financiële organisatie CVDR Officiële uitgave van Zeewolde. Nr. CVDR351242_1 21 november 2017 Financiële verordening 2015 gemeente Zeewolde, evenals de regels voor de inrichting van de financiële organisatie De raad van de gemeente

Nadere informatie

Sector: PF Nr.: De raad van de gemeente Hengelo; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van, nr ;

Sector: PF Nr.: De raad van de gemeente Hengelo; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van, nr ; Sector: PF Nr.: 1021247 De raad van de gemeente Hengelo; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van, nr 1021219; b e s l u i t : vast te stellen de volgende Verordening op het financiële beleid

Nadere informatie

Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 3 Samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie

Financiële verordening Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant

Financiële verordening Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant Het Algemeen Bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant gelet op: de Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant artikel 212 van de Gemeentewet;

Nadere informatie

VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN

VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN Commissie Financiën en Bestuurlijke Zaken 18 oktober 2016 VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN Aandachtsveldhouder B.J. Bussink Vergadering : 25 oktober 2016 Agendapunt : 6.1. Bijlagen :

Nadere informatie

AGENDAPUNT 3.3 ONTWERP. Onderwerp: Ontwerp begroting 2015 Nummer: 860110. Voorstel

AGENDAPUNT 3.3 ONTWERP. Onderwerp: Ontwerp begroting 2015 Nummer: 860110. Voorstel VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR AGENDAPUNT 3.3 Onderwerp: Ontwerp begroting 2015 Nummer: 860110 ONTWERP In D&H: 30 september 2014 Steller: A Peek In Cie: BMZ 29 oktober 2014 Telefoonnummer: 6013 SKK

Nadere informatie

PUNT NR. 9 VAN DE AGENDA VAN DE VERGADERING VAN HET ALGEMEEN BESTUUR D.D. 19 december 2013.

PUNT NR. 9 VAN DE AGENDA VAN DE VERGADERING VAN HET ALGEMEEN BESTUUR D.D. 19 december 2013. PUNT NR. 9 VAN DE AGENDA VAN DE VERGADERING VAN HET ALGEMEEN BESTUUR D.D. 19 december 2013. Zwolle, 20 november 2013 Nr. Bestuur-4232 Aan het algemeen bestuur Onderwerp: HWBP Plannen van Aanpak Verkenningsfase

Nadere informatie

geautoriseerde investeringskredieten en de actuele raming van de totale uitgaven weergegeven.

geautoriseerde investeringskredieten en de actuele raming van de totale uitgaven weergegeven. GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Blaricum. Nr. 40785 5 april 2016 Financiële verordening BEL Combinatie Het Algemeen Bestuur van de Werkorganisatie BEL-Gemeenten, overwegende dat een gemeenschappelijke

Nadere informatie

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking

Nadere informatie

Voorbereiding begroting oktober 2015

Voorbereiding begroting oktober 2015 Voorbereiding begroting 2016 1 oktober 2015 Inhoud Formeel kader Financieel kader Uitwerking Coalitieakkoord Wet- en regelgeving Waterschapswet Waterschapsbesluit Ministeriële regeling UvW voorschrift

Nadere informatie

Themaraad financiën 3 april

Themaraad financiën 3 april Themaraad financiën 3 april 2017 1 Aanleiding en doelstelling P&C-cyclus Robuust financieel beleid Begroting Financiële positie Risico s Afsluiting Agenda 2 Aanleiding en doelstelling Aanleiding Vanuit

Nadere informatie

Sturingsfilosofie en Organisatiestructuur Waterschap Limburg

Sturingsfilosofie en Organisatiestructuur Waterschap Limburg Sturingsfilosofie en Organisatiestructuur Waterschap Limburg Uitgangspunten, hoofdlijnen en vervolgprocedure November 2015 Inhoud Bestuursopdracht als kader Visie 2020 en WBP als basis voor sturing en

Nadere informatie

S. Nieuwenburg 3580

S. Nieuwenburg 3580 steller telefoonnummer email Agendapunt commissie: 5.1 S. Nieuwenburg 3580 Stefan.Nieuwenburg@a2samenwerking.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering 250782/250832 portefeuillehouder H. Tindemans Van

Nadere informatie

ALGEMENE VERGADERING. Relevante kaders - Waterwet - Verordening voor de Fysieke Leefomgeving Flevoland (VFL) Lelystad, 21 maart 2013

ALGEMENE VERGADERING. Relevante kaders - Waterwet - Verordening voor de Fysieke Leefomgeving Flevoland (VFL) Lelystad, 21 maart 2013 VERGADERDATUM 23 april 2013 SSO SECTOR/AFDELING STUKDATUM NAAM STELLER 3 april 2013 R.J.E. Peeters ALGEMENE VERGADERING AGENDAPUNT 12 Voorstel Kennisnemen van het projectplan voor Waterbeheerplan 3 waarin

Nadere informatie

Financiële verordening gemeente Alphen-Chaam per 1 januari 2016

Financiële verordening gemeente Alphen-Chaam per 1 januari 2016 GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Alphen-Chaam. Nr. 122759 18 december 2015 Financiële verordening gemeente Alphen-Chaam per 1 januari 2016 1 Begroting en verantwoording Artikel 1 Programma-indeling

Nadere informatie

Voortgang en resultaat regionale uitwerking Bestuursakkoord Water, onderdeel waterketen

Voortgang en resultaat regionale uitwerking Bestuursakkoord Water, onderdeel waterketen Voortgang en resultaat regionale uitwerking Bestuursakkoord Water, onderdeel waterketen Stand van zaken voorjaar 2016 In het Bestuursakkoord Water (BAW) van mei 2011 zijn afspraken gemaakt over onder andere

Nadere informatie

Financiële verordening gemeente Beesel Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen. Hoofdstuk 2. Begroting en verantwoording

Financiële verordening gemeente Beesel Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen. Hoofdstuk 2. Begroting en verantwoording Financiële verordening gemeente Beesel 2017 De raad van de gemeente Beesel gelet op artikel 212 van de Gemeentewet; besluit vast te stellen de Financiële verordening gemeente Beesel 2017 Hoofdstuk 1. Algemene

Nadere informatie

Onderstaande tabel geeft het verloop weer van onze huidige langlopende geldleningen.

Onderstaande tabel geeft het verloop weer van onze huidige langlopende geldleningen. 4 Financiering Het doel van deze paragraaf is om de raad beter te informeren omtrent het treasurybeleid en de beheersing van financiële risico s. De treasuryfunctie ondersteunt de uitvoering van de programma's

Nadere informatie

FAZ: Ja Opdrachtgever: Klaas de Veen

FAZ: Ja Opdrachtgever: Klaas de Veen Onderwerp: Begroting 2018 Nummer: Bestuursstukken\2466 Agendapunt: 6 DB: Ja 9-10-2017 BPP: Ja FAZ: Ja VVSW: Ja AB: Ja 15-11-2017 Opsteller: Jan Schiphuis, 0598-693886 Personeelszaken, Financiën en Bedrijfsvoering

Nadere informatie

Financiële verordening gemeente Achtkarspelen

Financiële verordening gemeente Achtkarspelen Financiële verordening gemeente Achtkarspelen De raad van de gemeente Achtkarspelen; gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van @; gelet op artikel 212 van de gemeentewet en

Nadere informatie

gezien het voorstel van de Tijdelijke Commissie ingesteld door de Drechtraad van 21 augustus 2006 en 13 november 2006; b e s l u i t :

gezien het voorstel van de Tijdelijke Commissie ingesteld door de Drechtraad van 21 augustus 2006 en 13 november 2006; b e s l u i t : De Drechtraad gezien het voorstel van de Tijdelijke Commissie ingesteld door de Drechtraad van 21 augustus 2006 en 13 november 2006; gelet op artikel 212 van de Gemeentewet, alsmede artikel 30, eerste

Nadere informatie

./. Hierbij doe ik u toekomen een concept-notitie aan de commissie Financiën inzake de eerste triaalrapportage per 30 april 2007.

./. Hierbij doe ik u toekomen een concept-notitie aan de commissie Financiën inzake de eerste triaalrapportage per 30 april 2007. DB 21-05-2007 Agendapunt: o16 Sittard, 15 mei 2007 AAN HET DAGELIJKS BESTUUR Onderwerp: Eerste triaalrapportage per 30 april 2007; 7e begrotingswijziging 2007./. Hierbij doe ik u toekomen een concept-notitie

Nadere informatie

FAZ: Ja Opdrachtgever: Klaas de Veen

FAZ: Ja Opdrachtgever: Klaas de Veen Onderwerp: Begroting 2019 Nummer: Bestuursstukken\2727 Agendapunt: 5 DB: Ja 15-10-2018 BPP: Ja 31-10-2018 FAZ: Ja 31-10-2018 VVSW: Ja 31-10-2018 AB: Ja 14-11-2018 Opsteller: Jan Schiphuis, 0598-693886

Nadere informatie

VOORSTEL AB AGENDAPUNT :

VOORSTEL AB AGENDAPUNT : VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : M.M. Kool AB CATEGORIE : B-STUK (Beleidsstuk) VERGADERING D.D. : 26 november 2013 NUMMER : WS/WRM/CR/JEs/7985 OPSTELLER : ing. J. Esenkbrink, 0522-276829 FUNCTIE

Nadere informatie

VOORSTEL AB AGENDAPUNT :

VOORSTEL AB AGENDAPUNT : VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : T.J. Boersma AB VERGADERING D.D. : 24 juni 2014 NUMMER : WM/MFI/NKu/8247 OPSTELLER : N. Kuper, 0522-276740 FUNCTIE : Afdelingshoofd Financiën VERGADERING MT

Nadere informatie

Visiedocument Financieel Beleid

Visiedocument Financieel Beleid 1. Financieel beleid Grip Om grip te houden op de gemeentefinanciën voert de gemeente financieel beleid uit. Enerzijds betreft dit wettelijke taken, zoals het opstellen van een begroting en een jaarrekening,

Nadere informatie

Verordening op het financiële beleid en beheer van het GBT 2019

Verordening op het financiële beleid en beheer van het GBT 2019 Verordening op het financiële beleid en beheer van het GBT 2019 Hoofdstuk I Artikel 1 Hoofdstuk II Artikel 2 Artikel 3 Artikel 4 Artikel 5 Artikel 6 Hoofdstuk III Artikel 7 Artikel 8 Artikel 9 Artikel

Nadere informatie

Voorstel aan dagelijks bestuur

Voorstel aan dagelijks bestuur Voorstel aan dagelijks bestuur Datum vergadering 28-01-2014 Agendapunt 7 Steller / afdeling P. Daelmans / Middelen Openbaar Ja Bestuurder R.L.M. Sleijpen Bijlage(n) - Programma Bedrijfsvoering Registratiecode

Nadere informatie

Regeling Financieel Beheer Belastingsamenwerking Gouwe- Rijnland

Regeling Financieel Beheer Belastingsamenwerking Gouwe- Rijnland Regeling Financieel Beheer Belastingsamenwerking Gouwe- Rijnland Het Algemeen Bestuur van de Gemeenschappelijke regeling Gouwe-Rijnland (BSGR), gelet op: Artikel 212 van de Gemeentewet; Het Waterschapsbesluit;

Nadere informatie

Onderwerp: Aanpassing Financiële Verordening

Onderwerp: Aanpassing Financiële Verordening Onderwerp: Aanpassing Financiële Verordening In Algemeen Bestuur van 21 december 2011 is de Financiële Verordening (FV) vastgesteld. In de FV is in artikel 13 de bepaling opgenomen dat een inventarisatie

Nadere informatie

VOORSTEL AB AGENDAPUNT :

VOORSTEL AB AGENDAPUNT : VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : T.J. Boersma AB VERGADERING D.D. : 25 juni 2013 NUMMER : WM/MFI/NKu/7725 OPSTELLER : N. Kuper, 0522-276740 FUNCTIE : Afdelingshoofd Financiën VERGADERING MT

Nadere informatie

DATUM BEHANDELING IN D&H 21 [Tiei 2013

DATUM BEHANDELING IN D&H 21 [Tiei 2013 DATUM VERGADERING 27 juľ1i 2013 BDLAGE(N) 2 AGENDAPUNTNUMMER ļ DATUM BEHANDELING IN D&H 21 [Tiei 2013 commissie 0 Water (10 juni 2013) 0 WWV (11 juni 2013) 0 MBH (12 juni 2013) AAN DE VERENIGDE VERGADERING

Nadere informatie

VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN

VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN Commissie Financiën en Bestuurlijke Zaken 23 februari 2016 VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN Vergadering : 1 maart 2016 Agendapunt : Onderwerp : Mandaatbesluit herfinanciering leningen

Nadere informatie

Aan. V. Doorn. Portefeuillehouder

Aan. V. Doorn. Portefeuillehouder Voorstel Steenbokstraat 10 Postbus 4142 7320 AC Apeldoorn [T] (055) 527 29 11 [F] (055) 527 27 04 [E] waterschap@veluwe.nl [I] www.veluwe.nl Aan Portefeuillehouder algemeen bestuur 22 april 2009 V. Doorn

Nadere informatie

Ontwerpbegroting AQUON 2015

Ontwerpbegroting AQUON 2015 Ontwerpbegroting AQUON 2015 Aan Van DB AQUON Theo Houterman Datum 14 mei 2014 Steller Theo Houterman Onderwerp Aangepaste Ontwerp Begroting 2015 Korte toelichting De ontwerp begroting, zoals in artikel

Nadere informatie

Grip op Financiën. 13 januari 2015 Sector Control

Grip op Financiën. 13 januari 2015 Sector Control Grip op Financiën 13 januari 2015 Sector Control Opbouw presentatie Inzicht in ontwikkeling leningenportefeuille en rente Normenkader van de gemeente Eindhoven Beheersmaatregelen Huidige leningenportefeuille

Nadere informatie

Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen

Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen De raad van de gemeente Simpelveld; gelet op artikel 212 van de Gemeentewet; besluit vast te stellen de Financiële verordening gemeente Simpelveld 2015 Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen Artikel 1 Begripsbepalingen

Nadere informatie

Nota Relatie provincie Utrecht met de waterschappen. Deel 3: Provinciaal toezichtkader

Nota Relatie provincie Utrecht met de waterschappen. Deel 3: Provinciaal toezichtkader 1 INLEIDING Op grond van verschillende regelgeving is de provincie Utrecht belast met het toezicht op de op haar grondgebied gelegen waterschappen. In dit deel van de nota wordt een overzicht gegeven van

Nadere informatie

CVDR. Nr. CVDR608470_1. Financiële verordening gemeente Hengelo Hoofdstuk I Definities

CVDR. Nr. CVDR608470_1. Financiële verordening gemeente Hengelo Hoofdstuk I Definities CVDR Officiële uitgave van Hengelo. Nr. CVDR608470_1 7 juni 2018 Financiële verordening gemeente Hengelo 2018 De raad van de gemeente Hengelo; gelet op artikel 212 Gemeentewet; gelezen het voorstel van

Nadere informatie

Financiële verordening RUD Zuid-Limburg

Financiële verordening RUD Zuid-Limburg Financiële verordening RUD Zuid-Limburg 1 Inhoud Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen... 3 Artikel 1 Begrippenkader... 3 Hoofdstuk 2 Begroting en verantwoording... 4 Artikel 2 Opstellen begroting en verantwoording...

Nadere informatie

Begroting Openbaar lichaam Ferm Werk

Begroting Openbaar lichaam Ferm Werk Begroting 2015 2018 Openbaar lichaam Ferm Werk Opgesteld door het Dagelijks Bestuur te Woerden d.d. 22 mei 2014 Vast te stellen door het Algemeen Bestuur d.d. 3 juli 2014 Inhoudsopgave BERICHT VAN HET

Nadere informatie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Voorstellen Waterschap Hollandse Delta John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Waterschap Hollandse Delta Dynamiek in de Delta [2] Inhoud De taken van het waterschap De dynamiek in de tijd Een dynamische

Nadere informatie

Voortgang en resultaat regionale uitwerking Bestuursakkoord Water, onderdeel waterketen

Voortgang en resultaat regionale uitwerking Bestuursakkoord Water, onderdeel waterketen Voortgang en resultaat regionale uitwerking Bestuursakkoord Water, onderdeel waterketen Stand van zaken voorjaar 2017 In het Bestuursakkoord Water (BAW) van mei 2011 zijn afspraken gemaakt over onder andere

Nadere informatie

Financiële verordening

Financiële verordening Financiële verordening Colofon auteur(s) Afdeling Financiën en Control datum 26 augustus 2015 afdeling F&C versie 0.1 status Concept locatie bestand L:\VRGZ\6_Bedrijfsvoering\2_Financien\20_F_advies\Informatiebibliotheek\04

Nadere informatie

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR Vergadering : 15 maart 2016 Agendapunt : 4. Onderwerp : Mandaatbesluit herfinanciering leningen 2017 t/m 2023 Aandachtsveldhouder B.J. Bussink Informatie bij : H.W.C.

Nadere informatie

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR Aandachtsveldhouder B.J. Bussink Vergadering : 15 maart 2016 Agendapunt : 3. Bijlagen : Bestuursrapportage 2015-3 Onderwerp : Bestuursrapportage 2015-3 Informatie bij

Nadere informatie

Naam en telefoon. Coen van den Hout (9300) Afdeling. Portefeuillehouder

Naam en telefoon. Coen van den Hout (9300) Afdeling. Portefeuillehouder Onderwerp Invoering nieuwe voorschriften Besluit Begroting & Verantwoording (BBV). Datum 25 mei 2016 Naam en telefoon Coen van den Hout (9300) Afdeling F&C Portefeuillehouder Frank den Brok Waarover wil

Nadere informatie

Kostenterugwinning van Waterdiensten Aanvullende analyse Milieukosten

Kostenterugwinning van Waterdiensten Aanvullende analyse Milieukosten Kostenterugwinning van Waterdiensten Kostenterugwinning van Waterdiensten Aanvullende analyse Milieukosten Sterk Consulting en Bureau Buiten Leiden, november 2013 1 2 Inhoudsopgave 1 Achtergrond en doel

Nadere informatie

A L G E M E E N B E S T U U R

A L G E M E E N B E S T U U R A L G E M E E N B E S T U U R Vergadering d.d.: 28 november 2018 Agendapunt: 12 Betreft: Besluitvormend Programma: 5. Bedrijfsvoering Portefeuillehouder: Luitjens Route: DB-AB Onderwerp Jaarplan 2019 Bijlagen

Nadere informatie

A L G E M E E N B E S T U U R

A L G E M E E N B E S T U U R A L G E M E E N B E S T U U R Vergadering d.d.: 31 mei 2017 Agendapunt: 6 Betreft: Besluitvormend Programma: 5. Bedrijfsvoering Portefeuillehouder: Luitjens Route: DB-AB Onderwerp Jaarrapportage 2016 Bijlagen

Nadere informatie

Programmabegroting Versie:

Programmabegroting Versie: Programmabegroting 2018 Versie: 4.0.0.0.0.0 3.2.4 Financiering Inleiding In de paragraaf Financiering wordt de financieringsfunctie van de gemeente Leiden uiteengezet voor de jaren 2018-2021. Dit gebeurt

Nadere informatie

NOTA RENTEBELEID GEMEENTE BERGEN OP ZOOM

NOTA RENTEBELEID GEMEENTE BERGEN OP ZOOM l lllllll llll lllll llll llllll 111111111111111111111111111111111 815-023068 NOTA RENTEBELEID 2015 GEMEENTE BERGEN OP ZOOM Bergen op Zoom, oktober 2015 1. INLEIDING.""""""""""""""""""""""""""""""""""

Nadere informatie

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR Aandachtsveldhouder B.J. Bussink Vergadering : 5 juli 2016 Agendapunt : 6. Bijlagen : Varianten ingezetenenomslag met effect op tarieven en kosten per profiel Onderwerp

Nadere informatie

Doel van de notitie: vaststelling van de Begroting 2013 en de tarieven voor de heffing van de waterschapsbelastingen

Doel van de notitie: vaststelling van de Begroting 2013 en de tarieven voor de heffing van de waterschapsbelastingen Vergadering algemeen bestuur van 31 oktober 2012 Agendapunt 3c Behandelend ambtenaar: M. Snoek Beleidsveldbeheerder: A. van Mieghem Portefeuillehouder: Th. Schots Zaaknr. : 12.ZK08677/12.B0327 Kenmerk

Nadere informatie

VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN

VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN Commissie Financiën en Bestuurlijke Zaken 23 februari 2016 VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN Aandachtsveldhouder B.J. Bussink Vergadering : 1 maart 2016 Agendapunt : Bijlagen : Bestuursrapportage

Nadere informatie

Aan de raad AGENDAPUNT NR. 7. Doetinchem, 22 mei 2013. Bijstellen begroting rentekosten met ingang van begrotingsjaar 2014

Aan de raad AGENDAPUNT NR. 7. Doetinchem, 22 mei 2013. Bijstellen begroting rentekosten met ingang van begrotingsjaar 2014 Aan de raad AGENDAPUNT NR. 7 Bijstellen begroting rentekosten met ingang van begrotingsjaar 2014 Voorstel: 1. Met ingang van de programmabegroting 2014-2017 een bijstelling doorvoeren van de wijze van

Nadere informatie

Bijlage 2. Financiële verordening gemeente Asten (inclusief nota vaste activa 2010 en nota reserves en voorzieningen 2010)

Bijlage 2. Financiële verordening gemeente Asten (inclusief nota vaste activa 2010 en nota reserves en voorzieningen 2010) Bijlage 2 Financiële verordening gemeente Asten 2010 (inclusief nota vaste activa 2010 en nota reserves en voorzieningen 2010) 2 TITEL 1 BEGROTING EN VERANTWOORDING Artikel 1 Begroting 1. De raad stelt

Nadere informatie

A L G E M E E N B E S T U U R

A L G E M E E N B E S T U U R A L G E M E E N B E S T U U R Vergadering d.d.: 30 mei 2018 Agendapunt: 6 Betreft: Besluitvormend Programma: 5. Bedrijfsvoering Portefeuillehouder: Luitjens Route: DB-AB Onderwerp Kostentoedeling watersysteembeheer

Nadere informatie

Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo

Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Hengelo. Nr. 70808 2 december 2014 Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo De raad van de gemeente Hengelo; gelezen het voorstel

Nadere informatie

Financiële verordening ex. artikel 212 Gemeentewet Bedrijfsvoeringsorganisatie Reinigingsdienst Waardlanden

Financiële verordening ex. artikel 212 Gemeentewet Bedrijfsvoeringsorganisatie Reinigingsdienst Waardlanden Financiële verordening ex. artikel 212 Gemeentewet Bedrijfsvoeringsorganisatie Reinigingsdienst Waardlanden 1 Het Bestuur van de Bedrijfsvoeringsorganisatie Reinigingsdienst Waardlanden gelet op artikel

Nadere informatie

: Nieuw belastingstelsel

: Nieuw belastingstelsel A L G E M E E N B E S T U U R Vergadering d.d. : 7 september 2011 Agendapunt: 7 Onderwerp : Nieuw belastingstelsel KORTE SAMENVATTING: In het Bestuursakkoord Water is overeengekomen dat de waterschappen

Nadere informatie

Aan AB AQUON. Van DB AQUON. Datum 24 april Steller. Theo Houterman. Onderwerp Ontwerp Begroting Korte toelichting

Aan AB AQUON. Van DB AQUON. Datum 24 april Steller. Theo Houterman. Onderwerp Ontwerp Begroting Korte toelichting Aan Van AB AQUON DB AQUON Datum 24 april 2014 Steller Theo Houterman Onderwerp Ontwerp Begroting 2015 Korte toelichting De ontwerp begroting, zoals in artikel 30 van de gemeenschappelijke regeling wordt

Nadere informatie

Bestuursrapportage 2014 waterschap Vechtstromen Versie 24 november 2015

Bestuursrapportage 2014 waterschap Vechtstromen Versie 24 november 2015 Bestuursrapportage 204 Vechtstromen Versie 24 november 205 Deze rapportage bevat een overzicht op hoofdlijnen van de voortgang van de uitvoering van het waterbeleid en dient als basis voor jaarlijks bestuurlijk

Nadere informatie

Voortgang en resultaat regionale uitwerking Bestuursakkoord Water, onderdeel afvalwaterketen

Voortgang en resultaat regionale uitwerking Bestuursakkoord Water, onderdeel afvalwaterketen Voortgang en resultaat regionale uitwerking Bestuursakkoord Water, onderdeel afvalwaterketen Stand van zaken voorjaar 2015 In het Bestuursakkoord Water (BAW) van mei 2011 zijn afspraken gemaakt over onder

Nadere informatie

Wijzigingen artikelsgewijs financiële verordening 212 nieuw versus huidig Bijlage 2

Wijzigingen artikelsgewijs financiële verordening 212 nieuw versus huidig Bijlage 2 Wijzigingen artikelsgewijs financiële 212 nieuw versus huidig Bijlage 2 Algemeen Bij de opstelling van de financiële, zoals deze ter besluitvorming voorligt in de raad van 14 februari 2017, is het uitgangspunt

Nadere informatie

FINANCIËLE VERORDENING

FINANCIËLE VERORDENING FINANCIËLE VERORDENING Gemeenschappelijke regeling Regionaal reinigingsbedrijf AVALEX Financiële verordening Avalex 10-12-2012 pag. 1 van 8 Inhoud Hoofdstuk 1 - Inleidende bepalingen...3 Artikel 1 Begripsomschrijvingen...

Nadere informatie

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING Officiële uitgave van de gemeenschappelijke regeling Metropoolregio Eindhoven Nr. 626 6 november 2017 Financiële Verordening 2018 1. Algemene bepalingen Artikel 1. Begripsbepaling

Nadere informatie

aan kopie aan datum Afdeling Programmeren

aan kopie aan datum Afdeling Programmeren MEMO aan kopie aan datum Bestuurscommissies 21 augustus 2014 Watersysteem, Waterketen en Besturen en Organiseren Van Dagelijks Bestuur Afdeling Programmeren bijlage(n) 2 onderwerp Programmering investeringen

Nadere informatie

Naam Financiële verordening Gemeenschappelijke Regeling Bijsterhuizen (2006)

Naam Financiële verordening Gemeenschappelijke Regeling Bijsterhuizen (2006) Gemeenteblad Nijmegen Jaartal / nummer 2006 / 85 Naam Financiële verordening Gemeenschappelijke Regeling Bijsterhuizen (2006) Publicatiedatum 25 oktober 2006 Opmerkingen - Vaststelling van de verordening

Nadere informatie

Paragraaf Financiering

Paragraaf Financiering Paragraaf Financiering De Financieringsparagraaf is samen met het treasurystatuut bij de invoering van de wet Fido, per 1 januari 2001 verplicht gesteld. Het doel is om de raad op deze wijze beter te informeren

Nadere informatie

Voortgang en resultaat regionale uitwerking Bestuursakkoord Water, onderdeel waterketen Stand van zaken voorjaar 2019 In het Bestuursakkoord Water (BA

Voortgang en resultaat regionale uitwerking Bestuursakkoord Water, onderdeel waterketen Stand van zaken voorjaar 2019 In het Bestuursakkoord Water (BA Voortgang en resultaat regionale uitwerking Bestuursakkoord Water, onderdeel waterketen Stand van zaken voorjaar 2019 In het Bestuursakkoord Water (BAW) van mei 2011 zijn afspraken gemaakt over het vergroten

Nadere informatie