DE IMPACT VAN DE ECONOMISCHE HERVORMINGEN OP DE SOCIALE ONGELIJKHEID IN CHINA

Transcriptie

1 Universiteit Gent Academiejaar DE IMPACT VAN DE ECONOMISCHE HERVORMINGEN OP DE SOCIALE ONGELIJKHEID IN CHINA Promotor: Prof.dr. Bart Dessein Verhandeling voorgelegd aan de Faculteit der Letteren en Wijsbegeerte, tot het verkrijgen van de graad van Master in de Oosterse talen en culturen door Charlotte Dael

2 Inhoudsopgave Woord vooraf 2 Inleiding 3 Hoofdstukken 4 1. China s economie in transitie: van plan- tot markteconomie Situatie in de stad Situatie op het platteland 8 2. Sociale Zekerheid in China Sociale Verzekering Sociaal Welzijn Sociale Hulpverlening Besluit Gehandicaptenzorg Definitie Cijfers De situatie van gehandicapten voor De situatie van gehandicapten na Bestaande wetten en administratieve maatregelen De Chinese grondwet De Wet ter Bescherming van Gehandicapte personen Voorschriften voor Tewerkstelling van Gehandicapten Voorschriften voor Educatie van Gehandicapten De Basisnormen voor Sociale Zorgcentra voor Gehandicapten De Chinese Federatie voor Gehandicapte personen Andere China s concrete inspanningen voor gehandicapten Nationaal Internationaal Besluit Bejaardenzorg Pensioenverzekering De fundamentele pensioensverzekering voor werknemers De pensioensverzekering voor werknemers van de overheid De Landelijke pensioensverzekering Stedelijke Pensioensregeling Evolutie van het pensioenenstelsel in de stad Landelijke Pensioensregeling Zorgfaciliteiten Besluit Gezondheidszorg Gezondheidszorg op het platteland Gezondheidszorg in de stad Besluit 52 Conclusie 53 Bibliografie 54 1

3 Woord vooraf Met heel speciale dank aan mijn promotor Prof.dr. Bart Dessein tot wie ik mij kon richten in geval van problemen bij het opmaken van mijn onderzoek en die mij suggesties gaf omtrent de keuze van het onderwerp. Ik wil ook de universiteiten Gent en Leiden bedanken voor het vele bronnenmateriaal die ze mij ter beschikking stelden. 2

4 Inleiding In de Chinese Volksrepubliek werd in 1978 de overgang van een planeconomie naar een markteconomie opgestart. Deze hervormingen, die nog steeds aan de gang zijn, brachten grote veranderingen met zich mee en beïnvloeden nog steeds op grote schaal de landbouw en industrie. Door de hervormingen kent de economie van China een enorme groei. In mijn thesis wil ik onderzoeken wat deze hervormingen betekenen voor de Chinese bevolking, in het bijzonder de sociaal zwakkeren in de maatschappij. In de eeuwenoude traditie van China werd altijd al heel veel aandacht besteed aan wie hulp nodig had zoals gehandicapten, zieken en bejaarden. Welke impact hebben de hervormingen op ziekenzorg, gehandicaptenzorg en bejaardenzorg? Is er een verschil tussen de zorgvoorzieningen voor deze sociale groepen op het platteland en die in de stad? Met mijn onderzoek wil ik hierop graag een antwoord bieden. 3

5 De impact van de economische hervormingen op de sociale ongelijkheid in China 1. China s economie in transitie: van plan- tot markteconomie Vanaf 1978 waren de veranderingen in het economisch systeem van China vrij radicaal. De hervormingen rekenden af met de maoïstische planeconomie die eerder door China gevolgd werd. 1 China s overgang van een planeconomie (jihua jingji 计 划 经 济 ) naar een markteconomie (shichang jingji 市 场 经 济 ) werd eigenlijk gezien als een geleidelijk en experimenteel proces en kon opgesplitst worden in twee fases. Enerzijds de periode tussen 1978 en 1993, anderzijds de periode vanaf De beide fases werden gescheiden door Het Besluit over Kwesties met betrekking tot het oprichten van een Socialistische Marktstructuur (guanyu jianli shehui zhuyi shichang jingji tizhi ruogan wenti de jueding 关 于 建 立 社 会 主 义 市 场 经 济 体 制 若 干 问 题 的 决 定 ), aangenomen door de Derde Plenaire Vergadering van het 14 de Congres van de Chinese Communistische Partij (zhongguo gongchandang di shisi jie zhongyang weiyuanhui di san ci quanti huiyi 中 国 共 产 党 第 十 四 届 中 央 委 员 会 第 三 次 全 体 会 议 ) in november Deze beslissing van 1993 is een historisch document, omdat het een strategische verschuiving vertegenwoordigde in China s hervormingen. De eerste 15 jaar van hervormingen was een periode van combineren van plan- en markteconomie. 2 De toenemende hervormingen tussen 1978 en 1993 waren een opmerkelijk succes. Het bbp van China steeg met een gemiddelde jaarlijkse snelheid van ongeveer negen procent. De levensstandaard van de gewone Chinese bevolking verbeterde sterk. Per persoon verdubbelde de levensruimte in stedelijke gebieden en nam nog meer toe in landelijke gebieden. Het totaal aan bankdeposito s per huishouden steeg van minder dan zes procent in 1978 tot meer dan 40 procent in De non-state sector was de motor van de groei. Het grote succes in de landbouw kwam er vooral wanneer het communesysteem werd afgeschaft en vervangen werd door landbouwhuishoudens. Daarna kregen ook de industriële en de dienstensector meer en meer 1 Gongwen Fang 恭 温 方, Shichang jingji sanshi nian licheng huigu (shang) 市 场 经 济 三 十 年 历 程 回 顾 ( 上 ), China Financial and Economics News, 2009, p.8. 2 ibid., p.8.; Gongwen Fang 恭 温 方, Shichang jingji sanshi nian licheng huigu (xia) 市 场 经 济 三 十 年 历 程 回 顾 ( 下 ), China Financial and Economics News, 2009, pp Nicholas C. Hope et al., How far across the river?: Chinese policy reform at the millennium, California, Stanford University Press, 2003, pp

6 betekenis. 4 Dergelijke verandering in het economische landschap creëerde meer druk voor radicale hervormingen. In de fase na 1994 startten een hele reeks hervormingen in overeenstemming met de beslissingen uit november Er werden belastingshervormingen doorgevoerd, staatsbedrijven werden geprivatiseerd en men deed inspanningen om een sociaal vangnet te vestigen. 5 Dankzij de economische hervormingen kende China s economie de laatste 30 jaar een enorme groei. China s bbp steeg tussen 1978 en 2007 met 9,8 procent per jaar. Het aandeel van China in de wereldeconomie steeg van minder dan één procent eind jaren 70 tot meer dan zeven procent in De lonen zijn in een kwart eeuw verviervoudigd. 6 De postmaoïstische hervormingen hebben gezorgd voor een verwoesting van socialistische systemen die een verschil in levensstandaard tussen stad en platteland tot gevolg hadden Situatie in de stad Tijdens de maoïstische periode monopoliseerde de Chinese staat alle levensbronnen en ze was omnipresent in elk aspect van het leven. In naam van de sociale ontwikkeling controleerde de staat onderwijs, tewerkstelling en huisvesting. Vanaf de jaren 50 was in China de werkeenheid danwei 单 位 een cruciale schakel in de relatie tussen burger en staat. De danwei was een economische samenleving in de stad die allerlei sociale diensten voor zijn leden voorzag van de wieg tot het graf. Het was een principiële vorm om China s stedelijke bevolking te organiseren. 8 Je kon lid worden van een danwei via geboorte, door toewijzing van de staat of op persoonlijk verzoek. Je kon ook 4 Jizhi Xia 积 智 夏 et al., Zhongguo de jiuye yu shiye 中 国 的 就 业 与 失 业, Beijing, Zhongguo laodong chubanshe, 1991, p Gongwen Fang, Shichang jingji sanshi nian licheng huigu (xia), pp Baojiang Han 保 江 韩, Zhongguo fazhan moshi yunxing de zhidu jili 中 国 发 展 模 式 运 行 的 制 度 机 理, Jingji yanjiu xuebao, 2009, p.6. 7 Zhipeng Ba 志 鹏 巴, Er yuan jingji shehui jiegou yu zhongguo nongcun fazhan 二 元 经 济 社 会 结 构 与 中 国 农 村 发 展, Journal of Henan Polytechnic University, 2008, p Zhongda He 重 达 何, Zhongguo danwei zhidu shehui gongneng de bianqian 中 国 单 位 制 度 社 会 功 能 的 变 迁, Chengshi wendi, 2007, p.48. 5

7 tijdelijk of permanent naar een andere danwei worden overgeplaatst. Deze transfers werden echter ontmoedigd door de verschillende complexe procedures die ze met zich meebrachten. 9 De superieure levensstandaard in de steden was hoofdzakelijk te wijten aan dit systeem. Werknemers genoten heel wat voordelen zoals de garantie op een job, betaalbare huisvesting, goedkope medische zorg, subsidies voor transport en genereuze pensioenen. Deze economische voordelen gingen echter gepaard met strikte politieke controle. De danwei was een belangrijk instrument om het partijbeleid te implementeren. De werkeenheid was een essentieel deel van het dagelijkse leven van de stedelijke bevolking en het centrum van sociale activiteiten. Reizen, inchecken in een hotel of huwen was niet mogelijk zonder de goedkeuring van de danwei. Een individu behoorde toe aan de werkeenheid. In ruil hiervoor stond de danwei garant voor het welzijn van zijn leden. Een grote danwei kon bestaan uit verschillende duizenden werknemers en was opgesplitst in tal van kleinere eenheden. Ze had macht over het personeel, had het recht personeel te ontslaan of aan te nemen en transfers te organiseren. Binnen de danwei waren gemeenschappelijke faciliteiten zoals ziekenhuizen en eetzalen. De communes van het platteland kunnen nooit gezien worden als een danwei. 10 Oorspronkelijk omvatte de danwei alleen werkeenheden die bestonden uit overheidsinstanties en officiële organisaties. Dit werd later uitgebreid naar alle types werkeenheden in de publieke sector. De danwei kon geclassificeerd worden naar werkzaamheden of status in de administratieve hiërarchie. Naar werkzaamheden werd een onderscheid gemaakt tussen qiye danwei 企 业 单 位, shiye danwei 事 业 单 位 en xingzheng danwei 行 政 单 位. De qiye danwei waren ondernemingseenheden. Het waren alle werkeenheden die zich bezighielden met productie zoals fabrieken en detailhandel. 9 E.M. Bjorklund, Socio-Spatial Characteristics of Work Units in China s Urban Society, Economic Geography, 1986, p Zhongda He, Zhongguo danwei zhidu shehui gongneng de bianqian, pp ; Yanwei Chai 彦 威 柴 et al., Zhongguo chengshi danwei zhidu de bianhua ji qi yingxiang 中 国 城 市 单 位 制 度 的 变 化 及 其 影 响, Ard land geography, 2008, p

8 De non-productie en non-profit eenheden behoorden tot de shiye danwei. Deze omvatte onder meer onderzoeksinstituten, onderwijsinstellingen, culturele organisaties en gezondheidsdiensten. Vóór 1979 waren de budgetten voor deze danwei afkomstig van de staat. Na 1979 werd geen budget meer vrijgemaakt voor de lokale shiye danwei. Door de overgang van de shiye danwei in zelfonderhoudende, winstgevende entiteiten, die niet langer afhankelijk waren van staatsbudgetten, kromp de sector. Vele banken, postkantoren en onderzoekcentra zijn in deze periode geconverteerd in qiye danwei. Overheidsbureaus, massa-organisaties en andere organisaties die regelmatig budget van de staat verwierven hoorden tot de xingzheng danwei of administratieve werkeenheden. Naar hiërarchie werd een onderscheid gemaakt tussen zhongyang danwei 中 央 单 位, difang danwei 地 方 单 位 of jiceng danwei 基 层 单 位. De zhongyang danwei of centrale eenheden konden provinciaal of hoofdstedelijk gelokaliseerd zijn. Hun werking stond onder toezicht van de ministeries in Beijing. De difang danwei of lokale eenheden werden lokaal gecontroleerd door de plaatselijke autoriteiten. De jiceng danwei of basiseenheden hadden het laatste niveau. 11 De danwei had zowel een politieke als sociale functie. Ze fungeerde als werktuig van de staat om de stedelijke bevolking te organiseren en te controleren. Ze zorgde tegelijk ook voor de socio-economische noden en zorgvoorzieningen. Zo kon de danwei gezien worden als een vaderfiguur die zijn kinderen disciplineerde en strafte, maar ook als moederfiguur die instond voor de zorg en dagelijkse levensnoden. 12 De danwei was zowel een zegen als een vloek voor de Chinese maatschappij. Als buffermechanisme hielp de werkeenheid enerzijds de financiële en materiële last van de staat te dragen. Zo bleef het werkloosheidscijfer in China laag. Het steunen op de werkeenheid voor welvaart zorgde anderzijds voor hevige stress bij de eenheden, zodat die steeds minder efficiënt werden. Dit was vooral het geval bij grote staatsbedrijven. Het doel van de economische hervormingen was de welvaartsfunctie van de danwei te verzachten om de productiviteit opnieuw te doen toenemen en dus de situatie van werkeenheden die de 11 Xiaobo Lu en Elizabeth Perry, Danwei: the changing Chinese Workplace in historical and comparative perspective, New York, M.E. Sharpe, 1997, pp Zhongda He, Zhongguo danwei zhidu shehui gongneng de bianqian, pp

9 maatschappij runnen (danwei ban shehui 单 位 办 社 会 ) om te vormen in maatschappij dienende werkeenheden (shehuihua fuwu 社 会 化 服 务 ). 13 In 1984 werd in De Beslissing over de Hervorming van de Economische Structuur (Zhonggong zhongyang guanyu jingji tizhi gaige de jueding 中 共 中 央 关 于 经 济 体 制 改 革 的 决 定 ), het document dat de stedelijke hervorming lanceerde, duidelijk gemaakt dat de danwei ontlasten van zijn brede welzijnsfunctie één van de doelstellingen van de hervormingen was Situatie op het platteland In de vroege jaren 50 hadden de meeste landbouwgezinnen recht op een eigen stuk land. Door een reeks hervormingen in de landbouw werden deze rechten algauw geschonden. 15 Tussen 1952 en 1957 werd het Eerste Vijfjarenplan (di yi ge wunian jihua 第 一 个 五 年 计 划 ) uitgebouwd om de economie te verbeteren. Dit plan was een groot economisch succes. Dit was echter ook de periode waarin de landbouw gecollectiviseerd werd. Boerenfamilies werden gedwongen tot sociale landbouwbedrijven. Ze werden aangespoord onderling hulp te bieden door onder meer het delen van machines. Deze Groepen voor Wederzijdse Hulp (huzhuhui 互 助 会 ) resulteerden in de oprichting van eerst elementaire en daarna geavanceerde coöperaties (hezuoshe 合 作 社 ). Het land, dat eerst particulier bezit was, werd samengevoegd en bewerkt. De meeste boerderijen waren tegen 1957 bij een coöperatie aangesloten. 16 In 1958 werden de coöperaties omgevormd tot communes (renmin gongshe 人 民 公 社 ), die onderverdeeld werden in productiebrigades (shengchan dadui 生 产 大 队 ) en 13 Yanwei Chai et al., Zhongguo chengshi danwei zhidu de bianhua ji qi yingxiang, pp Xiuying Zhou 秀 英 周, Lun dapo tie fan zhong jian laodong chanquan zhidu de lujing 论 打 破 铁 饭 碗 重 建 劳 动 产 权 制 度 的 路 径, Journal of Inner Mongolia University for Nationalities, 2009, p.73.; Zhongda He, Zhongguo danwei zhidu shehui gongneng de bianqian, p De landhervormingen gingen officieel van start met de Chinese Landhervormingswet (zhonghua renmin gongheguo tudi gaige fa 中 华 人 民 共 和 国 土 地 改 革 法 ), die op 28 juni 1950 werd aangenomen. Zie Jie Zhang 杰 张, Goujian san wei yi ti de nongcun tudi zhidu 构 建 三 位 一 体 的 农 村 土 地 制 度, Guojia linyeju guanli ganbu xueyuan xuebao, 2007, p ibid., p.34.; Gongpin Yan 公 平 颜, Dui 1984 nian yiqian shedui qiye fazhan de lishi kaoca yu fansi 对 1984 年 以 前 社 队 企 业 发 展 的 历 史 考 擦 与 反 思, Contemporary China History Studies, 2007, p.60. 8

10 productieteams (shengchan dui 生 产 队 ). Deze structuur bleef tot na de dood van Mao Zedong 毛 泽 东 in 1976 ongewijzigd. 17 De Grote Sprong Voorwaarts (dayuejin 大 跃 进 ) van 1958 tot 1960 moet gezien worden als een economisch zeer rampzalige periode in de geschiedenis van China. Vanaf 1961 werden de meest repressieve maatregelen, die de landbouwers beïnvloedden, gewijzigd. Het productieteam nam de plaats in van de commune of brigade. 18 Tussen 1963 en 1965 was er een heropleving van de economie ten gevolge van deze maatregelen. 19 De Culturele Revolutie (wenhua da geming 文 化 大 革 命 ), die in 1966 van start ging, bracht een storing in de economische groei. Nadien kwam China in een nieuwe periode van ontwikkeling terecht. 20 Tussen 1977 en 1978 werd de landbouwsector gedecentraliseerd. Dit bracht veranderingen met zich mee op het gebied van prijzen van producten, het niveau van de lonen en de IJzeren Rijstkom (tie fan wan 铁 饭 碗 ). 21 Vanaf 1978 werden er 298 miljoen mensen in de landbouwsector tewerkgesteld. 22 Deze mensen waren onderverdeeld in communes. Dit waren collectieve organisaties en bestonden uit een gemiddelde van 13 productiebrigades die op hun beurt uit zeven of acht productieteams bestonden. Elk productieteam had een gemiddelde van 60 werkers, verdeeld over 35 huishoudens. Een commune had een grondgebied de grootte van een gemeente of kleine stad en had zowel politieke als economisch bevoegdheden. Ze voerde het grootste deel van de locale functies uit, zoals die van de politie en justitie, onderwijs en ziekenzorg. De commune had ook het monopolie in handen van de economische functies, zoals de controle 17 ibid., pp ; Jiangping Shentu 江 平 申 屠 en Xiongjun Chen 雄 俊 陈, Fazhan nongye hezuo she shi nongcun jingji shichanghua de biran xianze 发 展 农 业 合 作 社 是 农 村 经 济 市 场 化 的 必 然 选 择, Jinhua zhiye jimu xueyuan xuebao, 2007, p Gongpin Yan, Dui 1984 nian yiqian shedui qiye fazhan de lishi kaoca yu fansi, p Tussen 1959 en 1961 daalde de output van de landbouw van 600 miljoen RMB naar 196 miljoen RMB, deze dalende trend werd verder gezet tot Zie ibid., p ibid., p De IJzeren Rijstkom is een product van de planeconomie. Het was de hoeksteen van het Chinees socialistisch systeem onder Mao Zedong. De IJzeren Rijstkom garandeerde levenslang werk en leverde tal van voordelen voor de werknemer van wieg tot graf. Zie Zhongwen Wang 忠 文 王, Guanyu dapo da guotie he fantiewan jingji kouhao de fansi 关 于 打 破 大 锅 饭 和 铁 饭 碗 经 济 口 号 的 反 思, Consume Guide: Culture Research, 2009, p.215.; Gongpin Yan, Dui 1984 nian yiqian shedui qiye fazhan de lishi kaoca yu fansi, p In 1976 waren er 188 miljoen Chinezen in de landbouwsector actief. In 1978 waren dat er reeds 298 miljoen, of een toename van bijna 50%. Zie ibid., p.64. 9

11 over de leiding van de brigades en de productieteams. De commune en alle eenheden die ertoe behoorden, beslisten wie en hoeveel iemand kreeg, in geld of natura, en wie welke job toegewezen kreeg. De communes bezaten enorm veel macht over het dagelijkse leven van de landelijke bevolking. De meeste radicale hervorming is dan ook de introductie van allerlei vormen van verantwoordelijkheidssystemen en de opheffing van deze communes. 23 Een belangrijk aspect van de hervormingen was de versoepeling van de wijze waarop gebruik gemaakt kon worden van eigen middelen. Particuliere gronden werden opnieuw aangemoedigd door de overheid. Vanaf 1981 waren landbouwgezinnen vrij zich te engageren in een wijd gamma van activiteiten die niets met landbouw te maken hadden. Het was ook niet meer nodig te produceren volgens het plan van de staat of producten aan de staat te leveren. Ze konden hun producten zoals kledij en meubels, zonder tussenkomst van de staat, rechtstreeks verkopen aan de gebruikers in stedelijke en landelijke gebieden D. Gale Johnson, Economic Reforms in People s Republic of China, p Zhipeng Ba, Er yuan jingji shehui jiegou yu zhongguo nongcun fazhan, p.157.;gongpin Yan, Dui 1984 nian yiqian shedui qiye fazhan de lishi kaoca yu fansi, p

12 2. Sociale Zekerheid in China Confucius ( v.chr.) geloofde in een Harmonieuze Maatschappij (hexie shehui 和 谐 社 会 ), waar iedereen alles deelde en gelijk leefde. Deze perfecte maatschappij wordt beschouwd als de vroegste beschrijving van Sociale Zekerheid in China. 25 Doorheen de geschiedenis van China was het een gewoonte dat hulp geboden werd aan zwakken en armen in de maatschappij en dat mensen konden rekenen op wederzijdse hulp. Het is echter pas vanaf het begin van de jaren 50 dat officieel een aanloop gegeven werd tot de opbouw van een Sociaal Zekerheidssysteem (shehui baozhang zhidu 社 会 保 障 制 度 ) dat compatibel was met de noden van de planeconomie. 26 Sociale Zekerheid (shehui baozhang 社 会 保 障 ) in China bestaat uit drie brede categorieën: Sociale Verzekering (shehui baoxian 社 会 保 险 ), Sociaal Welzijn (shehui fuli 社 会 福 利 ) en Sociale Hulpverlening (shehui jiuzhu 社 会 救 助 ). 27 Doorheen de jaren werd duidelijk dat toegang tot Sociale Zekerheid niet voor iedereen een evidente zaak was. Het Sociaal bijstandspakket op het platteland is nog steeds niet vergelijkbaar met wat aangeboden wordt in de stad. Vanaf de beginjaren van Volksrepubliek China, zorgden in de stad de danwei voor een veilige cocon waar inwoners konden genieten van allerlei voordelen. Deze werkeenheden gaven zekerheid op werk, zorgden voor voedselvoorzieningen en naarmate de rijkdom van deze werkeenheden, zorgden ze ook voor huisvesting, scholen, ziekenhuizen en bibliotheken. De danwei zorgden er dus voor dat hun bewoners konden genieten van een vorm van Sociale Zekerheid. Dergelijke vorm van Sociale Zekerheid bleef in stand tot de komst van de economische hervormingen een erosie veroorzaakte van de werkzekerheid en de daaraan verbonden sociale voordelen. Ook de werklozen, ouderen, gehandicapten en thuisloze kinderen werden door de overheid gesteund Rongqiang Cheng 荣 强 成, Tan kongzi de renge meili yu hexie shehui jianshe 谈 孔 子 的 人 格 魅 力 与 和 谐 社 会 建 设, Journal of Weinan Teachers University, 2008, p Dongjin Wang 东 进 王, Zhongguo shehui baozhang zhidu de gaige yu fazhan 中 国 社 会 障 制 度 的 改 革 与 发 展, Beijing, Falu chubanshe, 2001, p Yunling Zhang 蕴 岭 张, Bei ou shehui fuli zhidu ji zhongguo shehui baozhang zhidu de gaige 北 欧 社 会 福 利 制 度 及 中 国 社 会 保 障 制 度 的 改 革, Beijing, Jingji kexue chubanshe, 1993, p

13 Op het platteland was het de plicht van de locale gemeenschappen om in te staan voor het welzijn van zijn leden. Door het Vijf Garantie-systeem (wubao zhidu 五 保 制 度 ) kregen ouderen, zieken, weduwes en gehandicapten de steun die ze nodig hadden. Dit Vijf Garantiesysteem gaf de garantie op voedsel, kledij, dagelijkse basiskosten, onderwijs en een behoorlijke begrafenis Sociale Verzekering De Sociale Verzekering voorziet pensioensverzekering, werkloosheidsverzekering, medische verzekering, subsidies voor weduwes en weeskinderen en tal van voordelen voor gehandicapten. 30 Op 26 februari 1951 werden in De Regelgeving omtrent Arbeidsverzekering (laodong baoxian tiaoli 劳 动 保 险 条 例 ) aanduidingen gemaakt omtrent materiële bijstand voor werknemers van verschillende ondernemingen in geval van ziekte en pensionering. Deze regelgeving bevatte ondermeer voorschriften over medische zorg, pensioen, geboorte en compensatie bij overlijden. 31 Toen China met de economische hervormingen begon in 1978 was de traditionele manier van Sociale Verzekering onverenigbaar geworden met de hervorming van de staatsondernemingen en het arbeidssysteem in het land. Om de reorganisatie van de staatsbedrijven te vergemakkelijken werd gezorgd voor een werkloosheidsverzekering. 32 In 1986 introduceerde China een arbeidscontractensysteem en vestigde voor het eerst een pensioensysteem dat zowel fondsen van de ondernemingen, als fondsen van de individuen verzamelde. 33 Op 12 juli 1986 werd door de Raad van State De Tijdelijke Verordeningen omtrent Werkloosheidverzekering bij Arbeiders van Staatsbedrijven (guoying qiye zhigong daiye 28 Yanwei Chai et al., Zhongguo chengshi danwei zhidu de bianhua ji qi yingxiang, pp ; Zhongda He, Zhongguo danwei zhidu shehui gongneng de bianqian, pp Yunling Zhang, Bei ou shehui fuli zhidu ji zhongguo shehui baozhang zhidu de gaige, p Hailin Zou 海 林 邹, Shehui baoxian gaige yu fazhi fazhan 社 会 保 险 改 革 与 法 制 发 展, Beijing, Shehui kexue wenxian chubanshe, 2005, p Dongjin Wang, Zhongguo shehui baozhang zhidu de gaige yu fazhan, p Yunling Zhang, Bei ou shehui fuli zhidu ji zhongguo shehui baozhang zhidu de gaige, pp Dongjin Wang, Zhongguo shehui baozhang zhidu de gaige yu fazhan, p

14 baoxian zanxing guiding 国 营 企 业 职 工 待 业 保 险 暂 行 规 定 ) uitgevaardigd. 34 Op dat moment waren alleen staatsbedrijven verplicht deel de nemen en een bijdrage van één procent van de totale som van de standaardlonen te leveren. De toelage werd enkel betaald aan werknemers van bedrijven die failliet gingen. 35 Er was in die periode nog weinig bankroet, dus konden deze werklozen nog makkelijk uitbetaald worden. 36 In april 1993 werd ook een fusie of herstructurering aanzien als reden om een werkloosheidsvergoeding uit te betalen. Ondanks deze uitbreiding konden arbeiders nog steeds niet rekenen op een uitbetaling als ze voor één of andere reden hun werkplek moesten verlaten. De uitbetaling was ook niet mogelijk voor werknemers die ontslagen werden omdat er niet voldoende werk was binnen het bedrijf. In oktober 1998 werd door het Centraal Comité van de Chinees Communistische Partij (zhonggong zhongyang guowuyuan 中 共 中 央 国 务 院 ) beslist dat ook ondernemingen en werknemers een bijdrage moesten leveren voor de werkloosheidsverzekering. De bijdrage van de onderneming werd opgetrokken van één tot twee procent van de totale loonrol, de werknemer moest één procent van zijn salaris inleveren. 37 De beslissing om de stedelijke economie te herstructureren in 1984 beïnvloedde de voorzieningen voor de ouderdomspensioenen en de vergoedingen van medische kosten bij werknemers van staatsondernemingen. 38 In 1991 nam de Raad van State De Beslissing over de Hervorming van het Pensioensysteem voor Werknemers van Ondernemingen (guanyu qiye zhigong yanglao baoxian zhidu gaige de jueding 关 于 企 业 职 工 养 老 保 险 制 度 改 革 的 决 定 ) aan. Kenmerkend was het vestigen van een pensioenszekerheidssysteem dat een Basis Pensioensverzekering (jiben yanglao baoxian 基 本 养 老 保 险 ), een Aanvullende Pensioensverzekering van de Onderneming (qiye buchong yanglao baoxian 企 业 补 充 养 老 保 险 ) en een 34 Zhongguo shehui baozhang zhidu zong lan bianji weiyuanhui 中 国 社 会 保 障 制 度 总 览 委 员 会, Zhongguo shehui baozhang zhidu zonglan 中 国 社 会 保 障 制 度 总 览, Beijing, Zhongguo minzhu fazhi chubanshe, 1995, p Dongjin Wang, Zhongguo shehui baozhang zhidu de gaige yu fazhan, pp Pas met de komst van De Faillissementwet (pochanfa 破 产 法 ) in 1986 is het voor bedrijven toegestaan een faillissement uit te roepen. Deze wet zorgde er echter voor dat steeds meer Chinese bedrijven op de fles gingen. De toename aan werklozen oefende een grote druk op de werkloosheidsverzekering uit. Zie Xiuying Zhou, Lun dapo tiefanwan zhong jian laodong chanquan zhidu de lujing, pp Dongjin Wang, Zhongguo shehui baozhang zhidu de gaige yu fazhan, pp ibid., p.2. 13

15 Pensioensverzekering van Persoonlijk Spaargeld (geren chuxuxing yanglao baoxian 个 人 储 蓄 性 养 老 保 险 ) omvatte. 39 Tijdens deze periode werkte China ook nog een Medisch Verzekeringssysteem (yiliao baoxian zhidu 医 疗 保 险 制 度 ) uit, door het opstarten van gemeenschappelijke sociale fondsen voor de medische uitgaven van ondernemingswerknemers. 40 Op het platteland werd een noodzaak aan een vervangend zorgsysteem al snel na de aanvang van de economische hervormingen duidelijk. De afschaffing van de rurale communes bracht voor de bevolking op het platteland grote problemen met zich mee. Waar vroeger de commune de levenslange zorg voor zijn leden op zich nam, kwam er nu een totale afwezigheid van sociale zekerheid. Dit was vooral een groot probleem voor de pensioensverzekering. In de vroege jaren 80 kreeg China tevens te kampen met een verouderde bevolking. Door het kleiner worden van de Chinese families was de traditionele ondersteuning van de ouderen door hun kinderen veranderd. De grote groep bejaarden had nood aan garantie op een basisinkomen en dagelijkse zorg. De wisselwerking tussen de geboortebeperking enerzijds en de migratie van jongeren naar de stad om er te gaan werken, waardoor families opgesplitst werden en de traditionele zorg voor de ouderen door hun kinderen verviel anderzijds, deed een nood ontstaan aan goed uitgebouwde zorgsystemen voor de bejaarde bevolking. 41 Voor de plattelandsbewoners werd in 1994 De Regelgeving over het werk van de Vijf Garanties in de Landelijke Gebieden (nongcun wubao gongyang gongzuo tiaoli 农 村 五 保 供 养 工 作 条 例 ) aangenomen. Op het platteland werd vanaf toen geëxperimenteerd in het hervormen van de Sociale Pensioensverzekering en een Nieuw Medisch Coöperatief systeem. Men wilde een Sociaal Zekerheidssysteem uitbouwen dat alle landelijke ouderen goed ondersteunde, medische verzorging bood en bijstand garandeerde ibid., pp ibid., p Yunling Zhang, Bei ou shehui fuli zhidu ji zhongguo shehui baozhang zhidu de gaige, pp Xiaobao Tian, Social Security in China, Beijing, China Intercontinental Press, 2006, p.7. 14

16 2.2. Sociaal Welzijn Sociaal Welzijn verwijst naar gespecialiseerde ondersteuning voor ouderen, zwakken, gehandicapten en kinderen. Ook huisvesting, onderwijs en gezondheidszorg behoren hiertoe. Sociaal Welzijn heeft als doel de levenskwaliteit van de zwakkere bevolking te verbeteren. 43 Bij de aanvang van de economische hervormingen in 1978 kon China niet meer voldoen aan de groeiende vraag naar sociale welzijnshulp voor de extreem behoeftige groepen. Om hiervoor een oplossing te bieden werd het concept Socialiseren van Sociaal Welzijn (shehui fuli shehuihua 社 会 福 利 社 会 化 ) gelanceerd. Dit betekende dat via verschillende kanalen welvaartsfondsen werden opgestart en er gesteund werd op de hele gemeenschap om sociale welzijnsontwikkeling te promoten. 44 Gemeenschapsdiensten en rurale sociale welvaartsdiensten werden geïntroduceerd om de sociale lasten, die een grote druk op de ondernemingen uitoefenden, te verlichten. De bijdrage van non-state hulp deed het aantal welzijnshuizen stijgen en maatschappelijke zorgcentra moesten tenminste 35 procent gehandicapte werknemers in dienst nemen. 45 Meer en meer staatsinstellingen raakten in moeilijkheden door de te hoge welzijnskosten van hun werknemers. In de jaren 80 werden in de steden gemeenschappelijke diensten opgestart zoals bejaardentehuizen, steungroepen voor ouderen en thuiszorgdiensten voor gehandicapten. Na 1986 is het mogelijk voor individuen, vrijwilligersorganisaties en buitenlandse sponsors om sociale diensten aan te bieden. 46 In het begin van de economische hervormingen was het nog steeds de overheid die het grootste deel van de ondersteunende diensten leverde. 47 Momenteel zijn het de nietstaatsbedrijven die het grootste deel van de lasten van de verzorgingstehuizen en het volledige programma van de gemeenschapsdiensten dragen. 48 De deregulering van het Sociaal Welzijn gebeurde in drie verschillende stappen. De eerste stap was een stap naar decentralisatie door de verantwoordelijkheid voor Sociaal 43 Yunling Zhang, Bei ou shehui fuli zhidu ji zhongguo shehui baozhang zhidu de gaige, p Xiulan Zhang 秀 兰 张 en Yuebin Xu 月 宾 徐, Woguo shehui fuli shehuihua de mubiao ji tujing tantao 我 国 社 会 福 利 社 会 化 的 目 标 及 途 径 探 讨, Jiangsu shehui kexue, 2006, pp Zhongguo shehui baozhang zhidu zong lan bianji weiyuanhui, Zhongguo shehui baozhang zhidu zonglan, p Yunling Zhang, Bei ou shehui fuli zhidu ji zhongguo shehui baozhang zhidu de gaige, pp ibid., p ibid., p

17 Welzijn te leggen bij de lokale autoriteiten. Een tweede stap was het lanceren van de opendeurpolitiek die zorgde voor een liberalisering van de servicetoegang. Meer en meer mensen konden genieten van het dienstensysteem door betaling. De derde stap ging gepaard met de introductie van competitie. Terwijl vroeger de staat instond voor alle welzijnszorg, komen nu steeds meer andere spelers op het veld Sociale Hulpverlening De Sociale Hulpverlening betreft het leveren van een vervangingsinkomen aan kinderen, ouderen en gehandicapten zonder inkomen of zonder familiale ondersteuning. Zowel in de stad als op het platteland is Sociale Hulpverlening essentieel om deze zwakkere groepen te ondersteunen. De levenskosten in de stad liggen veel hoger dan op het platteland. De vergoedingen voor de stedelijke bevolking zijn dus hoger. Toch zijn het de plattelandsbewoners die het grootste deel van het budget voor Sociale Hulp opstrijken. Dit kan verklaard worden door het groot aantal behoeftige ouderen op het platteland. Momenteel is de Sociale hulpverlening op het platteland nog steeds beperkt tot de geleverde Vijf Garanties Besluit Met Het Besluit over Kwesties met betrekking tot het oprichten van een Socialistische Marktstructuur (guanyu jianli shehui zhuyi shichang jingji tizhi ruogan wenti de jueding 关 于 建 立 社 会 主 义 市 场 经 济 体 制 若 干 问 题 的 决 定 ) stelde China in 1993 duidelijk dat het door economische hervormingen en een opendeurpolitiek, een socialistische markteconomie wilde vestigen. Daardoor kreeg China s Sociaal Zekerheidssysteem een enorme boost. Sindsdien zijn er in China tal van wetten en verordeningen uitgevaardigd. China bereikt eindelijk succes in het vestigen van een basis Sociale Zekerheid dat conform is aan de socialistische markteconomie. De pensioensverzekering, medische zorgverzekering en werkloosheidsverzekering hebben hervormingen ondergaan en worden 49 ibid., pp ; Hailin Zou, Shehui baoxian gaige yu fazhi fazhan, p

18 steeds beter. Er wordt ook vooruitgang geboekt in andere aspecten van de sociale zekerheid, zoals sociaal welzijn, sociale zorgverlening en maatschappelijke opvang. 50 De versnelde doorvoering van de economische hervormingen in de vroege en late jaren 90 hebben het belang van een sociaal welzijn belicht om de economische groei, sociale stabiliteit en politieke autoriteit te behouden. Op het platteland zijn echter nog weinig gesubsidieerde diensten beschikbaar voor landbouwers en hun families en is er amper een sociaal vangnet gegarandeerd voor kinderloze ouderen en andere kwetsbare categorieën personen. In het Elfde Vijfjarenplan ( ) worden de principes van Het volk vooropstellen en Streven naar de opbouw van een harmonieuze samenleving centraal geplaatst. Door de hoge populatie van China en de onstabiliteit van zijn economie is het niet vanzelfsprekend om voor elk individu een volwaardig sociaal vangnet te garanderen. China spaart geen moeite om de hervormingen in de sociale zekerheidssystemen door te drijven. Meer jobs creëren, het inkomen verhogen en meer zorgsystemen uitbouwen zijn slechts enkele doelstellingen die China wil bereiken voor zowel zijn plattelands- als stedelijke bevolking. Daartoe heeft China de financiële ondersteuning voor Sociale Zekerheid verhoogd Dongjin Wang, Zhongguo shehui baozhang zhidu de gaige yu fazhan, pp Hailin Zou, Shehui baoxian gaige yu fazhi fazhan, pp

19 3. Gehandicaptenzorg 3.1. Definitie In artikel 2 van de Wet van Volksrepubliek China ter Bescherming van Gehandicapte Personen (zhonghua renmin gongheguo canjiren baozhangfa 中 华 人 民 共 和 国 残 疾 人 保 障 法 ) 52 wordt een gehandicapte omschreven als: 残 疾 人 是 指 在 心 理, 生 理, 人 体 结 构 上, 某 种 组 织, 功 能 丧 失 或 者 不 正 常, 全 部 或 者 部 分 丧 失 以 正 常 方 式 从 事 某 种 活 动 能 力 的 人 残 疾 人 包 括 视 力 残 疾, 听 力 残 疾, 言 语 残 疾, 肢 体 残 疾, 智 力 残 疾, 精 神 残 疾, 多 重 残 疾 和 其 他 残 疾 的 人 Cijfers China is een land in ontwikkeling met de grootste populatie ter wereld. Volgens het Chinese Statistische Jaarboek 2008 bedroeg de totale populatie in China in 2007 zo n 1,32 miljard inwoners. 54 Het totale aantal gehandicapte Chinezen bedraagt 82,96 miljoen. Dit is 6,34 procent van de totale Chinese bevolking of 10 procent van de totale wereldbevolking. Deze cijfers zijn het resultaat van De Tweede Nationale Telling van Gehandicapte Personen (di er ci quanguo canjiren chouyang diaocha 第 二 次 全 国 残 疾 人 抽 样 调 查 ). 55 In vergelijking met de resultaten van De Eerste Nationale Telling van Gehandicapte Personen (di yi ci quanguo canjiren chouyang diaocha 第 一 次 全 国 残 疾 人 抽 样 调 查 ) is het aantal personen met een handicap gestegen. Bovendien is de verhouding van gehandicapte personen ten 52 De Wet van Volksrepubliek China ter Bescherming van Gehandicapte Personen werd op 28 december 1990 door het Permanent Comité van het zevende Nationaal Volkscongres van de Volksrepubliek China aangenomen en werd geïmplementeerd in mei In april 2008 werd de wet voor het laatst herzien. Zie Shuhan Sun 树 菡 孙 en Ailin Mao 艾 琳 毛, Woguo canjiren kangfu xuqiu yu gonggei yanjiu 我 国 残 疾 人 康 复 需 求 与 共 给 研 究, Journal of Hunan University, 2009, p.5.; Min Liu 敏 刘 en Renguo Bao 仁 国 鲍, Canjiren shehui baozhang wenti tanxi 残 疾 人 社 会 保 障 问 题 探 析, Journal of Nanjing College for Population Programme Management, 2009, p Een gehandicapte is een persoon die psychologisch of fysiologisch lijdt onder een afwijking. Dit kan een afwijking zijn in de anatomische structuur of een afwijking ten gevolge van het verlies van een orgaan of een functie. Hierdoor verliest de gehandicapte de totale of gedeeltelijke mogelijkheid om een activiteit op een normale manier uit te voeren. De term gehandicapte personen refereert naar personen met visuele, auditieve of psychische handicaps, personen die een mentale achterstand of verwardheid vertonen, spraakstoornissen en/of andere handicaps hebben. (eigen vertaling C.D.) Zie Shuhan Sun en Ailin Mao, Woguo canjiren kangfu xuqiu yu gonggei yanjiu, p.5. 18

20 opzichte van de totale bevolking toegenomen en is de structuur van de verschillende soorten handicaps veranderd. 56 De economische hervormingen zijn deels oorzaak van een snellere groei van het aantal gehandicapten. Vervuiling van het milieu die voor afwijkingen zorgt bij baby s, werkongevallen, ongevallen op de weg, veroudering van de bevolking en herziening van het classificatiesysteem van mensen met een handicap zijn belangrijke factoren die de toename van het aantal gehandicapten, tussen de twee tellingen door, kunnen verklaren De situatie van gehandicapten voor 1979 Meer dan 2000 jaar geleden werd al aandacht geschonken aan gehandicapten. De staat zorgde voor aangepast werk, verlaagde belastingen en adoptie door de staat. 58 Onder invloed van het confucianisme kregen mensen met een handicap de laagste sociale status in de hiërarchie. In confucianistische teksten was de uitleg over oorzaken van een handicap erg onvolledig en niet overal aanvaard. Het bijgeloof en het fatalisme primeerde. Sommige mensen dachten zelfs dat mensen met een handicap magische krachten hadden, een fortuin konden voorspellen of de duivel konden uitdrijven. Er is geen bewijs dat speciale educatie voor mensen met een handicap toen al bestond, tot de late 19 de eeuw. De eerste speciale scholen werden opgericht door de Verenigde Staten en door Europese missionarissen. Ze leerden blinden braille en gebarentaal en gaven aandacht aan educatieve en humanitaire rechten voor kinderen met een handicap. 56 In 1987 werd De Eerste Nationale Telling gehouden om het aantal gehandicapte personen te kunnen registreren. De Tweede Nationale Telling werd op 1 april 2006 gelanceerd met de goedkeuring van de Raad van State van de Volksrepubliek China (zhonghua renmin gongheguo guowuyuan 中 华 人 民 共 和 国 国 务 院 ). Om de activiteiten gecoördineerd en planmatig te laten verlopen werd de Leidinggevende Groep van De Tweede Chinese Nationale Telling van Gehandicapten (di er ci quanguo canjiren chouyang diaocha lingdao xiaozu 第 二 次 全 国 残 疾 人 抽 样 调 查 领 导 小 组 ) opgericht met deelname van 16 ministeries en agentschappen inclusief Het Nationaal Bureau van Statistieken ( zhonghua renmin gongheguo guojia tongjiju 中 华 人 民 共 和 国 国 及 其 统 计 局 ), Het Ministerie van Bevolking ( zhonghua renmin gongheguo minzhengbu 中 华 人 民 共 和 国 民 政 部 ), Het Ministerie van Gezondheid ( zhonghua renmin gongheguo weishengbu 中 华 人 民 共 和 国 卫 生 部 ) en De Federatie van Chinese Gehandicapten ( zhongguo canjiren lianhehui 中 国 残 疾 人 联 合 会 ). Zie Liang Guan 亮 管, Canjiren teshuxing ji qi xuqiu fenxi 残 疾 人 特 殊 性 及 其 需 求 分 析, Social Work, 2009, p.60.; 57 Gongcheng Zheng, The Social Security System for People with Disabilities in China: Current Situation and Development Strategy, Beijing, Renmin University of China, 2008, p Li Wang 丽 王, Xian qin shiqi canjiren jiuzhu sixiang qian lun 先 秦 时 期 残 疾 人 救 助 思 想 浅 论, Zhongzhou daxuebao, 2009, pp

21 Bij het oprichten van de Volksrepubliek China in 1949, hechtte de Chinese regering groot belang aan speciale educatie voor gehandicapten. 59 Heel wat wetten en verordeningen moesten het recht op onderwijs garanderen. Vanaf het einde van de jaren 50, toen iedereen verondersteld werd mee te helpen aan de opbouw van de socialistische staat, werden vele duizenden gehandicapten in fabrieken tewerkgesteld De situatie van gehandicapten na 1979 Op het einde van de jaren 70, toen de economische en sociale hervormingen begonnen onder Deng Xiaoping 邓 小 平, werd meer en meer aandacht gegeven aan educatie en gelijke rechten voor gehandicapten. 61 Door de vlugge groei van de economie en de grondige sociale hervormingen in China wordt iemand met een handicap nu niet langer gezien als de gehandicapte en de nutteloze canfei 残 废, maar als persoon met een handicap canjiren 残 疾 人. De gemeenschap toont meer en meer respect en begrip en beschouwt de gehandicapte meer als gelijkwaardig. 62 De gemeenschap toont bezorgdheid, voorziet hulp en zorgt voor een liefdevolle en harmonieuze omgeving. Mensen met een handicap worden nu gehoord. Zelfrespect, geloven in zichzelf, vooruitgang en zelfvertrouwen worden gestimuleerd. 63 Verschillende organisaties zien er op toe dat de rechten van gehandicapten gevrijwaard blijven op het platteland en in de stad. Gedurende de laatste twee decennia zijn er een reeks wetten en administratieve maatregelen gelanceerd om de levenskwaliteit en de sociale positie van mensen met een handicap te verbeteren Yanhui Pang en Dean Richey, The Development of Special Education in China, International Journal of Special Education, 2006, pp Yang Zhang 杨 张 en Yin Yuan 茵 袁, Shixi woguo canjiren jiuye de zhuyao moshi 试 析 我 国 残 疾 人 就 业 的 主 要 模 式, Journal of Nanjing Technical College of Special Education, 2008, p Liang Guan, Canjiren teshuxing ji qi xuqiu fenxi, p Jie Wang 洁 汪, Chengxiang canjiren shehui baozhang chayixing fenxi ji duice 城 乡 残 疾 人 社 会 保 障 差 异 性 分 析 及 对 策, Journal of Tianjin University, 2008, p Aihua Chen 爱 华 谌, Woguo canjiren quanli jiuji zhidu de xianzhuang yu wanshan duice 我 国 残 疾 人 权 利 救 济 制 度 的 现 状 与 完 善 对 策, Journal of Nanjing Technical College of Special Education, 2007, pp

22 Bestaande wetten en administratieve maatregelen voor gehandicapten in China De Chinese Grondwet (zhonghua renmin gongheguo xianfa 中 华 人 民 共 和 国 宪 法 ) Artikel 45 van de Chinese Grondwet waarborgt een aantal rechten voor gehandicapten. De Chinese staat waarborgt materiële bijstand voor al zijn inwoners als ze oud, ziek of gehandicapt zijn. De staat ontwikkelt sociale zekerheid, sociale steun en medische hulp voor iedereen die dat nodig heeft. De staat voorziet hulp bij levensonderhoud en werk van gehandicapte personen en zorgt voor opleidingen voor blinden, doven, doofstommen en alle andere gehandicapten De Wet ter Bescherming van Gehandicapte Personen (canjiren baozhang fa 残 疾 人 保 障 法 ) De Wet op de Bescherming van Gehandicapte Personen van 1990 en aangepast in 2008 is van grote betekenis voor het waarborgen van de rechten van de gehandicapten. Deze wet bespreekt revalidatie, educatie en tewerkstelling, het culturele leven, de welvaart en de wettelijke aansprakelijkheid van de gehandicapte. Het amendement bevat details over financiële ondersteuning, medische verzorging, passende jobs, belastingsbeleid en revalidatie. Deze wet wordt geleid door principes van gelijkheid, participatie en bescherming tegen inbreuken. Er wordt ook verklaard dat hulp en maatregelen zullen worden genomen bij het oprichten van ondernemingen voor gehandicapten De Chinese Grondwet werd aangenomen in 1982 en aangepast in 1988, 1993, 1999 en Zie 66 Qigang Wan 其 刚 万, Qieshi baozhang canjiren hefa quanyi 切 实 保 障 残 疾 人 合 法 权 益, Democracy Monthly, 2008, pp

23 Voorschriften voor Tewerkstelling van Gehandicapten (canjiren jiuye tiaoli 残 疾 人 就 业 条 例 ) In 2007 kwam een voorschrift rond tewerkstelling en opleiding van gehandicapten. In de verschillende artikels van de voorschriften voor tewerkstelling van gehandicapten wordt integratie in het Chinese bedrijfsleven gepromoot. 67 Staatsinstellingen, organisaties en ondernemingen worden aangespoord gehandicapte personen in dienst te nemen en de wetten van gelijkheid, discriminatie en participatie te respecteren. Bedrijven die hiermee rekening houden zullen daarvoor geprezen en beloond worden. 68 Het aantal gehandicapte werknemers in maatschappelijke instellingen, opgericht door de Chinese staat en maatschappij, moet minstens 35 procent bedragen van zijn totale aantal werknemers. 69 Gehandicapten worden gestimuleerd hun eigen mogelijkheden te verbeteren en te ontwikkelen om hun werkcapaciteit te verhogen. 70 Elk bedrijf of onderneming wordt onderworpen aan een quota en moet een aantal gehandicapten tewerkstellen in een voor hen aangepaste job. Het totale percentage van de tewerkgestelde gehandicapten mag niet lager liggen dan 1,5 procent van het totaal aantal werknemers in dat bedrijf. Bedrijven die zich niet aan deze maatregel houden, zullen worden beboet in de vorm van een bijdrage aan het fonds voor werkzekerheid voor gehandicapten. 71 Er mag geen enkele vorm van discriminatie zijn en elke gehandicapte persoon wordt bij tewerkstelling een contract aangeboden. Bedrijven waar veel gehandicapten in dienst genomen worden, krijgen belastingsvoordeel en krijgen door de staat assistentie op elk vlak. Gehandicapten die een eigen zaak willen opstarten krijgen belastingsvoordeel en krijgen een kleine financiering toegewezen binnen een bepaalde periode. Agentschappen, verwant met de federatie van Chinese gehandicapten, zorgen voor informatie over jobs, beroepsinformatie en psychologische bijstand. Deze agentschappen staan ook in voor registratie van werkloze gehandicapte personen ibid., p Zhongguo shehui baozhang zhidu zong lan bianji weiyuanhui, Zhongguo shehui baozhang zhidu zonglan, p Yang Zhang en Yin Yuan, shixi woguo canjiren jiuye de zhuyao moshi, p

24 Voorschriften voor Educatie van Gehandicapten (canjiren jiaoyu tiaoli 残 疾 人 教 育 条 例 ) In 1994 werden De Voorschriften voor Educatie van Gehandicapte Personen vastgelegd. In deze voorschriften ligt de nadruk op het waarborgen van gelijke rechten voor iedereen, ongeacht het soort handicap. De tweeënvijftig artikels die deze voorschriften bevatten, benadrukken het belang van het aanpast onderwijs dat gepromoot wordt door de Chinese Federatie voor Gehandicapte Personen (zhongguo canjiren lianhehui 中 国 残 疾 人 联 合 会 ) en zijn lokale afdelingen. De familie van gehandicapte personen moet de gehandicapten bij de educatie begeleiden. Voor het kleuteronderwijs is de familie verantwoordelijk. Gezondheidsinstellingen en kleuterscholen voor kinderen met een handicap, alsook de familie, moeten aandacht schenken aan een vroege opsporing van handicaps bij kinderen. Deze gezondheidsinstellingen en kleuterscholen zullen voorzien in consultatie en bijstand met betrekking tot een vroege revalidatie en een vroege educatie. Vanaf de lagere school moeten ouders en/of voogd van een gehandicapt kind erop toezien dat het kind daadwerkelijk het verplichte onderwijs volgt. De leeftijdsgrens, waarop het kind tot dit onderwijs toegelaten wordt, zal dezelfde zijn als van een niet gehandicapt kind. Als het nodig is kan deze leeftijdsgrens verhoogd worden. De administratieve departementen van onderwijs en van volksgezondheid van de provincie zullen beraadslagen welke gehandicapte kinderen en jongvolwassenen schoolplichtig zijn. Na een beoordeling van hun handicap zullen suggesties gegeven worden aangaande de manier waarop het verplichte onderwijs kan gevolgd worden. Naargelang het soort handicap kan les gevolgd worden in de normale school, een aangepaste klas in een normale school of in een bijzondere school. Voor gehandicapten die onmogelijk, wegens hun psychisch niveau, gebruik kunnen maken van één van deze drie mogelijkheden, moet de plaatselijke regering kansen creëren in de vorm van een aangepast onderwijs. Aangepaste programma s en het nodige materiaal zullen daartoe ter beschikking gesteld worden. Bij studenten met financiële problemen zal het schoolgeld en andere onkosten tot een minimum gereduceerd worden of indien nodig kwijtgescholden worden. In het beroepsonderwijs voor gehandicapten zal prioriteit gegeven worden aan het ontwikkelen van een lager en secundair beroepsonderwijs, maar er zal ook aandacht besteed worden aan een hoger beroepsonderwijs. Ook hier zullen studenten met financiële problemen, 23

25 naargelang de omstandigheden, geen of weinig schoolgeld moeten betalen. Voor elke vorm van onderwijs voor gehandicapten worden leraren vakkundig opgeleid. De regering richt fondsen op om de uitgaven te dekken en moedigt alle sectoren van de maatschappij aan tot sponsoring van de onderwijsinstellingen voor gehandicapten of tot ondersteuning van de opgerichte fondsen. Wie een voortreffelijk bedrag bijdraagt, wordt beloond. Ook degene die grote inspanningen levert om personen met een handicap te laten studeren en wie succes oogst in de research of productie van instrumenten, hulpmiddelen of uitrusting bedoeld voor het onderwijs voor gehandicapten, kunnen rekenen op een beloning. Administratieve sancties zullen getroffen worden tegen personen die gehandicapten beledigen, lijfelijk straffen of ze weigeren op school in te schrijven. Wie geld verduistert uit de fondsen, bedoeld voor educatie van gehandicapten, zal vervolgd worden De Basisnormen voor Sociale Zorgcentra voor Gehandicapten (canjiren shehui fuli jigou jiben guifan 残 疾 人 社 会 福 利 机 构 基 本 规 范 ) De Basisnormen voor Sociale Zorgcentra voor Gehandicapte Personen kwamen in voege in maart 2001 en garanderen rechtszekerheid en beleidsondersteuning. Tevens helpen ze de regering bij het beheer van de sociale zorgcentra De Chinese Federatie voor Gehandicapte Personen (zhongguo canjiren lianhehui 中 国 残 疾 人 联 合 会 ) De regering voorziet ook heel wat diensten waarnaar, in geval van problemen, gehandicapten zich kunnen richten. De belangrijkste organisatie is De Chinese Federatie voor Gehandicapte Personen. Deze organisatie werd opgericht in maart Eén van de oprichters is Deng Pufang 邓 朴 方, een zoon van Deng Xiaoping 邓 小 平, en zelf rolstoelpatiënt. Als vicevoorzitter van De Politieke Consultatieve Conferentie van het Chinese Volk (renmin zhengxie 人 民 政 协 ) is hij ook voorzitter honoris causa van de Chinese 73 Qigang Wan, qieshi baozhang canjiren hefa quanyi, p.33.; Liang Guan, Canjiren teshuxing ji qi xuqiu fenxi, p.61.; Zhongguo shehui baozhang zhidu zong lan bianji weiyuanhui, Zhongguo shehui baozhang zhidu zonglan, p