\ Raadsvoorstel Zaak 14320

Transcriptie

1 \ Raadsvoorstel Zaak Onderwerp: Openbaarheid: Portefeuillehouder: duurzaamheid in Voerendaal Openbaar Wethouder Lipsch Datum Raad: Nummer: 2015/3/ \ Samenvatting Onze samenleving krijgt te maken met een energietransitie. Dat staat vast. Het is de taak van de overheid dit zo goed en efficiënt mogelijk voor ons bedrijfsleven en onze inwoners te laten verlopen. Jaarlijks betalen alle bedrijven en inwoners van Parkstad 500 tot 550 miljoen aan energiekosten. Een belangrijk doel is niet alleen er voor te zorgen dat straks energieverbruik op een duurzame wijze gebruikt en opgewekt wordt, maar ook dat de overgang van een fossiel in een duurzaam tijdperk betekent dat (een deel van) deze half miljard aan energiekosten in de regio blijven en het regionale bedrijfsleven optimaal profiteert van deze verandering. En dat is mogelijk. Mede hierom heeft het Parkstadbestuur begin 2014 het Ambitiedocument Parkstad Limburg EnergieTransitie (PALET) vastgesteld. In dit Ambitiedocument (PALET 1.0) heeft de regio een ambitie geformuleerd die inhoudt dat Parkstad zich tot 2040 ontwikkelt van een voornamelijk fossiele energiehuishouding naar een duurzaam energieneutrale regio. Die regionale ambitie is gebaseerd op gefundeerd onderzoek, waarbij aan de hand van de Trias Energetica het huidige energiegebruik en de potenties voor energiebesparing en duurzame energieopwekking zijn onderzocht. Een belangrijke randvoorwaarde is dat de voorgestane energietransitie past bij de regio, in de meest brede zin van het woord. Op basis van PALET 1.0 zijn voor elke Parkstadgemeente in PALET 2.0 de gemeentespecifieke energiehuishouding en de kansen voor energiebesparing en duurzame energieopwekking onderzocht. PALET 2.0 zijn aldus potentiestudies per gemeente. Beide kaderstellende documenten, te weten PALET 1.0 en PALET 2.0 voor uw gemeente, liggen thans ter besluitvorming voor. \ Conceptbesluit De gemeenteraad van Voerendaal stelt het regionaal ambitiedocument Parkstad Limburg EnergieTransitie (PALET 1.0) en de gemeentelijke potentiestudie Parkstad Limburg EnergieTransitie/deel Gemeente Voerendaal(PALET 2.0) als kaderstellende beleidsdocumenten voor de energietransitie in de Gemeente Voerendaal vast. \ Aanleiding a. Energietransitie als onderdeel van de klimaatproblematiek Energietransitie en klimaatverandering zijn belangrijke en actuele maatschappelijke thema s. Het staat vast dat de voorraad aan fossiele grondstoffen eindig is en in hoog tempo plaats moet maken voor duurzame en schone energie, om daarmee de negatieve effecten van de klimaatverandering beheersbaar te houden maar bovenal onze kwaliteit van leven te behouden en potentiële economische kansen die de energietransitie biedt te benutten. De Stadsregio Parkstad Limburg en dus ook Voerendaal maken deel uit van een (inter-)nationale context. Zo heeft de Europese Unie zich ten doel gesteld tegen 2030 de CO2-uitstoot met 40 procent te beperken in vergelijking met het referentiejaar 1990, en moet het aandeel duurzame energie in de consumptie dan minstens 27 procent bedragen. Ook Nederland spant zich hiervoor in, getuige het in 2013 met onder meer Pagina 1 van 7

2 werkgevers, vakbonden en milieuorganisaties gesloten Energieakkoord. Het aandeel duurzame energie in de totale consumptie in Nederland bedraagt anno 2015 nog maar 4%. De klimaatverandering is een belangrijke reden waarom de energietransitie noodzakelijk is. Bij de verbranding van fossiele brandstoffen komen namelijk broeikasgassen zoals CO2 vrij, hetgeen leidt tot een opwarming van de aarde. Deze opwarming moet binnen twee graden gehouden worden, willen de klimaateffecten voor toekomstige generaties beheersbaar blijven. b. Bestuurscommissie Ruimte in de Stadsregio Parkstad Limburg In maart 2013 heeft het Parkstadbestuur, op advies van de portefeuillehouders Ruimte, besloten een Ambitiedocument voor de energietransitie op te stellen. Als startmoment is op 13 september 2013 een bestuursconferentie georganiseerd. Tijdens die conferentie bleek breed bestuurlijk draagvlak voor de totstandkoming van een Ambitiedocument, waaruit zou moeten blijken hoe de regionale energiehuishouding in elkaar steekt en welke mogelijkheden er zijn vanuit de context van de regio om ons energiegebruik te verminderen en duurzame energie op te wekken. Op basis van gefundeerd onderzoek moest een ambitie, een stip op de horizon, worden geformuleerd. Het Parkstadbestuur heeft vervolgens opdracht gegeven aan een consortium van partijen om het Ambitiedocument op te leveren, waarbij de regie bij de portefeuillehouders Ruimte is gelegd. Op advies van de portefeuillehouders Ruimte heeft het Parkstadbestuur op 5 februari 2014 ingestemd met het Ambitiedocument (PALET 1.0), waarmee het de regionale ambitie heeft vastgesteld om in 2040 een duurzaam energieneutrale regio te zijn. Ook is besloten om de portefeuillehouders Ruimte te vragen om, in samenspraak met de collega-bestuurders (wonen, duurzaamheid, economie, mobiliteit) en maatschappelijke partners, over te gaan tot het uitwerken van een regionaal uitvoeringsprogramma om de gestelde ambitie in de praktijk om te zetten in concrete maatregelen en prestaties. Na de formalisatie van de nieuwe Gemeenschappelijke Regeling Stadsregio Parkstad Limburg heeft de bestuurscommissie Ruimte (voorheen: portefeuillehouderoverleg Ruimte) als belangrijke tussenstap opdracht gegeven om op basis van PALET 1.0, de lokale energiehuishouding en de potenties voor energiebesparing en duurzame energieopwekking per gemeente inzichtelijk te maken: PALET 2.0. De bestuurscommissie Ruimte heeft PALET 1.0 (ter bekrachtiging van het besluit van het Parkstadbestuur d.d. 5 februari 2014) en de acht PALET 2.0-rapporten tijdens haar vergadering d.d. 5 februari 2015 vastgesteld en besloten deze voor de zomer via de colleges van de Parkstadgemeenten door te geleiden naar de individuele gemeenteraden ter vaststelling als kaderstellend gemeentelijk beleid. Dat voorstel ligt thans voor. Voor een uitgebreide procestoelichting wordt verwezen naar bijlage 1a. \ Doel Doelmatig en efficiënt bevorderen dat de energietransitie in gang wordt gezet vereist een afgestemde en gecoördineerde regionale aanpak en samenwerking. Bij voorkeur gebaseerd op gefundeerd onderzoek en door middel van een voor alle gemeenten in Parkstad geldend beleid. Dit is vooral noodzakelijk omdat in de energietransitie sprake is van gemeentegrens overstijgende effecten. Tweede belangrijke reden is dat ontwikkelingen elkaar snel opvolgen, zowel mentaal (bijv. effecten van de gaswinning in Groningen) als technisch (bijv. steeds betere zonnepanelen). Dit veronderstelt een aanpak die tijdig aanpasbaar is, maar ook dynamisch blijft. Het is daarom noodzakelijk dat de energietransitie in Parkstad gebaseerd is op een cyclisch werkend Integraal Management Systeem. Dit systeem bestaat uit een gefundeerde analyse van de energiehuishouding en de potentie voor besparing en duurzame energieopwekking, een daarop gebaseerd uitvoeringsprogramma en een monitor om de resultaten te meten. Pagina 2 van 7

3 Door dit elke vier jaar te herhalen en op basis van deze monitoring aanpassingen door te voeren richting de uitvoering, evenals oog te hebben voor (nieuwe) ontwikkelingen, wordt het doel van energieneutraliteit op een cyclische en gestructureerde wijze bereikt, zie hierna. PALET 1.0: regionaal ambitiedocument De onderzoeken ten behoeve van de samenstelling van het regionaal Ambitiedocument PALET 1.0 hebben aangetoond dat dat de regio in 2040 energieneutraal kan zijn. Op basis daarvan is de regionale ambitie geformuleerd: Parkstad Limburg is in 2040 energieneutraal. Dit bereiken we door ons energiegebruik tot 2040 met een derde terug te dringen en de resterende twee derde met duurzame bronnen in de regio op te wekken. PALET 1.0 vormt daarmee voor de regio het samenhangende kader. Dit document beschrijft hoeveel energie momenteel op regionale schaal wordt verbruikt en door wie. Op basis van de Trias Energetica maakt PALET 1.0 inzichtelijk hoeveel er in de regio bespaard kan worden en hoeveel ruimte onze regio biedt om de resterende energievraag duurzaam op te wekken, waarbij voor het laatstgenoemde een grote mate van keuzevrijheid is ingebouwd. De huidige energieconsumptie in Parkstad wordt voor 94% gevoed vanuit fossiele brandstoffen zoals aardgas, olie en kolen. Het overige komt uit windenergie, uit biomassa en van kernenergie. Het streven is om in 2040 op een ruimtelijk verantwoorde wijze alleen nog maar gebruik te maken van duurzame energie. Daarmee kan de regio aantrekkelijker gemaakt worden als woon- en leefomgeving en kunnen onze inwoners beschikken over schone, betrouwbare en betaalbare energie. Het substantieel en gestructureerd in gang zetten van een energietransitie van fossiel naar duurzaam vraagt echter een inspanning van iedereen en een lange adem en doorzettingsvermogen. Uit de onderzoeken is gebleken dat onze energiekosten op dit moment voor 98% verdwijnen uit de regio (alleen al onze huishoudens betalen jaarlijks ca. 204 miljoen van een totale energierekening van miljoen), terwijl het mogelijk is (een deel van) dit geld voor de regio te behouden als we inzetten op energiebesparing en duurzame energieopwekking. Energietransitie biedt kansen voor de regionale economie en het bedrijfsleven, en bovenal voor de portemonnee van onze inwoners. Daarnaast is gebleken dat energietransitie ook bij uitstek een ruimtelijk vraagstuk is: 1. Ten eerste omdat vormen van duurzame energie in feite nieuwe ruimtevragers zijn. Dat geldt bovengronds voor windenergie, zonne-energie en biomassa; ondergronds voor aardwarmte en warmte-koude-opslag. Daarom is het van belang een visie te ontwikkelen over de gewenste ruimtelijke inpasbaarheid van de voornoemde bronnen; 2. Ten tweede is gebleken dat, nog los van de daadwerkelijke plaatsing ervan, discussies over dergelijke bronnen gevoelig liggen. Die discussies worden gevoed vanuit verschillende belangen; regionale afstemming is noodzakelijk, zeker omdat bijvoorbeeld windmolens leiden tot gemeentegrens overstijgende effecten; 3. Ten derde blijven de ruimtelijke consequenties van duurzame energie bij dergelijke discussies tot op heden onderbelicht. Daartoe is het noodzakelijk een integratieslag te maken waardoor het thema energie als integraal onderdeel wordt meegenomen in onze toekomstige ruimtelijke ordening. Met het Ambitiedocument PALET 1.0 is een ruimtelijke visie voor de regio ontwikkeld. Ten eerste omdat vormen van duurzame energie in feite nieuwe ruimtevragers zijn. Dat geldt bovengronds voor windenergie, zonne-energie en biomassa; ondergronds voor aardwarmte en warmte-koude-opslag. Daarom is het van belang een visie te ontwikkelen over de gewenste ruimtelijke inpasbaarheid van de voornoemde bronnen; Ten tweede is gebleken dat, nog los van de daadwerkelijke plaatsing ervan, discussies over dergelijke bronnen gevoelig liggen. Die discussies worden gevoed vanuit verschillende belangen; regionale afstemming is noodzakelijk, zeker omdat bijvoorbeeld windmolens leiden tot gemeentegrens overstijgende effecten; Pagina 3 van 7

4 Ten derde blijven de ruimtelijke consequenties van duurzame energie bij dergelijke discussies tot op heden onderbelicht. Daartoe is het noodzakelijk een integratieslag te maken waardoor het thema energie als integraal onderdeel wordt meegenomen in onze toekomstige ruimtelijke ordening. Met het Ambitiedocument PALET 1.0 is een ruimtelijke visie voor de regio ontwikkeld. PALET 2.0: gemeente-specifieke potentierapporten De regionale studies zoals die voor PALET 1.0 zijn uitgevoerd, zijn vervolgens vertaald naar gemeente-specifieke onderzoeken. Daarbij is per gemeente de huidige energiehuishouding inzichtelijk gemaakt en zijn de kansen voor energiebesparing en duurzame energieopwekking onderzocht. Waar PALET 1.0 de regionale energiehuishouding en potenties voor energiebesparing en duurzame energieopwekking inzichtelijk heeft gemaakt doet PALET 2.0 dat per gemeente, op lokale schaal. Zo zijn per gemeente de mogelijkheden voor energiebesparing in de verschillende sectoren onderzocht, en zijn kansrijke gebieden voor bepaalde vormen van duurzame energie inzichtelijk gemaakt. De potenties voor duurzame energieopwekking zijn weergegeven op potentiekaarten. PALET 3.0: regionaal uitvoeringsprogramma en PALET 4.0: monitoring PALET 1.0 en PALET 2.0 vormen de basis voor een gecoördineerde, gefundeerde, ruimtelijk realistische omzetting van de regionale ambitie en lokale potenties naar concrete acties en maatregelen in een uitvoeringsprogramma: PALET 3.0. PALET 3.0 vormt dan ook een uitermate belangrijk scharnierpunt in het gehele PALET-proces. De samenhang en het fundament vanuit PALET 1.0 en PALET 2.0 moet worden vastgehouden in het proces van PALET 3.0 om tot gerichte en gestructureerde uitvoering te komen. Om het doel, een energieneutrale regio in 2040, uiteindelijk te bereiken is niet alleen een goed fundament en een goede omzetting in de praktijk noodzakelijk, maar is ook een vierde stap noodzakelijk: monitoring van de voortgang en indien nodig bijstelling van het uitvoeringsprogramma voor een nieuwe (vierjarige) periode. Dat wordt PALET 4.0, een systeem van monitoring en bijstelling. Op die wijze wordt de energietransitie in Parkstad Limburg gevat in een Integraal Management Systeem, zie figuur hiervoor. Dit systeem biedt de mogelijkheid om het vrijblijvende karakter van de energietransitie van vandaag de dag te transformeren naar een samenhangend pakket van noodzakelijke acties en maatregelen, die vervolgens periodiek worden gemonitord om de voortgang te bewaken. \ Argumenten 1. De energietransitie biedt ruimtelijke en economische kansen die we nu nog laten liggen: groen en duurzaamheid betekent economie en banen; 2. De overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen zoals men die mag verwachten, waarmee zij tevens de noodzakelijke bijdragen levert aan een leefbare toekomst, lokaal, regionaal, nationaal en globaal; 3. Het energievraagstuk, als onderdeel van klimaatverandering, is urgent; 4. De energietransitie vereist dat partijen samenwerken en allianties creëren; 5. De overheid moet richting geven en een ambitieuze maar realistische stip op de horizon zetten; 6. Energietransitie raakt naast ruimte ook de beleidsvelden wonen, duurzaamheid, mobiliteit en economie en is daarmee een integraal vraagstuk; 7. Om de energietransitie te realiseren, is politiek commitment over een lange termijn noodzakelijk; 8. Energietransitie legt beslag op het ruimtegebruik. Ruimtelijke afstemming, zowel op Pagina 4 van 7

5 het regionale als lokale schaalniveau, is derhalve noodzakelijk om bij te dragen aan het voorkomen van ongewenste neveneffecten in de toepassing van duurzame vormen van energie; 9. Op dit moment verdwijnt 98% van de totale energiekosten uit de regio. Door in te zetten op energiebesparing en duurzame energieopwekking, kunnen de totale energiekosten worden verlaagd. Daarmee stijgt het besteedbaar inkomen en de koopkracht van onze inwoners; 10. Voldoen en bijdragen aan landelijke ambities en Europese richtlijnen m.b.t. energie en klimaat. De energietransitie biedt ruimtelijke en economische kansen die we nu nog laten liggen: groen en duurzaamheid betekent economie en banen; De overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen zoals men die mag verwachten, waarmee zij tevens de noodzakelijke bijdragen levert aan een leefbare toekomst, lokaal, regionaal, nationaal en globaal; Het energievraagstuk, als onderdeel van klimaatverandering, is urgent; De energietransitie vereist dat partijen samenwerken en allianties creëren; De overheid moet richting geven en een ambitieuze maar realistische stip op de horizon zetten; Energietransitie raakt naast ruimte ook de beleidsvelden wonen, duurzaamheid, mobiliteit en economie en is daarmee een integraal vraagstuk; Om de energietransitie te realiseren, is politiek commitment over een lange termijn noodzakelijk; Energietransitie legt beslag op het ruimtegebruik. Ruimtelijke afstemming, zowel op het regionale als lokale schaalniveau, is derhalve noodzakelijk om bij te dragen aan het voorkomen van ongewenste neveneffecten in de toepassing van duurzame vormen van energie; Op dit moment verdwijnt 98% van de totale energiekosten uit de regio. Door in te zetten op energiebesparing en duurzame energieopwekking, kunnen de totale energiekosten worden verlaagd. Daarmee stijgt het besteedbaar inkomen en de koopkracht van onze inwoners; Voldoen en bijdragen aan landelijke ambities en Europese richtlijnen m.b.t. energie en klimaat. \ Kanttekeningen \ Relatie met programmabegroting en/of visiedocument Visie Ambitiedocument PALET 1.0 en de doorvertaling naar 2.0 geven, op basis van gedegen onderzoek, inzicht in de reële kansen en mogelijkheden om respectievelijk Parkstad en Voerendaal in uiterlijk 2040 tot duurzame regio te transformeren. PALET 3.0 zal vervolgens een uitvoeringsprogramma per gemeente behelzen. De Parkstadgemeenteraden zullen nauw worden betrokken bij de totstandkoming en besluitvorming rondom PALET 3.0. Pagina 5 van 7

6 Het op- en vervolgens vaststellen van PALET 3.0 later in het proces is echter geen reden om af te wachten. Daar waar mogelijk (binnen de kaders van bestaand beleid en budgetten) worden reeds duurzaamheidsinitiatieven ontplooid, gesteund en/of onderzocht. Deze lopende zaken zullen later worden opgenomen in het PALET 3.0 programma. Reeds lopende duurzaamheidsinitiatieven: - Koppeling van Duurzaamheid en LLB-project: Een belangrijk uitgangspunt in het VHP 2012 (basis voor o.a. het LLB-project) was de kwalitatieve opwaardering van de (particuliere) woningvoorraad. Al vroeg in het PALET-proces werd duidelijk dat de grootste verduurzamingsopgave is terug te voeren op de gebouwde omgeving. De overlap van beide ambities is de bestaande woningvoorraad waarmee het logisch wordt op dit gebied de koppeling te zoeken. Digitale koppeling: Eén van de werkvormen/ projecten die beide aspecten zal gaan belichten (incl. nog derde aspect: domotica) is een op te zetten digitaal platform waar de burger allereerst, middels een quickscan, zijn/haar woning kan scannen op LLB en duurzaamheid en vervolgens eenvoudig gekoppeld kan worden aan lokale ondernemers die gewenste en/of benodigde diensten kunnen uitvoeren. Het project bevindt zich op dit moment in een eerste fase en wordt nauwlettend gevolgd door andere gemeenten, met name vanwege de innovatieve benadering van de koppeling tussen burger en ondernemers. - VNG-alliantie Zuid Limburg: 18 Zuid-Limburgse gemeenten hebben hun duurzaamheidsprojecten/ -ideeën bij elkaar gebracht. In een aantal werkgroepen worden de meest kansrijke projecten geanalyseerd op kritische succesfactoren en vervolgens zodanig omgeschreven dat de aanpak door iedere gemeente kan worden gekopieerd; - verduurzaming gemeentelijke organisatie: onze organisatie heeft op een aantal vlakken al grote verduurzamingsstappen gemaakt. Denk bijv. aan de duurzaamheidscriteria in het inkoop- en aanbestedingsbeleid, maar ook de overstap op elektrische machines bij de Buitendienst en de opdracht tot de aanschaf van elektrische voertuigen die bij Groenbeheer en voor de klachtenopvolging zullen worden ingezet. Daarnaast loopt momenteel een onderzoek naar de aanschaf van een (of meerdere) elektrische auto(s) ter vervanging van de eigen auto voor dienstreizen en de mogelijkheid om het vervoer van de BOA te verduurzamen; - Duurzaamheidswinkel Parkstad (DUW)/ Tips en adviezen aan burgers via onze website. \ Financiële, juridische en organisatorische consequenties Financieel De gemaakte kosten voor de totstandkoming van PALET 1.0 alsmede PALET 2.0 (voor alle Parkstadgemeenten) zijn gefinancierd door de Stadsregio Parkstad Limburg. Het proces om te komen tot het voorgestane uitvoeringsprogramma (PALET 3.0) wordt gefinancierd door de bestuurscommissie Ruimte, opdat op basis van het fundament van PALET 1.0 en 2.0 een interactief proces wordt gefaciliteerd waarbij overheden (inclusief uw raad), semi-overheden, bedrijven, woningcorporaties, inwoners etc. in gezamenlijkheid tot concrete uitvoeringsmaatregelen komen om de energietransitie in de regio en uw gemeente in gang te zetten. Tijdens dat proces zal tevens moeten worden gezocht naar, indien dat voor (de uitvoering van) een bepaalde maatregel aan de orde is, mogelijkheden voor financiering. Voorliggend voorstel, betrekking hebbend op de kaderstellende documenten PALET 1.0 en PALET 2.0, omvat derhalve geen financiële dekkingsvraag. Pagina 6 van 7

7 Juridisch geen Organisatorisch geen \ Uitvoering Communicatie De besluitvorming in uw raad is zorgvuldig en op maat voorbereid, in samenspraak met uw gemeente (zie bijlage 1b). Zo heeft onder andere op 30 maart 2015 op regionaal niveau een raadsinformatiebijeenkomst plaatsgevonden, waarvoor u als raadslid bent uitgenodigd. Voorts is in april 2015 een eerste stakeholdersbijeenkomst georganiseerd om Parkstad Limburg EnergieTransitie (PALET) toe te lichten aan maatschappelijke partners en het bedrijfsleven en met hen te discussiëren op welke wijze het proces van het uitvoeringsprogramma (PALET 3.0) kan worden vormgegeven. In het proces van PALET 3.0 neemt de samenwerking met maatschappelijke partners en het bedrijfsleven dan ook een uitdrukkelijke positie in. Externe communicatie, bijvoorbeeld via een persconferentie en/of persbericht, vindt pas plaats nadat in elke gemeente positieve raadsbesluiten zijn genomen. Evaluatie In voorliggend voorstel (onder inhoudelijke toelichting ) is het Integraal Management Systeem beschreven, waarmee wordt beoogd via een cyclisch systeem te komen tot de voorgestane energietransitie in Parkstad Limburg en uw gemeente. Onderdeel van dat systeem is een tussentijdse monitoring/evaluatie van de voortgang van afspraken en prestaties. Planning, procedure en uitvoering Nadat de bestuurscommissie Ruimte op 5 februari 2015 akkoord is gegaan om voorliggend voorstel, via de colleges van de Parkstadgemeenten, door te geleiden naar de individuele gemeenteraden, is een zeer zorgvuldig proces gestart om elke gemeente zo goed mogelijk te bedienen. Zie bijlage 1b voor een uitgebreide procesbeschrijving. Het Parkstadbestuur heeft de bestuurscommissie Ruimte bij besluit d.d. 5 februari 2014 opdracht gegeven om, in overleg met de andere bestuurscommissies en maatschappelijke partners, over te gaan tot de uitwerking van een regionaal uitvoeringsprogramma voor de energietransitie. In voorliggend voorstel is dat PALET 3.0 genoemd. In het proces van PALET 3.0 zullen de regionale ambitie en lokale energiepotenties worden vertaald in concrete uitvoeringsmaatregelen. Dit proces wordt pas gestart nadat uw raad heeft ingestemd met voorliggend voorstel. Uw raad wordt bij dat proces betrokken. BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN VOERENDAAL De secretaris De burgemeester \ Bijlagen Bijlagen 1a 1b en 1c Raadsvoorstel Duurzaamheid in Voerendaal Bijlage 1 Parkstad Limburg Ambitiedocument PALET 1.0 Bijlage 2 Parkstad Limburg Ambitiedocument PALET 2.0 Voerendaal Pagina 7 van 7